PERANCANGAN STADION RAYA DI KABUPATEN BLITAR (TEMA ... · Nama : M. AGUS DAROINI NIM : 10660029...

i

PERANCANGAN STADION RAYA

DI KABUPATEN BLITAR

(TEMA: STRUCTURE AS ARCHITECTURE)

TUGAS AKHIR

Oleh:

M. AGUS DAROINI

NIM. 10660029

JURUSAN TEKNIK ARSITEKTUR

FAKULTAS SAINS DAN TEKNOLOGI

UNIVERSITAS ISLAM NEGERI MAULANA MALIK IBRAHIM MALANG

2014

ii

PERANCANGAN STADION RAYA

DI KABUPATEN BLITAR


TUGAS AKHIR

Diajukan kepada:

Universitas Islam Negeri (UIN)

Maulana Malik Ibrahim Malang

Untuk Memenuhi Salah Satu Persyaratan Dalam

Memperoleh Gelar Sarjana Teknik

Oleh:

M. AGUS DAROINI

NIM. 10660029

JURUSAN TEKNIK ARSITEKTUR

FAKULTAS SAINS DAN TEKNOLOGI

UNIVERSITAS ISLAM NEGERI MAULANA MALIK IBRAHIM

MALANG

2014

iii

SURAT PERNYATAAN

ORISINALITAS KARYA

Dengan hormat, Saya yang bertanda tangan di bawah ini:

Nama : M. AGUS DAROINI

NIM : 10660029

Fakultas/Jurusan : SAINS DAN TEKNOLOGI/ Teknik Arsitektur

Judul Tugas Akhir : Perancangan Stadion Raya di Kabupaten Blitar

Menyatakan dengan sebenar-benarnya bahwa hasil karya saya ini tidak

terdapat unsur-unsur penjiplakan karya penelitian atau karya ilmiah yang pernah

dilakukan atau dibuat oleh orang lain, kecuali yang secara tertulis dikutip dalam

naskah ini dan disebutkan sumber kutipan dan daftar pustaka.

Apabila ternyata hasil penelitian ini terbukti terdapat unsur-unsur jiplakan,

maka saya bersedia untuk mempertanggungjawabkan, serta diproses sesuai peraturan

yang berlaku.

Malang, 19 Sebtember 2014

Yang membuat pernyataan,

M. AGUS DAROINI

NIM. 10660029

iv

PERANCANGAN STADION RAYA DI KABUPATEN BLITAR


TUGAS AKHIR

Oleh:

M. AGUS DAROINI

NIM 10660029

Telah disetujui oleh:

Dosen Pembimbing I

Dr. AgungSedayu, M.T.

NIP. 19781024 200501 1 003

Dosen Pembimbing II

Tarranita Kusumadewi, M.T.

NIP. 19790913 20060 4 2 001

Malang, 19 Sebtember 2014

Mengetahui

Ketua Jurusan Teknik Arsitektur

Dr. AgungSedayu, M.T.

NIP. 19781024 200501 1 003

PERANCANGAN STADION RAYA DI KABUPATEN BLITAR


TUGAS AKHIR

v

Oleh:

M. AGUS DAROINI

NIM 10660029

Telah Dipertahankan di Depan Dewan Penguji Tugas Akhir dan Dinyatakan

Diterima Sebagai Salah Satu Persyaratan

Untuk Memperoleh Gelar Sarjana Teknik (S.T)

Tanggal 19 Sebtember 2014

Menyetujui :

Tim Penguji

Susunan Dewan Penguji

Penguji Utama : Arief Rahkman Setiono, MT. (___________________)

NIP. 19790103 200501 1 005

Ketua Penguji : Elok Mutiara, MT. (___________________)

NIP. 19760528 200604 2 003

Sekretaris : Aldrin Yusuf Firmansyah, MT. (___________________)

NIP. 19770818 200501 1001

Anggota : Dr. Agung Sedayu, MT. (___________________)

NIP. 19781024 200501 1 003

Mengetahui

Ketua Jurusan Teknik Arsitektur

Dr. AgungSedayu, MT.

NIP. 19781024 200501 1 003

vi

KATA PENGANTAR

Assalamu’alaikum Wr. Wb.

Segala puji saya panjatkan kepada Allah SWT atas segala ni’mat dan

karunia-Nya, sehingga penulis bisa menyelesaikan laporan tugas akhir yang berjudul

“Perancangan Stadion Raya di Kabupaten Blitar” dengan baik dan lancar.

Sholawat serta salam kepada Nabi Muhammad SAW atas manhaj dan tarbiahnya

yang telah mambawa agama suci, agama islam, sehingga dapat membawa umat

manusia ke dalam jalan yang benar, jalan Allah SWT.

Dalam menyelesaikan laporan tugas akhir yang berjudul Perancangan Stadion

Raya di Kabupaten Blitar ini, saya menyadari bahwa banyak pihak yang telah ikut

membantu atas terselesaikannya tugas ini. Untuk itu iringan doa dan ucapan terima

kasih yang sebesar-besarnya disampaikan kepada:

1. Allah SWT yang telah memberikan limpahan karunia, memberikan kesabaran,

ketabahan dan kemudahan pada setiap kesulitan dalam perjalanan hidup.

