kiTxvisa da weris swavlebis ZiriTadi sakiTxebi -...
24
• ra aris wigniereba? • ra unarebisgan Sedgeba kiTxva? • ratom viyenebT dabalansebul da diferencirebul midgomebs kiTxvis swavlebisas? • rogor gavamdidroT kiTxvis swavlebis procesi damatebiTi sakiTxavebiT? • ra aris kiTxvis diagnostikuri Sefaseba? Tavi I kiTxvisa da weris swavlebis ZiriTadi sakiTxebi
Transcript of kiTxvisa da weris swavlebis ZiriTadi sakiTxebi -...
7
• raariswigniereba?
• raunarebisganSedgebakiTxva?
• ratomviyenebTdabalansebuldadiferencirebul
midgomebskiTxvisswavlebisas?
• rogorgavamdidroTkiTxvisswavlebisprocesi
damatebiTisakiTxavebiT?
• raariskiTxvisdiagnostikuriSefaseba?
Tavi I
kiTxvisa da weris swavlebis
ZiriTadi sakiTxebi
8
kiT
xvisa
da
weris s
wav
lebis Z
iriT
adi s
akiT
xebi
ra aris wigniereba?
• viwro gagebiT, wigniereba niSnavs kiTxvisa da weris codnas, farTo gagebiT, igi moicavs mravalferovani mxatvruli, informaciul-SemecnebiTi, yofiT-pragmatu-li teqstebis wakiTxvis, Seqmnis, ganxilvis, gadamuSavebisa da sxvadasxva konte-qstSi gamoyenebis unarebs. efeqturi kiTxva, Tavis mxriv, gulisxmobs kiTxvis teqnikis gawafvas da wakiTxulis kritikulad gaazrebas.
• wigniereba gvexmareba konkretuli yofiTi da akademiuri problemebis gadaWraSi; igi pirovnuli ganviTarebis, TviTgamoxatvisa da TviTdamkvidrebis saSualebaa.
• wigniereba gvexmareba socialuri, ekonomikuri da kulturuli cvlilebebis daproeqtebasa da ganxorcielebaSi (wigniereba socialuri Zvrebis instrumentia).
ratom unda vizrunoT kiTxvisa da weris (wignierebis) fundamenturi unarebis swa-vleba-swavlis gaumjobesebaze dawyebiT klasebSi?
• zogadi ganaTlebis sabazo da saSualo safexurebze, aseve, umaRlesi ganaTlebis safexurze ukeTesi miRwevebiT gamoirCevian is moswavleebi/studentebi, romel-Tac skolamdel da dawyebiT safexurebze kargad iswavles kiTxva da wera.
• wignieri unar-Cvevebis mflobeli moswavleebi swrafad da xarisxianad swavloben ara mxolod mSobliur enasa da literaturas, aramed sabunebismetyvelo da sa-zogadoebrivi mecnierebebis sagnebs.
• wignieri moswavleebi gamoirCevian empaTiis, pozitiuri socialuri urTierTobe-bis da TanamSromlobis unarebiT.
• moswavleebs, romelTac meoTxe klasamde saTanadod ar ganuviTardaT kiTxvisa da weris unar-Cvevebi, uWirT am unarebis gamomuSaveba momdevno klasebSi.
• moswavleTa kiTxvis unaris saerTaSoriso Sefasebis programis (PIRLS) monacemebis mixedviT qarTveli meoTxe klasis moswavleebi saTanado Sedegebs ver aRweven wa-kiTxuli mxatvruli da informaciuli teqstebis gageba-gaazrebaSi.
• kiTxva da wera erovnuli saswavlo gegmis mSobliuri enisa da literaturis, qar-Tulis, rogorc meore enisa da ucxouri enebis sagnobrivi standartis ZiriTadi mimarTulebebia, xolo wigniereba pirvelia prioritetul gamWol kompetenciebs Soris.
saqarTvelos dawyebiTi ganaTlebis proeqtis wignierebis komponenti sam ZiriTad mizans isaxavs:
• monawile skolis maswavleblebma SeZlon kiTxvisa da weris swavleba dabalansebu-li da integrirebuli midgomiT;
• maswavleblebma SeZlon sxvadasxva tipis teqstis gageba-gaazrebaze orientire-buli mravalferovani, inovaciuri meTodebisa da resursebis gamoyeneba saswavlo procesSi;
• maswavleblebma SeZlon kiTxvis diferencirebulad swavleba diagnostikuri da saklaso ganmaviTarebeli Sefasebis gamoyenebiT.
maswavlebelTa monawileoba skolis bazaze intensiuri profesiuli ganviTarebis pro-gramaSi da skolebis uzrunvelyofa damatebiTi sakiTxavi wignebiTa da sxva saswavlo masaliT xels Seuwyobs moswavleTa miRwevebis gaumjobesebas kiTxvasa da swavlaSi.
9
kiTxvis xuTi komponenti
kiTxvis unaris daufleba xuTi ZiriTadi komponentis ganviTarebas moicavs. es komponen-tebia: fonologiuri unar-Cvevebi, anbanis codna, leqsikuri maragi, gawafuli/gamarTu-li kiTxva, gageba-gaazreba. es xuTi komponenti identuria anbanuri damwerlobis mqone enebisaTvis. ar aqvs mniSvneloba, kiTxvas mSobliur enaze eufleba adamiani Tu meore an mesame enaze.
mniSvnelovania, rom kiTxvis maswavlebels SeeZlos TiToeuli komponentis:
• daxasiaTeba (rogorc damoukideblad, ise sxva komponentebTan urTierTkavSirSi). magaliTad, ra ZiriTadi elementebisgan Sedgeba gawafuli kiTxva da ra kavSirSia igi dekodirebasTan an gageba-gaazrebasTan.
• ganviTarebis traeqtoriis aRwera imis mixedviT, Tu ra asakisaa moswavle da wera-ki-Txvas mSobliur enaze eufleba Tu meore enaze. magaliTad, ra barierebs awydeba kiTxvis Seswavlisas araqarTulenovani bavSvi imis gamo, rom misTvis ucxoa qar-TulSi arsebuli ramdenime bgera.
• swavlebisaTvis Sesaferisi meTodebisa da resursebis gamoyeneba moswavleTa indi-vidualuri saWiroebebis gaTvaliswinebiT. magaliTad, `sityvis rukis~ romeli va-riantebis gamoyenebaa mizanSewonili kiTxvis donis mixedviT diferencirebul sam jgufSi, amasTan, erT-erT jgufSi moswavleebisTvis qarTuli ar aris mSobliuri ena.
momdevno gverdebze mocemulia TiToeuli komponentis mokle aRwera.
pedagogiuri refleqsiisaTvis
• romeli indikatorebiT aris SesaZlebeli bavSvis ganviTarebis donis dadgena TiToeul komponentSi?
• ra midgomebiTa da meTodebiT aswavliT kiTxvis komponentebs?
• ra resursebs iyenebT kiTxvis TiToeuli komponentis swavlebisas?
kiT
xvisa
da
weris s
wav
lebis Z
iriT
adi s
akiT
xebi
sur
. 1 k
iTxv
is k
omb
inir
ebul
i sq
ema*
* sq
emaS
i ga
moye
nebu
lia
amo
narid
ebi
erovn
ul
i sa
swav
lo g
egmi
s qa
rTul
i en
isa
da
lit
erat
uris
sag
nobr
ivi
stan
dar
tid
an.
fo
nol
ogi
ur
i u
nar
-Cve
vebi
swav
leb
is s
awyi
s et
a-pz
e sa
gang
ebo y
ura-
dReb
a und
a dae
Tmo
s mo
swav
leT
a fono
lo-
giuri
una
r-C
veve
bis
ganv
iTar
ebas
, rac
ki
Txv
isa
da
marTl
me-
tye
vel
ebis
saf
uZv
els
warmo
adge
ns. es
, Tav
is
mxriv
, xe
ls
Seuwy
obs
ma
rTl
weris
a da, z
o-
gadad
, we
riT
i me
ty-
vel
ebis
una
r-C
veve
bis
ganv
iTar
ebas
.
anba
nis
co
dna
sawy
is e
tap
ze
kiTxv
is
swav
leb
is u
pirve
les
i mi
zan
ia m
osw
avl
eebS
i we
ril
obi
Ti
teq
stis
ga
Sifvr
is u
naris
ga-
momu
Save
ba.
leq
siku
ri
mar
agi
waki
Txu
lis
gag
e-ba
-gaa
zreb
a mn
iSvn
e-l
ova
nwil
adaa
dam
o-
kideb
ul
i l
eqsi
kur
marag
ze
_ r
ac u
fro
mdid
aria
mosw
avl
is
leq
siku
ri
marag
i,
miT u
fro w
arma
te-
bul
ia i
gi, rogo
rc
mkiT
xvel
i. a
mden
ad,
leq
siku
ri
marag
is
Sevs
eba-
gamd
idreb
aze
zrunv
as s
wavl
ebis
sa
wyis
etap
zev
e sa
gan-
gebo
yurad
Reb
a und
a dae
Tmo
s.
gawa
fu
li
kiT
xva
kiTxv
is t
eqni
kis
Tan
-daT
anobi
T s
rul
yofa
saSu
aleb
as m
iscem
s mo
swav
lee
bs, ga
xd-
nen
gawa
ful
i mk
i-Txv
eleb
i, g
aigo
n da
gaia
zron
waki
Txu
li.
