PENENTUAN TETAPAN LAJU REAKSI PENYABUNAN ETIL ASETAT

8/17/2019 PENENTUAN TETAPAN LAJU REAKSI PENYABUNAN ETIL ASETAT

1/12

PENENTUAN TETAPAN LAJU REAKSI PENYABUNAN ETIL ASETAT

Riza Rianti, Eti Ofriani

[email protected], 085726431262

Lab. Kimia i!i"a #$r$!an Kimia %ni&'r!ita! ('g'ri )'marang

*'+$ng 8 Lt 2 )'"aran *$n$ng-ati )'marang, n+on'!ia

50225

Abstrak

/'nab$nan 'til a!'tat +'ngan (aO a+ala !ala !at$ conto r'a"!i -'nab$nan.

$$an +ari -'rcobaan -'n'nt$an t'ta-an la$ r'a"!i -'nab$nan 'til a!'tat a+ala

m'mb$"ti"an baa r'a"!i ang t'ra+i b'ror+' 2, !'ingga arga " -$n +a-at

+i"'ta$i. ara ang +ig$na"an -ra"ti"an "ali ini ait$ +'ngan titra!i. +a-$n 3

&ariab'l ang +i-a"ai ait$ &ariab'l b'ba!, &ariab'l t'ri"at, +an &ariab'l "ontrol.

ariab'l b'ba! -'rcobaan ini a+ala a"t$ -'ncam-$ran (aO +'ngan 'til a!'tat.

ariab'l t'ri"at ait$ la$ r'a"!i -'nab$nan 'til a!'tat. )'+ang"an &ariab'l

"ontrolna ait$ "on!'ntra!i, t'm-'rat$r, +an t'"anan. )'bana" 10 ml cam-$ran

+ari lar$tan (aO +an 'til a!'tat ang m'mili"i "on!'ntra!i +an &ol$m'

!'ban+ing +it$ang"an "'+alam 20 ml l -a+a m'nit "'93, 8, 15, +an 25,

"'m$+ian +ititra!i +'ngan (aO. ari a!il -'rcobaan +i+a-at"an +ata &ol$m'

(aO ang +ig$na"an $nt$" m'nitra!i, !'ma"in lama a"t$ ang +ig$na"an

!'ma"in bana" (aO ang +ib$t$"an $nt$" m'nitra!i. :'ngg$na"an

-'rit$ngan $nt$" m'n'nt$"an or+', t'ta-an la$ r'a"!i $ga +a-at +it'nt$"an.

;'r+a!ar"an a!il -'rcobaan, t'ta-an la$ r'a"!i !'b'!ar 0,0628 +an t'rb$"ti

r'a"!i b'ror+' +$a.

Kata "$nci < )a-onifi"a!i, !ab$n, 'til a!'tat

Abstract

Saponification of acetyc ethyl with NaOH is one of example saponification

reaction. Purpose from constanta ofvrate reaction from acetyc ethyl

saponification experiment have ordo-2, so the value of k can knew. Practicant use


2/12

titration methode. here was ! varia"le # free varia"le, "undle varia"le, and

control varia"le. $ree varia"le at this experiment is time of mixin%. &undle

varia"le is rate reaction of acetyc ethyl saponification. 's many as () ml mixture

from NaOH solution and acetyc ethyl which have same consentration and volume

pour inside 2) ml H*l at minutes-!, +, (, and 2, then titration use NaOH. $rom

experiment %ive result data of NaOH volume used titration, as lon% as time, as

many as NaOH for titration. se calculation to determine ordo, constanta of rate

reaction can determine too. &ased on experiment, constanta of rate reaction is

),)2+ and proved that reaction is ordo two.