2. Dr. Agung Sedayu, M.T selaku Ketua Jurusan Teknik Arsitektur Fakultas

Sains dan Teknologi UIN Maulana Malik Ibrahim Malang.

3. Dr. Agung Sedayu, M.T dan Tarranita Kusumadewi, M.T selaku dosen

pembimbing pra tugas akhir ini.

4. Orang tua saya yang telah memberikan dukungan baik spiritual dan materil.

vii

5. Semua Bapak dan Ibu dosen Jurusan Teknik Arsitektur Fakultas Sains dan

Teknologi UIN Maulana Malik Ibrahim Malang.

6. Seluruh teman-teman Jurusan Teknik Arsitektur angkatan 2010 Fakultas Sains

dan Teknologi UIN Maulana Malik Ibrahim Malang yang telah membantu

kelancaran dan semangat belajar dalam menyelesaikan laporan tugas akhir.

7. Terimakasih pula pada Sahabat – sahabat tercinta yang telah memberikan

dorongan semangat belajar.

8. Dan semua pihak yang tidak bisa saya sebutkan satu persatu yang telah

membantu dalam menyelesaikan tugas ini dan telah mendoakan suksesnya

laporan tugas akhir ini.

Penulis menyadari tentunya laporan ini banyak kekurangan, oleh karena itu

kritik dan saran yang membangunan saya harapkan dari semua pihak demi

kesempurnaan karya ini.

Wassalamu’alaikum Wr. Wb.

Malang, 19 September 2014

M. AGUS DAROINI

Peyusun

viii

DAFTAR ISI

HALAMAN JUDUL……………………………………………..……………… i

LEMBAR PERNYATAAN ORISINALITAS………………………….………. ii

LEMBAR PENGESAHAN…………………………………...…..……………. iii

ABSTRAK………..……………………………………………………………... iv

KATA PENGANTAR.…………………………………………………..………. v

DAFTAR ISI………………………………………………………………..……vi

DAFTAR GAMBAR…………………………..………………………………... ix

DAFTAR TABEL……………………………………………………………..... xii

DAFTAR BAGAN……………………………………………………………... xiii

BAB I

PENDAHULUAN

1.1 Latar Belakang ............................................................................................... 1

1.2 Rumusan Masalah .......................................................................................... 5

1.3 Tujuan dan Manfaat....................................................................................... 6

1.3.1 Tujuan ................................................................................................... 6

1.3.2 Manfaat ................................................................................................. 6

a. Akademis ........................................................................................ 6

b. Masyarakat ..................................................................................... 6

c. Pemerintah ...................................................................................... 6

1.4 Batasan Masalah ............................................................................................. 7

1.4.1 Lokasi ...................................................................................................... 7

ix

1.4.2 Objek ....................................................................................................... 8

1.4.3 Tema ........................................................................................................ 9

BAB II

TINJAUAN PUSTAKA

2.1 Kajian Objek ................................................................................................. 10

2.1.1 Kajian Definisi Objek Rancangan ......................................................... 10

2.1.1.1 Definisi Stadion Raya ............................................................. 10

2.1.1.2 Definisi Sepak Bola ................................................................ 10

2.1.2 Sejarah Stadion ..................................................................................... 11

2.1.2.1 Sejarah Sepak Bola Indonesia ................................................ 13

2.1.3 Kajian Arsitektural ................................................................................ 14

2.1.3.1 Fungsi Stadion ........................................................................ 14

Sebagai tempat pertandingan ............................................ 14

Sebagai tempat latihan ...................................................... 14

Sebagai sekolah sepak bola ............................................... 15

2.1.3.2 Kriteria Stadion ...................................................................... 15

a. Kondisi stadion ................................................................. 15

b. Sirkulasi ............................................................................ 15

c. Tribun ................................................................................ 15

d. Lampu stadion dan genset ................................................. 16

e. Jam .................................................................................... 16

f. Layar lebar ........................................................................ 17

x

2.1.3.3 Kebutuhan Ruang Stadion ...................................................... 17

a. Ruang utama ....................................................................... 17

Stadion ...................................................................... 17

Lapangan pertandingan ............................................. 18

Tribun ........................................................................ 20

b. Ruang teknis ....................................................................... 22

Ruang ganti pemain .................................................. 22

Ruang medis .............................................................. 22

Ruang ganti wasit ...................................................... 23

Ruang Inspektur Pertandingan atau Match Officials ...

