RPP Kelas VIII Semester 1

download RPP Kelas VIII Semester 1

of 44

Transcript of RPP Kelas VIII Semester 1

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas / Semester Alokasi Waktu : SMP NEGERI 2 KANDANGAN : Bahasa Jawa : VIII / 1 : 4 X 40 menit (2 Pertemuan)

A. STANDAR KOMPETENSI 1. Mampu mendengarkan dan memahami wacana lisan dalam berbagai ragam bahasa Jawa. B. KOMPETENSI DASAR 1.1 Mendengarkan legenda. C. INDIKATOR 1.1.1 Mampu menjawab pertanyaan bacaan. 1.1.2 Mampu menceritakan kembali cerita yang didengar dengan bahasa sehari-hari atau dalam ragam tertentu (krama-ngoko). 1.1.3 Mampu menulis ringkasan cerita yang didengar. 1.1.4 Mampu memberikan tanggapan tentang isi cerita. 1.1.5 Mampu menjelaskan nilai-nilai yang terkandung dalam cerita yang didengar. D. TUJUAN PEMBELAJARAN 1. Siswa mampu menjawab pertanyaan bacaan. 2. Siswa mampu menceritakan kembali cerita yang didengar dengan bahasa sehari-hari atau dalam ragam tertentu (krama-ngoko). 3. Siswa mampu menulis ringkasan cerita yang didengar. 4. Siswa mampu memberikan tanggapan tentang isi cerita. 5. Siswa ampu menjelaskan nilai-nilai yang terkandung dalam cerita yang didengar. E. MATERI PEMBELAJARAN Jaman biyen para sepuh kuwi pancen pinter dedongeng lan gawe dongeng. Dongeng kang dicritakake ana kang awujud crita kewan, crita wayang, cerita bab-bab sing ana hubungane marang kapercayan, asal-usul sawijining panggonan, lsp. Crita-crita mau kabeh nduweni kekarepan menehi tetuladhan, pitutur marang para manungsa supaya padha nduweni budi pekerti kang luhur, ora gumedhe, ora kuminter, sing lembah manah, tansah andhap asor lan nduweni tata krama sarta ngajeni mring sasama. Saliyane ngandhut bab pitutur lan budi pakarti, dongeng iku uga ngemu hiburan kang nyenengake minangka panglipur yen ati lagi sedhih, sengkel lan kuciwa. Cerita dongeng kasebut ing dhuwur bisa kagolongake dadi: 1. Fabel yaiku cerita kang paragane para kewan kang tindak-tanduke diupamake kaya dene manungsa kang bisa ngomong. 2. Mithe yaiku dongeng kang ana gegayutane marang bangsa alus, arwahe para leluhur, jin, syetan, lsp. 3. Legenda yaiku dongeng kang nyeritakake asal-usul sawijining papan panggonan. Tuladhane cerita legenda : WATU GODEG Watu godeg, ngono masyarakat Desa Tawangsari Kecamatan Tretep Kabupaten Temanggung menehi jeneng watu sing kaanggep keramat. Ing desa Tawangsari iki akeh petilasan jaman perang Diponegoro sakawit ngendikane para sesepuh desa iki mapan ing pereng gunung Prau, adoh saka kutha, didadekake papan pengumprtan prajurit kanggo nyusun kekuwatan perang nglawan penjajah walanda. Ing papan kono uga ana curug sing RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 1

banyune ajeg ora nate asad, diduga biyen minangka sumber banyu pangiripan laskar-laskare Kyai Suradipo. Mula kawasan iki saiki dadi obyek wisata Curug Surodipo utawa Curuk Trocoh(terus mili) sing wis karintis pangembangane dening dinas Pariwisata kabupaten Temanggung. Petilasan arupa watu altar ing kompleks Curuk Surodipo sing kusebut watu Godeg iki manut ceritane, biyen papane Kyai Surodipo ngobati para prajurit andhahane sing nandhang lara utawa kena gegaman sajroning paperangan. Ora mung andhahane wae sing ditambani, nanging kabeh masyarakat sing mara mertamba uga ditambani. Sinambi ngusadani wong lara, kyai Suradipo kang uga panglima perang kuwi uga nyiarake agama islam kanggo nguwatake iman warganing masyarakat sing lagi dikuwasani penjajah. Nganti tekan saiki Watu Godeg isih dipercaya duwe daya magis, ana misteri alam gaib sing ora bisa kawiyak. Upamane kadhang-kadhang isih keprungu swara wong tabuhan lesung (jaman biyen wong nutu pari ing lesung), swara rame-rame kaya pating slerang prajurit perang, lan kadhangkala ana cahya cumlorot saka langit tumuju nyang sakiwa tengene watu Godeg. Apa kuwi halusinasi , nanging kok ora mung wong siji loro sing ngerti lan weruh dhewe. Klebu wektu kapungkur sajroning setengah sasi ana piring terbang sing mabur ngubengi bukti-bukit Gunung Prau ing wayah ngarepake maghrib. Wewujudan bunder ceper kaya piring nanging mawa cahya iku yen wis mabur mubeng banjur mingslep ing kawasan petilasane Surodipo. Uwal saka bab-bab kang asipat metafisika mau, curug surodipo utawa curug trocoh pancen nyimpen kaendahan alam kang pinujul. F. METODE PEMBELAJARAN 1. Demontrasi 2. Tanya Jawab 3. Diskusi 4. Model Pembelajaran Ekspositoris 5. Jigsaw G. LANGKAH LANGKAH KEGIATAN PEMBELAJARAN Pert Kegia Aspek Kegiatan Pembelajaran Waktu em tan uan Awal 1) Mengabsen siswa dan mengecek kerapian 10` siswa serta kebersihan kelas 2) Melakukan apersepsi dengan menginformasikan materi yang akan dipelajari 3) Memberikan motivasi agar siswa lebih semangat dalam mengikuti pelajaran Eksplorasi 1) Guru memaparkan bahwa apabila bersungguh-sungguh yang semula dianggap mustahil bisa menjadi kenyataan 1 2) Guru memutar kaset rekaman atau dibacakan oleh model yang berisi kisah legenda 3) Guru memberikan contoh kisah sukses dari Inti 60` orang terkenal yang semula bukan apa-apa hingga menjadi orang yang berpengaruh Elaborasi 4) Guru memancing pertanyaan untuk menggali pemahaman siswa terhadap isi legenda 5) Siswa menjawab pertanyaan pertanyaan berkaitan dengan cerita legenda yang RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd

Pendekatan Karakter1) Disiplin 2) Berfikir positif 3) Percaya diri 4) Kreatif 5) Kerja keras 6) Santun

Hal 2

Konfirmasi

Akhir

didengar. 6) Guru mengevaluasi dengan menanyakan hubungan isi wacana dengan kenyataan sehari-hari. 1) Guru menyimpulkan materi 10` 2) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya. Kegiatan Pembelajaran Waktu Pendekatan Karakter1) Disiplin 2) Berfikir positif 3) Percaya diri 4) Kreatif 5) Kerja keras 6) Santun

Pert Kegia em tan uan Awal

Aspek

Eksplorasi

Elaborasi Konfirmasi 2 Inti

Akhir

1) Mengabsen siswa dan mengecek kerapian 10` siswa serta kebersihan kelas 2) Melakukan apersepsi dengan menginformasikan materi yang akan dipelajari 3) Memberikan motivasi agar siswa lebih semangat dalam mengikuti pelajaran 1) Guru membagi siswa menjadi 4 kelompok 2) Guru membagikan cerita legenda kepada masing masing kelompok dengan judul yang berbeda beda. 3) Setiap kelompok berdiskusi sesuai dengan cerita lengenda yang didapat 4) Setiap kelompok mengajukan perwakilannya untuk menceritakan cerita legenda yang didiskusikan kelompoknya kepada kelompok lain, misalnya 60` perwakilan kelompok 1 ke kelompok 2, perwakilan kelompok 2 ke kelompok 3 dan setrusnya sampai diulang beberapa kali hingga dapat memperoleh cerita semua. 5) Guru memberikan pertanyaan kepada masing masing kelompok, untuk mengetahui sebenarnya siswa sudah mengerti belum tentang cerita lengenda yang telah disampaikan dari kelompok lain. 1) Guru mereview dari keseluruhan cerita 10` yang telah diskusikan siswa. 2) Guru menyimpulkan materi 3) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya.

H. SUMBER PEMBELAJARAN 1. Rekaman legenda. 2. Kalawarti Djaka Lodang 3. Peragaan teman / Model 4. Pancadan Sinau Basa Kelas VIII I. PENILAIAN 1. Tekhnik : Pemberian Tugas 2. Bentuk : Tertulis RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 3

3. Instrumen : a. Tertulis Wacan terlampir : Wangsulana pitakonan ing ngisor iku jumbuh karo wacan ing dhuwur ! 1. Mau maune kraton Prambanan iku sing dadi ratu sapa ? 2. Apa sebabe Bandung Bandawasa nglamar Rara Jonggrang ? 3. Kanggo nolak kanthi alus panglamare Bandung Bandawasa, Rara Jonggrang darbe panyuwunan apa ? 4. Kepriye cara Bandung Bandawasa nyembadani panjaluke Rara Jonggarang ? 5. Bareng tampa lapuran saka telik sandi, Rara Jonggrang banjur ngapa ? 6. Apa sebabe para lelembut sing padha ngrewangi Bandung Bandawasa padha enggal enggal bali marang panggonane dhewe dhewe ? 7. Nalika Bandung Bandawasa nesu amarga ora sida nggarwa Rara Jonggrang banjur kumecap utawa supata kepriye ? Wangsulan : 1. Kang dadi ratu mau maune kraton Prambanan yaiku Prabu Baka. 2. Amarga Rara Jonggrang ayu pasuryane. 3. Kanggo nolak kanthi alus panglamare Bandung Bandawasa Rara Jonggrang njaluk digawekake candhi cacahe sewu iji. Panggawe candhi mau kudu rampung ing wektu sawengi. 4. Kanggo ngrampungake mbangun candhi kasebut Bandung Bandawasa banjur ngerigake para lelembut andhahane. 5. Satampane palapuran saka telik sandi Rara Jonggrang banjur dhawuh marang para kawula ing Prambanan supaya padha tangi lan padha nyambut gawe sanajan isih wengi. Prawan desa padha nutu pari lan nuthuki lesung sainambi kothekan. Pitik pitik lan kewan liyane padha digugahi supaya padha enggal golek pangan lan jagone padha kluruk. 6. Amarga ngira yen wis esuk mula para lelembut padha bali marang panggonane dhewe dhewe. 7. Rara Jonggrang disabda dadi reca, kanggo nganepi cacahing candhi sing kurang siji mau. Dene prawan prawan ing kiwa tengene candhi Prambanan disupatani dadi prawan tuwa utawa ora enggal oleh bojo. Perhitungan Nilai tertulisJumlah betul x 100 Jumlah soal

Catatan Kepala Sekolah : Mengetahui Kepala Sekolah Kandangan, Juli 2011 Guru Mata Pelajaran

Drs. R U P A D I NIP. 19661204 199702 1 001

S U R A D I, S.Pd NIP. 19840929 201001 1 021

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 4

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas / Semester Alokasi Waktu : SMP NEGERI 2 KANDANGAN : Bahasa Jawa : VIII / 1 : 2 X 40 menit (1 Pertemuan)

A. STANDAR KOMPETENSI 1. Mampu mendengarkan dan memahami wacana lisan dalam berbagai ragam bahasa Jawa. B. KOMPETENSI DASAR 1.2 Mendengarkan iklan. C. INDIKATOR1.2.1 Mampu memberikan tanggapan tentang iklan yang didengar. 1.2.2 Mampu menuliskan maksud iklan. 1.2.3 Mampu menjawab pertanyaan bacaan iklan yang didengar.

