KONTRIBUSI LAKI-LAKI DAN PEREMPUAN DALAM EKONOMI KELUARGA (PERSPEKTIF ISLAM DAN TIMUR TENGAH)Memasuki era moer! saa" i!i# $ema%ama! "er%aa$ ko!se$ke&uar'a(a!'iea& )aikari se'i *!a!sia& mau$u!eko!omi omes"ik"iak "er&e$as ari $era!a! (a!' seim)a!' a!"ara &aki-&aki a!$erem$ua!+ Pe!'aru%)ua(a#a'ama# i!amikaa&ama!,a-a!a)aikari i!"er!a& aera%i"umau$u!eks"er!a saa"i!i sa!'a"me!e!"uka!)a'aima!a ko!isi sosia& k%usus!(a a&am&i!'ku!'a! ke&uar'a (a!'aka! i)a!'u!+ Me!uru" me'a,a!'i $era! sosia& sa!'a" i$e!'aru%i o&e%!orma-!orma )ua(a ima!a ke&om$ok i"u )eraa+. Ke&uar'a a&am su)sis"em mas(araka" "iak aka! &e$as arii!"eraksie!'a! su)sis"em &ai!!(a (a!' aa a&am mas(araka"+ Se"ia$a!''o"a ke&uar'a memi&iki "u'as-"u'as a&am me!'urusi "a"a!a!ke%iu$a! )erke&uar'a+ Da&amme!/a&a!ka! "u'as-"u'as# $e!-a$aia!"u/ua!# i!"e'rasi a! so&iari"as ser"a $o&a kesi!am)u!'a! a!$eme&i%araa! ke&uar'a $er&u u!"uk i"era$ka!# "erk%usus a&am$em)a'ia! ker/a u!"uk me!u!/a!' $ereko!omia! ke&uar'a+ De!'a!aa!(a $em)a'ia! ker/a# maka aka! sa!'a" /e&as "er&i%a" ko!"ri)usi &aki-&aki a! $erem$ua! a&am me!i!'ka"ka! eko!omi ke&uar'a+Namu!%a& "erse)u" )e&umse$e!u%!(a"erea&isasika!# me!'i!'a"se)ua%$eraa)a!ser"ake)ua(a!(a!'"er)e!"ukse/ak0ama!k&asikmasi% sa!'a" )er$e!'aru% a&amsisi ke%iu$a! moer! sekara!'+Ter&e)i%&a'i ke"ikame!(aksika!a!me!'ka/i se-ara%is"orio'ra*a!$a!a!'a! a'ama+ Ham$ir ise&uru% $e&osok ke%iu$a! mas(araka"k%usus!(a $aa mas(araka" "imur "e!'a% $ra is&amima!a "er/ai$em)a'ia! ker/a a&am "a"a!a! sosia&"erke-i& (ai"u ke&uar'a+ ko!"ri)usia"au $era!a! ke&uar'a i "imur "e!'a% a&ammem$ersia$ka! a!me!'a"ur s(s"em$ereko!omia!omes"ik(ke&uar'a)# "iak&a%"er&e$asari $er)eaa! sis"em ke%iu$a! sosia& )a!'sa "erse)u" a!"ara ke%iu$a!. Ra"!a Me'a,a!'i# Mem)iarka! )er)ea1 Suu" $a!a!' )aru "e!"a!' re&asi 'e!er 2Ba!u!'3 Mi0a!# .4445 %&m 67nomaden#pedesaan# a!perkotaan# (a!' "e&a% me!'aki)a"ka!$er)eaa! moe&-moe& $e!'a"ura! eko!omi omes"ik+ Se)a'aima!a$aa0ama!$raIs&amse-araumumi'am)arka!omi!asi ker/a a! "a!''u!'/a,a) "er%aa$ ke&uar'a masi% )ersi8a"$a"riarki# a! eskrimi!a"i8 "er%aa$ &a,a! /e!is k%usus!(a ,a!i"a+ Ha& i!i%a!(a"er/ai i)e)era$a,i&a(a%a!s"a"us sosia& (a!'iem)a!!