................................................................................... 23

c. Ruang penunjang ................................................................ 24

Ruang kantor ............................................................. 24

Restaurant dan kafe....................................................25

- Kafe............................................................... 26

- Dapur..............................................................26

Parkir ......................................................................... 27

a. Parkir mobil ........................................................ 27

b. Parkir bus ............................................................ 28

c. Parkir motor ........................................................ 28

d. Jenis susunan dan alur parkir .............................. 28

d. Ruang servis ...................................................................... 29

xi

Toilet ......................................................................... 29

Loket ......................................................................... 30

e. Olahraga penunjang .......................................................... 30

Tenis ......................................................................... 30

Bola basket ............................................................... 32

Bola volley ................................................................ 32

2.1.3.4 Utilitas .................................................................................... 33

a. Transportasi ......................................................................... 33

- Tangga ....................................................................... 33

- Bentuk tangga ........................................................... 33

b. Air Bersih dan Air Kotor .................................................... 34

c. Mekanikal dan Elektrikal .................................................... 34

2.1.3.5 Struktur ................................................................................... 35

a. Jenis pondasi ....................................................................... 35

b. Struktur bentang sempit ...................................................... 36

Struktur rangka kaku ................................................. 36

c. Struktur Bentang Lebar ....................................................... 37

Struktur Rangka Batang (truss) ................................ 37

Struktur Rangka Ruang ............................................. 38

Struktur Cangkang .................................................... 39

Material ............................................................................. 39

a. Beton ......................................................................... 39

xii

b. Baja ........................................................................... 40

c. Alumunium ............................................................... 42

d. Dinding ..................................................................... 43

e. Kolom ....................................................................... 43

2.2 Kajian tema ................................................................................................... 44

2.2.1 Definisi tema Structure As Architecture ............................................... 44

2.2.2 Hubungan antara Arsitektur dengan Bentuk Struktur ........................... 46

2.2.2.1 Struktur Cangkang .................................................................. 46

2.2.2.2 Struktur Membran .................................................................. 47

2.2.2.3 Struktur Rantai ....................................................................... 48

2.2.2.4 Struktur Rusuk ........................................................................ 49

2.2.2.5 Struktur Lengkung .................................................................. 49

2.2.2.6 Struktur Rangka ...................................................................... 50

2.2.2.7 Dinding ................................................................................... 51

2.2.2.8 Bentuk Konsonan ................................................................... 51

2.2.2.9 Bentuk Kontras ....................................................................... 52

2.2.3 Struktur sebagai Eksterior Bangunan .................................................... 52

2.2.3.1 Kualitas Estetika ..................................................................... 53

2.2.3.2 Kedalaman dan Tekstur .......................................................... 53

2.2.3.3 Menghubungkan Eksterior untuk Interior .............................. 54

2.2.3.4 Pintu Masuk ............................................................................ 54

2.2.3.5 Peran Eksperif Struktur .......................................................... 55

2.2.4 Struktur sebagai Fungsi Bangunan ........................................................ 55

xiii

2.2.4.1 Memaksimalkan Fleksibilitas Fungsional .............................. 56

2.2.4.2 Pengelompokan Space ............................................................ 56

2.2.4.3 Struktur sebagai Sirkulasi ....................................................... 57

2.2.4.4 Mengacaukan Fungsi .............................................................. 57

2.2.5 Interior Struktur ..................................................................................... 58

2.2.5.1 Permukaan Struktur ................................................................ 58

2.2.5.2 Struktur Spasial ...................................................................... 59

2.2.5.3 Struktur Ekspresif ................................................................... 59

2.2.6 Detail Struktural .................................................................................... 60

2.2.6.1 Detail yang Ekspresif dan Responsif ...................................... 60

2.2.6.2 Fungsi Bangunan .................................................................... 61

2.2.6.3 Material dan Konstruksi ......................................................... 62

2.2.6.4 Tindakan Struktural ................................................................ 62

2.2.6.5 Kualitas Estetika untuk Detail ................................................ 63

2.2.6.6 Menitik beratkan pada penerangan buatan ............................. 64

2.2.7 Struktur dan Cahaya .............................................................................. 65

2.2.7.1 Struktur sebagai Sumber Cahaya ........................................... 66

2.2.7.2 Memaksimalkan Cahaya ........................................................ 67

2.2.7.3 Struktur yang Transparan ....................................................... 68

2.2.7.4 Memodifikasi Cahaya ............................................................. 68

2.2.7.5 Termodifikasi oleh Cahaya .................................................... 69

2.2.7.6 Representasi Struktur ............................................................. 70

2.2.7.8 Simbolisme Struktur ............................................................... 70

xiv

2.2.8 Kesimpulan ............................................................................................ 71

1. Eksterior Bangunan ........................................................................ 71

2. Struktur sebagai Fungsi dalam Bangunan ...................................... 72

3. Interior Bangunan ........................................................................... 73

4. Representasi dan Simbolisme ......................................................... 74

5. Skema Tema Structure As Architecture ......................................... 74

2.3 Penerapan Tema dalam Bangunan ................................................................ 75

a. Struktur sebagai Penunjuk Pintu Masuk dan Penggambaran Sirkulasi ...... 76

b. Memaksimalkan Fleksibilitas Fungsional .................................................. 76

c. Permukaan Struktur Interior dan Struktur sebagai Kualitas Estetika Interior

........................................................................................................................ 76

2.3.1 Aspek-aspek tema dalam aplikasi .............................................................. 76

a. Estetika ....................................................................................................... 76

b. Efisien ......................................................................................................... 77

c. Kokoh ......................................................................................................... 77

d. Canggih ...................................................................................................... 77

e. Fungsional .................................................................................................. 77

f. Seimbang ..................................................................................................... 77

