Pupuh & Sisindiran

Pupuh & SisindiranDeviana Perdana (08)X MIA 2Pupuh Pupuhth nya ta wangun puisi lisan tradisional Sunda (atawa, mun diJawa, katelah ogmacapat) nu tangtu pola (jumlah engang jeung sora) kalimahna. Nalika can pati wanoh kana wangun puisi/sastra modrn, pupuh ilahar dipak dina ngawangunwawacanatawadangding, luyu jeung watek masing-masing pupuh nu ngawakilan kaayaan kajadian nu keur dicaritakeun. Pupuh th kauger ku guru wilangan jeung guru lagu. Guru wilangan nyata patokan jumlah padalisan dina unggal pada sarta lobana engang dina unggal padalisan, sedengkeun guru lagu nyata patokan sora vokal dina tungtung unggal padalisan atawa dang-ding-dung-na sora vokal dina engang panungtung. Aya 17 jenis pupuh nu dibagi jadi 2 kategori, nyaeta :Pupuh Sekar Ageung (4 Jenis pupuh)Pupuh Sekar Alit (13 jenis pupuh)

- Sekar AgeungKinantiWatek: Ngagambarkeun nu keur kesel nungguan, deudeupeun, atawa kanyaah.Guru Wilangan jeung Guru Lagu:8-u, 8-i, 8-a, 8-i, 8-a, 8-i

2. Sinom Watek: Ngagambarkeun kagumbiraan, kadeudeuh.Guru Wilangan jeung Guru Lagu:8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 7-i, 8-u, 7-a, 8-i, 12-a

3. AsmarandanaWatek: Ngagambarkeun rasa kabirahian, deudeuh asih, nyaah. Guru Wilangan jeung Guru Lagu:8-i, 8-a, 8-/o, 8-a, 7-a, 8-u, 8-a

4. DangdanggulaWatek:Ngagambarkeun katengtreman, kawaasan, kaagungan, jeung kagumbiraan.Guru Wilangan jeung Guru Lagu:10-i, 10-a, 8-/o, 7-u, 9-i, 7-a, 6-u, 8-a, 12-i, 7-a- Sekar AlitPucungWatek : Ngagambarkeun rasa ambek ka diri sorangan, atawa keuheul kulantaran teu panuju hat.Guru Wilangan jeung Guru Lagu:12-u, 6-a, 8-/o, 12-a

2. WirangrongWatek:Ngagambarkeun nu kawiwirangan, ra ku polah sorangan.Guru Wilangan jeung Guru Lagu:8-i, 8-o, 8-u, 8-i, 8-a, 8-a

3. Maskumambang Watek:Ngagambarkeun kanalangsaan, sedih bari ngenes hat.Guru Wilangan jeung Guru Lagu:12-i, 6-a, 8-i, 8a4. LadrangWatek:Ngagambarkeun nu resep banyol bari nyindiran.Guru Wilangan jeung Guru Lagu:10-i, 4-a (2x), 8-i, 12-a

5. BalakbakWatek:Ngagambarkeun heureuy atawa banyol.Guru Wilangan jeung Guru Lagu:15-, 15, 15-

6. MagatruWatek:Ngagambarkeun nu sedih, handeueul ku kalakuan sorangan, mapatahan.Guru Wilangan jeung Guru Lagu:12-u, 8-i, 8-u, 8-i, 8-o

7. LambangWatek:Ngagambarkeun nu resep banyol tapi banyol nu aya pikiraneunana.Guru Wilangan jeung Guru Lagu:8-a, 8-a, 8-a, 8-a

8. JurudemungWatek:Ngagambarkeun nu bingung, susah ku pilakueunGuru Wilangan dan Guru Lagu:8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 8-a, 8-i

9. GurisaWatek:Ngagambarkeun jelema nu ngalamun atawa malaweung.Guru Wilangan dan Guru Lagu:8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a

10. GambuhWatek:Ngagambarkeun kasedih, kasusah, atawa kanyeri.Guru Wilangan dan Guru Lagu:7-u, 10-u, 12-i, 8-u, 8-o11. MijilWatek:Ngagambarkeun kasedih tapi bari ged harepan.Guru Wilangan dan Guru Lagu:10-i, 6-o, 10-, 10-i, 6-i, 6-u

