MOTIF TRADISIONAL MASYARAKAT KAYAN / KENYAH

Maureen Imang Jau

Sarjana Muda Seni Gunaan Dengan Kepujian (Seni Halus)

2004

MOTIF TRADISIONAL MASYARAKAT KAYAN I KENYAH

MAUREEN IMANG JAU

Projek ini merupakan salah satu keperluan untuk Ijazah Sarjana Muda Seni Gunaan dengan Kepujian

(Seni Halus)

Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif UNIVERSITI MALAYSIA SARAWAK

2004

UNIVERSITI MALAYSIA SARA WAK

BORANG PENGESAHAN STATUS TESISILAPORAN

JUDUL: MOTIF TRADISIONAL MASYARAI~AT KAY AN f KENY AH

SESI PENGAJIAN: 2001-2004

Saya MAUREEN IMANG JAU

mengaku membenarkan tesis/llaporan * ini disimpan di Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut:

1. Tesisf Laporan adalah hakmilik Universiti Malaysia Sarawak 2. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan membuat salinan

untuk tujuan pengajian sahaja 3. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan membuat pendigitan

untuk membangunkan Pangkalan Data Kandungan Tempatan 4. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan membuat salinan

tesisflaporan ini sebagai bahan pertukaran antara institusi pengajian tinggi 5. *sila tandakan 0'

SULIT (mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau kepentingan seperti termaktub di dalam AKTA RAHSIA RASMII972)TERHAD (Mengandungi maklumat Terhad yang telah ditentukan oleh organisasilbadan di mana penyelidikan dijalankan)

TIDAK TERHAD

Disahkan

Tandatangan Penyelia Tarikh: Tarikh:

Alamat Tetap: DfA Grace Lahin, SMK Marudi, Marudi 98050 Baram, Sarawak

I

Projek bertajuk 'Motif Tradisional Masyarakat Kayan I Kenyah' telah disediakan oleh Maureen Imang Jau dan telah diserahkan kepada Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif sebagai memenuhi syarat untuk Ijazah Sarjana Muda Seni Gunaan dengan Kepujian Seni Halus.

Diterima untuk diperiksa oleh:

Prof. Madya Fauzan Omar

Tarikh:

11

PENGHARGAAN

Setinggi penghargaan dan terirna kasih dikaloogkan kepada kedua orang tua tersayang,

Encik Nelson Irnang Jau dan Puan Lahoog Belawan di atas berkat doa dan sokongan selama ini.

Penghargaan ini juga ditujukan istirnewa kepada Prof. Madya Fauzan Ornar, di atas

kesudian beliau rnernberi toojuk ajar serta birnbingan sepanjang ternpoh penyediaan Projek

Tahoo Akhir Seni Halus.

Kepada pensyarah-pensyarah serta staf-staf Fakulti Seni Gooaan dan Kreatif, tidak lupa

diucapkan jutaan terirna kasih di atas kesudian rnernbantu dan rnernberi sokongan, baik secara

langsoog rnahu poo secara tidak langsoog.

Kepada Encik Wan Jau Anyie, terirna kasih di atas kesudian Encik untuk bekerjasama

rnernberikan rnaklurnat terhadap penyelidikan kajian.

Encik Bryan, setinggi penghargaan di atas dorongan serta kernurahan hati kerana sanggup

meluangkan banyak waktu dan tenaga selama ini. Jasa baik Encik amat dihargai.

Ternan-ternan sekelas serta ternan-ternan serumah, banglo Sri Muara No. 52, terirna kasih

di atas segalanya. Tiada kata yang dapat dioogkap untuk menyatakan penghargaan serta rasa

berterirna kasih kepada kalian. Terirna kasih di atas rnernori persahabatan yang sangat indah.

Kepada semua yang terlibat secara langsoog rnahupun secara tidak lansung dalarn

menjayakan penghasilan Projek Tahun Akhir Seni Halus ini, sekali lagi setinggi penghargaan

diucapkan. Jasa baik kalian akan selalu dikenang.

Terirna kasih.