gage
ba-
gaaz
reb
a
mosw
avl
eebs
und
a es
modeT
is,
ras
ac
kiTxu
lobe
n. s
wored
es
una
ri
aZl
evs
maT
saSu
aleb
as, Se
iZi-
non
codna
da
miiR
on
informa
cia
sxv
adas
xva
tip
isa
da
dan
iSnu
le-
bis
teq
steb
idan
.ki
Txv
is s
wavl
ebis
sa
bol
oo m
izan
ia
waki
Txu
lis
gaa
zre-
ba, rac
gul
isxm
obs
mk
iTxv
elis
aqt
iur
mona
wil
eoba
s ki
Txv
is
proces
is s
amiv
e et
a-pz
e: k
iTxv
is d
awye
bam-
de,
kiT
xvis
drosa
da
kiTxv
is S
emdeg
.
ki
Tx
va
11
fonologiuri unar-Cvevebi
fonologiur unarebSi, ZiriTadad, igulisxmeba sityvis Semadgenel bgerebsa (foneme-bi) da marcvlebze fokusirebis, aseve, am bgerebiT manipulirebis unarebi. fonolo-giuri unaris mqone bavSvma unda SeZlos: sityvis pirveli da bolo bgerebis identifi-cireba, msgavsi bgerebis erTmaneTisgan garCeva, bgerebis erTmaneTze gadabma, sityvis bgerebad an marcvlebad danawevreba da sxv. fonologiuri unarebi auditorulia (sme-niTi) da ar ukavSirdeba daweril teqstTan urTierTobas.
erovnuli saswavlo gegmis mixedviT `gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces fono-logiuri unarebis ganviTarebas, raTa moswavles ganuviTardes fonemuri cnobiereba (zepiri marcvlebis, bgerebis aRqmisa da gamoyenebis unari). fonemuri cnobierebis ganviTareba mniSvnelovania imisaTvis, rom moswavlem anbanuri principi gaigos (asos, anu grafikuli erTeulis mimarTeba bgerasTan, anu xmovan erTeulTan).~ (erovnuli saswavlo gegma, saswavlo gegma qarTul, rogorc meore enaSi)
anbanis codna
es aris dawerili asos dakavSireba mis Sesabamis bgerasTan, anu asoebsa da bgerebs Soris mimarTebebis (anbanuri principis) gacnobiereba. unari aseve gulisxmobs anbanu-ri principis gamoyenebas kiTxvisa da weris procesSi. kiTxvis am komponentis flobis gareSe SeuZlebelia sityvebis dekodireba da kiTxvis teqnikis ganviTareba.
erovnuli saswavlo gegmis mixedviT gaSifvra, igive dekodireba aris sityvis grafi-kuli xatis akustikur xatad konvertireba, anu asoebis amocnoba da maTi dakavSireba Sesabamis bgerebTan; bgerebis sityvad gamTlianeba, akustikuri xatis sityvis mniSvne-lobasTan dakavSireba.
leqsikuri maragi
leqsikuri maragi aris gonebaSi arsebuli sityvebis erToblioba. SezRuduli leqsi-kuri maragi wakiTxuli teqstebis gaazrebis ZiriTadi damabrkolebeli faqtoria. le-qsikuri maragis gamdidreba gulisxmobs ara mxolod sityvebis garkveuli raodenobis mexsierebaSi Senaxvas, aramed sakiTxavi sityvebis simravlis mudmivad gafarToebas, sa-laparako da sakiTxavi enobrivi maragisTvis yoveldRiurad axali sityvebis mimatebas, imis ukeT gageba-gaazrebas, Tu ras niSnavs esa Tu is sityva gansxvavebul konteqstSi; sityvebis erTmaneTTan dakavSirebisa da sityvebiT `TamaSis~ unars.
xSirad xdeba, rom Tavidan moswavlis kiTxvis unari kargad viTardeba, magram mesa-me-meoTxe klasSi am process swored leqsikur maragTan dakavSirebuli problemebi aferxebs. efeqturi kiTxvisaTvis saWiro leqsikuri maragi wignebidan ufro grovde-ba, vidre saubrebidan an televizoridan.
12
kiT
xvisa
da
weris s
wav
lebis Z
iriT
adi s
akiT
xebi
gamarTuli/gawafuli kiTxva
kiTxva gamarTulia, roca is mimdinareobs uSecdomod, adekvaturi tempiT, gabmulad (uadgilo wyvetebis gareSe) da gamomsaxvelobiT (intonaciiTa da sasveni niSnebis ga-TvaliswinebiT). gamarTuli kiTxvis dros mkiTxveli Cerdeba sasven niSnebTan, erTiani azris gamokveTiT kiTxulobs winadadebebs, iyenebs intonacias, pauzebsa da maxvilebs, rac mas teqstis gagebaSi exmareba. garda amisa, is swrafad, Zalisxmevis gareSe axer-xebs calkeuli sityvebis amocnobas da erTmaneTze Tanmimdevrulad gadabmas. gaumar-Tavi kiTxvisaTvis damaxasiaTebelia e. w. `robotuli kiTxva~, arabunebrivi wyvetebi, xSiri gameoreba da TviTSesworeba, wertilebisa da sxva sasveni niSnebis ignorireba kiTxvisas.
gageba-gaazreba
wakiTxulis gageba-gaazreba, arsebiTad, kiTxvis ZiriTadi daniSnulebaa. gagebas sak-vanZo mniSvneloba aqvs akademiuri warmatebebis miRwevasa da praqtikulad yvela saxis saqmianobaSi. gageba-gaazreba aris imgvari saazrovno interaqcia teqstsa da mkiTx-vels Soris, romlis Sedegia teqstSi gadmocemuli Sinaarsis konstruireba mkiTxvelis cnobierebaSi. roca gageba efeqturia, mkiTxvels imdenad Rrmad esmis avtoris mier gadmocemuli saTqmeli, rom mas SeuZlia: wakiTxulis gonebaSi warmodgena, varaude-bis Camoyalibeba, daskvnebis gamotana, teqstSi gadmocemuli informaciis Sejameba da Sefaseba, SekiTxvebis dasma, Sedareba, kavSirebis gabma, wakiTxuli ideebis sxvebisTvis gaziareba da sxvadasxva konteqstSi gamoyeneba. wakiTxulis gageba-gaazrebis unaris ganviTarebisTvis gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs mkiTxvelis winare gamocdilebas, leqsikur marags da mosmenilis gageba-gaazrebis unars.
teqstis siRrmiseul gaazrebaze orientirebuli mkiTxvelisTvis damaxasiaTebelia e.w. metakognicia (fiqri sakuTari azrovnebis Sesaxeb), rac gulisxmobs gagebis TviTmo-nitorings. gagebis Seferxebisas kargi mkiTxvelebi gaazrebis alternatiul strate-giebs moiSvelieben xolme.
fonologiuri unarebi da anbanis codna droSi erTgvari TanmimdevrobiT viTardeba. ba-vSvs garkveuli fonologiuri mzaoba sWirdeba imisaTvis, rom anbani aiTvisos. Tumca ki-Txvis swavlis dawyebis Semdeg es ori komponenti paralelurad viTardeba da erTmaneTs aZlierebs, rac sityvebis dekodirebaze gadasvlis erT-erTi mniSvnelovani winapirobaa. rac Seexeba leqsikur maragsa da gageba-gaazrebas, isini sakmaod adre Caisaxeba zepiri komunikaciis gziT, Semdgom ki, teqstebTan urTierTobis procesSi, Rrmavdeba da mTeli cxovrebis manZilze viTardeba.
13
kiTxvis swavlebis sabaziso modeli - interaqtiuli da konstruqti vistuli midgoma
konstruqtivistul-interaqtiuli modeli aRwers urTierTmimarTebebs kiTxvis oTx Zi-riTad aspeqts Soris, esenia: mkiTxveli, davaleba/mizani, teqsti, konteqsti/garemo. ki-Txvis procesi efeqturad mimdinareobs, Tuki:
• mkiTxvels aqvs mzaoba, interesi da gacnobierebuli mizani mocemuli teqstis wasakiTxad;
• teqsti Seesabameba mkiTxvelis kiTxvis dones, interessa da wakiTxvis mizans;
• garemo komfortulia mkiTxvelisaTvis da Seicavs miznis miRwevisaTvis saWiro damxmare elementebs.
• kiTxvis procesi mimarTulia konkretuli, gacnobierebuli miznis miRwevisaken;
mkiTxveli
teqstidavaleba/
mizani
garemo/konteqsti
kiTxvis procesi
ganvixiloT es modeli saklaso oTaxis magaliTze:
mkiTxveli
kiTxvis swavlis procesSi unda gaviTvaliswinoT, rom TiToeul moswavles aqvs indi-vidualuri ganviTarebis uaxloesi zona (lev vigotski). maswavlebeli diagnostikuri da ganmaviTarebeli Sefasebis monacemebze dayrdnobiT daadgens moswavleTa mzaobas, saWiroebebsa da interesebs, SearCevs adekvatur teqstebsa da davalebebs. moswavleebi nabij-nabij iviTareben kiTxvis kompetenciebs da maswavleblis daxmarebiT euflebian gageba-gaazrebis strategiebs. maswavlebeli sxvadasxva saSualebas iyenebs patara mkiTx-velebSi motivaciis, Tavdajerebulobisa da TviTrwmenis gasaRviveblad.
