کاری از :

سحرگوهري تابان،محسن ترابي كمال

1393مهر

روش تحقيق

تعريف علم

قانون

علم وتكنولوژي

نظريه و انواع ان

اصل مساله

روش شناخت پديده ها

مالكهاي انتخاب ونحوه بيان ان

پژوهش علمي و ويژگيها

ومحدوديتهاي آن

مالكهاي تدوين فرضيه

فرضيه و انواع ان

روش علمي و ويژگيهاي آن

مقدمه

علم مجموعه اي منسجم و

نظامداراست كه به كمك ان

واقعيتهاي جهان خارج در كنار هم

نهاده مي شوند.بطور كلي

علم يك كار عقاليي و

استداللي است و تبيين هاي علمي بايد با معنا باشد.

علم در پي شناخت و درك انسان از جهان پيرامون خود و تاثير متقابل انها

بر يكديگر است.ريشه علم

در ميل به دانستن و

كنجكاوي انسان است.

علم كشف رابطه علت ومعلولي ميان

پديده هاست،و رشته اي از

مطالعات بشري كه بصورت نظام يافته به مشاهده بررسي

و طبقه بندي واقعيات عيني و ذهني وماهيت

رفتارجهان طبيعي يا فيزيكي مي پردازد تا دانش و شناخت

جديد ازجهان بدست ايد و ان رابصورت قوانين كمي اثبات

نمايد

علم:

علم و تكنولوژي

پيشرفت تكنولوژي و توسعه علم با يكديگر در ارتباطهستند.

علم در پي دستيابي به دانش جديد جهاناست.تكنولوژي هرچند ارزش ذاتي چنين دانش و درك جديدي را پذيرفته و ارج مي نهد،اما در محدوده دانش صرف،يا كاربرد صرف اين دانش در يك موقعيت خاص

تعيين شده است. معموال يك علم بر امكان صدور احكام مشخص كه آماده

و مستعد نوعي بازبيني يا اثبات هستند،توصيف ميشود. علم را ميتوان تالشي براي شناخت قوانين واقعي

حاكم بر پديدههاي طبيعي و مستقل از توجه به كاربرد اقتصادي ان دانست.

وي حقيقت است.علم صرفا جستج

علم و تكنولوژي

تكنولوژي داراي اهداف علمي و بكار گيريمستقيم اصول و قوانين علمي در زندگي بشر و يا فراگرد توليد مي باشد.بنابراين

مي توان گفت كه تكنولوژي به شناخت}چگونگي{مربوگ ميشود،درحالي

كه علم بر شناخت }چرا{متمركز است. در قرن اخير وحدت ميان علم وتكنولوژي

بوجود امده است. تكنولوژي در زندگي بشر قدمت بيشتري از

علم دارد،چرا كه نيازها و ميل به رفاه در انسان باعث شد كه تكنولوژي مبتني

برتجربه و ابداعات و بدون پيوند عميق با علم رشد كند.

علم را ميتوان دنباله رو تكنولوژي در تفسيرو توجيه پديده ها و نتايج بدست امده از

تجربيات دانست.

اختالف بين علم و تكنولوژي

هدف نهايي علم و تكنولوژي دستيابي بهتوسعه بهينه انواع منابع است،اما تالشهاي

علمي معموالبراي ايجاد اطالعات پايه وبالقوه مفيدي انجام ميگيردكه ميتواند

بعنوان ابزاري براي استمرار توسعه تكنولوژي مورد استفاده همه قرارگيرد .

بااينكه دانش بطوركليمرزنميشناسد،تكنولوژي كاالي قابل مبادله

اي است كه عنصرمالكيت وقيمت درآن كامالتعيين كننده ميباشد .

درحاليكه فعاليتهاي علمي رامعموالبراساسارزش ذاتي ان ارزيابي ميكنند ، تكنولوژي

باتوجه به كمك ان به اهداف اقتصادي واجتماعي يك كشور ارزيابي ميشود

اختالف علم وتكنولوژي

چارچوب زماني براي فعاليتهاي علميمعموال ميان مدت يا دراز مدت بوده و باعدم اطمينان كه معموال دراينگونه فعاليتها وجود

داردهمراه ميباشد. برعكس بعد زماني در فعاليتهاي تكنولوژي اغلب كوتاه تراست

وفعاليتهاي مربوط را بايد باتوجه به اهداف مشخص برنامه ريزي نمود.

