Mati ne Syrin Hidrografik

17
PROJEKT KULIKULAR LËNDA:SHKENCE-TOKE TEMA:MATI NË SYRIN HIDROGRAFIK

Transcript of Mati ne Syrin Hidrografik

PROJEKT KULIKULARLËNDA:SHKENCE-TOKETEMA:MATI NË SYRIN HIDROGRAFIK

QËLLIMI:1. TE DIME ME TEPER INFORMACJONE

PER RRJEDHEN E LUMIT MAT

2. TE DIME RENDESINE E TIJ NE LIDHJE ME ENERGJINE ELEKTRIKE

OBJEKTIVAT:1. TE PERCAKTOJME SHTRIRJEN GJEOGRAFIKE TE LUMIT MAT2.TE PERCAKTOJME DISA TE DHENA MBI BURIMIN E LUMIT MAT3.TE ANALIZOJME BURIMET NENTOKESORE PERGJAT LUGINES SE LUMIT MAT4.TE SHPJEGOJME HIDROCENTRALET QE KRIJOHEN NGA LUMI MAT 5.TE TREGOJME DISA TE DHENA MBI DY URAT ME KRYESORE QE I PERDHKON LUMI MAT

HIDROGRAFIA Lugina e Matit eshte e pasur me ujera siperfaqesore e

nentokesore.Kjo pasuri eshte e kushtezuar nga: karakteri I relievit, sasia e reshjeve dhe ekzistenca e veshjes bimore e pyjore.Arteri kryesor I hidrografis se lugines se Matit eshte Lumi Mat, i cili e pershkon ate mespermes. Lumi Mat eshte I gjate 115 km ,siperfaqja e pellgut ujembledhes 2441 , dhe ndodhet 746 m mbi nivelin e detit.Ai ka prurje 103 /s dhe buron nga masivi I malit te Kaptines se Martaneshit. Deri te ura e Vashes afer Klosit mbledh ujerat e disa perrenjve te zones se Martaneshit,ku ai ka rrjedhen e siperme. Ndersa prej ures se Vashe e deri ne Ulze eshte rrjedha e mesme, kurse rrjedha e poshtme e kalon kufirin e krahines se Matit.Deget kryesore te lumit Mat pasi del ne Klos jane: lume LUse ne Kurdari .Kurvaja ne afersi te Rremullit ,Uraka etj. te cilet ndodhen ne anen e djathte te tije ,ndersa nga ana e majte jane perroi I Darsit ,Lusa e Gurres,perroi I Germanit.

Pasi del nga gryka e shkopetit lumi Mat merr edhe lumin Hurdhashka,Fanin dhe vershon ne fushat e Milotit dhe derdhet ne det,ne gjirin e Drinit.Mbi disa nga keta perrenj qe furnizojne Matin ,ne zonen e Klosit kane qene dertuar me pare dingat e barotit.Mbi lumin Mat jane ndertuar te hidrocentrale ai I Ulzes dhe I Shkopetit.Lumi sherben per ujitjen e arave nga I cili marrin uje dhe 2-3 kanale te medhenj.mati ka dhe burime ujore qe dalin ne formen e gurrave,krojeve,ujrave nen tokesore dhe perrenjeve.

SHUTRREJABurimi karstik me I madh ne Mat dhe ne Shqiperi eshte me I madh SHUTRREJA ku dalin nga toka disa burime ne afersi te njeri-tjetrit duke krijuar nje lum te vertet.Ky burim ka nje prurje 4500 l/s .Me ujerat e ketij burimi punon nj ehidrocentral dhe furnizohet Uzina e Ferrokromit ne Komsi.Gjithashtu me te ujiten toka ne fshatin Zall-Lac,Urake e Bruc.

