7/18/2019 Raum merah.docx

http://slidepdf.com/reader/full/raum-merahdocx 1/13

SKENARIO 2 IPT : Ruam Merah Seluruh Tubuh

LI. 1. Memahami dan menjelaskan enan! "irus rube#la

1.1. $e%inisi

&irus 'am(ak ) &irus Rubella adalah adalah "irus RNA berunai un!!al* dari

keluar!a Param+,#"irus* dari !enus M#rbilli"irus. &irus -am(ak han+a men!in%eksi

manusia* dimana "irus -am(ak ini idak aki% #leh (anas* -aha+a* ( asam* eer* dan

ri(sin /en0im. Ini memiliki aku kelan!sun!an hidu( sin!ka di udara* aau (ada

 benda dan (ermukaan.

Virus rubela adalah "irus +an! men+ebabkan erjadin+a -am(ak  jerman/ jerman han+a simb#l +an! men+eran! anak3anak* #ran! deasa* ermasuk ibu

hamil. &irus rubela da(a men+eran! ba!ian sara%  aau #ak  +an! kemudian

men+eran! kuli diandai den!an imbuln+a ber-ak merah se(eri -am(ak biasa. &irus

ini berasal dari keluar!a "irus T#!a"iridae dan !enus Rubi"irus.

1.2. M#r%#l#!i &irus Rube#la /measles :

4amil+ : Pramyxoviridae

5enus : Moribillivirus

&irus beren"el#(e

Pada en"el#(e ada !lik#(r#ein hema!!luinin dan !lik#(r#ein %usi#n

&iri#nn+a bula* (le#m#r(hi- /da(a merubah benuk ) ukuran sesuai den!an

k#ndisi lin!kun!an* diameern+a 167 nm

Asam nuklean+a idak berse!men* sin!le heliks* RNA /3

5en#m "irus -am(ak han+a men!k#dekan 8 (r#ein* 9 di anaran+a adalah

srukural dan 2 +an! erliba dalam masukn+a "irus

Memiliki sau ani!en +an! bersi%a sabil

7/18/2019 Raum merah.docx

http://slidepdf.com/reader/full/raum-merahdocx 2/13

h(:)).n-bi.nlm.nih.!#")b##ks)NK8;91) 

Keluar!a Param+,#"iridae erdiri dari i!a !enera: (aram+,#"irus* (neum#"irus*

dan m#rbilli"irus /Tabel 6<31. Semua an!!#a (aram+,#"irus berba!i si%a +an! sama

!enus. Pneum#"iruses kuran! aki"ias hema!!luinin dan neuraminidase. Mereka ju!a

 berbeda dari (aram+,#"iruses lain dalam m#r%#l#!i /diameer nukle#ka(sid dan (r#+eksi (ermukaan. M#rbilli"irus dibedakan #leh adan+a neuraminidase dalam "iri#n dan

den!an adan+a am(l#( umum dan ani!en nukle#ka(sid dalam s(esies +an! er-anum

dalam Tabel 6<31

7/18/2019 Raum merah.docx

http://slidepdf.com/reader/full/raum-merahdocx 3/13

h(:)).in%e-i#nlands-a(es.#r!)2711)7=)measles3(ar313"irus3disease3

and.hml 

1.>. Siklus idu( dan Si%a &irus Rube#la

Tidak aki% bila erkena (anas* sinar ?&* (elaru #r!anik* disin%ekan* deerjen*

dan diem(a +an! nilai Ph rendah $a(a berahan selama 2 jam diluar ubuh er!anun! (ada suhu dan

kelembaban

$a(a berahan selama bebera(a hari (ada suhu 7@' dan selama 16 min!!u

 (ada sediaan beku. /id#+#n#* 2711

Se-ara ?mum siklus hidu( "irus ada 6 ma-am* +aiu :

1. Aa-hmen : Ikaan khas dianara "iral -a(sid (r#eins dan s(esi%ik rese(#r (ada (ermukaan sel inan!. &irus akan men+eran% sel inan! +an! s(esi%ik 