D. TUJUAN PEMBELAJARAN 1. Siswa mampu membe-rikan tanggapan tentang iklan yang didengar. 2. Siswa mampu menuliskan maksud iklan. 3. Siswa mampu menjawab pertanyaan bacaan iklan yang didengar. E. MATERI PEMBELAJARAN 1. Poster dalah Iklan Iklan nduweni teges ajak-ajak utawa celuk-celuk kang katindakake kanthi wolawali (ind: berulang-ulang). Lumrahe dibiwarakake (disebarluaskan) mawa media, kayata radio, televise, film, layang kabar/ariwarti (Koran), kalawarti (majalah) lan liya-liyane. Ancas tujuwane pawongan utawa perusahaan masang nggiyarake iklan, yakuwi kanggo menehi katrangan (informasi), ajak-ajak, nepungake ngiras nawakake jasa utawa asil produksine marang wong akeh (masyarakat). Iklan iku bisa kasebut komunikatif yen pesen utawa kang pengin disiarake bisa dipahami utawa dimangerteni dening masyarakat umum. Pilihan tembung lan ukara kudu bener, ora njlimet, lan gampang ditrima utawa dimangerteni. Iklan uga biasane dijangkepi kanthi gambar. 2. Miturut surasanipun (isinipun) wara wara punika saged awujud : a. Iklan Tuladha wara wara ingkang awujud iklan kadosta : iklan obat - obatan, iklan toko, iklan restoran, iklan buku, iklan kendaraan, kosmetik, lsp. b. Sayembara (perlombaan) Tuladha : lomba sepak bola, lomba nulis artikel, lomba sepedha santai, lsp. c. Layanan masyarakat Tuladha : warta lelayu (kepaten), wara wara posyandu, klebu wara wara sajroning pawiwahan / perayaan temanten. 3. Bedane poster lan iklan Poster Iklan Poster iku isine pangajak, ngelingake, Iklan inggih punika paring pangertosan nglarang, sawijining bab sing gegayutan dhateng bebrayan agung (masarakat) karo wong akeh. Kejaba tulisan sing narik ngengingi barang utawa jasa ingkang kawigaten gambar lan isine kudu bisa aweh dipun sade lan dipun pasang ing media kawigaten. massa utawi media elektronik. RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 5

4. Syarat syarat dhapuk iklan a. Ukaranipun cetha aos kanthi tembung pilihan ingkang trep, nengsemaken, sopan lan nalar. b. Pandhapukipun ringkes. c. Isi boten damel kapitunanipun masarakat. d. Saged nggugah krenteg kepengin ngertos. 5. Jinisiipun iklan manut ancasipun a. Iklan ingkang ancasipun nawakaken barang utawa produk. b. Iklan ingkang ancasipun ngajak masarakat ndherek satunggaling kegiyatan. c. Iklan ingkang ancasipun nepangaken satunggaling barang utawa jasa wonten ing bebrayan agung. d. Iklan ingkang ancasipun ngajak lan ngiming iming masarakat supados kapencut, lan nggadhahi barang utawi jasa kasebut. 6. Bab ing sajroning iklan ngemot : a. Apa surasane (isine) b. Kanggo sapa c. Lan saka sapa 7. Tuladha Iklan IKLAN OBAT UNTU Bapak : Adhuh.adhuh.untuku senut senut, sirahku cekot cekot, enggal golekna obat ta, Bu ! Ibu : Njenengan ki ya aneh kok Pak, ngerti yen untune kambuhan, ya yen ngunjuk mesthi GINASTHEL. Emoh kalah karo anake, yen weruh ana wafer, coklat ya isih sregep wae. Bapak : Wiswis ra sah kakehan komentar. Gek enggal aku tambanana. Ibu : Lha olehe ndeleh obat KIRATU neng ngendi ta Pak ? Bapak : Aku ora ngerti.ssshhhhhuntukuuntuku..selak ora kuwat aku.. Ibu : O..lha iki KIRATU-ne Pak. Enya gek diunjuk.. (Pancen nyata..KIRATUpenyingkir lara untuobat lara untu lan lara sirah paaaaling cesplengProduksi ABADI FARMA Temanggung Indonesia). F. METODE PEMBELAJARAN 1. Demontrasi 2. Tanya Jawab 3. Diskusi 4. Jigsaw G. LANGKAH LANGKAH KEGIATAN PEMBELAJARAN Pert Kegia Aspek Kegiatan Pembelajaran Waktu em tan uan Awal 1) Mengabsen siswa dan mengecek 10` kerapian siswa serta kebersihan kelas 2) Melakukan apersepsi dengan menginformasikan materi yang akan dipelajari 3) Memberikan motivasi agar siswa lebih 1 semangat dalam mengikuti pelajaran Eksplorasi 1) Guru membagi 3 kelompok: a. Klmpk 1: membahas tentang isi Inti iklan 60` b. Klmpk 2: membahas tentang bahasa iklan RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd

Pendekatan Karakter 1) Santun Percaya diri 2) Disiplin 3) Kreatif 4) Mandiri 5) Kerjasama

Hal 6

Elaborasi

Konfirmasi Akhir

c. Klmpk 3: membahas tentang tujuan iklan 2) Guru menyajikan media, siswa berdiskusi sesuai tugas kelompoknya 3) Selanjutnya guru membentuk kelompok ahli yang terdiri dari 3 kelompok awal. Jadi satu kelompok ahli terdiri kelompok isi, bahasa, tujuan. Kemudian saling berdiskusi secara terintegrasi. 4) Selanjutnya kembali ke kelompok asal dan diberi kesempatan untuk berdiskusi pengetahuan yang didapatkan. Hasil diskusi dituliskan 5) Guru memberi pertanyaan untuk ditanggapi secara lisan atau tulis 1) Guru menutup dengan mereview iklan 10` yang didengar 2) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya.

H. SUMBER PEMBELAJARAN 1. Rekaman iklan 2. Kalawarti Djaka Lodang 3. Pancadan Sinau Basa Kelas VIII I. PENILAIAN 1. Tekhnik : Pemberian Tugas 2. Bentuk : Tertulis 3. Instrumen : a. Tertulis Iklan Jamu Godhogan Sabubare ngasahi piring tilas ajange mangan, Arini nyedhaki ibune sing lagi njait. Bu, punika wonten meja dhahar wonten buntelan kanthi seratan jamu punika punapa ta, Bu,ature marang ibune. Lha wis genah jamu ngono kok, wangsulane ibune. Inggih, jampi kok kados oyot garing kaliyan serat serat kajeng ta, Bu ? Lha ya pancen bahane jamu ki saka bangsane oyot, kayu, godhong, lan empon empon kok, Rin. Punika jampi punapa, Bu ? Wacanen dhewe, ta ! Kae lho neng kertase ana katrangane. Arini bali menyang meja dhahar. Buntelan jamu dijukuk, banjur diwaca katrangan sing katulis ana kono. Jur jur manjur, jamu Godhogan Cap Manjur. Tinggalane para leluhur, pancen manjur. Bisa nambani sakabehing penyakit dalam. Lara ginjel, liver, jantung, kolesterol, kelenjar pancreas, asam urat, asma, gula, migran bablas dening Jamu Cap Manjur! Bahane empon empon sing mujarab. Dudu bahan kimia, dadi aman kanggo sapa bae. Enom, tuwa, lanang, wadon, oleh nggunakake jamu cap Manjur. Yen kepengin waras ngunjuka jamu godhogan cap Manjur. Digodhog, didhemake, disaring, diunjuk, ilang lelarane. Aja lali saben esuk lan sore setengah gelas, larane bablas awak waras! Carane nggunakake lan ngracik jamu iki gampang: sabuntel jamu digodhog nganggo patang gelas banyu. Entenana nganti banyune asat, kira kira kari rong gelas. Sawise banyune adhem, diunjuk esuk lan sore, setengah gelas. Menawa banyune entek bisa dibaleni nganti ping telu. Kanggo njaga kesarasan jamu iki becik diunjuk sedina sepisan, nek arep sare. Jamu iki rasane pait. RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 7

Mangkono tulisan ana sasuwek kertas sing ngemu surasa iklan. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki kanthi patitis ! 1. Apa sing ditindakake Arini nalika ibune lagi njait ? 2. Arini wis ngerti menawa ana jamu buntelan jamu ing meja, nanging kenapa dheweke isih takon marang ibune ? Apa sing kepengin dingerteni dening Arini ? 3. Jamu godhogan kuwi digawe saka bahan bahan apa bae ? Sebutna ! 4. Apa kasiyate jamu godhogan ? 5. Sapa wae sing entuk migunakake jamu godhogan cap Manjur ? 6. Apa kaluwihane jamu godhogan tinimbang obat obatan ? 7. Kepriye carane ngracik jamu godhogan ? 8. Kanggo ngobati lelara, sedina kaping pira kudu ngombe jamu cap Manjur ? 9. Upama kanggo njaga kesehatan, kepriye carane ? 10. Katrangan iklan iku ditulis ana ing ngendi ? Wangsulan : 1. Nalika ibune njait Arini nyedhaki ibune, banjur matur marang ibune. Bu, punika wonten meja dhahar wonten buntelan kanthi seratan jamu punika punapa ta, Bu, 2. Arini kepengin ngerti buntelan jamu punika kanggo jampi punapa ? 3. Bahan - bahane jamu godhogan yaiku oyot, kayu, godhong, lan empon empon. 4. Kasiyate kanggo nambani Lara ginjel, liver, jantung, kolesterol, kelenjar pancreas, asam urat, asma, gula, migrant. 5. Enom, tuwa, lanang, wadon, oleh nggunakake jamu cap Manjur. 6. Yen jamu godhogan ora ngandhut bahan kimia dadi luwih aman tinimbang obat obatan. 7. Carane nggunakake lan ngracik jamu iki gampang: sabuntel jamu digodhog nganggo patang gelas banyu. Entenana nganti banyune asat, kira kira kari rong gelas. Sawise banyune adhem, diunjuk esuk lan sore, setengah gelas. Menawa banyune entek bisa dibaleni nganti ping telu. 8. Saben esuk lan sore setengah gelas. 9. Kanggo njaga kesarasan jamu iki becik diunjuk sedina sepisan, nek arep sare. 10. Katrangan mau katulis ana ing kertas buntel jamu cap Manjur. Perhitungan Nilai tertulisJumlah betul x 100 Jumlah soal

Catatan Kepala Sekolah : Mengetahui Kepala Sekolah Kandangan, Juli 2011 Guru Mata Pelajaran

Drs. R U P A D I NIP. 19661204 199702 1 001

S U R A D I, S.Pd NIP. 19840929 201001 1 021

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 8

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas / Semester Alokasi Waktu : SMP NEGERI 2 KANDANGAN : Bahasa Jawa : VIII / 1 : 4 X 40 menit (2 Pertemuan)