111

,.....

lsi Kandungan

PERKARA

BABI LA TAR BELAKANG KAJIAN

1.1 Pengenalan

1.2 Objektif Kajian

1.3 Rasional Kajian

1.4 Hipotesis Kaj ian

1.5 Kaedah Penyelidikan

DAB 2 ANALISA

2.1 Kajian Lepas

2.2 Penggunaan motif pada bangsa lain

2.2 Penggunaan motif - 'ikang' sebagai tujuan perhiasan

DAB 3 KARYAAKHIR

3.1 Artis Rujukan

3.2.1 Proses Awal

3.2.2 Pemilihan Bahan

3.3 Karya Peribadi

Kesimpulan

Bibliografi

IV

MUKASURAT

1-3

3-4

4-5

5-6

6-8

9-11

12-14

14-18

20-23

23

24

25-27

28

29-30

ABSTRAK

Reka corak motif masyarakat Kayan / Kenyah sangat menarik dan unik kerana mempunyai

kepelbagaian warna, kepadatan dari ruang serta gabungan corak yang bercantum antara satu sarna

lain.

Pada masa sekarang, keindahan seni tradisional ini kian pudar. Pengkarya muncul dengan karya

yang diolah dalam bentuk kontemporari dan mengetengahkan keindahan motif-motif ini melalui

teknik pencahayaan.

v

,...

ABSTRACT

The Kayan / Kenyah tendrils design is attractive and unique especially because of its varied of

colours and its compact and composite designs.

In present time, the true beauty of traditional art is fading. The artist presents a work of art in a

contemporary fonn to raise the issue of Kayan / Kenyah motives through the usage of colourful

lights.

VI

BABI

1.1 Pengenalan

Ramai masyarakat pada hari ini masih kurang peka serta kurang pengetahuan

terbadap makna serta perlambangan corak serta motif tradisional masyarakat Kayan /

Kenyah di kawasan Borneo. Ramai yang mengenepikan kepentingan serta keindahan yang

terdapat pada corak serta motif terse but. Oleh itu, adalah wajar jika nilai keunikan corak

dan motif tradisional masyarakat Kayan / Kenyah diketengahkan kepada masyarakat

umum sebagai suatu bentuk pengetahuan, khususnya kepada masyarakat pribumi Sarawak

sendiri.

Pada masa dahulu, corak-corak ini memainkan peranan yang penting khususnya

kepada masyarakat Kayan / Kenyah. Motif-motif ini berperanan untuk menakutkan musuh

terutamanya pada perisai yang digunakan semasa bertempur dengan pihak lawan. Motif­

motif ini juga boleh mengganggu perhatian pihak musuh semasa sedang bertempur.

Motif atau corak ini juga dikatakan boleh melindungi keluarga kaum terse but dari

sebarang jenis bala penyakit. Motif ini juga mempakan pengganti kepada tulisan untuk

tujuan menghafal, menyanyi serta doa pemohonan pemberkatan. Motif-motif ini

dipercayai boleh membawa tuah dalam kegiatan perdagangan. Masyarakat Kayan /

Kenyah tumt mempercayai bahawa motif-motif yang ada boleh menyumbang kesuburan

kepada pasangan suami isteri untuk memperoleh zuriat.

Selain berperanan untuk menunjukkan keaslian motif kepada masyarakat itu

sendiri, ia juga sebagai satu lam bang kebanggaan untuk tujuan penghargaan serta puji­

1

pujian daripada masyarakat sekeliling. Motif serta corak yang ada juga digunakan sebagai

simbol kekayaan serta keagungan sesebuah keluarga dalarn masyarakat terse but.

Motif serta corak yang ada, berasal daripada bentuk binatang seperti rusa, babi

hutan, anjing, monyet, harimau dan beruang. Motif burung pula berasal daripada bentuk

burung kenyalang.

Seni pada motif serta corak yang ada sebenarnya menggarnbarkan penghargaan

masyarakat tersebut kepada keindahan alarn sekeliling mereka. Selain itu, ia juga

menggarnbarkan kemesraan serta perbentukkan hubungan yang erat di antara alam

sekeliling dengan diri mereka sendiri di kala senang mahupun susah.

Motif serta corak yang ada juga memainkan peranan untuk menggarnbarkan identiti

sesebuah masyarakat tersebut. Mereka melukis motif serta corak yang unik pada bahagian

hulu parang, sarung parang, perisai, pendayung dan pada bahagian depan perahu layar.

Rekaan corak serta motif ini juga boleh didapati pada seni anyaman, tenunan dan pada

hasil-hasil kerja tangan mereka yang diperbuat daripada rotan, seperti bakul dan alat

menarnpi padi.

Rekaan motif serta corak istimewa akan dilukis pada rumah-rumah pemujaan atau

di tempat pengebumian masyarakat tersebut sebagai tanda penghormatan kepada nenek

moyang, yang dipercayai menjaga mereka selarna ini. Ia juga bertujuan untuk

menempatkan mereka yang telah mati, sebuah kehidupan lain yang sarna seperti kehidupan

mereka semasa mereka masih hidup.