2. Penerai#n : &irus masuk ke sel inan! menembus se-ara end+#-sis aau

melaluimekanisme lain>. ?n-#ain! : Pr#ses erde!radasin+a "iral ka(sid #leh en0im "iral aau h#s

en0+mes+an! dihasilkan #leh "iral !en#mi- nudi- a-id;. Re(li-ai#n : Re(likasi "irus* Liik aau Lis#!enik 6. Release : &irus dile(askan dari sel inan! melalui lisis

LO.2 Memahami dan menjelaskan enan! -am(ak 

2.1 $e%inisi 'am(ak  

7/18/2019 Raum merah.docx

http://slidepdf.com/reader/full/raum-merahdocx 4/13

'am(ak /measles)rube#la meru(aka in%eksi "irus +an! san!a

menular* biasan+a (ada masa kanak3kanak* eruama men+eran! saluran (erna(asan dan jarin!an reikul#end#elial* diandai #leh eru(si (a(ul merah.

/$#rland Ed.28 'am(ak adalah (en+aki "irus san!a menular +an! diandai

den!an ruam* demam* bauk* (ilek dan k#njun!i"iis. In%eksi -am(ak da(amen+ebabkan k#m(likasi serius* ermasuk  subacute sclerosing panencephalitis

/SSPE* (en+aki merusak #ak +an! selalu men+ebabkan kemaian. Anak3anak 

dan #ran! deasa da(a dilindun!i dari -am(ak melalui imunisasi. h(:))kamuskesehaan.-#m)ari)-am(ak)  B$iakses (ada < A(ril 271>

21:72C

  Key facts

♥ Measles is #ne #% he leadin! -auses #% deah am#n! +#un! -hildren e"en h#u!h a sa%e

and -#s3e%%e-i"e "a--ine is a"ailable.

♥ In 2711* here ere 168 777 measles deahs !l#ball+ D ab#u ;>7 deahs e"er+ da+ #r 18

deahs e"er+ h#ur.

♥ M#re han <6 #% measles deahs #--ur in l#3in-#me -#unries ih eak healh

in%rasru-ures.

♥ Measles "a--inai#n resuled in a =1 dr#( in measles deahs beeen 2777 and 2711

#rldide.

♥

In 2711* ab#u 8; #% he #rldFs -hildren re-ei"ed #ne d#se #% measles "a--ine b+ heir%irs birhda+ hr#u!h r#uine healh ser"i-es D u( %r#m =2 in 2777.

2.2 Ei#l#!i 'am(ak  

Campak disebabkan oleh infeksi measles virus. Penularan virus

terjadi melalui batuk dan bersin dari orang yang terinfeksi. Jika seorang

terinfeksi penyakit campak, maka 90% orang yang berada didekatnya

akan terinfeksi juga. Penyebab penyakit campak adalah virus campak

atau morbili paramiksovirus !"#$ ditularkan melalui droplet. angat

infeksius, masa inkubasi & ' () hari. *iasanya mengenai anak+anak.atu serangan menyebabkan kekebalan seumur hidup.

  2.> E(idemi#l#!i 'am(ak  

'am(ak meru(akan (en+aki endemik di ban+ak ne!ara eruama di

ne!ara berkemban!. An!ka kesakian di seluruh dunia men-a(ai 6317 kasus (er 17.777den!an jumlah kemaian 13> kasus (er 1777 #ran!. $i Ind#nesia -am(ak masih

menem(ai uruan ke36 dari 17 (en+aki uama (ada ba+i dan anak balia /13; ahun

7/18/2019 Raum merah.docx

http://slidepdf.com/reader/full/raum-merahdocx 5/13

 berdasarkan la(#ran SKRT /Sur"ei Kesehaan Rumah Tan!!a ahun 1<8631<8. KL

masih erus dila(#rkan* di anaran+a KL di Pulau an!ka (ada ahun 1<=1 den!an

an!ka kemaian sekiar 12 * KL di Pr#"insi Gaa ara (ada ahun 1<81 / '4R H16* dan KL di Palemban!* Lam(un! dan en!kulu (ada ahun 1<<8. Pada ahun

277> masih erda(a 17; kasus -am(ak den!an '4R 7 di Semaran!.