A. STANDAR KOMPETENSI 2. Mampu mengungkapkan pikiran, pendapat, gagasan dan perasaan secara lisan melalui bercerita dan berdialog dalam berbagai ragam bahasa Jawa sesuai unggah-ungguh. B. KOMPETENSI DASAR 2.1 Melakukan percakapan dengan orang tua yang lebih tua. Misal : menanyakan atau nyampaikan pesan, undangan secara lisan. C. INDIKATOR 2.1.1 Mampu menyampaikan pesan/undangan lisan kepada orang tua dengan unggah ungguh basa yang benar. 2.1.2 Mampu Bertanya jawab dengan orang tua dengan unggah ungguh basa yang benar. D. TUJUAN PEMBELAJARAN 1. Siswa mampu menyampaikan pesan/undangan lisan kepada orang tua dengan unggah ungguh basa yang benar. 2. Siswa mampu Bertanya jawab dengan orang tua dengan unggah ungguh basa yang benar. E. MATERI PEMBELAJARAN Saben pawongan mesthi wae wis tau nindakake geguneman , lan saben dinane mesthi nglakoni wawan pangandikan marang wong liya kanggo ndungkapake pauneg uneg utawa gagasan kang ana sajroning penggalih. Mula yen nindakake wawan pangandikan utawa geguneman marang wong liya iku kudu nggatekake paugeran paugeran kaya ing ngisor iki : 1. Kudu nggunakake basa kang trep, tegese karo sapa anggone matur supaya trep anggone basa, kanggo sikep tansah paring pakurmatan marang wong kang diajak wawan pangandikan. 2. Anggone matur sanajang basane wis trep uga kudu nggunakake solah bawa kang leres, upamane yen matur marang sapa wae ya kudu sumeh lan tansah ngunggulake rasa andhap asor. 3. Pamature ya kudu nggunakake intosani kang trep supaya gampang dimangerteni dening pawongan kang diajak wawan pangandikan. Basa iku minangka sarana kanggo komunikasi, kanggo nglantarake marang sawijining maksud utawa kekarepan marang wong sing diajak guneman. Basa uga dadi sarana kanggo nglairake panguneg-uneg kanthi cara nulis utawa maca. Mula anggone nggunaake basa kudu trep ora kena tumpang suh, kudu mangerteni marang sapa sing diajak guneman. Mula basa iku duweni unggah-ungguh. Dene unggah-ungguhing basa iku sabenere akeh banget nanging sing lumrah digunakake iku ana 4 yaiku: 1. Ngoko lugu 2. Ngoko alus 3. Karma lugu 4. Karma alus 1. Basa Ngoko Lugu Wujude: Tembunge ngoko kabeh ora ana kramane. Panganggone: a. Menyang sapadha-padha kang wis kulina banget. RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 9

b. Menyang sing kaprenah enom. c. Yen lagi ngunandika. d. Tumrap bocah sing durung bisa guneman ganep. Tuladha: - Kowe mengko sore sida ngampiri aku les? - Dhik, yen arep ndelok pameran, aku mengko tulung ampirana ya! 2. Basa Ngoko Alus Wujude: Tetembunge ngoko kacampuran karma inggil. Panganggone: a. Sedulur tuwa marang sedulur enom kang luwih dhuwur drajate. b. Garwane priyayi marang sing kakung. c. Priyayi marang priyayi yen wis ngoko-ngokonan. Tuladha: - Dhik, sliramu mengko nek kondur arep nitih apa? Apa kersa takdherekake? - Aku mau ngundhuh pelem akeh, Panjenengan apa kersa dakaturi? - Yen kersa mengko dakaturi sejinah. 3. Basa Krama Lugu Wujude: Tembunge madya (ater-ater lan panambange karma) Panganggone: a. Kanggo marang kanca sing wis kulina, padha drajate lan ngajeni. b. Garwane priyayi marang sing kakung. c. Priyayi marang sedulure tuwa kang luwih cendhek drajade. Tuladha: - Sampeyan niku manawi kesah dhateng kantor napa taksih kiyat mbekta sepedha motor mas? - Napa ndika saking desa ngriki mawon to mas? 4. Basa Krama Alus Wujude: Tetembungan krama (ater-ater lan panambang krama) lan krama inggil (tumrap wong sing diajak guneman). Panganggone: a. Wong enom marang wong tuwa. b. Batur marang bendarane. c. Murid marang gurune. d. Andhahan marang pimpinane. e. Kanca karo kanca sing durung kulina. Tuladha: - Kula badhe matur dhateng ibu, bilih manawi saestu sowan dhateng eyang, kula badhe tumut. - Tindak-tandukipun kanca kula ingkang naminipun Edo punika lucu sanget. Kanggo luwih gampang mbeda-bedakake ing antarane tataran undha-ushuking basa mau, coba gatekna katrangan ing ngisor iki: Ngoko Lugu Ngoko Alus Krama Lugu Krama Alus Aku arep lunga Aku arep lunga Kula badhe kesah Kula badhe kesah menyang menyang dalem dhateng griya dhateng dalem omahmu. panjengan. sampeyan. panjenengan. F. METODE PEMBELAJARAN 1. Demontrasi 2. Tanya Jawab 3. Diskusi 4. TPS (Think Pairs Share) RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 10

G. LANGKAH LANGKAH KEGIATAN PEMBELAJARAN Pert Kegia Aspek Kegiatan Pembelajaran Waktu em tan uan Awal 1) Mengabsen siswa dan mengecek 10` kerapian siswa serta kebersihan kelas 2) Melakukan apersepsi dengan menginformasikan materi yang akan dipelajari 3) Memberikan motivasi agar siswa lebih semangat dalam mengikuti pelajaran Eksplorasi 1) Siswa diberi tayangan mengenai unggah-ungguh/dialog dengan ragam tertentu (krama alus). 2) Guru memberikan penjelasan tentang ragam krama alus Elaborasi Think 3) Guru mengajukan masalah/bertanya tentang unggah-ungguh cara menyampaikan pesan kepada orang yang lebih tua 1 4) Guru memberikan tugas kepada siswa Inti berpasangan untuk berkelompok untuk 60` membuat percakapan sesuai dengan perintah. Konfirmasi Sharing 5) Guru memberi kesempatan tiap pasangan untuk mempresentasikan hasil kerja pasangan secara bergantian. 6) Guru mengadakan diskusi/tanya jawab dengan seluruh pasangan. 7) Guru menyimpulkan/mereview terhadap masalah yang disampaikan/yang dibahas. Akhir 1) Guru memberikan motivasi/dorongan 10` kepada peserta didik untuk melakukan kegiatan yang lebih baik. 2) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya. Pert Kegia em tan uan Awal Aspek Kegiatan Pembelajaran Waktu

Pendekatan Karakter 1) Santun 2) Kerjasma 3) Percaya diri 4) Mandiri 5) Kreatif 6) Rendah hati 7) Kasih saying 8) Berfikir positif 9) Toleransi

Pendekatan Karakter 1) Santun 2) Kerjasma 3) Percaya diri 4) Mandiri 5) Kreatif 6) Rendah Hal 11

Inti

Eksplorasi

1) Mengabsen siswa dan mengecek 10` kerapian siswa serta kebersihan kelas 2) Melakukan apersepsi dengan menginformasikan materi yang akan dipelajari 3) Memberikan motivasi agar siswa lebih semangat dalam mengikuti pelajaran 1) Guru mereview tentang materi 60` melakukan percakapan dengan orang Disusun oleh Suradi, S.Pd

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

2 Elaborasi

Konfirmasi

Akhir

yang lebih tua misalnya menanyakan atau menyampaikan pesan atau undangan secara lisan. 2) Siswa berlatih menyampaikan pesan tau menyampaikan undangan secara lisan dengan teman sebangku. 3) Guru memberi kesempatan tiap pasangan untuk mempresentasikan hasil kerja pasangan secara bergantian. 4) Guru mengadakan diskusi/tanya jawab dengan seluruh pasangan. 5) Guru menyimpulkan/mereview terhadap masalah yang disampaikan/yang dibahas. 1) Guru memberikan motivasi/dorongan 10` kepada peserta didik untuk melakukan kegiatan yang lebih baik. 2) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya.

hati 7) Kasih saying 8) Berfikir positif 9) Toleransi

H. SUMBER PEMBELAJARAN 1. Paramasastra Jawa 2. Bausastra Basa Jawa 3. Pancadan Sinau Basa Kelas VIII I. PENILAIAN 1. Tekhnik : Pemberian Tugas 2. Bentuk : Lisan dn Tertulis 3. Instrumen : a. Praktik Saben kelas dibagi kelompok, saben kelompok wonten 2 siswa, Kelompok satunggal maragakake pacelathon mau lan kelompok sanes paring tanggapan lan paring biji marang kelompok kang lagi maragakake pacelathon mau kanthi paugeran penilaian kaya ing ngisor iki. Nama sisiwa : .. Kelompok Nilai rata No Penilaian rata 1 2 3 4 5 6 7 8 1 Lafal 2 Intonasi 3 Subasita Keterangan : Upamane kelompok I maju maragakake pacelaton mau, banjur kelompok liyane paring nilai marang kelompok kang lg maragakake yaiku kanthi rentang nilai a. Lafal : nilai paling endhek 60 paling dhuwur 100 b. Intonasi : nilai paling endhek 60 paling dhuwur 100 c. Subasita : nilai paling endhek 60 paling dhuwur 100 b. Tertulis Pacelathon terlampir Wangsulana pitakonan ing ngisor iki ! 1. Pacelathon ing ndhuwur iku isine apa ? 2. Mungguh para siswa pacelathon nggunakake basa Jawa apa ? lan trep karo unggah ungguh ora ? RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 12

Wangsulan : 1. Pacelathon punika isinipun inggih punika mas Muhtarom diutus dening bapak Agus Jati santoso sowan marang daleme Pak sastra, saperlu ngaturi uninga bilih benjang dinten Ahad, Surya kaping 10 Oktober 2010 watawis jam 8 enjeng. Pak Sastra kasuwun rawuh ing Masjid Ar Rahmah seperlu nekseni lan paring tambahing pangestu nikahipun Putra putrinipun bapak Agus Jati Santoso. 2. Geguneman wonten ing nginggil punika ngginakaken basa Krama inggil lan basa ngoko alus. Mas Muhtarom ngginakaken basa Krama alus jalaran Mas Muhtarom punika pawongan ingkang taksih anem lajeng matur dhateng priyantun ingkang langkung sepuh inggih punika Pak Sastra. Pramila miturut unggah ungguh basa nggih sampun trep. Lajeng Pak Sastra anggenipun mangsuli dhateng Mas Muhtarom ngginakaken basa Ngoko Alus punika nggih sampun trep miturut unggah ungguh basa jalaran Pak Sastra punika langkung sepuh kaliyan Mas Muhtarom. Perhitungan nilai tertulis

Jumlah betul x 100 Jumlah soal

Catatan Kepala Sekolah : Mengetahui Kepala Sekolah Kandangan, Juli 2011 Guru Mata Pelajaran

Drs. R U P A D I NIP. 19661204 199702 1 001

S U R A D I, S.Pd NIP. 19840929 201001 1 021

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 13

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas / Semester Alokasi Waktu : SMP NEGERI 2 KANDANGAN : Bahasa Jawa : VIII / 1 : 4 X 40 menit (2 Pertemuan)

A. STANDAR KOMPETENSI 2. Mampu mengungkapkan pikiran, pendapat, gagasan dan perasaan secara lisan melalui bercerita dan berdialog dalam berbagai ragam bahasa Jawa sesuai unggah-ungguh. B. KOMPETENSI DASAR 2.2 Bercerita tentang pengalaman pribadi misalnya berkemah, bertamasya, perpisahan kelas, atau pengalaman lain yang menarik atau lucu. C. INDIKATOR 2.2.1 Mampu menulis cerita pengalaman pribadi dalam berbagai ragam bahasa Jawa termasuk dialek. 2.2.2 Mampu menceritakan pengalaman pribadi yang menarik. 2.2.3 Mampu menjawab pertanyaan terhadap materi yang diceritakan. D. TUJUAN PEMBELAJARAN 1. Siswa mampu menulis cerita pengalaman pribadi dalam berbagai ragam bahasa Jawa termasuk dialek. 2. Siswa mampu menceritakan pengalaman pribadi yang menarik. 3. Siswa mampu menjawab pertanyaan terhadap materi yang diceritakan. E. MATERI PEMBELAJARAN Cara lan teknik nyritakake pengalaman iku padha karo cara lan teknik pidhato. Kejaba nyiapake apa kanga arep dicritakake, kang paling utama yaiku kowe nduweni kewanen lan rasa percaya marang awake dhewe. Kewanen iku bisa dilatih kanthi sering nyoba utawa latihan. Wektu kowe nyritakake pengalaman kowe uga nggatekake omongan. Omongan kudu cetha kanthi nggatekake kedal, intonasi, lan lagu basa (irama) kanthi trep. Kang penting uga, kowe kudu nggatekake urutan utawa runtuting crita. Crita ing ngarepe wong akeh pancen kudu duwe pengalaman, keprigelan lan kuwi kabeh kanthi cara gladhen. Tuladha wong kang nyritakake pengalaman awujud crita lucu nalika isih sekolah. NALIKA AKU ISIH SEKOLAH Nalika aku isih sekolah pinuju ulangan semesteran, aku rada kakehan dolan, nggonku sinau yo mung srampangan. Mula bareng tekan titiwanci ulangan aku rada gragapan. Gandheng atiku ora teteg mula aku terus gawe cathetan cilik-cilik, karepku arep takenggo ngepek. Tenan, bareng bel wis muni, cathetan takgegem tangan kiwa, lungguh anteng, tangan kiwa sedheku ben ora ketara yen nggawa kepekan. Lembaran soal takbukak, soal nomor siji takwaca terus mbukak kepekan pas banget karo sing ditakokake. Jawaban terus taktulis kanthi trampil. Bareng tekan soal nomor lima, aku buka kepekan, eeeee guru pengawas nyedaki aku. Aku rada bingung, kawatir yen konangan. Mula cathetan takemut. Senajan catethanku mau nganggo mangsi sing luntur, dadi tutukku biru kabeh. Cilakane guru pengawas malah takon: piye le angel?. Waduh aku bingung, arep wangsulan mengko konangan lagi ngemut kepekan, arep meneng ora penak ditakoni guru kok meneng wae. Kanggo ngawekani supaya ora konangan cathetan mau takulug sisan, ya rada pendelikan.