14
kiT
xvisa
da
weris s
wav
lebis Z
iriT
adi s
akiT
xebi
teqsti
saswavlo procesSi gamoiyeneba mravalferovani teqstebi, romelTa sirTule Seesabameba moswavleTa kiTxvis dones1. teqstebi SerCeulia Tematur-Sinaarsobrivi, enobriv-grama-tikuli da vizualuri maxasiaTeblebis gaTvaliswinebiT. maTSi gaTvaliswinebulia ba-vSvebis asakobrivi interesebi da gakontrolebulia iseTi parametrebi, rogorebicaa teqstis moculoba, winadadebebisa da sityvebis sigrZe, ucnobi leqsikuri erTeulebis raodenoba da sxv. moswavleebi iTviseben mxatvruli, sainformacio-SemecnebiTi, pragma-tuli tipis teqstebis struqturul maxasiaTeblebs da Sesaferis strategiebs iyeneben maTTan samuSaod.
garemo/konteqsti
kiTxvis es aspeqti gulisxmobs wignierebis ganviTarebaze orientirebul fizikur da fsiqo-socialur garemos. kiTxva da wera interaqtiuli procesebia. Cveulebriv, kargi mkiTxveli cdilobs gauziaros sxvebs ama Tu im teqstis wakiTxvis Sedegad miRebuli informacia, STabeWdilebebi, daskvnebi da damokidebulebebi. amitom, gansakuTrebulad mniSvnelovania, Tu ramdenad aris uzrunvelyofili da waxalisebuli mkiTxvelebs So-ris saubrisa da azrebis gacvlis saSualebebi. gasaTvaliswinebelia, Tu ramdenad kom-fortul garemoSi uwevT moswavleebs kiTxva, aris Tu ara saTanado ganaTeba, sakmarisi haeri da a. S. aveji da aRWurviloba imgvarad unda moewyos, rom moswavleebs gauadvil-deT interaqcia, diskusiebSi CarTva, ideebisa da namuSevrebis gaziareba. klasSi sivr-cis efeqturad organizeba xels uwyobs `samkiTxvelos~, gaTamaSebebis, prezentaciebis, Toq-Sous tipis aqtivobebis Catarebas. sasurvelia, gamoiyos specialuri kuTxe, sadac maswavlebels saSualeba miecema, sagangebod imuSaos erT an ramdenime moswavlesTan. klasSi unda moewyos saklaso biblioTeka, romelSic sakiTxavi teqstebi bavSvebisTvis xelmisawvdomad iqneba ganTavsebuli sirTulis doneebis/Tematuri kategoriebis mixed-viT; saklaso oTaxis kedlebze gamoikras sityvebis kedeli, Tematuri da sasargeblo strategiebis posterebi, moswavleTa namuSevrebi da sxv.
sagangebo mniSvneloba aqvs imas, Tu ra ZiriTadi da damatebiTi resursebia (leqsiko-nebi, enciklopediebi, interneti) mkiTxvelisTvis xelmisawvdomi. aris Tu ara garSemo adamiani (maswavlebeli, biblioTekari, sakiTxis mcodne pirovneba), romelsac SeiZleba daxmarebisTvis mimarTos mkiTxvelma.
davaleba/mizani
kiTxvis dawyebamde maswavlebeli exmareba moswavleebs teqstTan muSaobis miznis gacno-bierebaSi. wakiTxvis Semdeg moswavleebi miubrundebian Tavdapirvelad dasaxul mizans da cdiloben Seafason, Tu ramdenad miaRwies mas da kiTxvis romeli unarebi/strate-giebi gamoiyenes wakiTxvamde, kiTxvis dros da wakiTxvis Semdeg. maswavlebeli periodu-lad gansxvavebuli sirTulis teqstebsa da davalebebs aZlevs moswavleebs ganviTarebis uaxloesi zonis gaTvaliswinebiT. erTsa da imave gakveTilze moswavleebi diferenci-rebul jgufebSi muSaoben sxvadasxva sirTulis teqstsa da davalebaze. periodulad
1 igulisxmeba mkiTxvelsa da teqsts Soris arsebuli urTierTmimarTebis sami done: frustraciuli, saswavlo da damoukidebeli.
15
maswavlebeli arCevanis Tavisuflebas aniWebs moswavleebs, raTa maT Tavad SearCion wasakiTxi wigni, weriTi davaleba an kiTxvis strategia.
kiTxvis miznis gacnobiereba xSirad ganapirobebs mkiTxvelis motivacias da kiTxvis Se-saferisi strategiebis SerCevas. ase rom, mkiTxvelis gamocdilebas (wasakiTxze arsebul codnas), motivacias, ganwyoba-damokidebulebebs, kiTxvis unarebsa da kiTxvis dros ga-mosayenebel strategiebs gansakuTrebuli wvlili Seaqvs kiTxvis procesSi.
wignierebis swavlebis optimaluri modeli - pasuxismgeblobis nabij-nabij gadacema
kiTxvis swavlebis optimaluri modelis mixedviT (Pearson & Gallagher, 1983), wignierebis ganviTarebaze orientirebuli aqtivobebis Sesrulebis dros pasuxismgebloba Tanda-TanobiT gadaecema maswavleblisgan moswavles. Tavdapirvelad maswavlebeli iwyebs ki-Txvis an weris konkretuli strategiis modelirebas mTel klasTan/jgufTan. Semdgom etapze, erToblivi da marTuli praqtikis gamoyenebiT, aaqtiurebs moswavleebs, Tavad ki mimarTavs miznobriv skafoldings. amis Semdeg moswavleebma unda daiwyon strate-giis gamoyeneba mcire jgufebSi an individualuri muSaobisas. am etapze maswavlebeli pirdapiri/eqsplicituri swavlebis nacvlad akvirdeba moswavleebis mier strategiis gamoyenebas da miznobriv daxmarebas uwevs maT saWiroebis SemTxvevaSi. maswavlebeli elis, rom sabolood yvela bavSvi SeZlebs modelirebuli da gavarjiSebuli strategiis damoukideblad gamoyenebas sxvadasxva saxis davalebebis Sesrulebisas.
kiTxvis swavlebis optimaluri modelis safuZvels warmoadgens vigotskis kvlevebi gan-viTarebis uaxloesi zonisa da saswavlo xaraCoebis (skafoldingis) Sesaxeb. mas sjeroda, rom maswavlebeli bavSvebs unda daexmaros axali cnebebisa da unar-Cvevebis swavla-Si uwyveti, miznobrivi interaqciis gziT. moswavle TandaTanobiT iRebs ganviTarebis uaxloesi zonis Sesabamisi sirTulis axal-axal amocanebs, maswavlebeli miznobrivad exmareba moswavles, Semdeg ki, saSualebas aZlevs mas, damoukideblad gamoiyenos axali codna sxvadasxva konteqstSi. aRniSnul process is ganixilavda, rogorc xaraCos.
aRniSnuli Teoriis adaptirebuli versia Seqmna regi rutmanma (Routman, 2002) da mas pa-suxismgeblobis Tanmimdevruli gadacemis modeli uwoda. am modelis mixedviT, pirvel etapze (`me vakeTeb~) maswavlebeli axorcielebs kiTxvis strategiis an unar-Cvevis mode-lirebas. amas mosdevs meore etapi (`Cven vakeTebT~), roca maswavlebeli pasuxismgeblo-bas gadaunawilebs moswavleebs da CarTavs maT praqtikul muSaobaSi (am fazas marTul praqtikasac uwodeben). mesame fazaze (`Sen/Tqven akeTeb(T)~) moswavle Tavad iRebs pasu-xismgeblobas da iyenebs gavarjiSebul unar-Cvevas, maswavlebeli ki saWiroebisamebr exmareba da afasebs mas.
roca amgvari skafoldingiT maswavlebeli iwyebs TiToeuli moswavlisaTvis adekvaturi daxmarebis gawevas, saWiro xdeba gakveTilis struqturisa da garemos Secvla, aseve, davalebebisa da saswavlo resursebis diferencireba. diferencirebul saklaso oTaxSi maswavlebeli organizebis sam ZiriTad formats iyenebs:
• mTel klasTan muSaobas;• garkveuli kriteriumebiT dakompleqtebul mcire jgufebTan muSaobas;• individualur swavlebas.
qvemoT mocemuli sqema asaxavs pasuxismgeblobis nabij-nabij gadacemis etapebs kiTxvisa da weris swavleba-swavlis procesSi. sqemaSi aRwerilia ZiriTadi aqtivobebi da klasis organizebis Sesabamisi formebi.
16
kiT
xvisa
da
weris s
wav
lebis Z
iriT
adi s
akiT
xebi
pasuxismgeblobis nabij-nabij gadacemis sqema
me vakeTeb
me vakeTeb _ Sen makvirdebi
Cven vakeTebT Sen akeTeb
Sen akeTeb _ me gak-virdebi
me vakeTeb _ Sen mo-nawileob
Sen akeTeb _ me gexmarebi
organizebis forma mTeli klasi mTeli klasi mcire jgufebi/indi-
videbi
individebi/mcire
jgufebi
kiTxvis unarebis
ganviTareba
saCvenebeli/samo-
delo kiTxva
maswavlebeli ki-Txulobs, moswa-vleebi usmenen. maswavlebeli esaubreba moswa-vleebs waki-Txulis Sesaxeb; xmamaRali inte-raqtiuli kiTxva.
erToblivi kiTxva
maswavlebeli iwyebs kiTxvas, moswavleebi hy-vebian mas; sau-broben teqstis Sesaxeb.
marTuli kiTxva
moswavleebi wyvi-lebSi/jgufebSi kiTxuloben ade-kvaturi sirTu-lis teqstebs, maswavlebeli miznobrivad ex-mareba da aZlevs ukukavSirs;
kiTxvis strate-giebis gamoyene-baSi varjiSi.
damoukidebeli
kiTxva
moswavleebi individualu-rad kiTxuloben SerCeul teqs-tebs; saubroben, weren da akeTeben prezentaciebs. maswavlebeli afasebs.
weris unarebis
ganviTareba
saCvenebeli/samo-
delo wera
maswavlebeli TvalsaCinod wers, moswa-vleebi ucqeren; maswavlebeli esaubreba moswa-vleebs dawerili teqstis Sesaxeb.
erToblivi wera
maswavlebeli iwyebs weras, gzadagza moswa-vleebi erTvebian weris procesSi.
marTuli wera (we-
ris saxelosno)
moswavleebi qmnian naweris pirvel (Sav) variants, ukiTxa-ven erTmaneTs, gadaamuSaveben da varjiSoben naweris redaqti-rebaSi maswavle-blis daxmarebiT; weris strategie-bis gamoyenebaSi varjiSi.