An!ka kesakian -am(ak di Ind#nesia er-aa >7.777 kasus (er ahun +an!

dila(#rkan* meski(un ken+aann+a ham(ir semua anak seelah usia balia (ernah

erseran! -am(ak. Pada 0aman dahulu ada an!!a(an baha seia( anak harus erkena-am(ak sehin!!a idak (erlu di#bai. Mas+araka ber(enda(a baha ini akan sembuh

sendiri jika ruam merah (ada kuli sudah in!!al sehin!!a ada usaha3usaha unuk 

mem(er-e(a imbuln+a ruam.

Sebelum (en!!unaan "aksin -am(ak* (en+aki ini biasan+a men+eran!

anak +an! berusia 6317 ahun. Seelah masa imunisasi /mulai ahun 1<==* -am(ak serin!men+eran! anak usia remaja dan #ran! deasa muda +an! idak da(a menda(a

"aksinasi seaku ke-il* aau mereka +an! diimunisasi (ada saa usian+a lebih dari 16 bulan. 'am(ak (alin! ban+ak erjadi (ada usia balia* den!an kel#m(#k erin!!i (ada

usia 2 ahun /27.>* diikui #leh ba+i /1=.9 * anak usia 1 ahun /16.2* usia > ahun /12.> dan usia ; ahun /8.2.

An!ka kemaian erus menerus menurun dari aku ke aku. Menuru

la(#ran aliban!kes di Sukabumi ahun 1<82* '4R -am(ak sebesar 7*9; dan di

 ban+ak (r#"insi diemukan '4R anara 7*=931*;. /id#+#n#* 2711 2.; Pa#%isi#l#!i 'am(ak  

&irus -am(ak diularkan lea in%eksi dr#(le lea udara* menem(el dan

 berkemban! biak (ada e(iel nas#%arin!.

7/18/2019 Raum merah.docx

http://slidepdf.com/reader/full/raum-merahdocx 6/13

$aerah e(iel +an! nekr#ik di nas#%arin! dan saluran (erna%asan memberikan

kesem(aan seran!an infeksi bakteri sekunder berupa bronkopneumonia* #iis media* danlainn+a. $alam keadaan erenu* aden#"irus dan her(es "irus (neum#nia da(a erjadi (ada

kasus -am(ak /S#edarm# dkk.* 2772.

Ti!a hari seelah in"asi* re(likasi dan k#l#nisasi berlanju (ada kelenjar lim%ere!i#nal dan erjadi "iremia /"irus +an! erda(a di dalam aliran darah +an! (erama. &irusmen+ebar (ada semua sisem reikul#end#elial /#r!an3#r!an se(eri hai* kelenjar lim%e* lim(a

+an! mem(un+ai kemam(uan %a!#si#sis dan da(a memakan 0a30a dan men+usul "iremia

kedua seelah 63= hari dari in%eksi aal. Adan+a !ian -ells dan (r#ses (eradan!an meru(akan

dasar (a#l#!ik ruam dan in%ilra /(eradan!an (eribr#n-hial (aru. Gu!a erda(a udema* bendun!an dan (erdarahan +an! ersebar (ada #ak. K#l#nisasi dan (en+ebaran (ada e(iel dan

kuli men+ebabkan bauk* (ilek* maa merah /> ' : -#r+0a* -#u!h and -#nju-i"iis dan demam

+an! makin lama makin in!!i. 5ejala (anas* bauk* (ilek makin lama makin bera dan (adahari ke 17 sejak aal in%eksi /(ada hari (enderia k#nak den!an sumber in%eksi mulai imbul

ruam makul#(a(uler arna kemerahan.Virus dapat berbiak juga pada susunan saraf pusat

dan menimbulkan gejala klinik encefalitis. Seelah masa k#n"elesen (ada urun danhi(er"askularisasi mereda dan men+ebabkan ruam menjadi makin !ela(* berubah menjadi

desuamasi dan hi(er(i!menasi. Pr#ses ini disebabkan karena (ada aaln+a erda(a

 (erdarahan (eri"askuler dan in%ilrasi /(eradan!an lim%#si.