2.2.9 Kajian Integrasi ..................................................................................... 77

2.2.9.1 Kajian Integrasi Objek ............................................................ 77

2.2.9.2 Kajian Itegrasi Tema .............................................................. 79

2.4 Studi Banding ................................................................................................ 83

a. Studi Banding Tema ................................................................................... 83

xv

Struktur sebagai bagian estetika ................................................... 83

Struktur sebagai pemberi kesan pada pintu masuk....................... 84

Struktur sebagai penunjuk arah .................................................... 84

Struktur sebagai elemen visual dari interior bangunan ................ 84

Struktur sebagai zoning ruang ...................................................... 86

Struktur sebagai sumber cahaya untuk interior ............................ 86

Struktur sebagai simbolis ............................................................. 87

b. Studi Banding Objek .................................................................................. 87

Lokasi ........................................................................................... 88

Sirkulasi ........................................................................................ 89

- Pencapaian ........................................................................ 89

- Pintu utama ....................................................................... 89

Jalur konfigurasi pada bangunan .................................................. 90

Struktur pada bangunan ................................................................ 90

Utilitas .......................................................................................... 91

Sistem transportasi ....................................................................... 91

Sistem Mekanikal Electrikal......................................................... 91

Sistem air bersih dan hydran ........................................................ 92

BAB III

METODE PERANCANGAN

3.1 Ide Perancangan ............................................................................................ 94

3.2 Rumusan Masalah ......................................................................................... 95

xvi

3.3 Tujuan ........................................................................................................... 95

3.4 Pengumpulan Data ........................................................................................ 96

3.4.1 Data Primer ............................................................................................ 96

a. Observasi Tapak ............................................................................. 96

b. Observasi Objek Banding ............................................................... 97

Tribun ................................................................................ 97

Sirkulasi penonton ............................................................ 97

Lapangan ........................................................................... 97

Interior .............................................................................. 97

Teknis ................................................................................ 98

c. Dokumentasi ................................................................................... 98

3.4.2 Data Sekunder ....................................................................................... 98

a. Studi Literatur ................................................................................. 98

b. Studi Banding ................................................................................. 99

c. Studi Integrasi Keislaman ............................................................... 99

3.5 Pengolahan Data.......................................................................................... 100

3.5.1 Kondisi Eksisting ................................................................................ 100

3.5.2 Analisis ................................................................................................ 100

a. Analisis tapak ............................................................................... 100

b. Analisis iklim ............................................................................... 101

c. Analisis Bentuk ............................................................................. 102

d. Analisis Struktur ........................................................................... 102

xvii

e. Analisis Utilitas ............................................................................ 103

f. Analisis Fungsi .............................................................................. 103

g. Analisis Ruang ............................................................................. 103

h. Analisis Aktifitas .......................................................................... 104

3.5.3 Konsep Perancangan ........................................................................... 104

3.7 Alur Perancangan ........................................................................................ 105

BAB IV

ANALISIS PERANCANGAN

4.1 Analisis Ruang ............................................................................................ 106

4.1.1 Analisis Fungsi .................................................................................... 106

4.1.1.1 Fungsi Primer ....................................................................... 106

a. Sebagai tempat pertandingan ............................................ 106

b. Sebagai latihan sepak bola ................................................ 107

c. Sebagai sekolah sepak bola ............................................... 107

4.1.1.2 Fungsi Sekunder ................................................................... 107

a. Loket (tempat penjualan tiket) .......................................... 107

b. Sebagai tempat meeting .................................................... 107

c. Ruang teknis ...................................................................... 108

4.1.1.3 Fungsi penunjang ................................................................. 108

a. Ruang pengelola ................................................................ 108

b. Ruang administrasi dan ruang kantor ............................... 108

c. Toilet ................................................................................. 108

d. tempat makan .................................................................... 109

xviii

e. Tempat penjualan .............................................................. 109

f. Tempat parkir .................................................................... 109

g. Lapangan olahraga penunjang .......................................... 109

h. Pos satpam ........................................................................ 109

i. Gudang ............................................................................... 110

4.3.2 Analisis aktivitas ................................................................................. 110

4.3.3 Analisis pengguna ............................................................................... 111

4.3.4 Analisis ruang ...................................................................................... 115

4.3.5 Analisis hubungan antar ruang ............................................................ 119

4.3.6 Analisis Zoning ruang ......................................................................... 121

ANALISIS TAPAK

4.1 Data eksisting tapak .................................................................................... 123

4.1.1 Gambaran umum lokasi tapak ............................................................. 123

a.Kondisi eksisting tapak (bentuk, ukuran, dan fisik tapak) ............ 123

b. Kondisi lingkungan tapak ............................................................. 124

c. Ukuran tapak ................................................................................. 125

d. Potensi tapak ................................................................................. 126