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 14

F. METODE PEMBELAJARAN 1. Ceramah 2. Tanya Jawab 3. Diskusi 4. STAD (STUDENT TEAMS-ACHIEVEMENT DEVISIONS) G. LANGKAH LANGKAH KEGIATAN PEMBELAJARAN Pert Kegia Aspek Kegiatan Pembelajaran Waktu em tan uan Awal 1) Guru menyiapkan peserta didik secara 10` psikis dan fisik untuk mengikuti KBM 2) Guru mengajukan pertanyaan yang terkait dengan materi 3) Guru menjelaskan kompetensi dasar dan tujuan pembelajaran yang ingin dicapai. Eksplorasi 1) Guru member penjelasan materi bercerita tentang pengalaman pribadi Elaborasi 2) Siswa berkelompok 5 orang berdiskusi tentang pengalaman pribadi yang paling menarik menurut kelompoknya. 3) Mempresentasikan pengalaman 1 pribadinya dalam kelompok yang lain Inti menilai. 60` Konfirmasi 4) Hasil pengalaman pribadi yang terbaik dalam kelompoknya, dipresentasikan dengan kelompok lain. 5) Kelompok lain menilai dan memberi reward. 6) Dipilih penampilan terbaik dari kelompok. Akhir 1) Guru menyimpulkan materi bercerita 10` tentang pengalaman pribadi. 2) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya. Pert Kegia em tan uan Awal Aspek Kegiatan Pembelajaran Waktu

Pendekatan Karakter 1) Santun 2) Percaya diri 3) Kreatif 4) Disiplin 5) Mandiri 6) Rendah hati 7) Kasih saying 8) Berfikir posotif 9) Toleransi

Pendekatan Karakter 1) Santun 2) Percaya diri 3) Kreatif 4) Disiplin 5) Mandiri 6) Rendah hati 7) Kasih saying

2 Eksplorasi Inti Elaborasi

Konfirmasi

1) Guru menyiapkan peserta didik secara 10` psikis dan fisik untuk mengikuti KBM 2) Guru mengajukan pertanyaan yang terkait dengan materi 3) Guru menjelaskan kompetensi dasar dan tujuan pembelajaran yang ingin dicapai. 1) Guru mereview tentang materi bercerita tentang pengalaman pribadi. 2) Mempresentasikan pengalaman 60` pribadinya dalam kelompok yang lain menilai. 3) Hasil pengalaman pribadi yang terbaik Disusun oleh Suradi, S.Pd

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Hal 15

Akhir

dalam kelompoknya, dipresentasikan dengan kelompok lain. 4) Kelompok lain menilai dan memberi reward. 5) Dipilih penampilan terbaik dari kelompok. 1) Guru menyimpulkan materi bercerita 10` tentang pengalaman pribadi. 2) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya.

8) Berfikir posotif 9) Toleransi

H. SUMBER PEMBELAJARAN 1. Paramasastra Jawa 2. Kalawarti Djaka Lodang 3. Pancadan Sinau Basa Kelas VIII I. PENILAIAN 1. Tekhnik : Pemberian Tugas 2. Bentuk : Praktik dn Tertulis 3. Instrumen : a. Praktik Saben kelas dibagi kelompok, saben kelompok wonten 5 siswa, Kelompok satunggal maragakake pacelathon mau lan kelompok sanes paring tanggapan lan paring biji marang kelompok kang lagi maragakake pacelathon mau kanthi paugeran penilaian kaya ing ngisor iki. Nama sisiwa : .. Kelompok Nilai rata No Penilaian rata 1 2 3 4 5 6 7 8 1 Lafal 2 Intonasi 3 Isi Keterangan : Upamane kelompok I maju maragakake pacelaton mau, banjur kelompok liyane paring nilai marang kelompok kang lg maragakake yaiku kanthi rentang nilai a. Lafal : nilai paling endhek 60 paling dhuwur 100 b. Intonasi : nilai paling endhek 60 paling dhuwur 100 c. Subasita : nilai paling endhek 60 paling dhuwur 100. b. Tertulis Rubrik penilaian menulis pengalaman, dengan penugasan. Pemberian nilai minimal 60 tertinggi 95. No Nama Isi Koherensi EYD Jumlah

Rata-rata

Tulisen cerita pengalamanmu ing buku tugas kanthi ngatekake : 1. Pilihen topik kang paling nabet ing ati ! 2. Tulisen kanthi ringkes intine cerita kuwi ! 3. Karangan kuwi awujud narasi !

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 16

Catatan Kepala Sekolah : Mengetahui Kepala Sekolah Kandangan, Juli 2011 Guru Mata Pelajaran

Drs. R U P A D I NIP. 19661204 199702 1 001

S U R A D I, S.Pd NIP. 19840929 201001 1 021

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 17

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas / Semester Alokasi Waktu : SMP NEGERI 2 KANDANGAN : Bahasa Jawa : VIII / 1 : 4 X 40 menit (2 Pertemuan)

A. STANDAR KOMPETENSI 3. Mampu membaca bacaan sastra, nonsastra dalam berbagai teknik membaca, dan bacaan berhuruf Jawa. B. KOMPETENSI DASAR 3.1 Membaca pemahaman bacaan sastra (cerita lanjut wayang Ramayana) atau bacaan nonsastra dengan tema tertentu. C. INDIKATOR 3.1.1 Mampu menjawab pertanyaan bacaan secara lisan/ tertulis. 3.1.2 Mampu menyebutkan tokoh-tokoh cerita 3.1.3 Mampu menuliskan ringkasan isi cerita/ bacaan. 3.1.4 Mampu menceritakan kembali isi bacaan dengan bahasa sehari-hari atau ragam lain. (krama ngoko). 3.1.5 Mampu menyebutkan dan menjelaskan nilai-nilai luhur yang terkandung dalam bacaan. D. TUJUAN PEMBELAJARAN 1. Siswa mampu menjawab pertanyaan bacaan secara lisan/ tertulis. 2. Siswa mampu menyebutkan tokoh-tokoh cerita 3. Siswa mampu menuliskan ring-kasan isi cerita/ bacaan. 4. Siswa mampu menceritakan kembali isi bacaan dengan bahasa sehari-hari atau ragam lain. (krama ngoko). 5. Siswa mampu menyebutkan dan menjelaskan nilai-nilai luhur yang terkandung dalam bacaan. E. MATERI PEMBELAJARAN Strategi Maca Pemahaman Supaya kegiyatan maca sing dilakoni bisa ekftif lan efisien, mula dibutuhake teknik tartamu. Francis P. Robinson saka Universitas Negeri Ohio Amerika Serikat wis ngembangake sawijining teknik maca sing dikenal kanthi sebutan SQ3R, teknik iki asipat praktis lan bisa diterapake ing saben pendekatan belajar. SQ3R iku cekakan saka langkah langkag nyinauni teks utawa buku sing dumadi saka : 1. Survey Langkah kapisan iki diadani penelaahan sawetara marang sakabehe struktur teks. Ancase yaiku kanggo mangerteni dawane teks,judhul bagian (heading), judhul subbagian (subheading).istilah, tembung kunci, ukara kunci, lan hal hal liyane kang dianggep wigati ing tulisan kasebut. Saengga bisa antuk gambaran kang asipat umum saka isi sing kakandhut ing buku teks. Yen nindakake survey, disaranake supaya nyiapake patelot, kertas lan piranti kanggo nandani kayata stabilo kanggo nandani bagian bagian tartamtu. Bagian bagian kang wigati bisa didadekake bahan pitakonan kang perlu ditandani kanggo nggampangake proses ngronce daptar pitakonan sing bakal diadani ing langkah kapindho. 2. Question Langkah kapindho yaiku ngonce pitakonan pitakonan sing cetha, singkat, lan jumbuh marang perangan perangan teks kang wis ditandani ing langkah kapisan. Gunggunge RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 18

pitakonan gumantung marang dawa cendheke teks, lan kawasisan kanggo mahami teks sing lagi disinauni. Yen teks sing lagi disinauni isine babagan sing sadurunge wis dimangerteni, bisa wae mung nggawe sithik pitakonane. Kosokbaline yen kaweruhe ora gegayutan marang isi teks, mula kudu ngronce pitakonan sakakeh akehe. 3. Read Langkag kaping telu yaiku maca kanthi aktif kanggo nggoleki wangsulan saka pitakonan piyakonan sing wis disusun. Ing bab iki maca kanthi aktif uga ateges maca sing difokusake marang paragrap pragrap sing dikira kira ngandhut wangsulan sing jumbuh karo pitakonan sig wis dironce ing langkah kapindho. 4. Recite Langkah kaping papat yaiku nyebutake utawa nyeritakake maneh wangsulan wangsulan saka pitakonan sing wis dironce. Sabisane priye carane ora mbukak catatan wangsulan kaya kang wis ditulis ing langkah kaping telu. Saupama sawijing pitakonan ora bisa kawangsulan, mbudidaya kudu tetep nerusake wangsulan saka pitakonan sabanjure. Kaya mengkono sateruse, saengga kabeh pitakonan bisa dirampungake kabeh, kalebu wangsulan saka pitakonan kang durung ketemu wangsulane. 5. Review Ing langkah kang pungkasan diadani peninjauan malih marang sakabehing pitakonan lan wangsulan saengga bisa dijupuk sawijining dudutan kang singkat, nanging bisa nggambaraje sakabehing wangsulan saka pitakonan sing wis diajukake. Sanajan kesane mekanistik banget, nanging maca kanthi nggunakake SQ3R iki dianggep luwih muasake, amarga kanthi teknik iki bisa menehi panjurung marang pawongan kanggo luwih mahami apa kang diwaca. Terarah ing intisari utawa kandhutan kandhutan pokok sing tersirat utawa tersurat ing sawijining buku utawa teks liyane. Langkah langkah kang dilakoni ing teknik iki kayane wis nggambarake prosedur ilmiah, pangajape saben informasi sing disinauni bisa kasimpen kanthi apik ing sistem memori jangka panjang sawijining pawongan. F. METODE PEMBELAJARAN 1. Ceramah 2. Tanya Jawab 3. Diskusi 4. Complete Sentence 5. Inquiri G. LANGKAH LANGKAH KEGIATAN PEMBELAJARAN Pert Kegia Aspek Kegiatan Pembelajaran Waktu Pendekatan em tan Karakter uan Awal 1) Guru menyiapkan peserta didik secara 10` 1) Percaya diri psikis dan fisik untuk mengikuti KBM 2) Mandiri 2) Guru mengajukan pertanyaan yang terkait dengan materi 3) kerja keras 3) Guru menjelaskan kompetensi dasar 4) Berfikir dan tujuan pembelajaran yang ingin positif dicapai. 1 Eksplorasi 1) Siswa disuruh membacakan cerita 5) Pengendalia wayang Ramayana. n emosi 2) Guru membentuk kelompok. 6) Disiplin 3) Guru membagikan lembar kerja berupa Inti 60` 7) Tanggung paragraf yang kalimatnya belum jawab lengkap. Elaborasi 4) Siswa berdiskusi secara kelompok untuk melengkapi kalimat dengan kunci RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 19