Res(#n sel lim%#si T dan sel lim%#si erhada( keenam (r#ein "irus

-am(ak da(a erdeeksi (ada in%eksi aku (rimer. Anib#di I!M akan

erbenuk dan men-a(ai (un-akn+a =317 hari seelah imbuln+a rash*

kemudian akan menurun den!an -e(a* dan men!hilan! ; min!!u kemudian.Adan+a I!M menunjukkan adan+a in%eksi -am(ak baik karena (en+aki aau

karena "aksin. I! 5 akan erbenuk se!era seelah imbuln+a rash* dan

men-a(ai (un-akn+a seelah ; min!!u. Selanjun+a I! 5 menurun* ea(i akanea( ada seumur hidu(. I! A ju!a erbenuk ea(i biasan+a han+a sebenar.

Imunias +an! imbul seelah er(a(ar "irus -am(ak se-ara alami biasan+a

da(a berahan seumur hidu(. Sisem imunias ubuh harus mam(umen!hamba masukn+a "iri#n ke dalam sel dan memusnahkan sel +an!

erin%eksi* unuk membaasi (en+ebaran "irus dan men-e!ah in%eksi ulan!.

Res(#n imunias +an! ber(eran men!hamba masukn+a "iri#n adalah res(#n

hum#ral* den!an -ara neralisasi. Selain res(#n imun hum#ral* res(#n imunseluler ju!a meme!an! (eranan (enin! +aiu den!an melibakan sel T

si##ksik* sel NK /Naular Killer* A$'' /Ani!en $e(enden 'ell Mediaed

'+##,i-i+ dan ineraksi den!an M' /Maj#r is#-#m(aibili+ '#m(le,

kelas I. Peran anib#di dalam meneralisasi "irus akan e%eki%* eruama unuk "irus +an! bebas aau "irus dalam sirkulasi. Pr#ses neralisasi "irus dilakukan

den!an bebera(a -ara* di anaran+a men!hamba (erlekaan "irus (adarese(#r +an! erda(a (ada (ermukaan sel* sehin!!a "irus idak da(a

menembus membran sel dan re(likasi "irus da(a di-e!ah. Adan+a anib#di

akan membaasi (en+ebaran "irus ke sel aau jarin!an ean!!an+a. Anib#di

da(a men!han-urkan "irus den!an -ara aki"asi k#m(lemen melalui jalur klasik aau men+ebabkan a!re!asi "irus sehin!!a mudah di%a!#si#sis dan

7/18/2019 Raum merah.docx

http://slidepdf.com/reader/full/raum-merahdocx 7/13

dihan-urkan. Anib#di da(a men-e!ah (en+ebaran "irus +an! keluar dari sel

+an! elah han-ur* namun serin!kali idak -uku( mam(u meneralisir "irus

+an! elah men!ubah srukur ani!enn+a /muasi dan +an! elah mele(askandiri /buddin! #%% melalui membran sel seba!ai (arikel +an! in%eksius*

sehin!!a "irus da(a men+ebar ke dalam sel +an! berdekaan se-ara lan!sun!.

Meski(un anib#di ber(eran (enin! men-e!ah in%eksi "irus -am(ak* namundi(en!aruhi ju!a #leh res(#n imun seluler* +aiu melalui mekanisme A$''

/Anib#d+ $e(enden 'ell Mediaed '+##,i-i+ dan lisis k#m(lemen

erhada( sel +an! erin%eksi "irus. ebera(a (en!amaan menunjukkan bahasel lim%#si T ber(eran besar men!hilan!kan in%eksi "irus -am(ak. Sel

lim%#si T membanu sel lim%#si men!hasilkan res(#n anib#di /I!M* I!5

dan I!A dan da(a berindak se-ara inde(enden men!hilan!kan "irus/anda+ani* 2776.

Mani%esasi

&irus -am(ak dalam dr#(le k#nak den!an (ermukaan e(iel

nas#%arin! aau kemun!kinan k#njun!i"as In%eksi (ada sel

e(iel dan muli(likasi "irus.

Pen+ebaran in%eksi ke jarin!an lim%aik re!i#nal.

&iremia (rimer.

Muli(likasi "irus -am(ak (ada e(iel saluran na%as di em(a

in%eksi (erama* dan (ada RES re!i#nal mau(un daerah +an!

 jauh.