/eywords # Saponification, soap, acetyc ethyl

A. Pendahuluan

)ab$n b'rtin+a" !'bagai !$at$ zat -'ng'm$l!i $nt$" m'n+i!-'r!i"an

mina" +an !ab$n t'ra+!or-!i -a+a b$tiran "otoran =K''nan, 1>>0?. Kin'ti"a

"imia m'r$-a"an bagian +ari ilm$ "imia fi!i"a ang m'm-'laari t'ntang

"'c'-atan ata$-$n la$ r'a"!i9r'a"!i "imia +an m'"ani!m' r'a"!i9r'a"!i ang

t'rlibat +i+alamna. K'c'-atan r'a"!i ata$ la$ r'a"!i a+ala "'c'-atan -'r$baan

"on!'ntra!i t'ra+a- a"t$, a+i tan+a n'gatif ana m'n$n$""an baa

"on!'ntra!i b'r"$rang bila a"t$ b'rtamba. =)$"ar+o, 2002?.

La$ r'a"!i +a-at -$la +ig$na"an $nt$" m'm-r'+i"!i "'b$t$an baan

-'r'a"!i tia- !at$an a"t$ +an +a-at $ga +ig$na"an $nt$" m'ngit$ng "'b$t$an

'n'rgi $nt$" -ro+$"!i hydro%en=iboo, 2010?.

Or+' r'a"!i m'r$-a"an bagian +ari la$ r'a"!i. Or+' r'a"!i ti+a" +a-at

+it'nt$"an +'ngan m'n$r$n"an -'r!amaan. Or+' r'a"!i ana +a-at +it'nt$"an

+'ngan m'la"$"an -'rcobaan =Lab$za, 1>82?. :'n$r$t t'ori, or+' r'a"!i $nt$" r'a"!i -'nab$nan 'til a!'tat b'r$-a or+' +$a. /a+a la$ r'a"!i or+' +$a, a-abila

$"$m la$ r'a"!i a+ala 9+ABC+tD9"ABn +an $"$m t'r!'b$t +i$ba "'

-'r!amaan =1CAB91CAB2?D9"t, a"an +i-'rol' "on!tanta la$ r'a"!i +'ngan cara

m'ngal$r"an 1CAB t'ra+a- t. K'miringan ang +i-'rol' m'r$-a"an "on!tanta

la$ r'a"!i =t"in!, 1>>>?.


3/12

*ambar 1. K$r&a la$ r'a"!i or+' +$a

/a+a la$ r'a"!i or+' +$a, la$ r'a"!i b'rban+ing l$r$! +'ngan "$a+rat

"on!'ntra!i +ari !ala !at$ r'a"tan ata$ a!il "ali +$a r'a"tan +'ngan ma!ing9

ma!ing r'a"tan b'r-ang"at !at$ =riono, 200>?. R'a"!i -'nab$nan 'til a!'tat

m'r$-a"an r'a"!i or+' "'+$a +'ngan $"$m ang +a-at +ib'ri"an !'bagai <

9+A'!t'rBC+tD"1A'!t'rBAOB9

Sifat Fisika Etil Asetat

$$+ airan ;'ning

;'rat :ol'"$l 88,105 grCmol

'n!ita! 0,8>7 grCml

iti" L'l' 983,6 F

iti" i+i 77,1 F

iti" (ala 94 F

=)ari, et all., 2015?

/a+a -'rcobaan "ali ini, +ila"$"an -'n'nt$an la$ r'a"!i +ari -'nab$nan

'til a!'tat. /'rcobaan ini $nt$" m'mb$"ti"an or+' r'a"!i -'nab$nan 'til a!'tat

a+ala 2.

B. et!de

/a+a -'rcobaan -'n'nt$an t'ta-an la$ r'a"!i -'nab$nan 'til a!'tat a+a +$a

cara ang +a-at +ig$na"an ait$ cara titra!i +an cara "on+$"tom'tri. K'lom-o"

"ami m'ngg$na"an cara titra!i -a+a -ra"ti"$m "ali ini. itra!i ang +ila"$"an a+a


4/12

+$a gari! b'!ar ait$ titra!i $nt$" !tan+ari!a!i (aO +an l !'rta titra!i

cam-$ran lar$tan ang b'ra!al +ari (aO, 'til a!'tat +an l.

/'mb$atan baan +im$lai +ari -'rit$ngan $mla baan +an

-'nimbanganC-'ng$"$ran &ol$m' baan. ;aan $tama ang +ib$at a+ala lar$tan

(aO 0,02 : 300 ml, l 0,02: 250 ml, +an lar$tan 'til a!'tat 0,02: 50 ml.