Konfirmasi Akhir

jawaban yang tersedia. 5) Dikoreksi secara klasikal. 6) Jawaban yang salah diperbaiki. 1) Mengambil kesimpulan/ringkasan 10` cerita. 2) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya. Kegiatan Pembelajaran Waktu Pendekatan Karakter 1) Percaya diri 2) Mandiri 3) kerja keras 4) Berfikir positif 5) Pengendalia n emosi 6) Disiplin 7) Tanggung jawab

Pert Kegia em tan uan Awal

Aspek

Eksplorasi

Elaborasi

Inti Konfirmasi 2

Akhir

1) Guru menyiapkan peserta didik secara 10` psikis dan fisik untuk mengikuti KBM 2) Guru menjelaskan kompetensi dasar dan tujuan pembelajaran yang ingin dicapai. 3) Guru mempersiapkan teks cerita wayang Ramayana 4) Guru mempersiapkan lembar kerja siswa. 1) Guru membagi kelompok terdiri dari 4 2) Setiap kelompok membagikan teks dan lembar kerja pada setiap kelompok 3) Membaca teks dan menemukan hal-hal yang dapat digunakan untuk menjawab pertanyaan yang ada di lembar kerja. 4) Mendiskusikan dengan kelompok untuk 60` menemukan berbagai jawaban untuk mengisi lembar kerja. 5) Setiap kelompok mempresentasikan hasil kerja/diskusi 6) Guru mereview tanggapan-tanggapan dan memberi pengarahan jawaban yang paling tepat. 1) Guru memberi simpulan tentang 10` pemebelajaran yang telah dilaksanakan. 2) Guru memberi penilaian dan memberi reward kelompok yang terbaik. 3) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya.

H. SUMBER PEMBELAJARAN 1. Paramasastra Jawa 2. Kalawarti Djaka Lodang 3. Pancadan Sinau Basa Kelas VIII I. PENILAIAN 1. Tekhnik : Pemberian Tugas 2. Bentuk : Tertulis 3. Instrumen : a. Tertulis Paragrap ing ngisor iki ganepna nganggo tembung tembung kang wis cumawis ing ngisor iki ! RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 20

RINGKESE CERITA RAMAYANA Prabu Dasarata ratu ing (1) kagungan putra papat yaiku Ramawijaya, Barata, Lesmana, lan Taruna. Ramawijaya dhaup karo.(2), Putra Putrine Prabu Janaka ing negara(3). Prabu Dasamuka utawa Rahwana ratu ing negara..(4). Prabu Dasamula kagungan sedulur enom cacah telu yaiku, (5), Sarpakenaka, lan Wibisana. Nalika Rama, Dewi Shita lan Lesmana njajah alas Dhandhaka, Dewi Shinta dicolong Prabu Dasamuka. Nalika Dewi Shinta diplayokake, dioyak manuk garudha.(6) Jatayu perang karo Prabu Dasamuka. Jatayu kalah wusanane mati. Dewi Shinta didelikake ing taman(7), dikancani Dewi Trijatha, putra putrine(8). Prabu Rama dadi ratu ing negara..(9). Prabu Rama utusan Anoman, kethek putih, perlu nggoleki Dewi Shinta ing Ngalengka. Sawise ketemu, nalika Anoman arep bali dicekel wadya bala Ngalengka. Anoman arep(10). Anoman Banjur mabur karo nggawa geni. Geni ditibakake ndhuwur kraton, kraton Ngalengka dadi kobong, kejaba taman Argasoka. Sawise bali menyang Pancawati, anoman atur palapuran marang Prabu Rama babagan kahanane Dewi Shinta anggone ditawan dening Rahwana ing taman Argasoka. Prabu Rama kepengin nglurug perang marang negara Ngalengka. Sarehning kalangan samodra mula banjur samodrane diurug nganggo gunung digawe dalan supaya kena kanggo liwat wadya bala Pancawati. Ana bacute.. a. b. c. d. e. Jatayu Dewi Shinta Alengkadiraja (Ngalengka) Ayodya Manthili f. g. h. i. j. Kumbakarna Argasoka Pancawati Wibisana Diobong

Wangsulan : 1. Ayodya 2. Dewi Shinta 3. Manthili 4. Alengkadiraja (Ngalengka) 5. Kumbakarna

6. 7. 8. 9. 10.

Jatayu Argasoka Wibisana Pancawati Diobong

Perhitungan nilai tertulis

Jumlah betul x 100 Jumlah soal

Catatan Kepala Sekolah : Mengetahui Kepala Sekolah Kandangan, Juli 2011 Guru Mata Pelajaran

Drs. R U P A D I NIP. 19661204 199702 1 001 RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

S U R A D I, S.Pd NIP. 19840929 201001 1 021 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 21

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas / Semester Alokasi Waktu : SMP NEGERI 2 KANDANGAN : Bahasa Jawa : VIII / 1 : 4 X 40 menit (2 Pertemuan)

A. STANDAR KOMPETENSI 3. Mampu membaca bacaan sastra, nonsastra dalam berbagai teknik membaca, dan bacaan berhuruf Jawa. B. KOMPETENSI DASAR 3.2 Membaca indah geguritan dan tembang Asmaradana. C. INDIKATOR 3.2.1 Mampu membaca sebuah geguritan (sesuai dengan teknik bacaan geguritan). 3.2.2 Mampu menceritakan isi geguritan baik secara lisan maupun tertulis dengan berbagai ragam bahasa Jawa. 3.2.3 Mampu memprosakan geguritan. 3.2.4 Mampu menembangkan tembang Asmaradana. D. TUJUAN PEMBELAJARAN 1. Sisiwa mampu membaca sebuah geguritan (sesuai dengan teknik bacaan geguritan). 2. Siswa mampu menceritakan isi geguritan baik secara lisan maupun tertulis dengan berbagai ragam bahasa Jawa. 3. Siswa mampu memprosakan geguritan. 4. Siswa mampu menembangkan tembang Asmaradana. E. MATERI PEMBELAJARAN Geguritan kaperang dadi loro (2) yaiku geguritan tradisional lan geguritan modern. Geguritan tradisional kuwi geguritan nganggo paugeran-paugeran tartamtu kayata cacahing larik saben pada (bait), cacahing wanda saben larik uga dhongdhinge swara (persajakan). Kang kagolong geguritan tradisional antara liya yaiku parikan, wangsalan, tembang macapat, tembang tengahan lan tembang gedhe. Geguritan modern ora diwatesi pathokan-pathokan lan paugeran kaya kang ana ing geguritan tradisional. Tegese saben pada (bait) ora ditemtokake cacahe larik. Saben larik ora ditemtokake cacahe wanda lan dhongdhinge swara (persajakan). Pangripta mardika (bebas) anggone medharake karep. Mula geguritan modern uga diarani geguritan bebas utawa kang saiki lumrah diarani geguritan. Maca geguritan iku meh padha karo maca puisi utawa deklamasi, sing kudu digatekake nalika maca geguritan yaiku : (4W) 1. Wicara : pocapan cetha, las-lasan, ora bindheng, ora gumremeng , tegas, bisa mbedakake d, dh, t, th, e, e, e,ora perlu mangu-mangu sing kendel 2. Wirama: maca geguritan ana lagune , cepet lan rindhik, cendhek dhuwuring swara, luk lan gregeling swara , aja mung wae 3. Wiraga :pocapan trep karo solah bawa , nganggo ngobahake tangan , sirah, kedheping mripat 4. Wirasa :isine geguritan ditamatake/dilebokake ing jero ati . Anggone maca trep karo isine geguritan, gumreged, sedhih, seneng, nesu, mbujuk Nggancarake Geguritan Gancaran kuwi ing basa Indonesia diarani prosa. Nggancarake ateges ngowahi tembang utawi geguritan dadi gancaran (prosa). Dadi nggancarake padha karo RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 22

"memprosakan" utawa tembunge liya "memparafrase". Sadurunge gawe gancaran kudu mangerteni cara-carane ngancarake. Carane ngagancarake mangkene: 1. Ukara-ukarane tembang utawa geguritan kang mawa tembung baliswara kudu diudhari, dhapukane ukara kawolak-walik. 2. Menawa ana tembung kawi (tembung Jawa kuna) kudu diowahi dadi tembung Jawa anyar kang lumrah dianggo utawa dirungokake sabendinane. 3. Menawa ana tembung garba (tembung sandi) kudu diudhari. 4. Kanggo nglarasake ukara supaya ora kaku bisa mbuwang utawa ngilangi tembung sawetara. Mangkana uga tumrap ater-ater lan panambang. 5. Pada/bait kang sakawit wujud bait-bait, kaewahana dadi paragraf kanthi ejaan kang bener. Nggatekake titik, koma, tandha pitakon, tandha prentah, lan sapanunggalane. MACAPAT Pralambange tembang macapat Asmaradana, seneng dedhana utawa weweh. Pralambange wong kang wis sugih ngelmu lan pengalaman banjur wiwit weweh, dedhana ngelmu mulang wuruk marang sing isih enom. Dene watakne tembang macapat Asmaradana yaiku seneng (bangga). Pathokane tembang macapat. 1. Pocung : 12u 6a 8i 12a 2. Maskumambang : 7u 6a 8i 8a 3. Gambuh : 7u 10u 12i 8u 8o 4. Magatruh : 12u 8i 8u 81 8o 5. Kinanthi : 8u 8i 8a 8i 8a 8i 6. Asmaradana : 8i 8a 8e 8a 7a 8u 8a 7. Mijil : 10i 6o 10e 10i 6i 6u 8. Pangkur : 8a 11i 8u 7a 12u 8a 8i 9. Durma : 12a 7i 6a 7a 8i 5a 7a 10. Sinom : 8a 8i 8a 8i 7i 8u 7a 8i 12a 11. Dhandhanggula : 10i 10a 8e 7u 9i 7a 6u 8a 12i 7a F. METODE PEMBELAJARAN 1. Ceramah 2. Demontrasi 3. Diskusi 4. Inquiri 5. Jigsaw G. LANGKAH LANGKAH KEGIATAN PEMBELAJARAN Pert Kegia Aspek Kegiatan Pembelajaran Waktu em tan uan Awal 1) Guru menyiapkan peserta didik secara 10` psikis dan fisik untuk mengikuti KBM 2) Guru mengajukan pertanyaan yang terkait dengan materi 3) Guru menjelaskan kompetensi dasar dan tujuan pembelajaran yang ingin dicapai. Eksplorasi 1) Guru menyajikan materi geguritan yang disajikan melalui media atau secara langsung (langsung Inti 60` membacakan geguritan). Elaborasi 2) Guru memberikan kesempatan kepada RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd

Pendekatan Karakter 1) Percaya diri 2) Santun 3) Kreatif 4) Mandiri 5) Kerja keras 6) Tanggung jawab 7) Pengendali an emosi Hal 23

1

Konfirmasi

Akhir

siswa untuk membacakan geguritan. 3) Guru mengkonfirmasikan kepada siswa didalam siswa membacakan geguritan. 4) Guru memberikan kesempatan lagi kepada murid untuk membacakan geguritan sesuai dengan kaidah yang benar (intonasi, lafal, jeda, ekspresi)., sambil dipandu oleh guru. 5) Siswa menyampaikan hasil pengungkapan data informasi yang diperoleh untuk dilakukan uji hipotesis. 6) Guru membimbing siswa membuat simpulan materi yaitu membaca geguritan secara benar. 7) Guru memberikan reward bagi siswa yang membacakan dengan baik dan membangkitkan semangat bagi siswa yang belum berhasil. 1) Menyimpulkan materi tentang 10` membaca geguritan yang benar. 2) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya. Kegiatan Pembelajaran Waktu Pendekatan Karakter 1) Percaya diri 2) Santun 3) Kreatif 4) Mandiri 5) Kerja keras 6) Tanggung jawab 7) Pengendali an emosi