&iremia sekunder.

Mani%esasi (ada kuli dan em(a lain +an! ber"irus* ermasuksaluran na%as.

&irus (ada darah* saluran na%as dan #r!an lain.

7/18/2019 Raum merah.docx

http://slidepdf.com/reader/full/raum-merahdocx 8/13

&iremia berkuran! lalu hilan!* "irus (ada #r!an men!hilan!.

Sumber :4ei!in et al .277;.Textbook of Pediatric Infectious Diseases 5th

edition

2.6 Mani%esasi klinis

Stadium inkubasi

Masa inkubasi -am(ak berlan!sun! kira3kira 10 hari (8 hingga 12 hari.

alau(un (ada masa ini erjadi "iremia dan reaksi imun#l#!i +an! eksensi%* (enderia

idak menam(akkan !ejala saki.

Stadium prodromal

Mani%esasi klinis -am(ak biasan+a baru mulai am(ak (ada sadium (r#dr#mal

+an! berlan!sun! selama 2 hingga 4 hari. iasan+a erdiri dari gejala klinik khas

 beru(a bauk* (ilek dan k#njun!i"iis* ju!a demam. In%lamasi k#njun!i"a dan %##%#bia

da(a menjadi (eunjuk sebelum mun-uln+a ber-ak K#(lik. 5aris melinan! kemerahan+an! erda(a (ada k#njun!u"a da(a menjadi (enunjan! dia!n#sis (ada sadium

 (r#dr#mal. 5aris ersebu akan men!hilan! bila seluruh ba!ian k#njun!i"a elah erkena

radan!

  Koplik spot yang merupakan tanda patognomonik untuk campak muncul

pada hari ke10!1 infeksi. K#(lik s(# adalah suau binik (uih keabuan sebesar 

 buiran (asir den!an are#la i(is berarna kemerahan dan biasan+a bersi%a hem#ra!ik.

Terserin! diemukan (ada muk#sa bukal di de(an !i!i !eraham baah ea(i da(a ju!adiemukan (ada ba!ian lain dari r#n!!a mulu se(eri (alaum* ju!a di ba!ian en!ah

 bibir baah dan karunkula lakrimalis. Mun-ul 1 D 2 hari sebelum imbuln+a ruam dan

men!hilan! den!an -e(a +aiu sekiar 12318 jam kemudian. "ada akhir masa

prodromal* dindin! (#seri#r %arin! biasan+a menjadi hi(eremis dan (enderia akanmen!eluhkan nyeri tenggorokkan#

Stadium erupsi

Pada -am(ak +an! i(ikal* ruam akan muncul sekitar hari ke14 infeksi

+aiu (ada saa sadium eru(si. Ruam mun-ul (ada saa (un-ak !ejala !an!!uan (erna%asan dan saa suhu berkisar ><*6J'. Ruam (erama kali mun-ul seba!ai makula

+an! idak erlalu am(ak jelas di laeral aas leher* belakan! elin!a* dan !aris baas

rambu. Kemudian ruam menjadi makulopapular dan men+ebar ke seluruh ajah* leher*

7/18/2019 Raum merah.docx

http://slidepdf.com/reader/full/raum-merahdocx 9/13

len!an aas dan dada ba!ian aas (ada 2; jam (erama. Kemudian ruam akan menjalar ke

 (un!!un!* abd#men* seluruh an!an* (aha dan erakhir kaki* +aiu sekiar hari ke32 aau >

mun-uln+a ruam. Saa ruam mun-ul di kaki* ruam (ada ajah akan men!hilan! diikui#leh ba!ian ubuh lainn+a sesuai den!an uruan mun-uln+a /Philli(s* 1<8>.

Saa aal ruam mun-ul akan am(ak berarna kemerahan +an! akan am(ak 

memuih den!an (enekanan. Saa ruam mulai men!hilan! akan am(ak berarnake-#kelaan +an! idak memudar bila diekan. Seirin! den!an masa (en+embuhan maka

mun-ullah deskuamasi ke-#kelaan (ada area k#n%luensi. $eratnya penyakit

berbanding lurus dengan gambaran ruam yang muncul. Pada in%eksi -am(ak +an! bera* ruam da(a mun-ul hin!!a menuu(i seluruh ba!ian kuli* ermasuk ela(ak an!an

dan kaki. ajah (enderia ju!a menjadi ben!kak sehin!!a suli dikenali /Philli(s* 1<8>.