LUMI MAT Lumi Mat eshte nje nder lumenjte me te rendesishem te Republikes

se Shqiperise. Ai eshte nje lume 115 km I gjate dhe shtrihet ne pjesen verilindore e me pas drejt perendimit per tu derdhur ne detin Adriatik, prane Patokut. Lumi Mat ka dy dege kryesore; Fanin e Madh dhe Fanin e Vogel. Fani I Madh buron nga malet e Fanit te Mirdites nga ku ka marre edhe emrin Fan. Ai sherben si uje per vaditjen e zonave perreth dhe rrjedh nga nje lartesi mesatarisht 950m mbi nivelin e detit. Nga ana tjeter Fani I Vogel rrjedh nga malet e Roshit dhe Lajthizes ne Puke, pershkon kete rreth derisa bashkohet me Fanin e Madh ne Rubik per te krijuar lumin Mat. Lumi Mat karakterizohet nga ngjyra e kalter pergjate vitit, pervec sezonit te shirave ku uji turbullohet. Ka nje shtrat te gjere dhe zallor. Pergjithesisht ka prurje te medha sidomos ne pranvere si pasoje e shkrirje se bores por gjithashtu dhe ne vjeshte nga shirat e shumta por pergjithesisht nuk ka regjistruar dalje te shpeshta nga shtrati. Lumi Mat gjithashtu eshte perdorur per te izoluar burgun e Shenkollit I cili eshte ndertuar ne nje pike strategjike. Mbi tumin Mat shtrihet ura me e gjate ne republiken e Shqiperise, 1 km e gjate dhe qe lidh Lezhen me Tiranen. Gjithashtu shtrihet nje prej kryeveprave arkitekturore te kohes se monarkise, Ura e Zogut. 

LUMI MAT

MALI I KAPTINËS

Mali Kaptines është një mal në Qarkun e Lezhes, Shqipëri me rajonin të Evropës Lindore. Ajo është e vendosur në një lartësi prej 900 metra mbi nivelin e detit.   Mali Kaptinës është i njohur edhe si maj "e Kaptenes, Maja Kaptine, Maja Kaptinë, Maja e Kaptenes, Maja e Kaptenës, Mali Kaptines, Mali Kaptinës. Koordinatat e saj janë 41 ° 58'10 "N 20 ° 10'26 dhe" E në 41,9694 dhe 20,1739.

URA E VASHES Trashëgimia Kulturore Mat Ura e

vashes ndodhet ne rrethin Mat, poshtë fshatit-fshat, me një distanc nga qyteti i Klosit rreth 1 kilometer. Ura e Vashes është një ndër urat më të vjetra të këtij stili të ndertuarit në Shqiperi, dhe me vlera shumë të rralla historiko-kulturore. Në rrethin Mat, ka shumë vende që ende të pa zbuluar nga vizitoret vendas, apo të huajë. Por në këtë zone, duke mos qenë në vëmendje të pushtetit, kjo ka mbetur pa infrastruktur rrugore. Gjithashtu perveç kësaj, ka dhe vende të tjera që nuk duhen lënë pa përmendur, si kalaja e Petralbes që nga zbulimet e bëra, është kala mesjetare e ndërtuar në kohën e sundimit të Perandorit Bizantin Justianit të I, në shekullin e VI pas Krishtit.

GURRAT Gurra e Varme (Skenderbeut)

eshte burimi I dyte per nga volume I ujit qe rrjedh .Ky burim eshte nga me te miret per t’u pire.Kjo gurre furnizon me uje te pishem qytetin e Burrelit dhe disa fshatra .Gurra buron ne lugjen selite ne VInjall me prurje 3000 l/s.Prane kesaj gurre ne shpat te drejte perdrejte ,poshte lagjes VIg buron nje gurre tjeter qe I thone Gurra e Lopeve me prurje 1000 l/s,e cila perdoret per ujitjen e arave te fshatit Vinjall.PO ne kete nivel malor ,mbi fshatin Shelli buron Gurra e Bardhe(Shelliut) me afro 2000l/s . Ne rrjedhen e kesaj gurre kane qene ngritur e punonin 13 mullinj bloje e 4 valanica.

Gurrat e Cerujes burojne nga mali I Kreshtes she perdoren per ujitjen e arave te fshatrave.Gurra e Gurit te Bardhe me prurje 2000 l/s ,buron ne anen verjore te malit me Gropa dhe perdoret per ujitjen e arave te fshatit Gur I Bardh e Shkalle.

Gurra e Gurres se Vogel burojne nga Mali I GUrres,te cilat me pare furnizonin qytetin e Burrelit me uje te pijshem.Pervec ketyre gurrave me sasi te medha uji ,ne Mat dalin burime uji pothuajse ne cdo vend.Cdo lagje e banuar ka burimin e saj te ujit te pijshem.