)'lain it$ +ib$t$"an -$la lar$tan a!am o"!alat !'bagai lar$tan ba"$ -rim'r $nt$"

m'n!tan+ar+i!a!i (aO. Kami m'mb$at lar$tan a!am o"!alat 0,01: !'bana"

25ml.

Lar$tan (aO +ib$at +'ngan cara m'lar$t"an 0,1604 gram (aO -a+at +'ngan

aG$a+'!t "'+alam lab$ ta"ar 200, +ii!i aG$a+'!t !am-ai bata! -$ti. K'm$+ian

m'lar$t"an 0,0822 gram (aO -a+at +'ngan aG$a+'!t "'+alam lab$ ta"ar 100

ml, +ii!i aG$a+'!t !am-ai bata! -$ti. )'+ang"an lar$tan a!am o"!alat +ib$at

+'ngan m'lar$t"an 0,0323 gram a!am o"!alat +'ngan aG$a+'!t "' +alam lab$

ta"ar 25 mL !am-ai bata! -$ti. Lar$tan l +'ngan cara m'ng'nc'r"an 0,4145

ml l -'"at 37H +'ngan aG$a+'!t +alam lab$ ta"ar 250 ml !am-ai bata! -$ti.

Lar$tan 'til a!'tat +'ngan cara m'ng'nc'r"an 0,1>68 ml 'til a!'tat >>,5H +'ngan

aG$a+'!t +alam lab$ ta"ar 100 ml !am-ai bata! -$ti. Lar$tan l +an 'til a!'tat

+ib$at +il'mari a!am.

ariab'l ang +i-a"ai +alam -'rcobaan -'n'nt$an la$ r'a"!i -'nab$nan

'til a!'tat ait$ &ariab'l b'ba!, &ariab'l, t'ri"at, +an &ariab'l "ontrol. ariab'l

b'ba! -'rcobaan ini a+ala a"t$ -'ncam-$ran (aO +'ngan 'til a!'tat. ariab'l

t'ri"at ait$ la$ r'a"!i -'nab$nan 'til a!'tat. )'+ang"an &ariab'l "ontrolna

ait$ "on!'ntra!i, t'm-'rat$r, +an t'"anan.


5/12

/'mb$atan lar$tan=7!am o"!alat, (aO,

l, 'til a!'tat?

)tan+ar+i!a!i (aOm'ngg$na"an a!am

o"!alat

)tan+ar+i!a!i l

m'ngg$na"an (aO

:'ma!$"an ma!ing9ma!ing 60 ml (aO

+an 'til a!'tat "'+alam 'rl'nm''r b'rt$t$- b'rb'+a.

:'mb$at !$$ (aO+an 'til a!'tat m'n4a+i

t'rmo!tat

:'ncam-$r"an 'tila!'tat "'+alam (aO,

+igo4o".

iga m'nit !'t'lar'a"!i, -i-'t 10 ml

cam-$ran +anma!$"an "'+alam l

20 ml

:'namba"anin+i"ator -- 293 t't'!,

+an m'nitra!i 3cam-$ran t'r!'b$t

m'ngg$na"an (aO

:'ng'nti"an titra!i!am-ai cam-$ran b'r$ba 5arna

m'n4a+i m'ra m$+a,m'ncatat &ol$m'

(aO ang +i-a"ai.

:'mana!"an !i!acam-$ran !'"itar 15

m'nit

)i!a cam-$ran+i"'mbali"an "'!$2$ aal =3006?

:'namba2"an

in+i"ator -- +anm'nitra!i !i!a

cam-$ran +'ngan (aO

:'nga"2iri titra!i"'ti"a arna

cam-$ran b'r$ba2m'n4a+i m'ra2

m$+a

:'ng$"$r +an

m'ncatat &ol$m' (aO ang t'r-a"ai

Lang"a "'ra +'ngan cara titrim'tri

atatan<

I %langi lang"a -a+a "ota" "'97 -a+a m'nit "'98, 15, +an 25.