نظريه

نظريه ،يك فرضيه يا مجموعه اي از فرضيههاست كه در سطح تجربي محدودي ثابت

شده است،ولي تعميم ان نياز به آزمونهايي در سطح وسيعتر دارد.

نظريه ،تبيين آزمايشي از پديدههاست كه ازتركيب مشاهده هاي مختلف شكل ميگيرد.

نظريه مجموعه اي از روابط درونيساختها،تعاريف و قضليليي است كه ديدگاه

منظمي از پديدهها را به منظور تبيين و پيش بيني انها مشخص ميكند.اين كار از طريق تعيين روابط بين متغييرها صورت

ميگيرد.

قياسي

صوري

تجريدي

تقليلي

انواع نظريه

نظريه صوري:اين نظريه قديمي ترين نوعنظريه پردازي است.كه طي ان كوشش

ميشود كه پديده مورد نظر تبيين گردد.اما اين تبيين پديده به عواملي نسبت داده

ميشود كه خود پيچيده و مبهم هستند. به همين دليل اين نظريه از نقطه نظر علم

مردود است. نظريه قياسي:نظريه ايست كه از يك پديده

مشخص به عنوان الگو استفاده ميشود. نظريه تقليلي:اين نظريه مشاهدات را بر

اساس ماهيت فعاليتها يا فرايندهايي كه اسانتر از مشاهده حادثه است تبيين ميكند.

نظريه تجريدي:در اين نظريه،حوادث پيچيدهبراساس حوادث ساده تبيين ميشود،ولي

حوادث ساده،نه بعنوان واقعيت بلكه بعنوان توصيف دقيقي از روابط،مورد استفاده

قرار ميگيرند.

مساله،نظريه،قانون و اصل اoاله يoل مسoراي حoگر بoود و پژوهشoاز ميشoاله اغoا مسoپژوهش ب

پoاسoخگوoيي بoه سoواoل،فرضoيه اي رoا تoدوين ميكند.درصoورتي كoه حمoايت را شoده تoدويoن ،فرضoيه شoده اوري اoطالعoات oگoرد كoنoد،oپايoهo و اoسoاoس بoراي oتصoميمo وoنتيجoه گoيرoي كلي بوoجoودo مي oديلooتب oهooنظريoo هooبoo انoo oروي كooاoر سooاoلoها پسoo oاز اoيooد ooكooه مoيoشoوoد.نoظرoيهo بoرoاي نظoام ومoعoنoا بخoشoيدoن بoهo واoقعيتهابoكoار بoرده بoه دسoتoيابoي رoاهنoمoاي oپoژoوهشoگoر oدoر مoيتوانoد ميشoودo.oنoظريه oامoظoن oند وoدoشo وريoا oدoرoا گoعيتهoقoاoه وoي كoهنگام.oدoاشoا بoعيتهoواق

يافتند،به oنظريoه تبديلo ميشوند..اله و بيان ان استoخيص مسoژوهش علمي،تشoام در پoاولين گ ايشoه ازمoه بوتoيعتري بoاس وسoا در مقيoه هoه نظريoورتي كoدرص

گذoاشoته شoوoند واoطالعoاoت ازمايشoي و oتجoربي انoرا تاييoد كننoد واز قoانون بoه بيoنيoكرد oپيش را oمنظمي oهoرابط oوانoبت اoنهoا طريoق

.oيشوندoتبديل م كoه يoرا بoوان انoه بتoد كoوردار باشoتحكامي برخoانون از اسoر قoاگ

اoنگoارهo هoاي ديگoري سoازماندهي كoرد بoاoور تبoدoيل كoرد oو اoز ان قانoون بهo اصل تoبديلo ميشود.

تشخيص مساله و بيان مساله

كلي بررسoي بايoك ،اغلب مسoاله تشoخيص بايooد كooه انطooور چooيزي كooه بooاره دراين باشoد،نيسoت ،شoروع ميشoود.يا ممكن اسoت بoا اين احسoاس كoه چoه عoاملي مoانع رسoيدن بoه

هدفي هستند اغاز گردد. وانoبت باشoد كoه انگونoه اي بايoد بيoان مسoاله

انoرا بoا اسoتفاده از روشoهاي پژوهشoي معتoبر و پايدار مورد پژوهش قرار داد.