Pert Kegia em tan uan Awal

Aspek

Eksplorasi 2 Elaborasi

Inti

Konfirmasi

1) Guru menjelaskan tujuan yang akan 10` dicapai untuk pembelajaran hari ini yaitu bisa nembang dhandhanggula 2) Guru memberi contoh menembang Asmaradana dengan benar. 3) Guru membagi siswa menjadi 7 kelompok. 4) Masing-masing kelompok diberi tanggungjawab dapat nembang Asmaradana 7 gatra. Kelompok 1. Gatra 1 .kelompok 2 gatra 2 dst. 1) Guru memberi contoh menembang Asmaradana dengan benar. 2) Siswa belajar nembang Asmaradana 1 gatra tadi dengan kelompok masingmasing. Setelah mengamati guru membuat 1 kelompok ahli yang di ambil dari masing-masing kelompok yang paling mampu. 3) Kelompok ahli tadi belajar tembang 60` Asmaradana secara menyeluruh (7 gatra). 4) Setelah dianggap mampu oleh guru kelompok ahli tadi dipersilahkan untuk kembali ke kelompok masingmasing untuk melatih temannya dikelompoknya 5) Masing-masing kelompok Disusun oleh Suradi, S.Pd

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Hal 24

6)

Akhir

1) 2) 3)

4)

dipersilahkan nembang Asmaradana. Guru mendemonstrasikan tembang Asmaradana yang benar sekali lagi untuk menyamakan persepsi siswa. Guru memberikan penghargaan pada 10 kelompok melalui skor nilai. Guru bersama-sama siswa nembang Asmaradana yang baik dan benar. Guru memberi tugas kepada siswa untuk mengulang kembali tembang Asmaradana dirumah. Guru menutup pelajaran dengan mengucap salam.

H. SUMBER PEMBELAJARAN 1. Buku Sekar Macapat 2. Rekaman Tembang Asmaradana 3. Kalawarti Djaka Lodang 4. Pancadan Sinau Basa Kelas VIII I. PENILAIAN 1. Tekhnik : Pemberian Tugas 2. Bentuk : Praktik dan Tertulis 3. Instrumen : a. Praktik Geguritan kanthi irah irahan Piwelinge Ibu terlampir : Wacanen geguritan ing ngisor iki ! Rubrik penilaian membaca geguritan Nilai terendah 60 dan tertinggi 95 (berdasar kesepakatan guru & siswa). No Jeneng Siswa Wicara Wirama Wirasa Wiraga Jumlah

Ratarata

b. Tertulis Geguritan ing ndhuwur owahana dadi gancaran ! Wangsulan : Saben wayah esok, Ibu wis tindak nyambut damel kanggo golek pangupaboja kanggo panguripan. Banjur Ibu paring pangandhikan marang anake, yen saiki Bapakmu wis ora ana ninggal kowe lan aku, wis sowan ing ngarsaning Gusti kang Maha Agung, kamangka iku ora kena digetuni. Wong urip iku yen kepengin mulya ing uripe iku ora mayar kudu ngetog karosan, ngetogake kringet lan iguh pratikel kang mapan. Tegese kudu nyambut gawe kang temen lan tansah dedonga marang Gusti kang Maha Kawasa. Satemen kabeh pambudidaya mau sejati ana Dzat kang Maha Suci yaiku Allah SWT. Mula aja mung nyambut gawe wae kudu dibarengi karo dedonga marang Gusti kang Maha Kawasa, supaya bisa urip kang mulya. Rubrik penilaian menulis pengalaman, dengan penugasan. Pemberian nilai minimal 60 tertinggi 100. No Nama Isi Koherensi EYD Jumlah

Rata-rata

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 25

Catatan Kepala Sekolah : Mengetahui Kepala Sekolah Kandangan, Juli 2011 Guru Mata Pelajaran

Drs. R U P A D I NIP. 19661204 199702 1 001

S U R A D I, S.Pd NIP. 19840929 201001 1 021

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 26

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas / Semester Alokasi Waktu : SMP NEGERI 2 KANDANGAN : Bahasa Jawa : VIII / 1 : 2 X 40 menit (1 Pertemuan)

A. STANDAR KOMPETENSI 3. Mampu membaca bacaan sastra, nonsastra dalam berbagai teknik membaca, dan bacaan berhuruf Jawa. B. KOMPETENSI DASAR 3.3 Membaca paragraf berhuruf Jawa yang terdiri atas 5 -7 kalimat. C. INDIKATOR 3.3.1 Mampu membaca lancar bacaan berhuruf Jawa. 3.3.2 Mampu menyalin bacaan ke dalam huruf latin. 3.3.3 Mampu menjelaskan isi bacaan. 3.3.4 Mampu menjawab pertanyaan bacaan. D. TUJUAN PEMBELAJARAN 1. Siswa mampu membaca lancar bacaan berhuruf Jawa. 2. Siswa mampu menyalin bacaan ke dalam huruf latin. 3. Siswa mampu menjelaskan isi bacaan. 4. Siswa mampu menjawab pertanyaan bacaan. E. MATERI PEMBELAJARAN 1. Aksara Jawa Dentawiyanjan ( ha na ca ra ) ka

da

ta

sa

wa

la

pa

dha

ja

ya

nya

ma

ga

ba

tha

nga

2.

Pasangan ( . ha

) na . ca . ra ka

da

ta

sa

wa

la

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 27

pa

dha

ja

ya

.

nya

ma

ga

ba

tha

nga

3.

Sandhangan (

) Taling e Taling tarung . o

a. Sandhangan swara vocal Wulu Pepet .. e Suku . i u

b. Sandhangan Panyigeging wanda Wigyan ... h Layar r Cecak .ng Pangkon

4. a.

Penanda Gugus Konsonan Cakra (..) Tuladha sasra di tulis , prajurit ditulis Kringet ditulis

b. c. d. e. 5.

Keret () Tuladha kreteg ditulis Pengkal ( ) Tuladha tyas ditulis Panjingan wa ( ) tuladha kwaci ditulis Panjingan la ( ) Tuladha klapa ditulis Aksara Murda ... Ka . .. .. Ta

, tresna ditulis , Dyah ditulis , swara ditulis , slamet ditulis

Na ..

Sa ..

Pa

ga

.

Ba

.

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 28

6. a 7.

Aksara Swara e Aksara rekan Dza Fa/va Za Gha i o u

Kha

8. 1 6

Angka Jawa 2 7 3 8 4 9 5 0

F. METODE PEMBELAJARAN 1. Ceramah 2. Tanya Jawab 3. Diskusi 4. Make a match G. LANGKAH LANGKAH KEGIATAN PEMBELAJARAN Pert Kegia Aspek Kegiatan Pembelajaran Waktu em tan uan Awal 1) Guru menyiapkan peserta didik secara 10` psikis dan fisik untuk mengikuti KBM 2) Guru mengajukan pertanyaan yang terkait dengan materi 3) Guru menjelaskan kompetensi dasar dan tujuan pembelajaran yang ingin dicapai. Eksplorasi 1) Guru membagi kelompok yang beranggotakan 5 siswa 2) Guru menyiapkan kartu yang berisi kata yang bertuliskan huruf jawa. 3) Setiap siswa mendapat sebuah kartu berupa pias kata bertuliskan huruf 1 jawa. Inti 60` Elaborasi 4) Siswa dalam kelompok berdiskusi menyusun sebuah kalimat sederhana. Konfirmasi 5) Hasil kelompok digabungkan dengan kelompok lain, menjadi sebuah paragraf sederhana. 6) Guru mengapresiasi hasil susunan paragraf. Akhir 4) Guru memberi saran dalam 10` penyempurnaan paragraf berhuruf jawa. 5) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya. RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd

Pendekatan Karakter 1) Percaya diri 2) Mandiri 3) Kreatif 4) Disiplin 5) Tanggung jawab 6) Kerja keras 7) Kerjasama

Hal 29

H. SUMBER PEMBELAJARAN 1. Pedomana Penulisan Aksara Jawa 2. Pancadan Sinau Basa Kelas VIII 3. Seneng Basa Jawa I. PENILAIAN 1. Tekhnik : Pemberian Tugas 2. Bentuk : Praktik dan tertulis 3. Instrumen : a. Praktik Wacanen kanthi premati !

Rubrik penilaian membaca huruf Jawa dengan unjuk kerja (Berdasarkesepakatan siswa dan guru). Pedoman penilaian membaca huruf Jawa. Jumlah kali mat pada wacana Jumlah kesalahan kali mat. x 100 Jumlah kali mat pada wacana b. Tertulis

membaca.

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 30

Wangsulan : Sregep sinau Saiki aku wis kelas wolu, mula kudu sregep sinau aku kepingin dadi bocah pinter kang ora gawe susahe wong tuwa. Setitekna nek pinter iku ora gawe susahe wong tuwa. Nek bisa biji rapot iku apik kabeh, sarate ya kudu sregep sinau. Sakjane gampang saben dina sinau, diwaca cathetane aja nek yen arep ulangan wae, arepa ora ulangan ya maca buku lan manut dhawuhe guru. Nek dadi bocah pinter iku seneng arep golek sekolahan ya gampang, mula sarate kudu sregep sinau. Penghitungan nilai tertulisJumlah betul x 100 Jumlah soal (baris)

Catatan Kepala Sekolah :

Mengetahui Kepala Sekolah

Kandangan, Juli 2011 Guru Mata Pelajaran

Drs. R U P A D I NIP. 19661204 199702 1 001

S U R A D I, S.Pd NIP. 19840929 201001 1 021

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 31

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas / Semester Alokasi Waktu : SMP NEGERI 2 KANDANGAN : Bahasa Jawa : VIII / 1 : 4 X 40 menit (2 Pertemuan)

A. STANDAR KOMPETENSI 4. Mampu mengungkapkan pikiran gagasan, pendapat, dan perasaan dalam berbagai jenis karangan menggunakan ragam bahasa Jawa sesuai unggah-ungguh dan menulis paragraf berhuruf Jawa. B. KOMPETENSI DASAR 4.1 Menulis mengenai ketrampilan hidup. C. INDIKATOR 4.1.1 Mampu menulis tentang ketrampilan hidup dalam berbagai ragam bahasa Jawa D. TUJUAN PEMBELAJARAN 1. Siswa mampu menulis tentang ketrampilan hidup dalam berbagai ragam bahasa Jawa E. MATERI PEMBELAJARAN Maneka Karangan 1. Karangan narasi utawa crita Narasi utawa crita yaiku sawijining karangan kang ana gegayutane karo kadadiyan kang ditata adhedhasar urutan wektu. Ing karangan iki prastawane kang nyata lan oleh uga prastawa kang ora nyata (imajinatif). 2. Deskripsi utawa gambaran Deskripsi utawa gambaran yaiku sawijining karangan kang nggambarake prilaku manungsa, ing jaman saiki, swasana sawijining prastawa utawa swasana sawijining panggonan. Tuladha: a. Korban banjir bandang ing Wasior Papua. b. Swasana ibadhah haji ing Mekah. 3. Eksposisi Eksposisi yaiku sawijining karangan kang maparake sawijining gagasan utawa idhe kanthi menehi katrangan kang jelas. Jenis karangan iki biasane digunakake kanggo menehi informasi marang pamaca. Tuladha: a. Surat lamaran b. Iklan c. Laporan ing layang kabar 4. Persuasi Persuasi yaiku sawijining karangan kang menehi bukti-bukti nyata lan tujuane ngajak lan menehi pengaruh marang pamaca supaya melu karo sing dikarepake sing nulis. Tuladha: a. Khotbah b. Iklan c. Propaganda 5. Argumentasi Argumentasi yaiku sawijining karangan kang menehi alesan kanggo nguwatake utawa nolak sawijining pendapat utawa idhe (gagasan). Jenis karangan iki sipate objektif. Tuladha: RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 32

a. b. c. d.