4.2 Analisis tapak .............................................................................................. 126

4.2.1 Tatanan massa ..................................................................................... 127

4.2.2 Kebisingan ........................................................................................... 128

4.2.3 Vegetasi ............................................................................................... 131

4.2.4 View .................................................................................................... 133

4.2.5 Matahari ............................................................................................... 135

xix

4.2.6 Angin ................................................................................................... 138

4.2.7 Air hujan .............................................................................................. 140

4.2.8 Sirkulasi ............................................................................................... 142

4.2.9 Aksesbilitas dan sistem parkir ............................................................. 144

4.2.10 Utilitas ............................................................................................... 146

4.2.11 Struktur .............................................................................................. 150

BAB V

KONSEP PERANCANGAN

5.1 Konsep dasar ............................................................................................... 154

5.2 Konsep bentuk ............................................................................................. 156

5.3 Konsep tapak ............................................................................................... 160

5.4 Konsep ruang .............................................................................................. 161

5.5 Zoning Ruang .............................................................................................. 162

5.5.1 Organisasi ruang................................................................................. 162

5.6 Konsep utilitas ............................................................................................. 163

BAB VI

HASIL RANCANGAN

6.1 Dasar Rancangan ......................................................................................... 165

6.2 Hasil Rancangan Tapak............................................................................... 165

6.2.1 Pola Tatanan Massa ........................................................................... 165

6.2.2 Aksesibilitas dan Srikulasi ................................................................. 166

6.2.3 Pemanfaatan Potensi Tapak ............................................................... 167

xx

6.2.3.1 Vegetasi .................................................................................. 167

6.2.3.2 Angin ...................................................................................... 169

6.2.3.3 View ....................................................................................... 170

6.2.4 Pencahayaan dam Penghawaan ......................................................... 171

6.2.4.1 Pencahayaan ........................................................................... 171

6.2.4.2 Penghawaan............................................................................ 172

6.3 Hasil Rancangan Ruang .............................................................................. 173

6.4 Hasil Rancangan Bentuk ............................................................................. 175

6.5 Hasil Rancangan Struktur ........................................................................... 177

6.6 Hasil Rancangan Utilitas ............................................................................. 178

6.6.1 Utilitas Plumbing/Kebakaran ............................................................ 178

6.6.2 Utilitas Listrik ................................................................................... 180

6.6.4 Utilitas Titik Lampu .......................................................................... 181

BAB VII

PENUTUP

7.1 Kesimpulan ................................................................................................. 182

7.2 Saran ............................................................................................................ 183

Daftar Pustaka

xxi

DAFTAR GAMBAR

Gambar 1.1 Peta Kabupaten Blitar........................................................................ 7

Gambar 1.2 Peta Kecamatan Kanigoro ................................................................. 7

Gambar 2.1 Detail ukuran stadion komplek bersama ......................................... 17

Gambar 2.2 Detail ukuran tribun komplek bersama ........................................... 18

Gambar 2.3 Ukuran lapangan sepak bola ........................................................... 19

Gambar 2.4 Detail ukuran tribun ........................................................................ 21

Gambar 2.5 Gambar ruang ganti pemain ............................................................ 22

Gambar 2.6 Gambar ruang medis vip ................................................................. 23

Gambar 2.7 Gambar ukuran minimum ruang kantor .......................................... 24

Gambar 2.8 Detail ukuran perabot ruang kantor ................................................. 24

Gambar 2.9 Detail ukuran meja makan............................................................... 25

Gambar 2.10 Detail ukuran meja makan dan jarak sirkulasi .............................. 25

Gambar 2.11 Detail ukuran meja makan dan jarak sirkulasi untuk kafe ............ 26

Gambar 2.12 Detail ukuran meja makan dan jarak sirkulasi untuk kafe ............ 26

Gambar 2.13 Detail ukuran mobil ....................................................................... 27

Gambar 2.14 Detail ukuran bus .......................................................................... 28

Gambar 2.15 Detail ukuran sepeda motor dan sepeda ........................................ 28

Gambar 2.16 Jenis susunan parkir ...................................................................... 28

Gambar 2.17 Jenis jalur parkir ............................................................................ 29

Gambar 2.18 Ukuran kloset dan wastafel ........................................................... 29

Gambar 2.19 Ukuran toilet dengan urinoir ......................................................... 30

xxii

Gambar 2.20 Toilet berdasarkan arah bukaan..................................................... 30

Gambar 2.21 Detail ukuran lapangan tenis ......................................................... 31

Gambar 2.22 Detail ukuran lapangan bola basket .............................................. 32

Gambar 2.23 Detail ukuran lapngan bola volley ................................................ 33

Gambar 2.24 Jenis ukuran lebar tangga .............................................................. 33

Gambar 2.25 Jenis bentuk tangga ....................................................................... 34

Gambar 2.26 Detail ukuran ramp ........................................................................ 34

Gambar 2.27 Detail pondasi tiang pancang ........................................................ 36

Gambar 2.28 Pondasi tiang pancang ................................................................... 36

Gambar 2.29 Struktur rangka kaku ..................................................................... 36

Gambar 2.30 Detail struktur rangka kaku ........................................................... 37

Gambar 2.31 Struktur rangka .............................................................................. 38

Gambar 2.32 Struktur rangka ruang .................................................................... 38

Gambar 2.33 Beton ............................................................................................. 33

Gambar 2.34 Jenis baja ....................................................................................... 40

Gambar 2.35 Jenis alumunium ............................................................................ 43

Gambar 2.36 Dinding .......................................................................................... 43

Gambar 2.37 Kolom ............................................................................................ 44

Gambar 2.38 Struktur cangkang berbahan beton ................................................ 47

Gambar 2.39 Struktur cangkang biometrik ......................................................... 47