". #asil dan Pe$bahasan

/'rcobaan -'n'nt$an t'ta-an la$ r'a"!i -'nab$nan 'til a!'tat b'rt$$an

$nt$" m'mb$"ti"an baa r'a"!i ang t'ra+i b'ror+'92 +an $nt$" m'n'nt$"an

arga ".


6/12

am-$ran 'til a!'tat +an (aO ang t'la t'rmo!tat +itamba"an l,

t$$anna a+ala $nt$" m'ng'ta$i bana"na (aO ang t'r!i!a +alam -ro!'!

!a-onifi"a!i t'r!'b$t !'rta m'mb'ri"an !$a!ana a!am. /'nambaan l ini

m'ng$ba "arbo"!ilat m'na+i a!am "arbo"!ilat. +a-$n r'a"!i ang t'ra+i

!'-'rti b'ri"$t <

3OO25=aG? I 2(aO=aG? J 3OO(a=aG? I 25O=aG? I(aO=aG? !i!a

(aO=aG? !i!a I l=aG? J (al=aG? I l !i!a

ari -'r!amaan r'a"!i t'r!'b$t +a-at +i"'ta$i ang t'r!i!a a+ala l.

)'ingga $nt$" m'n'tral"an "'l'bian a!am, +ititra!i +'ngan ba!a (aO. %nt$"

m'nitra!ina -a+a titrat +it't'!i in+i"ator -- 293 t't'!. itra!i +ila"$"an !am-ai

titrat ang ti+a" b'rarna m'na+i m'ra m$+a. +a-$n r'a"!i ang t'ra+i

a+ala !'bagai b'ri"$t <

l=aG? !i!a I (aO=aG? J (al=aG? I 2O=l?

;'ri"$t tab'l a!il titra!i cam-$ran +ari 3 lar$tan +'ngan titran (aO.

ab'l 1. ata a!il -'ngamatan titra!i +ari -'rcobaan -'nab$nan 'til a!'tat

:'nit "'9 ol$m' titrat =ml? ol$m' titran C(aO =ml?

3 30 10,8

8 30 12,3

15 30 14,6

25 30 15,1

ol$m' (aO ang +i-a"ai titra!i !'t'la !i!a cam-$ran +i-ana!"an +an

+i+ingin"an lagi !am-ai t'm-'rat$r aal =300? !'bana" 7,2 ml.

ari tab'l 1 +a-at +i!im-$l"an baa !'ma"in lama a"t$ -'ncam-$ran

antara (aO +an 'til a!'tat, &ol$m' titran !'ma"in bana" ang +i-'rl$"an $nt$"

m'n'tral"an "'l'bian a!am l. al ini "ar'na i"a !'ma"in lama a"t$

-'ncam-$ran (aO +'ngan 'til a!'tat +ila"$"an, ma"a r'a"!i ang t'ra+i a"an

!'ma"in !'m-$rna $nt$" m'mb'nt$" 3OO(a=aG? +an 25O=aG? !'+ang"an

!i!a (aO a"an !'ma"in !'+i"it. )'ingga "'ti"a cam-$ran +itamba l,

cam-$ran -a+a m'nit ang -aling bana" a"an l'bi b'r!ifat a!am +an

m'mb$t$"an l'bi bana" (aO $nt$" m'ntitra!i "'l'bian l.

ata ang +i-'rl$"an $nt$" m'mb$at grafi" ait$ "on!'ntra!i aal '!t'r,

"on!'ntra!i aal (aO, +an "on!'ntra!i ba!a ang t'la b'r'a"!i -a+a a"t$ t.

+a-$n $nt$" m'ng'ta$i informa!i +ata t'r!'b$t, +i-'rl$"an -$la -'rit$ngan


7/12

t'ntang mmol l b'r'a"!i +an mmol (aO b'r'a"!i. ata t'r!'b$t +i!ai"an

-a+a tab'l 2 +an 3.

ab'l 2. ata mmol (aO ang b'r'a"!i

a"t$ =!? mmol (aO

aal

mmol l ang

b'r'a"!i

mmol (aO ang

b'r'a"!i

3

8

15

25

1,248

1,248

1,248

1,248

0,23

0,1925

0,135

0,1225

1,018

1,055

1,113

1,125

/a+a tab'l 2 +a-at +i!im-$l"an baa !'ma"in lama a"t$ -'ncam-$ran,

!'ma"in bana" -$la $mla mmol (aO $nt$" b'r'a"!i.