Skripsi Karya Ilmiah Thesis Desertasi

Saka karangan utawa manika wacana kasebut kanga rep disinauni ing piwulangan iki yaiku karangan Eksposisi. Sajroing wacana eksposisi dibeberake anane analisa proses nganggo cara narasi. Narasai kang mengkono mau diarani narasi ekspositoris/ narasi teknis, awit ancas kang tinuju titise katrangan ngenani sawijining prastawa kang dibeberake. Dadi ancase wacana eksposisi yaiku maparake, njlentrehake ( menjelaskan), ngaturake informasi, mengajarkan lan nerangake sawijining bab tanpa didhasari supaya pamaos bisa nampa utawa narima. Wacana eksposisi adate digunakake kanggo mbabarake pengetahuan / ilmu, definisi, pengertian, langkah langkah sawijining kagiyatan, metode, cara, lan proses dumadine sawijining prastawa utawa bab. tuladhane upamane carane gawe sabuk saka kulit, tas kulit, carane gawe tahu lan sapanunggalane. Urip kuwi ora ajeg, tegese owah gingsir. Saiki seneng, mengko utawa sesuk susah. Saiki urip kepenak, sapa ngerti besok ngrekasa ? mula kanggo njagani kang ora mesthi utawa sing durung kalakon, kowe kudu padha siyaga. Kowe kudu padha siyap ngadhep sakehing tantangan urip sing ora mesthi. Persiyapan sing paling penting lan sing bisa dilakoni para mudha iku ngundhakake katrampilan ing babagan apa wae. Mumpung srengenge isih durung dhuwur tegese nalika taksih enom kudu bisa nggolek lan nguwasani katrampilan, kapinteran lan kabisan sing bisa kanggo sangune urip. Kapinteran lan katrampilan iku werna werna, kayata : nggawe barang barang kerajinan tangan, olah tetanen, dagang utawa dodolan, mroduksi barang barang kebutuhan, katrampilan dandan dandan, bengkel, elektronika, utawa kerampilan tulis menulis, reportase wartawan, olah bakat, lsp. F. METODE PEMBELAJARAN 1. Ceramah 2. Tanya Jawab 3. Diskusi 4. Peta konsep G. LANGKAH LANGKAH KEGIATAN PEMBELAJARAN Pert Kegia Aspek Kegiatan Pembelajaran Waktu em tan uan Awal 1) Guru menyiapkan peserta didik secara 10` psikis dan fisik untuk mengikuti KBM 2) Guru menjelaskan kompetensi dasar dan tujuan pembelajaran yang ingin dicapai. 3) Guru mempersiapkan gambar langkah pembuatan roti bolu kukus yang terdiri : bahan dan langkah 1 Eksplorasi 1) Guru membentuk kelompok siswa terdiri 3-5 siswa 2) Masing-masing kelompok diberi 1 set gambar Inti 60` Elaborasi 3) Masing-masing kelompok mendiskusikan gambar tersebut mengenai bahan dan langkahnya 4) Masing-masing kelompok menuliskan RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd

Pendekatan Karakter 1) Kreatif 2) Mandiri Berfikir positif 3) Kerja keras 4) Pantang menyerah 5) Percaya diri 6) Disiplin 7) Jujur

Hal 33

Konfirmasi

Akhir

ketrampilan hidup berdasarkan gambar yang telah diamati 5) Masing-masing kelompok mempresentasikan hasil penulisannya 6) Kelompok lain menanggapi 7) Guru memberikan tanggapan jawaban siswa. 1) Guru mereview hasil penulisan siswa 10` dan memberikan pengarahan teknik penulisan yang benar 2) Memberikan penilaian hasil diskusi kelompok dan memberikan penghargaan bagi kelompo terbaik. Kegiatan Pembelajaran Waktu Pendekatan Karakter 1) Kreatif 2) Mandiri 3) Berfikir positif 4) Kerja keras 5) Pantang menyerah 6) Percaya diri 7) Disiplin 8) Jujur

Pert Kegia em tan uan Awal

Aspek

Inti

2

Akhir

1) Guru menyiapkan peserta didik secara 10` psikis dan fisik untuk mengikuti KBM 2) Guru menjelaskan kompetensi dasar dan tujuan pembelajaran yang ingin dicapai. 3) Guru mempersiapkan gambar langkah pembuatan roti bolu kukus yang terdiri : bahan dan langkah Eksplorasi 1) Guru membentuk kelompok siswa terdiri 3-5 siswa 2) Masing-masing kelompok diberi 1 set gambar Elaborasi 3) Masing-masing kelompok mendiskusikan gambar tersebut mengenai bahan dan langkahnya 4) Masing-masing kelompok menuliskan 60` ketrampilan hidup berdasarkan gambar yang telah diamati Konfirmasi 5) Masing-masing kelompok mempresentasikan hasil penulisannya 6) Kelompok lain menanggapi 7) Guru memberikan tanggapan jawaban siswa. 1) Guru mereview hasil penulisan siswa 10` dan memberikan pengarahan teknik penulisan yang benar 2) Memberikan penilaian hasil diskusi kelompok dan memberikan penghargaan bagi kelompo terbaik.

H. SUMBER PEMBELAJARAN 1. Kalawarti Djaka Lodang 2. Pancadan Sinau Basa Kelas VIII 3. Seneng Basa Jawa

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 34

I. PENILAIAN 1. Tekhnik : Pemberian Tugas 2. Bentuk : Tertulis 3. Instrumen : a. Tertulis Pilihen salah siji katrampilan urip, banjur tulisen lan jlentrehna katrampilan kuwi! Menawa kuwi kurang nguwasani katrampilan kuwi, takokna marang wong kang kok anggep ngerti lan nguwasani. Wangsulan : Endhog asin kalebu lawuh kang disenengi dening masyarakat, lan gampang ditemokake ing warung warung utawa ing supermarket. Nanging ora saben wong bisa nggawe endhog asin, merga mbutuhake ketlatenan lan kapinteran. Ing ngisor iki bisa dipraktekake carane nggawe endhog asin. Sadurunge gawe edhog asin sing kudu dilakoni sepisanan yaiku nyiapake bahane. Bahan bahan kang kudu siyapake yaiku endhog bebek 10 biji, uyah kilogram, lan bata abang kang dialusake sacukupe. Yen bahan bahan wis disiyapake kang kaping pindho yaiku carane nggawe endhog asin mau. Bata dicampur uyah, banjur diuleni nganggo banyu sacukupe, banjur endhog dibungkus nganggo bata alus kang wis dicampur uyah nganti endhog kabungkus rapet, sawise iku endhog kang wis dicampur karo bata mau banjur dideleh ana ing wadhah, dienengake kurang luwih 10 dina. Yen wis 10 dina bata alus kang mblebet endhog diresiki banjur endhog digodhog lan siyap kanggo lawuh. Rubrik penilaian menulis tentang ketrampilan hidup, dengan penugasan. Pemberian nilai minimal 60 tertinggi 95. No Nama Isi Koherensi EYD Jumlah Rata-rata

Catatan Kepala Sekolah : Mengetahui Kepala Sekolah Kandangan, Juli 2011 Guru Mata Pelajaran

Drs. R U P A D I NIP. 19661204 199702 1 001

S U R A D I, S.Pd NIP. 19840929 201001 1 021

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 35

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas / Semester Alokasi Waktu : SMP NEGERI 2 KANDANGAN : Bahasa Jawa : VIII / 1 : 4 X 40 menit (2 Pertemuan)

A. STANDAR KOMPETENSI 4. Mampu mengungkapkan pikiran gagasan, pendapat, dan perasaan dalam berbagai jenis karangan menggunakan ragam bahasa Jawa sesuai unggah-ungguh dan menulis paragraf berhuruf Jawa. B. KOMPETENSI DASAR 4.2 Menulis laporan kunjungan ke suatu tempat. C. INDIKATOR 4.2.1 Mampu menulis laporan kunjungan. D. TUJUAN PEMBELAJARAN 1. Mampu menulis laporan kunjungan. E. MATERI PEMBELAJARAN Menulis laporan kunjungan Lelungan ing jaman saiki kalebu kabutuhan kang wigati tumraping pribadhi. Lelungan kuwi minangka sarana hiburan kang bisa ngilangake stres lan rasa bosen sing ditandang dening awak sajroning nyambut gawe, sinau utawa kegiyatan kang matumpuk-tumpuk. Kajaba minangka kegiyatan kanggo nuruti kesenengan, lelungan uga bisa ngasilake pakaryan kang mumpangati, kayata bisa gawe geguritan, gawe karangan, gawe tulisan cariyos kekesahan (laporan kunjungan), lsp. Asiling karya-karya mau bisa digunakake minangka oleh-oleh, kanggo para kanca, para pamaos ing majalah dinding, syukur baget bisa kakirim ing kalawarti-kalawarti basa Jawa. Penulis anggone gawe laporan kunjungan kudu ngemot kabeh informasi bab apa sing wis ditindakake. Ing sajroning laporan kudu ngemot: 1. Judul laporan 2. Wektu kunjungan 3. Papan panggonan kunjungan 4. Asmane para nara sumber utawa sing diwawancarai 5. Budhal saka ngendi lan jam pira 6. Tekan papan tujuan jam pira 7. Jam pira anggone wawancara 8. Asile wawancara Daftar pitakonan ing dhuwur iku mung kanggo pancadan utawa ancer-ancer sakepyakan. Bisa diowahi, ditambah utawa dikurangi dhewe manut kahanane. Sanajan asile laporan kuwi mung wangsulan-wangsulan pitakonan, nanging wujude laporan digawe kaya cerita gancaran kang runtut ora pedhot-pedhot lan ora mandheg dhewe-dhewe. F. METODE PEMBELAJARAN 1. Ceramah 2. Tanya Jawab 3. Diskusi 4. CTL RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 36

G. LANGKAH LANGKAH KEGIATAN PEMBELAJARAN Pert Kegia Aspek Kegiatan Pembelajaran Waktu em tan uan Awal 1) Guru menyiapkan peserta didik secara 10` psikis dan fisik untuk mengikuti KBM 2) Guru menjelaskan kompetensi dasar dan tujuan pembelajaran yang ingin dicapai. Eksplorasi 1) Memberi pedoman kunjungan berisi : a. apa yang harus dilihat b. dengan siapa berbicara/belajar unggah-ungguh c. kapan kunjungann, dsb. 1 2) Siswa diajak berkunjung ke suatu Inti 60` tempat Elaborasi 3) Siswa menulis hasil kunjungan/laporan kunjungan ke suatu tempat Konfirmasi 4) Siswa mempresentasikan tulisan/hasil kunjungan 5) Siswa dan guru membuat refleksi Akhir 1) Guru menyimpulkan materi. 10` 2) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya. Pert Kegia em tan uan Awal Aspek Kegiatan Pembelajaran Waktu

Pendekatan Karakter 1) Tanggung jawab 2) Kreatif 3) Mandiri 4) Berfikir positif 5) Kerja keras 6) Pantang menyerah 7) Percaya diri 8) Disiplin 9) Jujur

Pendekatan Karakter 1) Tanggung jawab 2) Kreatif 3) Mandiri 4) Berfikir positif 5) Kerja keras 6) Pantang menyerah 7) Percaya diri 8) Disiplin 9) Jujur

Eksplorasi Elaborasi 2 Inti Konfirmasi

Akhir

1) Guru menyiapkan peserta didik secara 10` psikis dan fisik untuk mengikuti KBM 2) Guru menjelaskan kompetensi dasar dan tujuan pembelajaran yang ingin dicapai. 1) Guru mereview pelajaran menulis laporan kunjungan ke suatu tempat 2) Siswa memperbaiki tulisan tentang kunjungan ke suatu tempat yang kemarin telah dipersentasikan. 60` 3) Siswa yang belum mempresentasikan tulisan/hasil kunjungan disuruh untuk mempresentasikan laporannya. 4) Siswa dan guru membuat refleksi 1) Guru menyimpulkan materi. 10` 2) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya.