2.9 $ia!n#sis 'am(ak $ia!n#sis andin! 'am(ak 

  %iagnosis &ampak 

$ia!n#sis -am(ak biasan+a -uku( die!akkan berdasarkan !ejala klinis.

Pemeriksaan lab#ra#rium jaran! dilakukan. Pada stadium prodromal  da(a diemukan sel

raksasa berinti banyak  dari a(usan muk#sa hidun!. Serum anib#di dari "irus -am(ak da(a

diliha den!an (emeriksaan  Hemagglutinationinhibition /I* complement fixation /'4*

neutrali!ation" immune precipitation" hemolysin inhibition" ELISA* ser#l#!i I!M3I!5* dan

 fluorescent antibody /4A. "emeriksaan ' dilakukan den!an men!!unakan dua sampel +aiu

serum akut (ada masa (r#dr#mal dan serum sekunder (ada = D 17 hari seelah (en!ambilan

sam(el serum aku. asil dikaakan positif  bila erda(a peningkatan titer sebanyak 4) atau

lebih  /'herr+* 277;. Serum g* meru(akan es +an! ber!una (ada saat munculnya ruam.

Serum I!M akan menurun dalam aku sekiar < min!!u* sedan!kan serum I!5 akan menea(

kadarn+a seumur hidu(. Pada (emeriksaan darah e(i*  jumlah sel darah putih cenderung

menurun. Pun!si lumbal dilakukan bila erda(a (en+uli en-e(haliis dan dida(akan

 (enin!kaan (r#ein* (enin!kaan rin!an jumlah lim%#si sedan!kan kadar !luk#sa n#rmal.

er-ak k#(lik dan hi(er(i!menasi adalah (a#!n#m#nis unuk rube#la)-am(ak. /Philli(s*

1<8>.

Pemeriksaan (enunjan! lab#ra#rium:

$arah e(i : jumlah leuk#si n#rmal aau menin!ka a(abila ada k#m(likasi in%eksi

 bakeri

Pemeriksaan anib#di I!M ani -am(ak 

Pemeriksaan unuk k#m(likasi :

7/18/2019 Raum merah.docx

http://slidepdf.com/reader/full/raum-merahdocx 10/13

1. Ense%al#(ai)ense%aliis : dilakukan (emeriksaan -airan serebr#s(inalis*

kadar elekr#li darah dan analisis !as darah

2. Eneriis : %eses len!ka(

>. r#nk#(neum#nia : dilakukan (emeriksaan %## dada dan analisis !as

darah.

  %iagnosis $anding

$ia!n#sis bandin! m#rbili dianaran+a :

1# +oseola infantum. Pada R#se#la in%anum* ruam mun-ul saa demam elah

men!hilan!.

2# +ubella# Ruam berarna merah muda dan imbul lebih -e(a dari -am(ak.5ejala +an!

imbul idak sebera -am(ak.

,# -lergi obat#$ida(akan ria+a (en!!unaan #ba idak lama sebelum ruam mun-ul

dan biasan+a idak diserai !ejala (r#dr#mal.

4# %emam skarlatina#Ruam bersi%a (a(ular* di%us eruama di abd#men.Tanda

 (a#!n#m#nik beru(a lidah berarna merah sr#beri sera #nsiliis eksudai"a aaumembran#sa /Alan R. Tumbelaka* 2772.

  'am(ak +an! erm#di%ikasi

Pen+aki -am(ak +an! erm#di%ikasi mun-ul (ada #ran! +an! han+a memiliki

seen!ah da+a ahan erhada( -am(ak.

  'am(ak ai(ikal

$ide%inisikan seba!ai sindr#ma klinik +an! mun-ul (ada #ran! +an! sebelumn+a

elah kebal akiba er(ajan (ada in%eksi -am(ak alamiah. iasan+a mun-ul (ada #ran!