LIQENET E LURËS Liqenet e Lures ndodhen ne kufirin e

Dibres me Matin dhe Mirdites,por jane ne juridiksjonin e komunes se Lures.Eshte nje nga vendet me te njohura e piktoreske ne Shqiperi .Ne faqen malore lindore tem alit Nezhda te Lures ndodhen 12 liqene te vegjel alpine qe zene 100 ha toke.Me te medhenj e me te bukur jane : Liqeni I Madh ,Liqeni I Pishave,Liqeni I Luleve,Liqeni I Zi, Liqeni I Kallabes etj.Mbi siperfaqen e tyre ne vere dalin lule e zambake te bardhe duke u dhene nj epamje perrallore.Legjenda e vjeter thote se turqit ne kohen e Skenderbeut rrembyen disa grad he I mbyten ne liqenin e luleve dhe prej asaj kohe, mbi ujin e tij mbine vec lule shume te bukura.

LIQENI I ULZËS & I SHKOPETIT Liqeni I Ulzes eshte

ujembledhesi artificjal me I madhi ,I ndertuar me 1957 per venje ne funksjon te HEC-it te Ulzes,Diga e tij eshte ndertuar prej betony 64m e larte 57 m e gjere.Liqeni ka siperfaqe 13.5 ,eshte I thelle 54 m dhe ka nje prurje prej 240 milion .

Liqeni I Shkopetit qe ka formen e nje lumi,eshte ndertuar ne kanionin e Shkopetit .Ai ka siperfaqe 8.4 m² dhe me thellesi 50m, diga e ndertuar prej betoni eshte e larte 47.7m.Ne te dy liqenet rritet peshk I cilesise se mire.

.

LUMI FAN

Fan është një lum në veri të Shqipërisë. Ajo është formuar nga bashkimi i dy lumenjve burimit: Fan i Madh dhe Fan i vogël .Fan i Madh ngrihet pranë Qafë-Mali në rrethin e Pukës. Ajo rrjedh perëndim përmes Fushë-Arrëz, pastaj në jug nëpërmjet Gjegjan dhe për Rrëshen. Fan i vogël rritet në Fan komunës në pjesën verilindore të Qarkut Mirditës. Ajo rrjedh në jugperëndim përmes Oroshit dhe në Rrëshen. Perëndimi e Rrëshen të dy lumenjtë burim bashkohen dhe Fan vazhdon perëndimi në Rubik, dhe më pas në jug deri në dalje të saj në Mat të lumit, në lindje të Milotit.

URA E ZOGUT Ura e Zogut është një nga më të veçantat për

strukturën e saj arkitekturore. Stili i harqeve i japin asaj vlerë muzeore. Ajo gjendet në të djathtë të rrugës që të çon në Mirditë, në të dyja ekstremet e lumit Mat, që nga viti 1927. E quajtur për shumë vite Ura e Zogut, vetë mbreti ishte ideatori i ndërtimit të kësaj ure shumëfunksionale, sidomos për kohën. Ato vite ajo ishte një portë e domosdoshme për të hyrë në Shqipërinë e epërme që përfshin Shkodrën, Lezhën, Mirditën, Tropojën, Kukësin, Pukën etj. Ura është projektuar nga një inxhinier italian Martini dhe pothuajse e gjithë baza materiale u soll nga italianët. Zbatimi i projektit u bë nga një inxhinier shqiptar, Gjovalin Gjadri, inxhinier që ka projektuar rrugën automobilistike Milot-Burrel, që kalon nga livadhi i Turkut nëpër Mirditë. Sipas shtypit të kohës, ura është ndërtuar brenda një viti dhe dallohej për madhështinë e saj.

DETI ADRIATIK Deti Adriatik është një pjesë e Detit

Mesdhe, që ndan Gadishullin Apenin nga Gadishulli Ballkanik. Bregu perëndimor i Detit Adriatik është Italia, kurse në lindje deti lag brigjet e Sllovenisë, Kroacisë, Bosnjën dhe Hercegovinës, Malit të Zi dhe së fundi Shqipërisë deri në Vlorë, ky qytet në jug të së cilit gjendet Deti Jon. Ka nji sipërfaqe 138.595 km katrorë, thellësia më e madhe arrinë 1330 m.temperatura mesatare e ujit në korrik arrinë 23,2 gradë celsius, ndërsa ajo mesatare vjetore 17,5 gradë celsius.Në jug saliniteti arrinë 38,32 promila, dukshmëria në bregdet është 5 m ndërsa në brendësi deri 45 m. Deti Adriatik është njëri prej dy deteve që lag brigjet e Shqipërisë. Bregu përgjate tij është kryesisht një breg ranor. Në këtë det derdhen shtatë lumenj që rrjedhin përmes tokave shqiptare si: Drini i Bardhë, Drini i Zi, Vjosa, Buna, Mati, Shkumbini dhe Semani.

FUNDPUNOI:Xheni Marku XI-C