شيوه هاي انتخاب مساله پژوهشي

مرورپژوهشهاي گذشته: اگاهي يافتندرخصوص موضوعات مورد عالقه .

خالء موجود در دانش :نبوداطالعات صريح وروشن

تبيين واقعيت:واقعيتي كه دانش ازدرك انعاجز باشد .

معيارهاي انتخاب و بيان مساله

رابطه بين يك يا چند متغير را بيان كند.

روشن وبدون ابهام وبصورت سوالي بيان شود

ازمون پذير باشد

اقدامات پژوهشگر براي بيان نظريه يا قانون كلي

اطالعات گرد اوري شده را خالصه ميكند ودر يك حيطه مشخص قرار

ميدهد

اصول حاكم بر مجموعه اي از واقعيتها را به روشني بيان ميكند.

از طريق تعيين روابط بين پديده ها ،تغييرات يك پديده را از روي پديده ديگر

پيش بيني ميكند.

روش

عبارت است از مجموعه فعاليتهايي كه براي رسيدن به

هدفي صورت ميگيرد.بوسيله روشهاي علمي پژوهشگران درصدد حل مسايل ،درميان گذاشتن

تجارب،درك نظامات وپيش بيني رويدادهاي اينده هستند.

منابع دانش انساني

استدالل منطقيوروش علمي

تجربه انسان

و ازمون وخطا

سنت و مراجع

كنترل ترتيب و نظام يافتگي

تعميم شواهد تجربي

ويژگيهاي روش علمي

روشهاي شناخت پديده ها

روش تجربي: ناشي از تجربه شخصي روش مرجع :با رجوع به تجارب ديگران از منطقي دليoل هيچ بoدون :شoخص اشoراق يoا شoهود روش

طريoق حدس وگمان امoوريo را اثoبات مoيكند. ارoلم را در كنoده و مسoناخته شoاي شoرد واقعيتهoي :فoروش قياس

نتيoجoه جديoدي oهoب، انo واقعoيتهoا oاسoقي oزoوا مoيدoهoد يكoديoگر oقoرار ميرسد.

ودهoرح نبoه مطoاهده و تجربoتقرايي : در اين روش مشoروش اسارسooطoويي تoعقooلo،اسooتدoاللoo oو ooمنطooق بooر مطاoلعooه oاسooاس

استoواراoست. هoبر،جنبoك روش معتoه يoتيابي بoراي دسoمندان بoروش علمي :دانش

هoايo مثبت oرoوشo قياoسoي oواسoتقراييo را تoركيب كoرده وoبoا اضoافه نoمoودoن شoيوoه oهoاي جدoيoد oماoننoد oنoمونهگoيoري تصoاoفي ويoا اoزمونهoاي

امoاري بهo روش oنويoن oرسيoدندo كoه بهo انo روش عoلمي ميoگويoند.

ساختن فرضيه

شناخت وبيان مساله

تحليل داده ها

گرد آوري داده ها

استنتاج براي تاييد يا

رد فرضيه

چارچوب روش علمي از نظر جان ديويي

پژوهش اطالق اي حرفoه يoا ،فن علم بoه اصoطالح در پژوهش

o دگيoنoطح زoسo والتoهش مجهoاoن در كoا مoيشoوoد كoه كoاربرد مoردم مoوثر بoوده oو جامعoهo بشoري ازo چoنoين كoوششoي بoه نoفoع

خويش بهره ميبرد. هoه و بoي،مطالoاي بررسoه معنoوي بoر لغoژوهش از نظoواژه پ

حقيقت امري رسيدگي كردن است. اييoه فعاليتهoت از مجموعoژوهش عبارتسoدگاه دالور،پoاز دي

واقعيتoهoا ooپي بooه انoهoا اoز اسooتفاoده بooا پژوهoشooگر كooه بoه اoبزارهoاي oدسoتياoبي واقoع در پoژوهoش oهايoميبرد.روش

واقعيت به شمار ميروند. وانoژوهش را ميتoد:پoف ميكنoنين تعريoژوهش را چoسكاران،پ

تالش منظم وسoازمان يoافتoه اي بoرoاي بررoسoي مسoالهo اي بoه oيoك رoاه oحoل oنيoاز داoرد تoوصoيف كoرد.و oشoامل خoاoص كoه گoامهoاييo اسoت كoه oطoراحي oو پoيگoيoري ميشoوند oتoا پاسoخهايي

براي مساله مورد نظر بدست ايد.