+an! elah menda(a "aksin dari "irus -am(ak +an! dimaikan.

2.= Pemeriksaan

a. Anamnesis

3 Anak den!an (anas >36 hari /biasan+a in!!i* mendadak* bauk*

 (ilek harus di-uri!ai aau di dia!n#sis bandin! m#rbili. 3 Maa merah* ahi maa* %##%#bia* menambah ke-uri!aan.

3 $a(a diserai diare dan munah.

3 $a(a diserai den!an !ejala (erdarahan /(ada kasus +an! bera :

e(isaksis* (eekie* ekim#sis.

7/18/2019 Raum merah.docx

http://slidepdf.com/reader/full/raum-merahdocx 11/13

3 Anak resik# in!!i adalah bila k#nak den!an (enderia m#rbili /1

aau 2 min!!u sebelumn+a dan belum (ernah "aksinasi -am(ak.  b. Pemeriksaan %isik 

3 Pada sadium kaaral mani%esasi +an! am(ak mun!kin han+a

demam /biasan+a in!!i dan anda3anda nas#%arin!iis dan k#njun!i"iis.

3 Pada umun+a anak am(ak lemah. 3 K#(lik s(# (ada hari ke 23> (anas /akhir sadium kaaral.

3 Pada sadium eru(si imbul ruam /rash +an! khas : ruam

makul#(a(ular +an! mun-uln+a mulai dari belakan! elin!a* men!ikui (erumbuhan rambu di dahi* muka* dan kemudian seluruh ubuh.

2.8 Penaalaksanaan 'am(ak  

Tidak ada (en!#baan +an! da(a membunuh "irus -am(ak* sehin!!a

 (en!#baan ber%#kus (ada (eraaan (endukun!* aau men!hilan!kan !ejala.

Peraaan (endukun! da(a men-aku( -airan inra"ena* #ba3#baan unuk men!#nr#l demam aau saki* dan anibi#ik unuk men!#bai in%eksi

sekunder dari bakeri.  &iamin A as Par #% Measles Treamen

$i ne!ara berkemban! malnurisi* de%isiensi "iamin A* dan -am(ak +an!

 (arah meru(akan masalah umum. ?nuk siuasi ini* "iamin A harus masuk ke

dalam  (en!#baan (en+aki -am(ak selama 2 hari dimulai seelah dia!n#sis -am(ak 

die!akkan. Peraaan ini elah menunjukan (enurunan risik# kebuaan dan

kemaian. h(:))measles.emed".-#m)measles)measles3reamen.hml  B$iakses (ada 17

A(ril 271> 22:16C

'am(ak den!an k#m(likasi

1 Su(lemen nurisi2 Anibi#ik diberikan a(abila erjadi in%eksi sekunder 

> Ani k#n"ulsi a(abila erjadi kejan!

; Pemberian "iamin A.

Indikasi raa ina( : hi(er(ireksia /suhu ><*77 '* dehidrasi* kejan!* asu(an #ral suli*

aau adan+a k#m(likasi.

'am(ak an(a k#m(likasi :

1 indari (enularan

2 Tirah barin! di em(a idur 

> &iamin A 177.777 I?* a(abila diseai malnurisi dilanjukan 1677 I? ia( hari; $ie makanan -uku( -airan* kal#ri +an! memadai. Genis makanan disesuaikan den!an

in!ka kesadaran (asien dan ada idakn+a k#m(likasi

7/18/2019 Raum merah.docx

http://slidepdf.com/reader/full/raum-merahdocx 12/13

'am(ak den!an k#m(likasi :

1 Ense%al#(ai)ense%aliiso Anibi#ika bila di(erlukan* ani"irus dan lain+a sesuai den!an P$T ense%aliis

o K#rik#ser#id* bila di(erlukan sesuai den!an P$T ense%aliis

o Kebuuhan jumlah -airan disesuaikan den!an kebuuhan sera k#reksi erhada(

!an!!uan elekr#li

2 r#nk#(neum#nia :

o Anibi#ika sesuai den!an P$T (neum#nia

o Oksi!en nasal aau den!an masker 

o K#reksi !an!!uan keseimban!an asam3basa* !as darah dn elekr#li

o Eneriis : k#reksi dehidrasi sesuai deraja dehidrasi /liha ab eneriis dehidrasi.

o

Pada kasus -am(ak den!an k#m(likasi br#nkh#(neum#nia dan !i0i kuran! (erludi(anau erhada(adan+a in%eksi T laen. Panau !ejala klinis sera lakukan ujiTuberkulin seelah 13> bulan (en+embuhan.