damoukidebeli
wera
moswavleebi individualurad qmnian mraval-ferovan weriT namuSevrebs (prezentaciebi da proeqte-bi), ukeTeben redaqtirebas, warudgenen maT auditorias da awyoben kriti-kul ganxilvebs.
kiTxvis samfaziani aqtivobis (gakveTilis) modeli
kiTxvis aqtivobas, Cveulebriv, samfaziani struqtura aqvs: kiTxvis dawyebamde, kiTxvis dros, da kiTxvis Semdeg.
qvemoT aRwerilia kiTxvis aqtivobis tipuri modeli TiToeuli fazis miznebiTa da Se-degebiT:
faza 1: wakiTxvamde (Semzadeba teqstTan muSaobisaTvis)
• wasakiTx teqstTan dakavSirebiT arsebuli codnisa da gamocdilebis gaxseneba/gaaqtiureba;
• teqstis/wignis, Temisa da gakveTilis miznis wardgena;
17
• molodinebis Camoyalibeba da Temisadmi interesis stimulireba;
• kiTxvis konkretuli samizne unaris/strategiis modelireba.
am fazaze ganxorcielebuli aqtivobebi moswavleebs exmareba kiTxvisaTvis momzadebaSi. miuxedavad imisa, aqtivoba sabunebismetyvelo teqstis damuSavebas isaxavs miznad, lite-raturuli nawarmoebis interpretaciasa da gamometyvelebiT wakiTxvas, Tu konkretuli aso–bgeris Seswavlas, es faza maswavlebels exmareba moswavleTa yuradRebis koncentri-rebaSi da winare codnis gaaqtiurebaSi. es swrafad da martivad SeiZleba gakeTdes, maga-liTad, teqstis winaswar mimoxilviT, ilustraciebis daTvalierebiT, varaudebis gamoTq-miT, fotos/videorgolis CvenebiT, gonebrivi ieriSiT, gamomwvevi SekiTxvis dasmiT da a.S.
xSirad wakiTxvamde faza moicavs maswavleblis mier specialuri minigakveTilis Catare-bas. am dros maswavlebeli ganumartavs da TvalsaCinod uCvenebs klass, Tu kiTxvis ro-meli unari/strategia unda gamoiyenon teqstTan muSaobis fazaze da rogor. maswavle-beli Tavad akeTebs kiTxvis samizne strategiis modelirebas da Tan xmamaRla aRuwers bavSvebs sakuTar qmedebebs.
faza 2: wakiTxvis dros (teqstTan muSaoba)
• teqstis wakiTxva da informaciis damuSaveba;
• modelirebuli samizne unaris/strategiis gamoyeneba-gavarjiSeba;
• samizne unaris/strategiis gamoyenebis monitoringi da ukukavSiri.
meore fazis mizania axali codnis konstruireba, kiTxvis procesSi miRebuli infor-maciis gaazreba da kiTxvis unarebis gamoyenebaSi varjiSi. am fazaze, sakuTriv kiTxvis procesSi, moswavleebi ukeT xvdebian, Tu rogor, rodis da risTvis gamoiyenon maswa-vleblis mier modelirebuli strategiebi.
meore fazis mizania, moswavleebma teqstTan aqtiuri muSaobiT SeiZinon axali codna, ganiviTaron axali unar-Cvevebi. es SeiZleba ganxorcieldes individualuri an jgufuri muSaobis formatiT, davalebis/aqtivobis baraTebis, Tematuri posterebis, vizualuri sqemebisa da sxva damxmare resursebis gamoyenebiT. mniSvnelovania, rom maswavlebelma Tvalyuri adevnos bavSvebis muSaobas da miznobrivi daxmareba gauwios maT sakiTxavi da-valebis Sesrulebis dros, agreTve, miawodos drouli ukukavSiri samizne strategiebis gamoyenebis Sesaxeb.
faza 3: wakiTxvis Semdeg (teqstTan muSaobis Semdeg)
• axali codnis siRrmiseulad gaazreba-ganmtkiceba;
• gavarjiSebuli unaris/strategiis gamoyeneba sxvadasxva konteqstSi;
• swavlis procesisa da Sedegebis Sefaseba.
mesame fazaze moswavleebi gamoiyeneben dauflebul codnasa da unar-Cvevebs ZiriTad sakiTxebze msjelobis, Sejamebis, SekiTxvebze pasuxis gacemisa Tu saintereso Semoqme-debiTi produqtis SeqmnisaTvis. isini gadaamowmeben, Tu ramdenad gamarTlda pirvel fazaze anu wakiTxvamde Camoyalibebuli molodinebi da Seafaseben gamoyenebuli stra-tegiebis efeqturobas.
18
kiT
xvisa
da
weris s
wav
lebis Z
iriT
adi s
akiT
xebi
sasurvelia, rom mesame fazaze moswavleebs mieceT axlad SeZenili codnis transferisa da demonstrirebis saSualeba. kiTxvis aqtivoba SeiZleba dasruldes leqsis, naxatis an bukletis SeqmniT, prezentaciiT, warmodgenis gaTamaSebiT da sxv. cxadia, am tipis samu-Sao moswavleebisTvis ufro sasargeblo da sasiamovnoa, vidre erTferovani, rutinu-li savarjiSoebis Sesruleba. aseTi SemoqmedebiTi davalebebiT moswavleebi gacilebiT ukeT iTaviseben miRebul codnas, qmnian sakuTar originalur namuSevrebs da warudge-nen maT sxvadasxva auditorias. swored ase uZlierdebaT bavSvebs avtoriseuli Tavda-jerebuloba, swavlis Sinagani motivacia da kiTxvisadmi dadebiTi damokidebuleba.
mesame faza saSualebas gvaZlevs, axali codna gamoviyenoT moswavleTa pirovnuli ganvi-TarebisaTvis. swored am fazaze cdiloben moswavleebi, kritikulad ganixilon avtoris miznebi, teqstSi dasmuli moraluri dilemebi da socialuri problemebi, TandaTanobiT gamoimuSaon sakuTari dasabuTebuli pozicia teqstSi asaxuli faqtebis, mosazrebebis Tu kulturuli stereotipebis mimarT.
wakiTxvamde
• winare codnisa da ga-
mocdilebis gaxseneba/
gaaqtiureba;
• Temisa da miznis ward-
gena;
• molodinebis Camoy-alibeba da Temisadmi
interesis stimulireba;
• samizne unaris/strate-
giis modelireba.
wakiTxvis Semdeg
• axali codnis siR-
rmiseulad gaazre-
ba-ganmtkiceba;
• gavarjiSebuli unaris/strategiis
gamoyeneba sxvadasxva
konteqstSi;
• swavlis procesisa
da Sedegebis Sefa-
seba.
wakiTxvis dros
• teqstis wakiTxva da
informaciis damu-
Saveba;
• samizne unaris/stra-
tegiis gamoyeneba-ga-
varjiSeba;
• samizne unaris/strategiis gamoy-
enebis monitoringi
da ukukavSiri.
19
diferencirebuli swavlebis midgoma
diferencirebuli swavleba niSnavs saswavlo procesis morgebas moswavleTa saWiroebe-bze. esaa erT klasSi myofi gansxvavebuli miRwevebis mqone moswavleTa gasxvavebulad swavleba. swavlebis diferencirebaSi SeiZleba igulisxmebodes erTsa da imave klasSi moswavleTa sxvadasxva jgufTan gansxvavebuli meTodebis da/an resursebis gamoyeneba. igi iTvaliswinebs erTi klasis moswavleebis dajgufebas/dayofas doneebis mixedviT.
diferencirebuli swavlebis mTavari mizania, rom TiToeulma moswavlem miaRwios sauke-Teso Sedegs Tavisi SesaZleblobebis farglebSi. am TvalsazrisiT diferencirebuli swavleba calsaxad ar gulisxmobs gansxvavebuli monacemebis mqone moswavleebis mier Tanabari Sedegebis miRwevas. SesaZlebelia, susti moswavle yovelTvis ver daewios war-matebulebs, Tumca, zogjer susti moswavle iseTive Sedegs aRwevs, rogorsac warma-tebuli. diferencirebuli midgomiT moswavleebs eZlevaT saSualeba, daZlion swavlis procesSi warmoqmnili barierebi da mkveTrad gaaumjobeson Sedegebi. maswavlebeli amas aRwevs uwyveti Sefasebisa da moswavleTa moqnilad dajgufebis gziT. saswavlo pro-cesSi SesaZlebelia iseTi elementebis diferencireba, rogoricaa: Sinaarsi, procesi, davalebebi da garemo.
erovnuli saswavlo gegmis mixedviT, diferencirebuli swavleba _ es aris saswavlo procesis imgvari organizeba, romelic gaTvlilia TiToeuli moswavlis an moswavleTa jgufebis saWiroebebze, unarebze da SesaZleblobebze. diferencirebuli swavleba aige-ba Semdegi faqtorebis gaTvaliswinebiT:
1. moswavleebisa da maswavleblebis molodinebis gacnobiereba;
2. moswavleebis codnis, unarebisa da swavlis stilis gansazRvra;
3. dakvirveba imaze, Tu rogor igeben moswavleebi davalebas;
4. samomavlo gegmebis dasaxvis mizniT Sedegebis Semowmeba da analizi.
diferencirebuli swavlebis efeqturi gamoyeneba mTlianad imazea damokidebuli, Tu ram-denad kargad icnobs maswavlebeli Tavis moswavleebs da ramdenad iTvaliswinebs TiToeuli moswavlis codnas, unar-Cvevebs, damokidebulebas da unikalur gamocdilebas, romelic yalibdeba mSoblebTan, TanatolebTan, mediasa da samyarosTan yoveldRiuri urTierTobiT.
diferenciaciis strategiis gamoyeneba maswavleblisgan swavlisa da swavlebis sxvadasx-va meTodis flobas moiTxovs.
ganaTlebis specialisti jenifer gofroi Tvlis, rom maswavlebelma, romelic diferen-cirebul swavlebas iwyebs, Svidi sabaziso principi unda gaiTvaliswinos:
1. SeiswavleT Tqveni moswavleebi da maTi interesebi, motivacia, saWiroebebi, miznebi. sasurvelia, es saswavlo wlis dawyebisTanave gaakeToT. SegiZliaT gamoiyenoT sxva-dasxva wyaro, magaliTad, moamzadoT specialuri kiTxvari, romelsac moswavleebi da maswavleblebi Seavseben.