Corak atau motif ini diklasifikasikan kepada dua jenis iaitu, Jenis Corak Seimbang

dan Jenis Corak yang Tidak Seimbang. Jenis Corak Seimbang mempunyai keseimbangan

dan kesetaraan antara satu sarna lain terutamanya pada bahagian kiri dan kanan sesebuah

2

rekaan corak. Manakala Jenis Corak Tidak Seimbang pula tidak menunjukkan kesetaraan

antara kedua-dua bahagian.

Motif yang terdapat pada rekaan masyarakat Kayan / Kenyah tidak jauh berbeza

jika dibandingkan dengan motif-motif pada masyarakat Iban. Kebanyakan motif yang

ditonjolkan bercorak tumbuh-tumbuhan yang berlilit dan berpaut pada satu sokongan.

Rekaan motif ini juga boleh dimulakan dengan corak bentuk kepala manusia,

binatang, gambar mitos naga, burung kenyalang dan turut disertai dengan motif-motifbulat

sebagai pelengkap.

Rekaan motif masyarakat Kayan / Kenyah dikatakan menarik kerana gabungan

motif atau corak yang disertai dengan kepelbagaian warna yang kontra, seperti warna

merah dan kuning. Selain itu, susunan motif yang padat serta tersusun menampakkan

rekaan corak terse but kelihatan sangat menarik dan kelihatan bernilai tinggi.

1.2 Objektif kajian

Terdapat beberapa objektif yang ingin dilahirkan oleh pengkarya melalui hasil

kajian ini. Objektif-objektifnya adalah untuk mengetengahkan budaya serta tradisi

masyarakat Orang Vlu, khususnya masyarakat Kayan / Kenyah kepada masyarakat luar

terutamanya kepada masyarakat yang berada di luar kawasan Borneo.

Pengkaji juga secara peribadi ingin membuat kajian secara terperinci terhadap

makna corak serta motif tradisional yang terdapat pada rekaan motif masyarakat Kayan /

Kenyah di samping ingin mengenali dengan lebih dekat nilai tradisi masyarakat tersebut.

3

Objektif yang seterusnya adalah untuk dijadikan sebagai satu sumber informasi

kepada generasi barn mengenai rekaan corak dan motif tradisional masyarakat Kayan /

Kenyah, khususnya kepada masyarakat pribumi sendiri.

1.3 Rasional kajian

'Ikang' merupakan motif tradisi yang tidak asing lagi bagi masyarakat Orang Vlu

di kawasan Baram, Sarawak. Motif-motif yang dikenali sebagai 'ikang' ini biasanya

terdapat di rumah-rumah panjang seperti pada bahagian dinding-dinding rumah, tiang-tiang

rumah, pintu-pintu rumah dan turnt dihiasi pada barang-barang perhiasan di dalam rumah.

Pengkarya yang pemah tinggal di rumah panjang pada suatu ketika dahulu sering

menemani bapa saudara untuk melakar dan mengukir 'ikang' pada badan 'sape'- sejenis

alat muzik tradisional masyarakat Orang Vlu terutamanya kepada masyarakat Kayan­

Kenyah, serta pada 'kelebit' yang dikenali sebagai perisai dalam Bahasa Melayu dan juga

pada badan perahu.

Pengalaman pengkarya pada satu masa dahulu menarik minat pengkarya untuk

mengetengahkan keindahan seni corak 'ikang' ini kepada generasi masa sekarang.

Keindahan serta keunikan yang terdapat pada seni tradisi ini seharnsnya dikagumi dan

terus dipelihara. Ramai generasi muda pada zaman sekarang, khususnya generasi muda

masyarakat Kayan / Kenyah sendiri tidak menghiraukan keindahan yang dimiliki oleh

4

kaum mereka. Oleh itu, pengkarya telah muncul dengan karya yang mengetengahkan

keindahan 'ikang' ini dalam bentuk seni kontemporari.

Rasional pengkarya memilih tajuk terse but adalah untuk mengetengahkan corak

serta motif tradisional masyarakat Kayan / Kenyah kepada masyarakat luar, terutamanya

kepada masyarakat Malaysia sendiri. Di samping itu, pengkarya juga ingin menyedarkan

masyarakat Kayan / Kenyah terhadap makna dan perlambangan corak tradisional mereka.