(aise)a)ka!o&e%)e)era$a8ak"or(a!'mem$e!'aru%i ko!isi "erse)u"+Per"ama# kaum,a!i"ai$ersia$ka!o&e%a&amu!"ukme!-a$ai "u/ua!"er"e!"u+ Keua# "u!"u!a! ke%iu$a! (a!' ise)a)ka! o&e% keaaa!!omae! a! &i!'ku!'a! (a!' sa!'a" keras se%i!''a "iakmemu!'ki!ka! )a'i ,a!i"a u!"uk )er$era!ser"a a&am $roses ke%iu$a!"erse)u"+9Keua8ak"ori!i&a%memi&iki $e!'aru%(a!'sa!'a"si'!i*ka!a&amme&e"akka!$osisi $era!a!,a!i"aa!&aki-&aki a&amke&uar'a$aa masa $ra is&am+Namu!$aaasar!(a# $erem$ua!(a!'me!'am)i& $era!:i"a&a&amme!'urusi omes"ik ke&uar'a se$er"i me!'asu% a! me&a(a!isuami# se)e!ar!(a /u'a meru$aka! sua"u ko!"ri)usi (a!' $e!"i!' a&am$e!i!'ka"a!eko!omi ke&uar'a+ Ba'aima!aseora!'$erem$ua!mam$ume!'a"ur ke)u"u%a! ke&uar'a semaksima& mu!'ki!+Ke%iu$a! Nomae!Da&amkai"a!!(ae!'a!$era!a!a!''o"ake&uar'aa&am$roses$e!-aria! !a8ka%# mas(araka" !omae! (a!' ma(ori"as ma"a$e!-a%aria!!(a aa&a% )e"er!ak# &e)i% -e!eru!' me!/aika! ke,a/i)a!me!-ari !a8ka% a&amke&uar'a $aa $u!ak &aki-&aki# a&am%a& i!iseora!' a(a%+ Sea!'ka! seora!' i)u %a!(a me!'urusi $eker/aa!ruma%# me!iika!aka!me&a(a!i suami+ Ha& i!i ise)a)ka!kare!a)e)era$a 8ak"or (a!' "e&a% ise)u"ka! ia"as+Ke%iu$a! Peesaa!9 A"%a Ma0%ar# kk+ ;a!i"a Da&am Mas(araka" I!o!esia 27->?Fak"or $er)eaa! &i!'ku!'a! ser"a me!i!'ka"!(a )e)a! ker/a a!ke)u"u%a! me!/aika! mas(araka" $eesaa! &e)i% ko&ek"i8 a&am%a&$e!-aria! !a8ka% a! $eme!u%a! ke)u"u%a! %iu$+Ke"er&i)a"a!$erem$ua! a&am ke'ia"a! $er"a!ia! sua% imu&ai se/ak ak"i*"as )er"a!imu!-u& i )umi+ Perem$ua! "iak sa/a me!/ai )a'ia! "er)esar ari"e!a'aker/ai sek"or $er"a!ia!# "e"a$i /u'amemi&iki $e!'e"a%ua! a!ke"ram$i&a!u"amaa&am$eker/aa!$er"a!ia!+ Le)i%ari i"u# )a%ka!mereka/u'a)eker/asamae!'a!kaum&aki-&aki a&amsekia!)a!(ak$eker/aa!+>Se-ara"raisio!a& $erem$ua!memi&iki ke"ram$i&a!memi&i%)e!i%$ai (a!')aika!me!(im$a!!(au!"uki"a!am$aamusim"a!am)eriku"!(a+ Perem$ua!/u'amam$umemi&i%&a%a!(a!'-o-oku!"uk )uia(a $er"a!ia!+ Mereka /u'a mam$u memi&i% "a!ama! (a!'-o-oku!"uk$e!'o)a"a!+ Kemam$ua!"erse)u"e!'a!i$e&a/ari $ara$erem$ua! a! )eker/asama e!'a! &aki-&aki u!"uk ke)u"u%a! )er"a%a!%iu$ ke&uar'a!(a+ @e!is ke&uar'a $er"a!ia! i!i )a!(ak i/um$ai i mesir#irak a! s(am+ Ke%iu$a! Perko"aa! Ter/ai!