پژوهشهاي علمي

هoب كoه را وخالق يافتoه نظoام كoار هرگونoه منظoور افoزايش ذخoيره دانش علمي و كoاربرد عنoوان تحت ميتoوان گoيرد انجoام ان عملي

پژوهشهاي علمي،تعريف كرد. اربرد روش علميoان كoه همoپژوهش علمي ك

اسoت در جسoتجوي شoرايطي اسoت كoه طي ان پديoده خاصoي رخ ميدهoد و مشoخص كoردن شoرايط ديگoري اسoت كoه در ان اين پديoده رخ

نميدهد. ه تحتoت كoلي روش علمي ان اسoيه اصoقض

چه شرايطي يك پديده رخ ميدهد.

توجه! امoانج مسoاله حoل بمنظoور علمي پژوهشoهاي تمoام

ميگيرد. وانينoق كشoف پي در ،پژوهشoگر پژوهشoي هoر در

o هoا بoت تoاس oاoرهoمتغيo ط بينoر روابoاكم بoحo كلي oولoواصاين وسoيله بتوانoد رويoدادهاي اينoده را پيش بيoني كند.

دادها،ثبتoق رويoاهده دقيoايش ،مشoتلزم ازمoپژوهش مسعيoنoي مoوارد مشoاهoده شoده و اسoتفاده oاز روشoهoاي عيoني عoات oمشoاoهدهo شoده oاطالo ا وoهo oدهoداo لoيoلoتح oرايoب oيoارoمoاo و

است. ورتoص دقيoق توصoيف و مشoاهده اسoاس بoر پژوهش

ميگيرد. هoداز تجربoژوهش ميكنoه پoايي كoه هoد در زمينoگر بايoپژوهش

و تخصص كافي برخوردار باشد.. پژوهش مستلزم شكيبايي و پشتكاراست.اب كندoوگيري اجتنoد از پيش داوري و سoگر بايoپژوهش

افزايشي و تجربي

بودن

تخصص طلبي

نظم داشتن و تعميم

پذيري

صبر طلبي و جرآت طلبي

دقت و صحت در مشاهده و

توصيف

آزمون پذيري و تكرار پذيري

هدفمندي و محدود گرايي

منطقي و عيني بودن

صحت و استحكام

ويژگيهاي پژوهش علمي

و پژوهشoها،شoرح از بسoياري اصoلي توصoيف:هoدف زمينoooه ان بoooه مربoooوط پديoooدههاي توصoooيف مي توصooيفي پooژوهش بooه كooه است.پژوهشooگري در و مينمايoد ميكنoد،توصoيف مشoاهده پoردازد،معمoوال

نهايت طبقه بندي ميكند.

اكتشاف:مانند پژوهشهاي توصيفي،پژوهشهاي اكتشافي با برخي پديده هاي مورد عالقه شروع ميشود

كه با هدف كشف ابعاد يك پديده انجام مي پذيرد.

تفسoير و پيش بيoني و كنoترل:پژوهشoهاي تفسoيري بoه پديoده هoا طoبيعي رخ اينكoه چoرا بoه پاسoخگويي منظoور ميدهنoد،انجoام ميگيرد.پژوهشoهاي تفسoيري بoا ت ئوريهoايي ارتبoاط دارنoد كoه بيoانگر روش پيoدايش، سoازمان يoافتگي مي پديoده يoك ظهoور بoه مربoوط عقايoد تكامoل و هoا حoتي پديoده كنoترل و بيoني پيش بoه باشoند.ميتوان

بدون درك كامل ان پرداخت.

مقاصد پژوهش علمي

محدوديتهاي علمي پژوهشهاي

اخالقي مالحظات

معيار مسايل

انسان پيچيدگي

كلي محدوديتهاي

با سپاس از بردباری شما

www.Sophi.ir