/ra"ti"an m'ma"ai "on!'ntra!i aal ang !ama $nt$" lar$tan (aO +an

'til a!'tat. #a+i al$ran Ca=a9? t'ra+a- t m'r$-a"an gari! l$r$! +'ngan ara

l'r'ng !ama +'ngan "1. )'ingga $nt$" m'n'nt$"an t'ta-an la$ r'a"!i -'rl$

+i"'ta$i "on!'ntra!i aal '!t'r, +an $mla "on!'ntra!i ba!a (aO ang

b'r'a"!i -a+a a"t$ t. ata ang +i-'rl$"an $nt$" m'n'nt$"an t'ta-an la$ r'a"!i

+i!ai"an -a+a tab'l 3.

ab'l 3. /'rit$ngan 'ta-an La$ R'a"!i

t %s& a %& ' %'()*+& a*' ',a%a*'& k(

180 0,02 0,33>3 0,0166 10,21>8 0,0538

480 0,02 0,3516 0,0165 10,6545 0,0222

>00 0,02 0,3710 0,0163 11,3803 0,0126

1500 0,02 0,3750 0,0162 11,5741 0,0076922

K't'rangan <

a D "on!'ntra!i aal '!t'r +alam molClit'r

D $mla "on!'ntra!i ba!a ang t'la b'r'a"!i -a+a a"t$ t

"1 D t'ta-an la$ r'a"!i


8/12

;'r+a!ar"an t'ori r'a"!i -'nab$nan 'til a!'tat b'ror+'92. R'a"!i or+' 2

m'mili"i b'nt$" "$r&a !'-'rti -a+a gambar 1 -a+a bagian -'n+a$l$an. )'t'la

+igambar grafi"na m'lal$i -rogram 'c'll, grafi" +a-at +iliat -a+a gambar 2.

0 5 10 15 20 25 309.5

10

10.5

11

11.5

12

f(x) = 0.06x + 10.16

R² = 0.9

Orde Reaksi Penyabunan Etil Asetat

Linear ()

Linear ()

Waktu (menit)

x/a(a-x)

*ambar 2. Or+' r'a"!i -'nab$nan 'til a!'tat

/a+a gambar 2, b'nt$" "$r&a am-ir !ama +'ngan grafi" or+'92. )'ingga r'a"!i

-'nab$nan 'til a!'tat t'rb$"ti b'ror+'92. ;'r+a!ar"an grafi" -'n'nt$an or+'

r'a"!i -'nab$nan 'til a!'tat +i-'rol' -'r!amaan D 0,0628 I 10,156. ari

-'r!amaan t'r!'b$t +a-at +i"'ta$i t'ta-an la$ r'a"!i !'b'!ar 0,0628 +'ngan

lin'arita! !'b'!ar 0,>01.

-. Kesi$ulan

;'r+a!ar"an -'rcobaan -'n'nt$an t'ta-an la$ r'a"!i -'nab$nan 'til a!'tat

t'rb$"ti baa or+' r'a"!i -'nab$nan 'til a!'tat a+ala +$a +'ngan arga "

!'b'!ar 0,0628.


9/12

-aftar Pustaka

t"in!, /. .. 1>>>. /imia $isika 0disi keempat 1ilid 2. #a"arta< Erlangga.

K''nan, .,+"". 1>>0. /imia ntuk niversitas. #a"arta< Erlangga.

)ari Liza z$ra (!t, R'ni )$tri, rian. 2015. Pem"uatan 0til 'setat Hasil

Hidrolisis, $ermentasi, dan 0sterifikasi /ulit Pisan% a3a 45usa

Paradisiaca. 67. )$mat'ra %tara . /imia /atalis. oga"arta< a"$lta! :/ %ni&'r!ita! *a+a

:a+a.

iboo, g$!. 2010. 6a3u eaksi Pencampuran 5inyak 1arak dan 'ir Pada

Hydro%en eformer 5en%%unakan Pemanas dan /atalis. Prosidin%

Seminar Nasional Sains dan eknolo%i 2)(). )'marang< %()

)'marang.