(a aku&"urasi a! $e!''a)u!'a! )e)era$a )ua(a me!/ai$e!'aru%$o&a$ikir se)a%a'ia!mas(araka" $erko"aa!a&amke'ia"a!$e!-aria! !a8ka% se%i!''a "er/aikeseim)a!'a! $era! a!"ara &aki-a!$erem$ua! a&am me!(e&esaika! $ersoa&a! keua!'a! ke&uar'a+Se)a'aima!aiu!'ka$ka!a&amHis"or(o8 "%eAra)sAK%ai/a%/u'a)erasa& ari suku Burais( a! se)a'ai seora!' /a!a ka(a# ia me!/a&a!ka!se!iri )is!is!(a ser"a me!/aika! Na)i Mu%amma mua se)a'ai$eker/a!(aC+D Paa 0ama! $ra Is&am iaera% $erko"aa! (a!' meru$aka! ,i&a(a%/a&ur $era'a!'a! #&aki-&aki )a!(ak memai!ka! $era! a&am sek"or $u)&ik>Hasa! I)ra%im Hasa!# Se/ara% a! ke)ua(aa! is&am . 2@akar"a3 Ka&am Mu&ia# 9==45 %&m ..DD P%i&i$ K+ Hi""i# His"or( o8 "%e Ara)s# Ee" ke-.= e 2/akar"a3 PT Seram)i I&mu Semes"a# 9=.=5 %&m .D=sea!'ka! se)a%a'ia! $erem$ua! %a!(a memai!ka! $era! isek"oromes"ik+ Aa$u! a&am$ers$ek"i8 !e'a"i8 (a!'i$a!a!' se)a'ai%a&$osi"i8 a&am me!u!/a!' eko!omi ke&uar'a# )a!(ak ari ka&a!'a! ,a!i"a(a!' i$er/ua& )e&ika! u!"uk meme!u%i ke)u"u%a! %iu$ ke&uar'ak%usus!(a suami!(a+ Perem$ua! "iak $u!(a %a& me&akuka! ke'ia"a!!(ase!iri# )a%,a ia!''a$ se)a'ai )ara!' komoi"i )e)as i$er/ua&-)e&ika!u!"uk ke$e!"i!'a! &aki-&aki+FKe&uar'a Is&amMe!/e&aska! "e!"a!'$erkem)a!'a! ke)ua(aa! a! $eraa)a!Timur Te!'a%# "iak )isa "er&e$aska! ari $er"um)u%a! a!$erkem)a!'a!Is&amse/aka,a&+ Kare!aIs&am)uka!&a%i&a%irka!arise)ua%ke)ua(aa!"e"a$i me&a%irka!se)ua%ke)ua(aa!)aru(a!'kemuia!e!'a!%a& i!i Is&amise)u" se)a'ai a'ama sama,i (a!'kemuia! me!/ai &a!asa! )a'i )erkem)a!'!(a $eraa)a! a!ke)ua(aa! i "imur "e!'a%# maka ke)ua(aa! a! ke)iasaa! (a!'me!/ai akses "uru! "emuru! $ra Is&am iu)a% me!/ai ke)ua(aa! (a!'&e)i% )eraa) a! me!(e&uru%+Se)e&um Is&am# kaum &aki-&aki me!em$a"i $osisi se!"ra& a!is"ime,aa&amke&uar'aa!mas(araka"+ Mereka)er"a!''u!'/a,a)se-ara kese&uru%a! a&am $ersoa&a! ke%iu$a! ke&uar'a# se%i!''akaum ,a!i"a se-ara umum %a!(a me!'ekor ke$aa kaum &e&aki+O&e% kere!a!(a# se)a%a'ia! mas(araka" Ara)"iak me!(am)u"'em)irae!'a!ke&a%ira!,a!i"a+ Se)a)ko!isi a&amia%(a!'me!(e)a)ka!,a!i"a "iaka$a")er$era!a&amko!isi ke%iu$a!saa" i"u(a!'sa!'a" keras+ Fe!ome!a(a!'mu!-u& $aase)a'ia!ka)i&a% Ara) aa&a% kaum &e&akisa!'a")erukae!'a!ke&a%ira!a!ak,a!i"a(a!'