Pengkarya ingin menggalakkan masyarakat Kayan / Kenyah , untuk mencintai dan

berusaha untuk memelihara corak tradisi budaya mereka supaya tidak pudar di telan

zaman.

Pemodenan dalam era teknologi telah banyak mempengaruhi corak budaya

masyarakat setempat. Oleh itu, adalah digesa supaya masyarakat tempatan bijak

menggunakan teknologi untuk mengembangkan budaya serta tradisi mereka pada dunia

secara global tanpa mengubah nilai keaslian budaya itu sendiri.

1.4 Hipotesis Kajian

Terdapat beberapa andaian yang diperoleh oleh pengkarya semasa menjalankan

kajian terhadap tajuk. Pengkarya mendapati bahawa corak serta motif tradisional

masyarakat Kayan / Kenyah mempunyai perkaitan dengan adat serta pantang larang

masyarakat itu sendiri. Masyarakat Kayan / Kenyah mempercayai bahawa alam

sekeliling mempunyai perhubungan yang rapat dengan corak kehidupan seharian mereka.

5

Mereka mempercayai bahawa bala atau kecelakaan akan menimpa mereka jika mereka

tidak menghormati keadaan sekeliling mereka.

Corak serta motif tradisional masyarakat Kayan / Kenyah sangat berkait rapat

dengan pengaruh alam sekitar iaitu flora dan fauna. Ini kerana, motif-motif yang didapati

lebih menyerupai tumbuh-tumbuhan seperti paku - pakis dan binatang-binatang seperti

burung kenyalang dan harimau.

Corak serta motif tradisional masyarakat Kayan / Kenyah juga sangat berkait rapat

dengan corak kehidupan seharian masyarakat terse but. Pada masa lapang, mereka

gemar mengukir dan melukis corak serta motif pada hulu parang atau pada perisai mereka,

bagi tujuan bertempur dengan musuh.

Corak serta motif yang ada juga menunjukkan perkaitan yang rapat masyarakat

Kayan / Kenyah terhadap kepercayaan tahyul pada masa dahulu. Sesetengah motif

mengandungi motif kepala manusia atau berupa jin yang dipercayai tuhan mereka.

Mereka mempercayai bahawa tuhan-tuhan ini dapat melindungi mereka daripada

malapetaka atau boleh membawa tuah kepada mereka.

1.S Kaedah penyelidikan

Terdapat beberapa kaedah yang digunakan untuk melancarkan proses penyelidikan

terhadap tajuk kajian. Kaedah-kaedah yang digunakan adalah seperti kaedah temuramah,

kaedah perbincangan, kaedah rujukan perpustakaan seperti mendapatkan bahan-bahan

dari sumber perpustakaan, kaedah foto atau visual dan kaedah pemerhatian.

6

Kaedah temuramah dilakukan di antara pihak yang sememangnya arif serta

berpengetahuan terhadap tajuk kajian. Oleh itu, pengkarya telah menjalankan sesi

temuramah bersama seorang penggiat seni corak dan motif tradisional masyarakat Kayan

/ Kenyah iaitu Encik Wan Jau Anyie, yang bertempat di kediaman beliau di Pekan

Marudi, Bahagian Miri, Sarawak. Melalui sesi temuramah ini, beliau banyak menerangkan

mengenai rekaan motif yang terdapat dalam masyarakat Kayan / Kenyah itu sendiri.

Beliau turut memberi serba sedikit penjelasan herkaitan motif-motif yang sedia ada.

Beliau juga memberi pandangan terhadap perkembangan seni motif tradisional pada

masa sekarang. Banyak input yang telah diperoleh semasa sesi temuramah dijalankan.

Kaedah perbincangan menyumbang kepada sumber maklumat, sepanjang kajian

dilakukan. Pengkarya berbincang bersama rakan-rakan serta pensyarah-pensyarah bagi

mendapatkan idea dan maklumat tambahan. Melalui kaedah ini, pengkarya turut mendapat

pelbagai respon yang boleh digunakan untuk mengembangkan idea serta secara tidak

langsung dapat membantu menyelesaikan permasalahan kajian.

Kaedah rujukan di perpustakaan turnt membantu, terutamanya dari segi sumber

maklumat. Pengkarya merujuk buku-buku atau majalah-majalah yang berkaitan dengan

skop kajian. Pengkarya juga menambahkan pengetahuan terhadap tajuk kajian melalui

kenyataan-kenyataan atau artikel-artikel yang dibaca.