Gambar 2.40 Struktur membran .......................................................................... 48

Gambar 2.41 Struktur rantai ................................................................................ 49

Gambar 2.42 Struktur rusuk ................................................................................ 49

xxiii

Gambar 2.43 Struktur lengkung .......................................................................... 50

Gambar 2.44 Struktur rangka .............................................................................. 50

Gambar 2.45 Struktur dinding sebagai visual dan interior ................................. 51

Gambar 2.46 Bentuk konsonan ........................................................................... 51

Gambar 2.47 Exchange house london england ................................................... 52

Gambar 2.48 Bandara stuttgart ........................................................................... 52

Gambar 2.49 Hongkong and shanghai bank ....................................................... 53

Gambar 2.50 Kedalaman dan tekstur .................................................................. 54

Gambar 2.51 Kedalaman dan tekstur .................................................................. 54

Gambar 2.52 Cite de la musique paris prancis .................................................... 55

Gambar 2.53 S. Gorgio magiore dan parc guell.................................................. 55

Gambar 2.54 Terbukanya ruang interior dengan bebas kolom ........................... 56

Gambar 2.55 Main interior pool dan nemausus apartments nimes france .......... 57

Gambar 2.56 San cataldo cemetery dan bilbao metro......................................... 57

Gambar 2.57 A column dominates the thinking room dan Research Centre

............................................................................................................................. 58

Gambar 2.58 Güell Colony Crypt dan Building Industry School ....................... 59

Gambar 2.59 Hall, Wohlen High School ............................................................ 59

Gambar 2.60 Channel 4 Headquarters, Props pass through a central column, dan

Courtyard Oxford University Museum ............................................................... 60

Gambar 2.61 Grand louvre dan gedung kantor suhr ........................................... 61

Gambar 2.62 Gedung kantor tobias grau ............................................................ 62

xxiv

Gambar 2.63 Fisher Center, Bard College Fabrica (Benetton Communication

Research Centre) ................................................................................................. 62

Gambar 2.64 Stasiun kereta stadelhofen zurich swiss ........................................ 63

Gambar 2.65 Bracken house london inggris ....................................................... 64

Gambar 2.66 Stadelhofen Railway Station, Zürich Switzerland ........................ 65

Gambar 2.67 Faculty of Law Building Cambridge England .............................. 65

Gambar 2.68 Cahaya melewati kerangka............................................................ 66

Gambar 2.69 Stasiun kereta api di bandara satolas lyons prancis....................... 67

Gambar 2.70 Trade Fair Kaca Hall, Leipzig Jerman dan School di Wina Austria .

............................................................................................................................. 67

Gambar 2.71 Broadfield house glass museum .................................................... 68

Gambar 2.72 Town administration centre ........................................................... 69

Gambar 2.73 Monchengladbach museum ........................................................... 69

Gambar 2.74 Stasiun oriente lisbon portugal ...................................................... 70

Gambar 2.75 Federation square melbourne australia .......................................... 71

Gambar 2.76 Bilbao Metro, Bilbao, Spain, Foster and Partners, 1996 ............... 81

Gambar 2.77 Timber Showroom, Hergatz, Germany ......................................... 82

Gambar 2.78 Saint Massimiliano Kolbe church, Varese, Italy, Justus Dahinden,

1994 ..................................................................................................................... 82

Gambar 2.79 Crematorium Baumschulenweg, Berlin Germany ....................... 83

Gambar 2.80 Crematorium Baumschulenweg, Berlin Germany ........................ 84



xxv






Gambar 2.88 Lapisan tanah................................................................................. 88

Gambar 2.89 Site plan stadion ............................................................................ 88

Gambar 2.90 Tampak depan ............................................................................... 88

Gambar 2.91 Site plan stadion ............................................................................ 89

Gambar 2.92 Pintu masuk utama ........................................................................ 89

Gambar 2.93 Konfigurasi sirkulasi ..................................................................... 90

Gambar 2.94 Struktur rangka ruang .................................................................... 90

Gambar 2.95 Sistem transportasi ........................................................................ 91

Gambar 2.96 Sistem utilitas ................................................................................ 93

Gambar 4.1 Peta lokasi tapak ............................................................................ 124

Gambar 4.2 Kondisi lingkungan tapak.............................................................. 125

Gambar 4.3 Dimensi tapak ................................................................................ 125

Gambar 4.4 Saluran riol kota pada tapak .......................................................... 126

Gambar 4.5 Alternatif 1 analisis bentuk dan tatanan massa ............................. 127



Gambar 4.8 Alternatif 1 analisis kebisingan ..................................................... 129

Gambar 4.9 Pohon cemara ................................................................................ 129

xxvi

Gambar 4.10 Alternatif 2 analisis kebisingan ................................................... 130

Gambar 4.11 Alternatif 3 analisis kebisingan ................................................... 131

Gambar 4.12 Pohon tanjung dan cemara .......................................................... 131

Gambar 4.13 Alternatif 1 analisis vegetasi ....................................................... 131



Gambar 4.16 Alternatif 1 analisis view............................................................. 133



Gambar 4.19 Alternatif 1 analisis matahari ..................................................... 136

Gambar 4.20 Alternatif 2 analisis matahari ...................................................... 137