$aa 'i&ira!!(a mereka memu"uska! a$aka% "e"a$ )ersei%a"au me&e$aska! ke$ei%a! i"u e!'a! mem)u!u% a"aume!'u)ur a!ak,a!i"a "erse)u" %iu$-%iu$+ F S(a*G Has(im# Hal-Hal Yang Tak Terpikirkan Tentang Isu-Isu Keperempuan Dalam Islam2Ba!u!'3 Mi0a!# 9==.5 %&m .4 Da&amke&uar'aIs&am# ,a!i"aa!&aki-&aki i-i$"aka!)uka!se)a'ai musu%a"au&a,a!# "e"a$i se)a'ai )a'ia!(a!'sa&i!'me&e!'ka$i sa"usama&ai!+ Is&ammema!a!'&aki-&aki a!$erem$ua!se)a'aiua e!"i"as e!'a! )a!(ak kesamaa! karak"er i!sa!iia!"aramereka+ Masi!'-masi!' memiku& )e)a! a! "a!''u!' /a,a) (a!' sesuaie!'a! ko!isi *sik mereka emi ke&a!'su!'a! %iu$ a! me!i"ikesem$ur!aa! i!sa!i+ Laki-&aki (a!' "iak i)erika! ke&e)i%a!me!'a!u!' a! me&a%irka! i)erika! ke,a/i)a! u!"uk me!a8ka%i#)e'i"u$u! /u'a $erem$ua! (a!' me!'a!u!'# me&a%irka! a! me!iika!ak"iaki)erika!ke,a/i)a!u!"ukme!-ari !a8ka%+ Di a&amIs&am"iak aa (a!' ise)u" e!'a! $e!'ura!'a! %ak ,a!i"a a"au $e!0a&ima!ke$aa ,a!i"a emi ke$e!"i!'a! &aki-&aki+ @us"ru# s(ari a" (a!' i"uru!ka!)uka! %a!(a u!"uk &aki-&aki sa/a# "e"a$i /u'a u!"uk ,a!i"a+ Keuuka!&aki-&akia!,a!i"asamai%aa$a! A&&a% S," (A"-Tau)a% 7.)+Da&am $roses $em)a'ia! ki!er/a a&am $e!'urusa! eko!omiomes"ika&amke&uar'aIs&am# se&a&u)er&a!aska!$aa$e!'e"a%ua!)a%,a A'ama Is&am "iak $er!a% me!'%a&a!'i $erem$ua! )eker/a a"au"er&i)a" ak"i:i"as eko!omi+ Ha!(a sa/a Is&am mem)erika! -a"a"a! )a%,aak"i:i"as i"u %e!ak!(a "e"a$ mem$er%a"ika! $ri!si$ me!/a'a iri se)a'ai,a!i"amus&ima%a!"iak me&u$aka!"u'as u"ama i a&amruma%se)a'ai is"ri a!i)u+ Da&am$a!a!'a!Is&am# $erem$ua!a!&aki-&akimemi&iki kese"araa!# "e"a$i "iak kesamaa! a! kesera'ama!+Peoma! asar Is&am )er&a!aska! a&-Bura! a! Hais"# se%i!''aa&am me!'aru!'i ke%iu$a! )eruma% "a!''a $er&u me!era$ka! $ri!si$-$ri!si$ (a!' "erurai ia&am!(a+ Aa$u! a&am a&-Bura! kura!' &e)i% aa"i'a $ri!si$ u"ama a&am me!/a&a!ka! a! mem)a'i ker/a a&am)eruma% "a!''a+ 6-DF "a%u!)# a&asa! emi masa e$a! a!ak-a!ak e!'a!mema!8aa"ka! $e!iika! (a!' imi&iki!(a# me!/ai $e!oro!' $ara,a!i"a i"u )eker/a+Da8"ar Pus"akaMe'a,a!'i# Ra"!a+ .444+"emiarkanereda# Sudut pandangarutentang relasi gender+ Ba!u!'3 Mi0a!Ma0%ar# A"%a# kk+ 9==.+Wanita Dalam "asyarakat Indonesia+