Kaedah foto dan visual memainkan peranan penting semasa menjalankan

penyelidikan terhadap tajuk kajian. Melalui foto dan visual yang dilihat, pengkarya dapat

melihat kepelbagaian idea terhadap kajian.

7

Kaedah pemerhatian pula memerlukan pengkarya membuat pemerhatian terhadap

karya-karya artis yang mempunyai perkaitan dengan tajuk kajian. Kaedah pemerhatian

dijalankan dengan mengadakan lawatan ke galeri-galeri atau ke muzium-muzium.

8

BAB2

ANALISA

2.1 Kajian lepas

Kajian Iepas menunjukkan bahawa tahap penerimaan terhadap corak serta motif

tradisional masyarakat Orang UIu, khususnya masyarakat Kayan / Kenyah pada hari ini ,

semakin kurang. Ini disebabkan oleh faktor-faktor yang mempengaruhi terhadap

perubahan tersebut seperti pemodenan dan perkembangan teknologi.

'Me Luhan mengatakan kita kini hidup dalam satu kampung global yang dirangkaikan

dengan media elektronik, televisyen umpamanya. Yang jauh telah didekatkan. Dunia

semakin kecil. '

'... ... seiring dengan keresahan ini, ada yang mengatakan bahawa kemuneulan teknologi

canggih (yang sehingga kini masi;J.f.. dibekalkan oleh barat ) bakal mengakhiri

lcemanusiaan, terutamanya apabila teknologi dianggap pemangkin kepupusan jitrah

semulajadi manusia secara jizikal mahupuYi spiritual. Ironisnya, ada yang memerlukan

'Blade runner' dan 'Terminator' dari Hollywood untuk mengingatkan tentang

lcemungkinan sebegini '.

9

Menurut Hasnul J Saidon melalui hasil penulisannya yang bertajuk 'Cabaran

Pembangunan Seni Ektronik Dalam Era Maklumat', beliau mengatakan bahawa generasi

yang dilahirkan serta dibesarkan dalam persekitaran media baru, bakal merubah profail

sumber manusia pada masa hadapan. Generasi ini akan menekankan konsep kebebasan

serta kemerdekaan diri, membuat pilihan sendiri dan lebih berdikari. Mereka turut

dikatakan bersifat multibudaya, bersifat terbuka, serta mahukan segal a sesuatu dengan

cepat dan suka mendesak.

Beliau juga bersetuju mengatakan bahawa jurang terbesar yang kritikal akan wujud

di antara generasi tua, yang lebih merujuk kepada generasi pra moden, dengan generasi

muda yang yang kini lebih selesa dengan kecanggihan teknologi dan prasarana-prasarana

moden.

Kurangnya kepercayaan serta penerimaan terhadap budaya asli menjadi kerisauan

kepada beliau khususnya kepada generasi baru.

Penggunaan motif 'ikang' ini bukan merupakan sesuatu yang baru dalam seni

tradisional masyarakat kita terutamanya kepada masyarakat Sarawak. Keindahan serta

keunikan yang ada pada corak yang ditonjolkan mampu memberi kelainan kepada motif­

motif yang ada pada bangsa-bangsa serta negara-negara luar.

Penggunaan wama yang berwama-wami· menyumbang kepada keindahan rekaan

motiftersebut. Penggunaan motiftersebut pada ti~ng-tiang rurnah panjang, pada bahagian

dinding-dinding rurnah panjang, pada bahagian hulu parang, pada badan alat muzik 'sape',

pada badan perahu, pada barlan perisai, yang digunakan uotuk bertempur pada suatu ketika

dahulu, menjadikan motif-motif yang dilukis serta diukir bersifat tradisional dan

mempuoyai nilai estetika yang tinggi.

10

Pada hari ini, penggunaan motif ini bukan sahaja digunakan di rumah-rumah

panjang, malah kini diperluaskan lagi melalui aktiviti pengkomersialan. Penggunaan motif

pada barang-barang perhiasan rumah seperti pasu dan perabot mampu memberi nilai

estetika yang tinggi pada barang-barang tersebut. Selain itu, rekaan corak 'ikang ' juga

mampu mengekalkan nilai keaslian serta keunikan pada barang-barang terse but.