2. gaacaniT moswavleebs diferencirebuli swavlebis idea. gamarTeT klasSi diskusia diferencirebuli swavlebis mniSvnelobisa da formebis Sesaxeb. es gansakuTrebiT aqtualuria, Tu diferencirebul swavlebas moswavleebi pirvelad exebian. moswa-vleebma imTaviTve unda icodnen, ratom iReben maTi Tanaklaselebi gansxvavebul davalebebsa da saswavlo resursebs. igive exebaT moswavleTa mSoblebsac.
3. safuZvlianad SeiswavleT sagnisa da klasis standartebi (misaRwevi Sedegebi) da pro-grama (Sinaarsi). darwmundiT, rom kargad gesmiT misaRwevi Sedegebis Semadgeneli unar-Cvevebi da maTi swavlebis meTodebi. Tu ase ar aris, nu daiwyebT diferenci-rebul swavlebas.
20
kiT
xvisa
da
weris s
wav
lebis Z
iriT
adi s
akiT
xebi
4. daiwyeT mcirediT. Tu diferencirebuli swavlebisken pirvel nabijebs dgamT, na-bij-nabij gaamdidreT gakveTilebi diferencirebuli aqtivobebiT. Tavdapirvelad dauTmeT diferencirebuli swavlebis bloks gakveTilis erTi nawili. ar aris auci-lebeli, rom yvela gakveTili datvirToT diferencirebuli swavlebis aqtivobebiT. TandaTanobiT gazardeT diferencirebuli aqtivobebis raodenoba da nel-nela ga-dadiT mTliani gakveTilebisa da Tematuri blokebis diferencirebaze.
5. imuSaveT organizebulad. es gansakuTrebiT mniSvnelovania diferencirebuli swa-vlebisTvis. imTaviTve gaacnobiereT, rom diferencirebuli swavlebis dros moswa-vleTa nawili klasSi damoukideblad imuSavebs. xSirad maswavlebelTa pirveli rea-qcia diferencirebasTan mimarTebiT ase gamoixateba: ̀ xuT nawilad xom ar gaviWrebi? me Tu ramdenime bavSvTan vimuSave, danarCenebs vin mixedavs? isedac ar undaT swavla da xom gadavlen yiraze?~ aseTi reaqcia sruliad mosalodnelia. diferencirebuli swavleba kompleqsuri procesia, is aqtivobebisa da resursebis efeqtur marTvas moiTxovs. amitom aucilebelia diferencirebis dawyebisTanave saTanado wesebisa da procedurebis danergva saklaso oTaxSi. klasis marTvis procesSi SegiZliaT daixmaroT moswavleebic. xSirad swored isini gvTavazoben organizebasTan dakavSi-rebuli problemebis originalurad gadawyvetis gzebs.
6. iyaviT Ria da moqnili. maswavleblebma viciT, rom gakveTilis gegma aris erTgvari gzamkvlevi da ara xelSeuxebeli dokumenti. Tu diferencirebuli gakveTili ise ar warimarTa, rogorc gegmavdiT, dafiqrdiT, ram gamoiwvia es. gaiTvaliswineT anali-zis Sedegad gamotanili daskvnebi momdevno gakveTilebis dagegmvisas.
7. iTxoveT daxmareba da gamoiyeneT yvela xelmisawvdomi resursi. SesaZloa, Tqvens sko-laSi romelime kolega aseve cdilobdes diferencirebuli swavlebis danergvas. Tu axlos aseTi aravinaa, skolis bazaze SeqmeniT maswavlebelTa saswavlo jgufi di-ferencirebuli swavlebis sakiTxze. aseve, mimarTeT internetSi wyaroebs, wignebs, gzamkvlevebs. yovelTvis gamoiZebnebian adamianebi, romlebic daxmarebas gagiweven inovaciuri midgomis danergvaSi. mimarTeT maT!
kiTxvis diferencirebulad swavleba
diferencirebuli swavlebis midgomas maswavleblebi warmatebiT iyeneben kiTxvisa da weris unarebis ganviTarebis procesSi. diferencirebuli gakveTilebis dagegmvisas isi-ni zemoT aRweril konceptualur safuZvlebs eyrdnobian. kerZod:
• praqtikulad yvela saklaso oTaxSi, erTi mxriv, mravalferovani da, meore mxriv, rTuli suraTi gvaqvs. gvyavs gansxvavebuli monacemebis, miRwevebis, winare gamocdilebis mqone mkiTxvelebi.
• saswavlo procesis organizebis dros mniSvnelovania moswavleTa individualuri saWiroebebis Seswavla da gaTvaliswineba.
• mniSvnelovania, rom moswavleebi sworad gadanawildnen samuSao jgufebSi da TiToeul jgufs daurigdes adekvaturi sirTulis teqstebi/davalebebi.
• yvela moswavlem da jgufma unda miiRos miznobrivi daxmareba da ukukavSiri kiTxvis procesSi da weriTi namuSevrebis Sesrulebisas.
kiTxvis diferencirebulad swavlebis erT-erTi yvelaze efeqturi da gavrcelebuli me-Todia marTuli kiTxva. marTuli kiTxvis aqtivoba gulisxmobs moswavleTa mcire jgufSi (an jgufebSi) Sesaferisi teqstis wakiTxvas da damuSavebas konkretuli unarebis/stra-tegiebis dauflebis mizniT. marTuli kiTxvis aqtivoba saSualebas aZlevs maswavlebels, gaaanalizos da gaiTvaliswinos TiToeuli moswavlis saWiroebebi, xolo moswavleebs exmareba, nabij-nabij ganaviTaron kiTxvis is unarebi, romelSic metad sWirdebaT gawa-fva. am wignis VI TavSi SegiZliaT gaecnoT marTuli kiTxvis aqtivobis detalur aRweras.
21
kiTxvis unaris Sefaseba
kiTxvis swavlebis gzaze skolis da maswavleblis saboloo mizania, rom yvela bavSvi aq-tiur mkiTxvelad Camoyalibdes. es imaze gacilebiT metia, vidre moswavleTa dekodi-rebaSi (sityvebis sworad wakiTxvaSi) gawafva. kiTxva kompleqsuri movlenaa da skolasa Tu klasSi gamoyenebuli Sefaseba saTanadod unda asaxavdes kiTxvis swavlis yvela mx-ares. wignierebis unarebis Sesafaseblad unda gamoviyenoT mravalferovani formebi da instrumentebi, raTa yvela moswavlem miiRos uwyveti da konstruqciuli ukukavSiri. es gansakuTrebiT aqtualuria diferencirebul saklaso oTaxebSi, sadac maswavlebelma in-formirebuli gadawyvetilebebi unda miiRos moswavleTa jgufebSi gasanawileblad, adek-vaturi sakiTxavi masalisa da davalebebis SesarCevad, miznobrivi daxmarebis gasawevad.
Sefaseba efeqturi swavlebis erT-erTi sakvanZo elementia. kvlevebi cxadyofs, rom regularul Sefasebas mniSvnelovani wvlili Seaqvs moswavleTa kiTxvisa da weris unare-bis ganviTarebaSi. is exmareba maswavlebels, gansazRvros moswavleTa individualuri saWiroebebi da Seitanos swavlebaSi Sesaferisi cvlilebebi.
farTomasStabiani erovnuli da saerTaSoriso testirebebi ar iZleva sakmaris infor-macias imis Sesaxeb, Tu ra sWirdeba calkeul moswavles. metic, semestruli Semajamebe-li testebic ar aris sakmarisi imis dasadgenad, Tu ras aRwevs TiToeuli moswavle ara mxolod wlis bolos, aramed saswavlo wlis mimdinareobisas. amitom maswavleblebi Semajamebeli Sefasebis garda mTeli saswavlo wlis ganmavlobaSi iyeneben saklaso gan-maviTarebel da diagnostikur Sefasebebs. aseTi Sefasebebi gacilebiT naTel da sando informacias iZleva moswavleTa konkretuli miRwevebis, Zlieri da susti mxareebis, gasaumjobesebeli aspeqtebis Sesaxeb.
kiTxvis swavleba–swavlis procesSi ZiriTadad vafasebT iseT unarebs, rogoricaa: fo-nologiuri unar–Cvevebi, anbanis codna, sityvebis dekodireba, gamarTuli kiTxva da gageba–gaazreba. saWiroebisamebr, amas SeiZleba daematos efeqturi kiTxvis ganmapirobe-beli iseTi unarebis Sefaseba, rogoricaa: wignTan muSaobis sawyisi Cvevebi, mosmenili teqstis gageba, Txroba, wakiTxulis Sesaxeb msjeloba, azris werilobiT Camoyalibeba. aseve gasaTvaliswinebelia sxva umniSvnelovanesi faqtorebic: kiTxvis motivacia, kiTx-visadmi damokidebuleba, mkiTxvelis Tavdajerebuloba da sxv. romelime komponentSi CamorCena sakmao zians ayenebs ara mxolod kiTxvis, aramed sxva unarebis dauflebis processac.
klasis doneze ganxorcielebul Sefasebas uzarmazari gavlena aqvs moswavleTa mkiTx-velebad Camoyalibebis traeqtoriaze. kiTxvis unaris saklaso Sefasebis sami ZiriTa-di tipia: skriningi, diagnostireba da progresis monitoringi. cxrilSi mocemulia Ti-Toeuli maTganis mokle daxasiaTeba.