10/12

E. Tu/as

1. ari a!il -'ngamatan -a+a a"t$ r'a"!i !'l'!ai, "on!'ntra!i aal lar$tan

'til a!'tat a+ala 0,02 :.

2. arga =$mla "on!'ntra!i (aO ang b'r'a"!i?

:olarita! (aO ang b'r'a"!i -a+a ma!ing9ma!ing t <

a. 3 m'nit

M NaOH yang bereaksi=mmol NaOH yang bereaksi

Vtotal

¿1,018mmol

300ml

¿0,3393 x10−2

M

b. 8 m'nit


Vtotal

¿

1,055mmol

300ml

¿0,3516 x10−2

M

c. 15 m'nit


Vtotal

¿1,113mmol

300ml

¿0,3710 x10−2 M

+. 25 m'nit


11/12


Vtotal

¿ 1,125mmol300ml

¿0,3750 x10−2 M

3. arga "1 D 0,0628

4. *rafi" +'ngan Ca=a9? !'bagai or+inat +an t !'bagai ab!i!

0 5 10 15 20 25 309.5

10

10.5

11

11.5

12

f(x) = 0.06x + 10.16

R² = 0.9

Orde Reaksi Penyabunan Etil Asetat

Linear ()

Linear ()

Waktu (menit)

x/a(a-x)

arga "1 !'b'!ar 0,0628

F. Ja0aban Pertan1aan

1. Or+' r'a"!i a+ala bana"na fa"tor "on!'ntra!i zat r'a"tan ang

m'm-'ngar$i "'c'-atan r'a"!i.

2. Or+' r'a"!i a+ala bana"na fa"tor "on!'ntra!i zat r'a"tan ang

m'm-'ngar$i "'c'-atan r'a"!i.K'mol'"$lan r'a"!i m'r$-a"an bana"na mol'"$l zat -'r'a"!i

=r'a"tan? +alam.

3. R'a"!i -'nab$nan 'til a!'tat m'r$-a"an r'a"!i or+' +$a. al ini +a-at

+iliat +ari !at$an t'ta-an r'a"!ina, :91m'nit91. 'ta-an la$ r'a"!i

ti+a" bi!a +it'nt$"an !'cara t'oriti! t'ta-i ar$! m'lal$i -'rcobaan.

4. antaran 'ni! < om91 cm91 =M cm91?

antaran molar < ) m2 mol91 , ) cm2 mol91


12/12

5. -abila titra!i l ti+a" !'g'ra +ila"$"an ma"a t'm-'rat$r cam-$ran

zat a"an m'n$r$n +an m'm-'ngar$i a!il t'ta-an la$ r'"a!ina.

)'ingga t'm-'rat$r cam-$ran zat ar$! +iaga t'ta- agar "on!tan

-a+a !aat titra!i. )'an+aina titra!i +it$n+a, ma"a t'm-'rat$rna ar$!

+inai""an +'ngan -'mana!an $lang.

6. :'liat !at$an +ari t'ta-an la$ r'a"!ina

9 :'mban+ing"an a"t$ -ar$, mi!alna nilai t1C2 +'ngan t3C4

+imana t3C4 D 3 t1C2

9 :'mban+ing"an +$a b$a -'r!amaan la$ r'a"!i ang +i"'ta$i

+atana.

7. En'rgi -'nga"tifan a+ala 'n'rgi minimal ang +i-'rl$"an !$at$ -'r'a"!i $nt$" m'la"$"an r'a"!i. arga 'n'rgi -'nga"tifan a"an

t'r'+$"!iC+i"$rangi +'ngan -'nambaan "atali!. /'r!amaan ang

+i-'rl$"an < Ea D 9 R ln ="C?.

PENENTUAN TETAPAN LAJU REAKSI PENYABUNAN ETIL ASETAT

Documents

Transcript of PENENTUAN TETAPAN LAJU REAKSI PENYABUNAN ETIL ASETAT