'Budaya kesukuan yang kaya, terdapat di Sabah dan Sarawak telah menghasilkan

beberapa buah artifak simbolik yang paling menarik yang pula terus digunakan hingga ke

masa kini. Motif-motif simbolik dan dekoratif kaum Dayak khususnya, dapat dilihat pada

objek-objek kegunaan, seperti pada tenunan perisai, senjata, anyam-menganyam bakul,

tiang to/em, rumah mayat, alat-alat muzik, mangkuk-mangkuk kayu dan tatu badan. Motif­

motif yang berulang-ulang digunakan termasuklah pohon beringin, figura-figura nenek

moyang, burung enggang, anjing aso dan naga. Rupa dan bentuk bentuk ini mempunyai

kaitan langsung dengan mitologi dan kepercayaan kaum Dayak Figura nenek moyang

bergelar hampatong ( sama ada berdiri atau mengcangkung ) menampakkan kualiti

kearcaan. '

Maka itu, keindahan serta keunikan seni tradisi ini harus terus dipelihara kerana

mempunyai nilai khazanah yang tinggi. Kerisauan kita pada hari ini harus dibendung dan

harus mempunyai usaha untuk mengatasinya sebelum menjadi lebih parah pada masa

hadapan.

11

2.2 Penggunaan motif pad a bangsa lain

Semua bangsa / kaum mmpunyai ciri-ciri budaya tradisional yang berbeza. Ini

dapat dilihat dari segi cara gaya hidup, pemakaian, adat resam, kepercayaan, serta corak­

corak atau motif-motif yang melambangkan keindahan serta keistimewaan sesebuah kaum

tersebut.

2.2.1 Contoh yang boleh diketengahkan ialah masyarakat Iban dan masyarakat Kayan /

Kenyah. Walaupun bertapak di sebuah kepulauan yang sarna tetapi mempunyai

kelainan dari segi motif dan corak yang ditonjolkan.

Berikut adalah gambarajah perbandingan motif serta corak di antara masyarakat

Iban dan masyarakat Kayan / Kenyah di Sarawak.

Gambarajah di bawah merupakan motif bagi suku kaum Iban di Sarawak.

12

Garnbarajah di bawah merupakan rekaan motif bagi masyarakat Kayan / Kenyah di

Sarawak. Lukisan ini bertajuk 'The Tree of Life' oleh Tusau Padan.

2.2.2 Kaum Moaris di New Zealand juga menonjolkan motif serta corak-corak yang

dipercayai mempunyai persamaan dengan masyarakat Kayan / Kenyah. Mereka

melakarkan motif-motif ini pada wajah mereka dan pada bahagian paba mereka.

Rumah-rumah mereka turut dihiasi dengan motif-motif ini.

Berikut merupakan contoh rekaan motif masyarakat Moari di New Zealand.

13

Puak Red Indian juga mempunyai rekaan motif tersendiri. Mereka lebih

menumpukan corak yang berbentuk geometri seperti bentuk bulat, segitiga dan

garisan yang bersahaja.

Berikut merupakan rekaan motif masyarakat puak Red Indian.

2.3 Penggunaan motif 'ikang' sebagai tujuan perhiasan

Pada masa dahulu, penggunaan motif 'ikang' ini bertujuan untuk aktiviti

pertempuran, kegiatan dalam adat resam, pantang larang dan hal -hal yang berkaitan

dengan soal keagamaan.

14

Namun pada hari ini, fungsi motif ini tidak lagi menitikberatkan hal-hal yang berbentuk

kuno seperti pada masa dahulu. Penggunaan motif ini telah dilihat sebagai satu seni

tampak yang mampu memberi daya tarikan kepada pemerhati. Oleh itu, rekaan motif ini

tidak terbad penggunaannya Penggunaan motif ini telah dipelbagaikan dalam bentuk yang

lebih komersial. Melalui kegiatan komersial ini, seni motif tradisional masyarakat Kayan /

Kenyah telah diperkenalkan sehingga ke seluruh negara dan peringkat antarabangsa.

Berikut merupakan gambarajah-gambarajah yang menunjukkan penggunaan motif pada

objek-objek tertentu.

Pada masa dahulu, motif naga memang terkenal diukir pada bahagian hulu perahu sebagai simbol semangat perahu agar dapat dikemudi dengan selamat.

Ukiran 'ikang' yang dilakar dan diukir pada pendayung perahu.

15

Ukiran motif digunakan untuk tujuan perhiasan kepala lelaki masyarakat Kayan / Kenyah.

Pada masa dahulu, ukiran pada perisai ini digunakan untuk tujuan menakutkan pihak lawan. Namun kini, ukiran ini sekadar untuk tujuan perhiasan.

Jkiran motifmasyarakat Orang U1u pada hasil-hasil tembikar untuk tujuan komersial.:.

16