Sefaseba aRwera magaliTi
skriningi
mizani: moswavlis Zlieri da susti mx-areebis adreuli gamovlena moswavlis unarebisa da SesaZleblobebis siR-rmiseuli kvlevis gareSe. skriningis Sedegia riskis jgufis moswavleebis gamovlena.
saswavlo wlis dasawyisSi yvela moswavles Cautarda inidividualuri xuTwuTiani kiTxvis testi, romelic daadgens moswavleTa mzaobas axali codnisa da unarebis SesaZenad.
diagnostire-ba
mizani: moswavlis warmateba/warumate-blobis mizezebis povna; daskvnebis gamoyeneba moswavlis susti mxareebis daZlevisa da SesaZleblobebis sru-lad realizebisaTvis.
riskis jgufSi moxvedril moswav-leebTan maswavlebelma Caatara diag-nostikuri testireba imis dasadgenad, Tu ratom ar aris SesamCnevi winsvla.
22
kiT
xvisa
da
weris s
wav
lebis Z
iriT
adi s
akiT
xebi
progresis monitoringi
mizani: swavleba-swavlis procesis efeqturobis dadgena; esaa moswavleTa Sualeduri Sefaseba, romelic gamoav-lens moswavlis miRwevebs da swav-lebis efeqturobas.
tardeba periodulad, raTa ganisazRv-ros: vis ra miRweva aqvs? vis ar aqvs sakmarisi miRweva? vis ra saxis dax-mareba sWirdeba?
pirveli semestris Sua periodSi mas-wavlebelma mTel klasSi Caatara in-formaciuli teqstis gageba-gaazrebis jgufuri weriTi testireba. Sedegebis analizma aCvena, rom saWiroa: a) mTel klasSi axal terminebTan muSaobis strategiebis gavarjiSeba, b) klasSi informaciuli teqstebis ufro xSir-ad wakiTxva, g) ramdenime moswavlisT-vis informaciuli abzacis Sejamebis strategiis xelaxla swavleba.
praqtikaSi sxvadasxva Sefasebis miznebi xSirad erTmaneTs nawilobriv gadafaraven xolme. zogierTi kargad Sedgenili instrumenti SeiZleba ori an meti daniSnulebiT gamoviyenoT. magaliTad, teqstis xmamaRla wakiTxvis erTwuTiani testi SeiZleba gamov-iyenoT rogorc skriningis, ise diagnostirebisa da progresis monitoringisaTvis; kar-gad mofiqrebuli saSinao da saklaso davalebebis Sesrulebis analizi saukeTeso wyaroa rogorc progresis monitoringis, ise diagnostikuri msjelobisTvis da a.S.
xSiri da mizanmimarTuli Sefaseba moswavleTa kiTxvis unaris nabij–nabij ganviTarebis erT–erTi umniSvnelovanesi sayrdenia. am mizniT skolebSi efeqturad iyeneben iseT ZiriTad meTodebsa da saSualebebs, rogoricaa: kiTxvis procesze dakvirveba, gasaubreba kiTxvis Sesaxeb, morbenali Canawerebi, testebi, davalebebis analizi, rubrika (Sefasebis sqema).
am saresurso wignSi TiToeuli Tavis bolos mocemulia testebisa da rubrikis nimuSebi diagnostikuri da ganmaviTarebeli SefasebisTvis. testis nimuSebi Seicavs mokle aRw-eras, Catarebis instruqcias, maswavleblisa da moswavlis samuSao formebs. maswavleb-els SeuZlia maTi sxvadasxva kombinaciaSi gamoyeneba imis mixedviT, Tu romel klasSi ra mizans isaxavs testireba. rogorc wesi, aq mocemul testebs skriningisa da diagnos-tikisTvis viyenebT. Sesabamisad, mizanSewonilia maTi gamoyeneba TiToeuli semestris dasawyisSi an Sua periodSi da ara semestris bolos, Semajamebeli Sefasebis mizniT.
wignis merve Tavi mTlianad eTmoba saklaso ganmaviTarebeli Sefasebis safuZvlebsa da efeqtur saSualebebs. warmodgenili instrumentebis momzadeba da gamoyeneba ar aris dakavSirebuli did xarjebTan da teqnikur sirTuleebTan. am instrumentebis moSveli-eba sakmaris informacias awvdis maswavlebels TiToeuli moswavlis Zlieri da susti mxareebis Sesaxeb, rac, Tavis mxriv, swavlebis adekvaturi meTodebisa da resursebis SerCevas uwyobs xels.
23
kiT
xvis
Sef
aseb
is Z
iriT
adi
fo
rme
bis
a d
a in
str
ume
nteb
i
Sef
aseb
is f
or
ma/i
nst
ru
-me
nti
aRwe
ra
maga
liT
i
kiT
xvis
pr
oc
esz
e d
akvi
rve
ba
masw
avl
ebel
i ak
virdeb
a (u
yureb
s da/
an u
smen
s) m
osw
av-
lis
mie
r x
mama
Rl
a wa
kiTxv
as, Cu
mad w
akiT
xvas
; mo
swav
lis
mo
qmed
ebeb
s wy
vil
Si, jgu
fSi
, mT
el k
las
Si w
arma
rTul
i in
ter
aqtiu
li
aqtiv
obe
bis
dros.
masw
avl
ebel
i sa
kuTar
dRiu
rSi
Cai
niSn
avs
ram
den
ime
mosw
avl
is `
nega
tiu
r~
qcev
ebs,
roml
ebic
kiT
xvis
dros
iCen
s Tav
s (m
ag. si
tyv
ebis
Sec
domi
T w
akiT
xva, m
ousv
en-
roba
kiT
xvis
dros,
SfoTva
sak
uTar
i az
ris
gam
oTqm
i-sa
s da
sxv.
).
gasa
ubr
eba
kiT
xvis
Ses
axeb
masw
avl
ebel
i in
div
idual
urad
esa
ubr
eba
mosw
avl
es
kiTxv
is s
xvad
asxv
a as
peqt
is S
esax
eb; zogj
er S
efas
ebis
am
inst
rume
nts
erTvi
s sa
gang
ebod S
edge
nil
i ki
Txv
aric
.
masw
avl
ebel
i at
areb
s in
div
idual
ur g
asau
breb
as m
os-
wavl
eebT
an k
iTxv
is m
otiv
acii
sa d
a ki
Txv
isad
mi d
amok-
ideb
ul
ebis
Ses
axeb
spe
cia
luri
kiTxv
aris
gam
oye
nebi
T.
Tan
mxl
ebi
Cana
wer
ebi
masw
avl
ebel
i si
Rrmi
seul
ad a
anal
izeb
s mo
swav
lis
mie
r
kiTxv
is d
ros
gamo
yene
bul
gas
aReb
ebs/
strat
egie
bs d
a Se
cdome
bs.
masw
avl
ebel
i sa
kuTar
dRiu
rSi
Cai
niSn
avs
im s
trat
e-gi
ebs,
roml
ebsa
c m
osw
avl
e iy
eneb
s na
cno
bi d
a ucno
bi
sityv
ebis
wak
iTxv
is d
ros.
ase
ve, Ca
iniS
navs
da
aana
li-
zeb
s im
tip
ur S
ecdome
bs, roml
ebsa
c m
osw
avl
e uSv
ebs
kiTxv
is d
ros.
tes
teb
i
skrin
ingt
esti, d
iagn
ost
ikuri
tes
ti, S
ual
eduri
tes
ti,
Sema
jam
ebel
i tes
ti; m
aswa
vleb
lis
/spe
cia
lis
tis
mie
r
Semu
Save
bul
i ar
astan
dar
tiz
ebul
i tes
teb
i; s
tan
dar
ti-
zeb
ul
i tes
teb
i.
sasw
avl
o w
lis
das
awyi
sSi
masw
avl
ebel
i at
areb
s er
ovn
ul
i sa
swav
lo g
egmi
s mi
xedvi
T g
ansa
zRvr
ul
i Zi
riT
adi
una
reb
is s
krin
ings
sag
ange
bod S
erCe
ul
i sa
kiTxa
vi w
igni
sa d
a sp
ecia
luri
formi
s ga
moye
nebi
T.
dav
aleb
ebis
ana
liz
i
masw
avl
ebel
i aa
nal
izeb
s mo
swav
lis
mie
r s
akiT
xavi
da
masT
an d
akav
Sireb
ul
i zep
iri/
weril
obi
Ti
dav
aleb
ebis
Se
srul
ebas
. ig
ul
isxm
eba
sakl
aso, sa
Sina
o d
a Se
ma-
jam
ebel
i dav
aleb
ebi.
masw
avl
ebel
i Se
agrove
bs m
osw
avl
eTa
namu
Sevr
ebs
da
gaaa
nal
izeb
s sa
mizne
una
reb
is p
raq
tik
ul
i ga
moye
nebi
s Zl
ier d
a su
st m
xaree
bs S
efas
ebis
sqe
mis
(rubr
ikis
) ga
moye
nebi
T.
ru
brik
a (S
efas
ebis
sqe
ma)
masw
avl
ebel
i iy
eneb
s Tvi
TSe
fas
ebis
a da
urTie
rTSe
-fas
ebis
sqe
mebs
, roml
ebic
moic
avs
Sefas
ebis
krit
eri-
ume
bs d
a in
dik
atoreb
is s
kal
as.
gama
rTul
i ki
Txv
is a
qtiv
obi
s das
rul
ebis
Sem
deg
mos-
wavl
eebi
msj
elobe
n sq
emis
gam
oye
nebi
T.