12. PangkurWatek:Ngagambarkeun rasa ambek nu kapegung, nyanghareupan tugas nu beurat.Guru Wilangan dan Guru Lagu:8-a, 11-i, 8-u, 7-a, 12-u, 8-a, 8-i

13. DurmaWatek:Ngagambarkeun rasa ambek, ged hat, atawa sumanget.Guru Wilangan dan Guru Lagu:12-a, 7-i, 6-a, 7-a, 8-i, 5-a, 7-iSisindiranSisindiranth asalna tina kecap sindir, anu ngandung harti omongan atawa caritaan anu dibalibirkeun, henteu togmol. Luyu jeung ta, dina sastraSundaanu disebut sisindiran th nyata karya sastra nu ngagunakeun rakitan basa kalawan dibalibirkeun. Dina sisindiran, eusi atawa maksud anu dikedalkeun th dibungkus ku cangkangna. Wangunan sisindiran th kauger ku purwakanti, jumlah engang dina unggal padalisan, jeung jumlah padalisan dina unggal padana. Ku kituna, sisindiran th kaasup kana wangun ugeran (puisi). Upama ditilik tina wangun jeung cara ngbrhkeunana, sisindiran dibagi jadi tilu golongan nyata: (1)rarakitan; (2)paparikan, jeung (3)wawangsalan. Ditilik tina eusina,rarakitanjeungpaparikanbisa dipasing-pasing jadi tilu golongan, nyata: (1) silihasih; (2) piwuruk; jeung (3) ssbrd.1. PaparikanPaparikan th nyata wangun sisindiran. Kecap paparikan asalna tina kecap park anu hartina deukeut. Paparikan diwangun ku cangkang jeung eusi, anu padeukeut sorana, sarta murwakanti laraswekas dina unggal padalisanna. Ari jumlah padalisan dina sapadana, kudu jengkep: dua, opat, genep, dalapan, jst. Satengahna tina jumlah padalisan th cangkangna, satengahna deui eusi. Ari rana engang dina unggal padalisan umumna dalapan engang. Contona paparikan:Boboko ragrag di imah,Ninggang kana pileuiteunMun bogoh montong ka smahAri anggang sok leungiteun.Paparikan di luhur diwangun ku opat padalisan; dua cangkang, dua eusi. Padalisan kahiji dina cangkang, padeukeut sorana sarta murwakanti tungtungna jeung padalisan kahiji dina eusi. Padalisan kadua dina cangkang padeukeut sorana sarta murwakanti tungtungna jeung padalian kadua dina eusi.2. Rarakitan Rarakitan th nyata salasahiji wanda sisindiran anu diwangun ku cangkang jeung eusi. ta cangkang jeung eusi th pada papak di puhuna (mindoan kawit). Salian ti ta, antara cangkang jeung eusi th kudu sasora sarta murwakanti engang panungtungna dina unggal padalisan (laraswekas). Tapi laraswekas dina sisindiran mah, aya kalana laraswekas anu kaselang heula, siga pacorok. Ari jumlah engangna dina unggal padalisan aya dalapan engang. Jumlah padalisan dina sapadana mangrupa bilangan jangkep; satengahna cangkang jeung satengahna deui eusi. Kiwari anu populr th anu sapadana diwangun ku opat padalisan: dua cangkang jeung dua eusi. Contona:

Mihap sisir jeung minyak,kad kaancloman leungeun.Mihap pikir jeung niat,kad kaangsonan deungeun.3. Wawangsalan Wawangsalan th nyata sisindiran anu diwangun ku cangkang jeung eusi. Dina sindir diwangun deui ku cangkang jeung wangsal. Anu dijieun wangsalna th tara dittlakeun, tapi kudu ditangan tina bagian eusi. Wangsal th sok murwakanti jeung salah sahiji kecap anu aya dina bagian eusi ta. Nilik kana wangunna, wawangsalan th diwangun ku dua padalisan: sapadalisan sindir, sapadalisan deui eusi. Jumlah engang dina unggal padalisan nyata dalapan engang. Conto:

Kembang bodas buah bunderngaheruk nya pipikiran = jeruk