H. SUMBER PEMBELAJARAN 1. Buku Penulisan Karya Ilmiah. 2. Pancadan Sinau Basa Kelas VIII 3. Buku Seneng Basa Jawa

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 37

I. PENILAIAN 1. Tekhnik : Pemberian Tugas 2. Bentuk : Tertulis 3. Instrumen : a. Tertulis Coba kowe gawe sawijining laporan kunjungan marang sawijining panggonan. Upamane papan rekreasi utawa kunjungan menyang pasar ! Sadurunge nganakake kunjungan kowe dudu nyiapake cathetan kaya ing ngisor iki : 1. Judul laporan 2. Wektu kunjungan 3. Papan panggonan kunjungan 4. Asmane para nara sumber utawa sing diwawancarai 5. Budhal saka ngendi lan jam pira 6. Tekan papan tujuan jam pira 7. Jam pira anggone wawancara 8. Asile wawancara Daptar ing dhuwur iki mung kanggo ancer ancer bisa ditambah lan bisa uga dikurangi kabeh mau gumantung karo papan kang dituju. Nanging ora mung cukup tekan daptar iku. Sawise dadi daptar mau banjur daptar mau owahana dadi gancaran kang runtut lan ora pedhot pedhot, supaya nggampangake anggone nglaporake marang gurune. Wangsulan : PIKNIK ING PLANTERA BISA KARO METHIK WOH WOHAN. Nalika dina setu tanggal 22 Juli 2010 aku lan kanca kanca padha dolan menyang objek wisata kang jenenge Plantera Fruit Paradise sing mapan ana ing Ngebruk Patean Kabupaten Kendal. Aku lan kanca kanca budhal saka omah udakara jam sanga esok, saka omahku tekan Plantera Fruit Paradise yen nunggang kendaraan pribadhi bisa ditempuh mung karo tengah jam. Jam setegah sewelas awan aku lan kanca kancaku wis tekan papan sing dituju, banjur bareng bareng padha mlebu ning Plantera Fruit Paradise. Sanalika aku kaget merga gumun nyawang kaendahning Plantera Fruit Paradise kang katon amba lan ijo royo royo. Werna werna banget tetandurane buah kang godhoge sarwa ijo royo royo lan wohe katon ndadi banget, hawane kang ora panas banget nambahi ayeming aku lan kanca kancaku ana ing Plantera Fruit Paradise. Ing Ngebruk aku lan kanca kancaku mubeng ing kebun buah sing ambane udakara 235 ha. Anggone mubeng kebun buah mau aku milih paket fruit tour kang wis disediyakake dening pengelola kanthi bayar Rp 25.000,00 bisa mubeng sakarepe ing kebun buah. Paket fruit tour aku lan kanca kanca ngubengi kebun buah mau banjur bisa mandheng ing papan kang wis disediyakake bisa kanggo methik buah kayata semangka, melon, jagung. Buah buah mau bisa dinikmati ana ing kono, jagung bisa dibakar utawa digodhog uga bisa digawa bali. Nanging wektu iku aku lan kanca kancaku mung nyawang tetandurane thok ora bisa nikmati neng kono. Papan wisata iki kagolong anyar, kira kira lagi setaunan dibukak. Tandurane manika warna kayata : duren montong, wite cendhak wohe mbiyet, kelengkeng itoh, nalika arep woh bisa diatur kanthi cara dirabuk, pengunjung bisa pesen kapan arep methik. Ana uga kelapa pandan wangi, yen degane dibukak gandane arum kaya wangine pandan. Ana maneh jambu air, srikaya, buah naga, jambu biji, rambutan binjai lan rapiah, lan sapiturute. Nanging buah iki mau ora bisa dipethik langsung, yen kepengin ing kono ana toko buah sing adol manika warna buah sing ana ing area Plantera.

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 38

Rubrik penilaian menulis tentang ketrampilan hidup, dengan penugasan. Pemberian nilai minimal 60 tertinggi 95. No Nama Isi Koherensi EYD Jumlah Rata-rata

Catatan Kepala Sekolah :

Mengetahui Kepala Sekolah

Kandangan, Juli 2011 Guru Mata Pelajaran

Drs. R U P A D I NIP. 19661204 199702 1 001

S U R A D I, S.Pd NIP. 19840929 201001 1 021

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 39

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah Mata Pelajaran Kelas / Semester Alokasi Waktu : SMP NEGERI 2 KANDANGAN : Bahasa Jawa : VIII / 1 : 4 X 40 menit (2 Pertemuan)

A. STANDAR KOMPETENSI 4. Mampu mengungkapkan pikiran gagasan, pendapat, dan perasaan dalam berbagai jenis karangan menggunakan ragam bahasa Jawa sesuai unggah-ungguh dan menulis paragraf berhuruf Jawa. B. KOMPETENSI DASAR 4.3. Menulis paragraf berhuruf Jawa yang terdiri atas 5 7 kalimat. C. INDIKATOR 4.3.1 Mampu menulis paragraf berhuruf Jawa. D. TUJUAN PEMBELAJARAN 1. Siswa mampu menulis paragraf berhuruf Jawa. E. MATERI PEMBELAJARAN 1. Aksara Jawa Dentawiyanjan ( ha na ca ra ) ka

da

ta

sa

wa

la

pa

dha

ja

ya

nya

ma

ga

ba

tha

nga

2.

Pasangan ( . ha

) na . ca . ra ka

da

ta

sa

wa

la

pa

dha

ja

ya

.

nya

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 40

ma

ga

ba

tha

nga

3.

Sandhangan (

) Taling e Taling tarung . o

c. Sandhangan swara vocal Wulu Pepet .. e Suku . i u

d. Sandhangan Panyigeging wanda Wigyan ... h Layar r Cecak .ng Pangkon

4.

Penanda Gugus Konsonan , prajurit ditulis Kringet ditulis

a. Cakra (..) Tuladha sasra di tulis

b. Keret () Tuladha kreteg ditulis c. Pengkal ( ) Tuladha tyas ditulis d. Panjingan wa ( ) tuladha kwaci ditulis e. Panjingan la ( ) Tuladha klapa ditulis 5. Aksara Murda ... Ka . .. .. Ta

, tresna ditulis , Dyah ditulis , swara ditulis , slamet ditulis

Na ..

Sa ..

Pa

ga

.

Ba

.

6. a 7.

Aksara Swara e Aksara rekan i o u

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 41

Kha

Dza

Fa/va

Za

Gha

8. 1 6

Angka Jawa 2 7 3 8 4 9 5 0

F. METODE PEMBELAJARAN 1. Ceramah 2. Tanya Jawab 3. Diskusi 4. Make a macth G. LANGKAH LANGKAH KEGIATAN PEMBELAJARAN Pert Kegia Aspek Kegiatan Pembelajaran Waktu em tan uan Awal 1) Guru memberikan sugesti yang positif 10` dan menghindari sugesti negatif, menyampaiakan tujuan pembelajaran yang ingin dicapai. 2) Guru membagi kelas menjadi 3 kelompok, kelompok pertama membawa kartu bertuliskan kalimat berhuruf jawa, kelompok kedua membawa kartu bertuliskan huruf latin, kelompok ketiga beranggotakan kelompok penilai. 3) Atur ketiga kelompok tersebut membentuk huruf U, kelompok pertama dan kedua saling berhadapan. 1 Eksplorasi 1) Jika masing-masing kelompok sudah siap pada posisinya guru memberi tanda melalui peluit agar kelompok saling bertemu. Dapat juga diiringi tembang, ketika tembang dimatikan tidak boleh ada aktivitas/diam ditempat. 2) Hasil diskusi membentuk pasangan Inti 60` pembawa kalimat berhuruf jawa dan latin yang tepat. Elaborasi 3) Pasangan yang terbentuk dibawa kelompok penilai, untuk dinilai cocok tidaknya. 4) Setelah penilaian dilakukan, kelompok yang berjodoh dari pertama dan kelompok kedua memposisikan RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd

Pendekatan Karakter 1) Mandiri 2) Kreatif 3) Percaya diri 4) Tanggung jawab 5) Disiplin 6) Kerja keras 7) Pantang menyerah 8) Mandiri9) Kerja sama

Hal 42

Konfirmasi

Akhir

menjadi kelompok penilai. 5) Kelompok penilai satu persatu bergeser menajadi kelompok kalimat berhuruf jawa dan kelompok kalimat berhuruf latin. 6) Guru memutarkan kembali tembang seperti pada kegiatan sebelumnya. 7) Kelompok penilai belum tentu sepenuhnya benar, maka penilai perlu dikonfirmasikan pada guru. 8) Siswa menyusun kalimat-kalimat tersebut menjadi sebuah paragraf. 3) Guru menutup dengan memberi 10` review terhadap kalimat berhuruf jawa yang dibahas. 4) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya. Kegiatan Pembelajaran Waktu Pendekatan Karakter 1) Mandiri 2) Kreatif 3) Percaya diri 4) Tanggung jawab 5) Disiplin 6) Kerja keras 7) Pantang menyerah 8) Mandiri9) Kerja sama

Pert Kegia em tan uan Awal

Aspek

Eksplorasi Elaborasi 2 Inti Konfirmasi

Akhir

1) Guru memberikan sugesti yang positif 10` dan menghindari sugesti negatif, menyampaiakan tujuan pembelajaran yang ingin dicapai. 1) Guru mereview materi menulis paragraf berhuruf Jawa. 2) Siswa menyalin tulisan latin ke dalam tulisan berhuruf Jawa 60` 3) Siswa bersama sama guru mengevaluasi pekerjaan yang baru saja dikerjakan siswa. 1) Guru menutup dengan memberi 10` review terhadap kalimat berhuruf jawa yang dibahas. 2) Mencatat pesan/tugas untuk rancangan materi berikutnya.

H. SUMBER PEMBELAJARAN 1. Pedoman Penulisan Aksara Jawa. 2. Pancadan Sinau Basa Kelas VIII 3. Buku Seneng Basa Jawa I. PENILAIAN 1. Tekhnik : Pemberian Tugas 2. Bentuk : Tertulis 3. Instrumen : a. Tertulis Wacan ing ngisor iki salinana nganggo aksara Jawa ! Wit kinah iku pinangkane saka ing negara manca. Panandure ana ing tanah Jawa seprene lagi 70 taun. Dene asale ing tanah Amerika kidul, diepek wijine, digawa menyang tanah Jawa. Nanging panjupuke wiji iku ora gampang, sebab wong wong ing kono banget penjagane, aja nganti wijine utawa thukulane kinah mau dijupuki utawa RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1 Disusun oleh Suradi, S.Pd Hal 43

digawa wong menyang tanah liya. Yen ana wong sing jupuk thukulane, digawa menyang tanah Jawa, tekane tanah Jawa terkadhang wis padha mati, sabab saking lawase ana ing dalan. (Kembang Setaman 2). Wangsulan :

Rubrik penilaian membaca huruf Jawa dengan unjuk kerja (Berdasarkesepakatan siswa dan guru). Pedoman penilaian membaca huruf Jawa. Jumlah kali mat pada wacana Jumlah kesalahan kali mat. x 100 Jumlah kali mat pada wacana

membaca.

Catatan Kepala Sekolah : Mengetahui Kepala Sekolah Kandangan, Juli 2011 Guru Mata Pelajaran

Drs. R U P A D I NIP. 19661204 199702 1 001

S U R A D I, S.Pd NIP. 19840929 201001 1 021

RPP Bahasa Jawa Kelas VIII Semester 1

Disusun oleh Suradi, S.Pd

Hal 44