24
kiT
xvisa
da
weris s
wav
lebis Z
iriT
adi s
akiT
xebi
kiTxvis unaris Sefaseba komponentebisa da klasebis mixedviT
qvemoT mocemuli cxrili Seicavs sarekomendacio informacias kiTxvis unaris diagnosti-kuri/ganmaviTarebeli Sefasebis testebis/davalebebis Sesaxeb klasebisa da komponentebis mixedviT. rasakvirvelia, zogierT SemTxvevaSi ama Tu im testis Catareba miTiTebulis garda sxva etapzec gaxdes saWiro, rac moswavleTa individualur monacemebze, saswav-lo miznebsa da diferencirebis amocanebze iqneba damokidebuli. muqad gaferadebuli ujrebi mianiSnebs, rom ama Tu im testis Catareba rekomendebulia miTiTebuli klasisT-vis (am testebis variantebi SegiZliaT ixiloT portalze: www.kargiskola.ge). Ria feriT gaferadebuli ujra ki mianiSnebs, rom Sesabamisi komponenturi unaris diagnostikuri gadamowmeba SeiZleba sasargeblo aRmoCndes mTel klasTan an klasis nawilTan.
qarTuli ena
#kiTxvis
komponentitesti/davaleba maxasiaTeblebi
klasi
I II III IV V VI
1wignTan muSao-bis sawyisi Cvevebis testi
wignis elemen-tebis amocnoba
individualuri. zepiri
2fonologiuri unar-Cvevebi
sityvis bgere-bad danawevreba
individualuri. zepiri
3 anbanis codna
asoebsa da bgerebs Soris Sesabamisobis dadgena
individualuri. kiTxviTi.
4gamarTuli kiTxva
sityvebis wakiTxva
individualuri. kiTxviTi
5teqstis wakiTx-va
individualuri. kiTxviTi
6leqsikuri mar-agi
sityvis mniSvn-elobis gamoc-noba
jgufuri. wer-iTi.
7
gageba-gaazreba (mxatvruli te-qstis, sainfor-macio teqstis)
a) mxatvruli (TxrobiTi) te-qstis wakiTxva da SekiTxvebze pasuxis gacema b) sainformacio teqstis wakiTx-va da SekiTx-vebze pasuxis gacema
individualuri an jgufuri. ze-piri an weriTi.
25
qarTuli, rogorc meore ena
#kiTxvis
komponentitesti/davaleba maxasiaTeblebi
klasi
I II III IV V VI
1wignTan muSaobis sawyisi Cvevebi
wignis elemen-tebis amocnoba
individualuri. zepiri
2fonologiuri unar-Cvevebi
sityvis bgerebad danawevreba
individualuri. zepiri
3 anbanis codna
asoebsa da bge-rebs Soris Sesabamisobis dadgena
individualuri. kiTxviTi.
4gamarTuli kiTx-va
sityvebis wakiTx-va
individualuri. kiTxviTi
5 teqstis wakiTxvaindividualuri. kiTxviTi
6 leqsikuri maragi sityvis mniSvne-lobis gamocnoba
jgufuri. weri-Ti.
7
gageba-gaazreba (mxatvruli teqs-tis, sainforma-cio teqstis)
a) mxatvruli teqstis wakiTxva da SekiTxvebze pasuxis gacema b) sainformacio teqstis wakiTxva da SekiTxvebze pasuxis gacema
jgufuri. weri-Ti.
26
kiT
xvisa
da
weris s
wav
lebis Z
iriT
adi s
akiT
xebi
G-PriEd-is sakiTxavi wignebis gamoyeneba saswavlo procesSi
wignis am nawilSi mocemulia informacia saqarTvelos dawyebiTi ganaTlebis proeqtis (G-PriEd) farglebSi Seqmnili sakiTxavi wignebis miznobriobisa da maxasiaTeblebis Sesaxeb.
yvela sakiTxav wigns miniWebuli aqvs sirTulis konkretuli done, romelic ganisaz-Rvreba Semdegi sakvanZo parametrebiT:
• Tematika da Sinaarsi
• teqstis tipi da struqtura
• teqstis zoma (sityvebisa da winadadebebis sruli raodenoba)
• winadadebis saSualo sigrZe (sityvebis saSualo raodenoba winadadebaSi)
• Znelad dekodirebadi sityvebis procentuli wili teqstSi (grZeli sityvebi da mravalTanxmovniani sityvebi)
• semantikurad rTuli sityvebis procentuli wili teqstSi
• sityvis saSualo sigrZe (asoebis raodenoba sityvaSi)
• Sriftis zoma
• ilustraciebi
• teqstisa da ilustraciebis ganawileba gverdebze
wignebis miznobrioba
doneebad dalagebuli sakiTxavi wignebis mTavari mizania, bavSvebma ikiTxon bevri da ikiTx-on xSirad. swored amisken gvibiZgebs e. w. `oqros wesi~ kiTxvis swavlaSi: rac mets vkiTx-ulobT, miT ukeTesad vswavlobT kiTxvas. amisaTvis moswavleebs xeli unda miuwvdebodeT Sinaarsobrivad da Janrobrivad mravalferovan, asakisaTvis Sesaferis sakiTxav masalaze. isini mudmivad unda kiTxulobdnen sxvadasxva tipisa da Tematikis, adekvaturi sirTu-lis teqstebs1. es saWiroa rogorc kiTxvis teqnikis gasamarTad, ise leqsikuri maragisa Tu fonuri codnis gasamdidreblad, gageba-gaazrebis unaris gasaviTareblad da, rac arsebiTad mniSvnelovania, kiTxvis motivaciis SesanarCuneblad. amitom rekomendebulia am wignebis gamoyeneba gakveTilze saCvenebeli, erToblivi, marTuli da damoukidebeli kiTxvis blokebSi. mTavaria, maswavlebelma sworad SeurCios moswavleebs (an moswavleTa jgufebs) wignebi da moargos isini saswavlo mizans da moswavleTa saWiroebebs erovnuli saswavlo gegmis moTxovnaTa gaTvaliswinebiT. rasakvirvelia, SesaZlebelia, rom moswav-lem Sin waiRos wigni wasakiTxad an konkretuli davalebis Sesasruleblad. es wignebi gaamdidrebs saklaso biblioTekebs da maswavlebels saSualebas miscems, saxelmZRvane-losTan erTad mravalferovani sakiTxavi resursi SesTavazos bavSvebs.
G-PriEd-is damatebiT sakiTxav wignebs ramdenime konkretuli da praqtikuli daniSnule-ba aqvs: kiTxvis teqnikis nabij-nabij ganviTareba; zepiri da weriTi komunikaciisT-vis saWiro leqsikuri maragis gamdidreba; `wignebis enis~ daufleba2; gageba-gaazrebis strategiebis gamoyeneba; samyaros Sesaxeb codnis gaRrmaveba; kiTxvis motivaciis gaR-viveba da wignebisadmi pozitiuri damokidebulebis Camoyalibeba. es wignebi ar aris rekomendebuli rutinuli savarjiSoebis SesrulebisTvis, gramatikuli konstruqciebis eqsplicituri/pirdapiri swavlebisaTvis, Tumca, ar gamoricxavs mravalferovani, gan-
1 sirTulis mixedviT gamoiyofa sami donis teqstebi: damoukidebeli, saswavlo da frustraciuli. saswavlo donis teqstisTvis sityvebis 95%-is codna da sityvebis 95%-is uSecdomod wakiTxva kargi maCvenebelia.2 `wignebis enaSi~ vgulisxmobT teqstis specifikur semantikur, struqturul, sintaqsur maxasiaTe-blebs, romlebic iSviaTad gvxvdeba zepirmetyvelebaSi.
27
vrcobiTi aqtivobebis ganxorcielebas da xels uwyobs enobrivi unarebis implicituri/arapirdapiri gziT aTvisebas.
cxrilSi damatebiT mocemulia sakiTxavi wignebis praqtikuli gamoyenebis meTodolo-giuri aspeqtebi, romlebic Seesabameba kiTxvis unaris nabij-nabij1, dabalansebulad, integrirebulad da diferencirebulad swavlebis midgomebs.
sabaziso strate-giebi aqtivobis formati samizne unarebi
saCvenebeli (sa-modelo) kiTxva
maswavlebeli xmamaRla ukiTxavs wigns mos-wavleebs pauzebiT an pauzebis gareSe.
• wakiTxulis mosmena da gageba;• wignis struqturis aRqma;• leqsikuri erTeulebis aTviseba;• kiTxvis strategiebis modelireba da gamoy-
eneba.
erToblivi kiTxva da misi variaciebi
maswavlebeli da mos-wavleebi erTad kiTxu-loben wigns.
• wignTan muSaobis sawyisi Cvevebi;• sityvebis dekodireba/cnoba;• teqstis struqturis aRqma;• leqsikuri erTeulebis aTviseba;• kiTxvis strategiebis gamoyeneba;• kiTxvis teqnikis gawafva.
marTuli kiTxvis aqtivoba
moswavleebi wyvilebsa da jgufebSi kiTxulo-ben adekvaturi sirTu-lis (saswavlo donis) wignebs maswavleblis miznobrivi daxmarebi-Ta da ukukavSiriT.
• kiTxvis teqnika (sizuste, tempi, intonacia);• teqstis struqturis aRqma;• leqsikuri erTeulebis aTviseba;• gageba-gaazrebis strategiebisa (varaudebis
gamoTqma, warmosaxvaSi gacocxleba, SekiTx-vebis dasma, kavSirebis damyareba, daskvnebis gamotana...) da grafikuli sqemebis gamoyeneba;
• sxva mkiTxvelebTan interaqcia da TanamSrom-loba;
• msjeloba da diskusiaSi monawileoba;• refleqsia da teqstis kritikuli Sefaseba.
damoukidebeli kiTxva
moswavleebi damou-kideblad kiTxuloben adekvaturi sirTulis (damoukidebeli kiTx-vis donis) wignebs.