Gambar 4.21 Alternatif 3 analisis matahari ...................................................... 137

Gambar 4.22 Alternatif 1 analisis angin ........................................................... 138



Gambar 4.25 Alternatif 1 analisis air hujan ...................................................... 141



Gambar 4.28 Alternatif 1 Analisis sirkulasi ...................................................... 142

Gambar 4.29 Alternatif 2 Analisis sirkulasi ...................................................... 143

Gambar 4.30 ALternatif 3 Analisis sirkulasi .................................................... 143

Gambar 4.31 Alternatif 1 analisis aksesbilitas dan parkir................................. 144


xxvii


Gambar 4.34 Alternatif 1 analisis utilitas ......................................................... 147



Gambar 4.37 Alternatif 1 analisis struktur ........................................................ 150




Gambar 5.4 Konsep ruang stadion .................................................................... 161

Gambar 5.5 Zoning Ruang ................................................................................ 162

Gambar 5.6 Sistem utilitas bangunan................................................................ 164

Gambar 6.1 Zoning Tapak ................................................................................ 166

Gambar 6.2 Aksesibiltas dan Sirkulasi ............................................................. 167

Gambar 6.3 Vegetasi ......................................................................................... 168

Gambar 6.4 Angin ............................................................................................. 169

Gambar 6.5 Kisi-kisi pada setiap bangunan ...................................................... 169

Gambar 6.6 View tapak..................................................................................... 170

Gambar 6.7 View bangunan .............................................................................. 171

Gambar 6.8 Pencahyaan bangunan ................................................................... 171

Gambar 6.9 Penghawaan tapak ......................................................................... 172

Gambar 6.10 Penghawaan stadion .................................................................... 172

Gambar 6.11 Penghawaan cafe ......................................................................... 173

Gambar 6.12 Penghawaan musholla ................................................................. 173

xxviii

Gambar 6.13 Penghawaan took souvenir .......................................................... 173

Gambar 6.14 Interior stadion ............................................................................ 174

Gambar 6.15 Interior bangunan penunjang ....................................................... 174

Gambar 6.16 Interior bangunan penunjang ....................................................... 175

Gambar 6.17 Hasil rancangan bentuk ............................................................... 176

Gambar 6.18 Bentuk rancangan ........................................................................ 176

Gambar 6.19 Hasil rancangan struktur ............................................................. 177

Gambar 6.20 Hasil rancangan struktur pondasi ................................................ 177

Gambar 6.21 Struktur pada cafe........................................................................ 178

Gambar 6.22 Sistem pumbling kawasan ........................................................... 179

Gambar 6.23 Sistem listrik kawasan ................................................................. 180

Gambar 6.24 Sistem titik lampu bangunan ....................................................... 181

xxix

DAFTAR TABEL

Tabel 2.1 Standart lapangan olahraga ................................................................. 18

Tabel 2.2 Standart lapangan olahraga sepak bola ............................................... 19

Tabel 2.3 Standar jumlah parkir .......................................................................... 27

Tabel 2.4 Prinsip-prinsip nilai keislaman terhadap obyek dan tema .................. 81

Tabel 4.1 Analisis aktivitas ............................................................................... 110

Tabel 4.2 Analisis pengguna ............................................................................. 111

Tabel 4.3 Analisis ruang ................................................................................... 115

xxx

DAFTAR BAGAN

Bagan 2.1 Sistem listrik dan telfon ..................................................................... 92

Bagan 2.2 Sistem utilitas ..................................................................................... 70

Bagan 3.1 Alur perancangan Stadion Raya....................................................... 105

Bagan 5.1 Keterkaitan perancangan dengan struktur ........................................ 154

Bagan 5.2 Konsep dasar .................................................................................... 155

Bagan 5.3 Organisasi ruang stadion .................................................................. 163

Bagan 6.1 System plumbing ............................................................................. 179

xxxi

ABSTRAK

‘Daroini, M. Agus. 2014. Perancangan Stadion Raya di Kabupaten Blitar

Dosen Pembimbing: Dr. Agung Sedayu, M.T. Tarranita Kusumadewi, M.T

Kata Kunci: Perancangan Stadion Raya di Kabupaten Blitar.”Structure As

Architecture”

Sepakbola adalah sebuah olahraga yang sangat digemari oleh sebagian besar

masyarakat di dunia. Penggemar olahraga yang satu ini sama sekali tidak mengenal

usia, jenis kelamin, agama maupun suku bangsa. Di dalam olahraga sepakbola itu

sendiri, setiap individu bebas mengekspresikan kecintaan mereka akan sepakbola dan

tim-tim yang mereka dukung dan pemain sepakbola yang mereka puja. Namun tidak

setiap individu mengerti benar sejarah sepakbola dunia. Dari mana sepakbola berasal

dan bagaimana sepakbola menjadi olahraga yang sangat populer.