Panau keadaan !i0i unuk !i0i kuran!)buruk.

2.< K#m(likasi 'am(ak  

Seba!ian besar kemaian -am(ak erkai disebabkan #leh k#m(likasi +an!

erkai den!an (en+aki. K#m(likasi lebih serin! erjadi (ada anak di baahusia lima ahun* aau #ran! deasa di aas usia 27. K#m(likasi (alin! serius*

+aiu :

• Kebuaan

• ense%aliis /in%eksi +an! men+ebabkan (emben!kakan #ak• diare bera dan dehidrasi erkai

• in%eksi elin!a

• in%eksi (erna%asan (arah se(eri (neum#nia.

Sein!!i 17 -am(ak kasus men!akibakan kemaian di anara (#(ulasi

den!an in!ka !i0i buruk +an! in!!i dan kuran!n+a (eraaan kesehaan+an! memadai. Perem(uan +an! erin%eksi saa hamil ju!a berisik# memiliki

k#m(likasi +an! (arah* ke!u!uran aau bahkan ba+i lahir (remaur. Oran!3

#ran! +an! sembuh dari -am(ak kebal selama sisa hidu( mereka. h(:)).h#.in)media-enre)%a-shees)%s289)en)  B$iakses (ada 17 A(ril

271> 22:79C

Pen-e!ahan 'am(ak 

• &aksinasi -am(ak ruin unuk anak3anak. &aksin -am(ak serin! di!abun!kan

den!an rubella dan ) aau "aksin !#nd#k /MMR. $ua d#sis "aksin dianjurkan

unuk menjamin kekebalan dan men-e!ah abah* karena sekiar 16 dari anak3anak di"aksinasi !a!al men!emban!kan kekebalan dari d#sis (erama.

7/18/2019 Raum merah.docx

http://slidepdf.com/reader/full/raum-merahdocx 13/13

• Imunisasi dasar +an! ajib diberikan erhada( anak usia < bulan den!an ulan!an

saa anak berusia 9 ahun. /I$AI* 277;.

• Imunisasi -am(ak erdiri dari munisasi aktif  dan pasif . munisasi aktif  da(a

 berasal dari "irus hidu( +an! dilemahkan mau(un "irus +an! dimaikan dan

imunisasi pasif  di!unakan unuk (en-e!ahan dan merin!ankan m#rbili.

h(:)).h#.in)media-enre)%a-shees)%s289)en)  B$iakses (ada 17A(ril 271> 22:26C

Tindakan +an! dilakukan unuk melakukan (en-e!ahan (en+aki -am(ak (ada

%asilias (ela+anan kesehaan +an! di(ublikasikan #leh h(:)).-d-.!#"* meli(ui :

1. Pen!enalan #ran!3#ran! +an! erjan!ki (en+aki -am(ak se-ara e(a

2. Is#lasi erhada( #ran!3#ran! +an! di-uri!ai aau dikeahui erjan!ki (en+aki -am(ak se-ara e(a /Tindakan (en-e!ahan unuk (en+akia +an! diularkan melalui udara

seharusn+a dilakukan dalam suau ruan!an (ribadi an(a aliran udara dan den!an

sirkulasi udara +an! idak berulan! .>. Auran unuk memasikan semua (eu!as (ela+anan kesehaan memiliki kekebalan

 (en+aki -am(ak /"aksin -am(ak seharusn+a disediakan unuk semua (eu!as

 (ela+anan kesehaan +an! idak da(a menunjukan buki kekebalan

/Arias* 277>

2.17 Pr#!n#sis

"rognosis

 'am(ak meru(akan (en+aki self limiting  sehin!!a bila an(a diserai den!an

 (en+uli maka (r#!n#sisn+a baik /Ram(en!an* 1<<=.