Indonesia sendiri merupakan Negara yang banyak memiliki banyak tim-tim

sepakbola yang tersebar di seluruh indonesia, dimana antusias masyarakat Indonesia

sangat besar terhadap olahraga sepakbola dari segi dukungan kecintaanya terhadap

tim-tim sepakbola. Namun, dengan besar dan banyaknya tim-tim sepakbola tidak

didukung oleh adanya fasilitas stadion yang berstandar internasional, dimana di

Indonesia sendiri kebanyakan stadion memiliki gaya arsitektur yang sudah

ketinggalan zaman dan arsitektur yang kurang mempertimbangkan potensi dan

antusias masyarakat terhadap sepakbola itu sendiri.

Permasalahan saat ini, bisa diatasi dengan kebijakan nasional yang mengatur

keberlanjutan tentang pembangunan stadion yang berstandar internasional demi

kemajuan olahraga di Indonesia. Oleh karena itu, pentingnya perancangan Stadion

Raya yang berstandar internasional di Indonesia pada Kabupaten Blitar sebagai

sarana untuk mendorong kemajuan Negara Indonesia sendiri, khususnya dalam

olahraga sepakbola dan dengan pengunaan tema Structure As Architecture pada

perancangan akan menjadikan perancangan memiliki nilai lebih, yang menerapkan

prinsip-prinsip tema ke dalam bangunan dengan mencitrakan perancangan yang

berteknologi tinggi.

xxxii

ABSTRACT

'Daroini, M. Agus. 2014 Stadium Design Kingdom in Blitar

Supervisor: Dr. Agung Sedayu, M.T. Tarranita Kusumadewi, M.T

Keywords: Stadium Design Kingdom in Blitar. "Structure As Architecture"

Football is a sport that is very popular with the most of people in the world.

This one sports fans who did not recognize the age, gender, religion or ethnicity. In

the sport of football itself, individuals each persons are free to express their love for

football and the teams they side on, also they suport football players. However, not

everyone will understand the true history of football world. Where did soccer

originate and how football became a very popular sport.

Indonesia is the country that has many football teams which is spread

throughout the country, where Indonesia is very big enthusiastic community to

support the sport of football in terms of his love for football teams. However, with

large and many football teams are not supported by any international standard

stadium facilities, where most stadiums in Indonesia itself has a style of architecture

that was outdated and did not consider the potential of architecture and public

enthusiasm towards football itself.

The problem at this time, can be overcome by national policies governing the

sustainability of the development of an international standard stadium for the

betterment of the sport in Indonesia. Therefore, the importance of design of The Great

Stadium in international standard in Blitar, Indonesia, as a means to promote the

progress of the Republic of Indonesia itself, particularly in the sport of football and

the use of the theme structure ss architecture on the design will make the design has

more value, which applies the principles of theme into the design of the building with

high-tech imaging.

xxxiii

الولخص

’داس, م. أجس.2014 اصراد الوولكح الرصون ف تلراس فالوشش :

الذكرس, اجج صذاا الواجضر , ذاسارا كصهاد الواجضر .

كلواخ الثحث : .ذصون هلؼة الشاح ف تلراس " كل الؼواسج "

ز الوشحح احذ الشاضح . كشج المذم الشاضح الر ذحظ تشؼثح كثشج هغ هؼظن الاس ف الؼالن

ف ساضح كشج المذم ف حذ راذ، األفشاد أحشاس ف الرؼثش . الزي لن ؼشف الؼوش الجش أ الذي أ الؼشق

هغ رلك، لش كل شخص فن الراسخ الحمم . ػي حثن لكشج المذم الفشق الر ذذػن ؼثذى اػث كشج المذم

حث لن ذشأ لكشج المذم كف أصثحد كشج المذم ساضح شؼثح جذا. لؼالن كشج المذم

اذضا الذلح الر لذا ذرشش الؼذذ هي الؼذذ هي فشق كشج المذم ف جوغ أحاء إذضا، حث

هغ رلك، هغ غش . اذضا الوجروغ حواصا كثشا جذا لذػن ساضح كشج المذم هي حث حث لفشق كشج المذم

هؼروذج فشق كشج المذم كثشج ػذذج هي لثل أح هشافك هلؼة الماصح الذلح، حث هؼظن الوالػة ف اذضا

فضا لذا أصلب الؼواسج الز كاى ػفا ػلا الزهي لن ذظش ف إهكااخ الؼواسج الحواس ذجا كشج المذم

.الؼام فض

الوشكلح ف زا اللد، وكي الرغلة ػل الضاصاخ الطح الاظوح الصرذاهح الروح هي هلؼة الماص

لزلك، فإى أوح ذصون هلؼة الشاح ػل هضر دل ف . الذل هي أجل ذحضي ز الشاضح ف إذضا

اذضا ف تلراس كصلح لرؼزز ذمذم الذلح اإلذضح فضا، خاصح ف ساضح كشج المذم اصرخذام الكل

هضع الذصح الوؼواسح ػل ذصون صجؼل ذصون لذ الوزذ هي الموح، الر ذطثك هثادئ هضع ف

.ذصون الوث هغ الرصش راخ الرمح الؼالح

PERANCANGAN STADION RAYA DI KABUPATEN BLITAR (TEMA ... · Nama : M. AGUS DAROINI NIM : 10660029...

Documents

Transcript of PERANCANGAN STADION RAYA DI KABUPATEN BLITAR (TEMA ... · Nama : M. AGUS DAROINI NIM : 10660029...