• kiTxvis teqnikis gawafva (sizuste, tempi, intonacia);
• teqstis struqturis aRqma;• leqsikuri erTeulebis aTviseba;• gageba-gaazrebis strategiebisa da grafikuli
sqemebis damoukideblad gamoyeneba;• gageba-gaazrebis monitoringi;• refleqsia da teqstis kritikuli Sefaseba.
wera
moswavleebi monawile-oben saCvenebeli weris, erToblivi weris, marTuli werisa da damoukidebeli weris aqtivobebSi.
• weris teqnikis gawafva;• sxvadasxva daniSnulebis (werili, dRiuri,
moTxroba da sxv.) weriTi namuSevris Seqmna;• naweris gadamuSaveba da redaqtireba.
kiTxvis aqtivobis ganvrcoba
mkiTxvelTa Teatri, piesis gaTamaSeba, te-qstis interpretacia, ilustrireba, audio da videoCanawerebi.
• kiTxvis teqnikis gawafva;• weris teqnikis gawafva;• teqstis SemoqmedebiTad gadamuSaveba;• teqstis prezentacia.
1 igulisxmeba e. w. `pasuxismgeblobis nabij-nabij gadacemis modeli~, romelic kiTxvisa da weris swavlebis procesSi oTx ZiriTad meTodologiur safexurs aerTianebs, esenia: 1. saCvenebeli kiTxva / saCvenebeli wera; 2. erToblivi kiTxva / erToblivi wera; 3. marTuli kiTxva / marTuli wera; 4. da-moukidebeli kiTxva / damoukidebeli wera.
28
kiT
xvisa
da
weris s
wav
lebis Z
iriT
adi s
akiT
xebi
sakiTxavi wignebis gamoyenebis periodebi
wignebis gamoyeneba saswavlo wlis ganmavlobaSi rekomendebulia miniWebuli kiTxvis donis gaTvaliswinebiT, magaliTad, Tu wignze miTiTebulia done 3.2, es niSnavs, rom am wigniT muSaoba mizanSewonilia mesame klasis Sua periodSi (3.1 donis wignebis wakiTxvis Semdeg da 3.3 donis wignebis wakiTxvamde). ra Tqma unda, klasSi SeiZleba aRmoCndnen moswavleebi, romlebic dagegmilze adre/gvian waikiTxaven ama Tu im donis wigns. dif-erencirebuli midgomiT wigni SeirCeva moswavlis miRwevebisa da saWiroebebis gaTvalis-winebiT. garda amisa, wakiTxvis periodi SeiZleba ganisazRvros kiTxvis aqtivobis tipis mixedviTac, magaliTad, SesaZloa, moswavleTa wyvils mesame klasis dekemberSi marTuli kiTxvis ativobisTvis SevTavazoT 3.2 donis, xolo damoukidebeli kiTxvisTvis _ 3.1 donis wigni.
qarTulis, rogorc meore enis sakiTxavi wignebi
zemoT CamoTvlili sabaziso aqtivobebis garda, meore enis swavlebis procesSi sakiTxa-vi wigni SeiZleba gamoviyenoT Semdegi daniSnulebiTac:
suraTis aRwera da SekiTxvebimaswavlebeli saubrobs ilustraciis Sesaxeb, svams adreul reproducirebaze orientirebul SekiTxvebs.
sruli fizikuri reaqciamaswavlebeli svams SekiTxvebs/aZlevs miTiTebebs ilustra-ciebis mixedviT, moswavleebi reagireben fizikuri moqmede-bebiT.
ilustraciaze gamosaxulebis moZebna dasaxelebuli sityvis mixedviT
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, ilustraciaze moZebnon gamosaxuleba dasaxelebuli sityvis mixedviT.
miTiTebuli gamosaxulebis mixedviT sityvis dasaxeleba
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daasaxelon sityva mi-TiTebuli gamosaxulebis mixedviT.
saCvenebeli/erToblivi wera ilustraciis gamoyenebiT
moswavleebi asaxeleben sityvebs, maswavlebeli wers maT dafaze. weris procesSi SeiZleba CaerTon moswavleebic.
fonologiuri savarjiSoebi ilustraciebis gamoyenebiT
moswavleebi ilutraciebze eZeben ama Tu im bgeriTi Semad-genlobis mqone sityvebs; asruleben am sityvebis bgerebiTa da marcvlebiT sxvadasxva saxis manipulaciebs.
qarTulis, rogorc meore enis wignebis kiTxvis doneebi
qarTulis, rogorc meore enis SemswavlelTaTvis gansazRvrulia kiTxvis Semdegi donee-bi: pirveli (1.1, 1.2); meore (2.1, 2.2, 2.3); mesame (3.1, 3.2, 3.3); meoTxe (4.1, 4.2, 4.3); mexuTe (5.1, 5.2, 5.3).
qarTulis, rogorc meore enis sakiTxavi wignebis kiTxvis doneebi Seesabameba qarTulis, rogorc meore enis moqmedi saxelmZRvaneloebis doneebs. aqedan gamomdinare, konkretuli donis sakiTxavi wignebis Setana mizanSewonilia im klasSi, romelSic maswavlebeli iyenebs Sesabamisi donis saxelmZRvanelos, magaliTad, Tu maswavlebeli meoTxe klasSi aswavlis mesame donis wigniT, maSin is am klasSi gamoiyenebs 3.1, 3.2, 3.3 donis sakiTxav wignebs1.
cxrilSi mocemulia wignebis gamoyenebis sarekomendacio periodebi da muSaobis formebi.
1 gamonaklisi SemTxvevebis garda, roca calkeuli moswavleebis saWiroebebi diferencirebuli mid-gomis mixedviT gansxvavebuli donis sakiTxavs moiTxovs.
29
done klasi muSaobis forma
1.1, 1.2 pirveli
wignTan muSaobis sawyisi Cvevebis gamosamuSavebeli aqtivobebi, mag-aliTad, arasityvieri nawilebis (ilustraciis, ZiriTadi teqstis) gamoyofa; fonologiuri savarjiSoebi;leqsikuri erTeulebis gacnoba;saCvenebeli kiTxva;erToblivi kiTxva maswavlebelTan erTad;asoebis da xSiri sityvebis moZebna; winadadebebis, striqonebis dasawyisisa da dasasrulis moZieba da miTiTeba; teqstSi konkretuli sityvis an winadadebis povna;winadadebaSi sityvebis raodenobis daTvla;mSobliur enaze varaudis gamoTqma teqstis Sinaarsis Sesaxeb ilus-traciebze dayrdnobiT;sityvis/winadadebis ilustraciasTan dakavSireba;wignis mixedviT dasmul SekiTxvebze pasuxi da miTiTebebis Sesruleba (bunebrivi midgoma);saCvenebeli wera wignis mixedviT.
1.1, 1.2, 2.1, 2.2,
2.3meore
fonologiuri savarjiSoebi;leqsikuri erTeulebis gacnoba;saCvenebeli kiTxva pauzebiT;erToblivi kiTxvis variaciebi;xmamaRla kiTxvis variaciebi: gameorebiTi kiTxva, monacvleobiT kiTx-va, urTierTwakiTxva da sxv.;xSiri sityvebis moZebna;sityvebis dekodireba, cnoba;winadadebebis dekodireba; wignis mixedviT dasmul SekiTxvebze pasuxi da miTiTebebis Sesruleba (bunebrivi midgoma);naxatis Sesatyvisi winadadebis an dasmul SekiTxvaze pasuxis moZieba teqstSi;teqstis mixedviT naxatis Seqmna/gaferadeba an dasruleba; erToblivi wera da enobrivi praqtika wignis mixedviT.
2.3, 3.1, 3.2, 3.3,
4.1mesame
informaciis daakavSireba Sesabamis ilustraciasTan, personaJTan;dialogisa da Txrobis garCeva;xmamaRla kiTxvis variaciebi: gameorebiTi kiTxva, monacvleobiT kiTx-va, urTierTwakiTxva, mkiTxvelTa Teatri da sxv.;ilustraciebze dayrdnobiT varaudebis gamoTqma teqstis Sinaarsis garSemo mSobliur enaze;Sinaarsis gasagebad arasityvieri elementebis moSvelieba;tipografiuli miniSnebebis garCeva (mag., msxvili, gadaxrili, gamuqebuli, feradi Srifti);teqstis (replikis, leqsis strofis), abzacis, winadadebis dasawyisisa da dasasrulis gamoyofa da sxv.;marTuli kiTxvis aqtivoba (kiTxvis strategiebis gamoyeneba);moswavlis kiTxvis donis mixedviT SerCeuli wignis damoukideblad kiTxva.
30
kiT
xvisa
da
weris s
wav
lebis Z
iriT
adi s
akiT
xebi
3.3, 4.1, 4.2, 4.3,
5.1meoTxe
marTuli kiTxvis aqtivoba;moswavlis kiTxvis donis mixedviT SerCeuli wignis damoukideblad kiTxva;xmamaRla kiTxvis variaciebi: gameorebiTi kiTxva, monacvleobiT kiTx-va, urTierTwakiTxva, mkiTxvelTa Teatri da sxv.;ilustraciebze dayrdnobiT varaudebis gamoTqma teqstis Sinaarsis garSemo;SekiTxvebis dasma da pasuxebis moZieba;teqstis Sinaarsis dakavSireba garemosTan, pirad gamocdilebasTan an sxva teqstebTan da sxv.
4.3, 5.1, 5.2, 5.3
mexuTe da me-eqvse
marTuli kiTxvis aqtivoba;moswavlis kiTxvis donis mixedviT SerCeuli wignis damoukideblad kiTxva;xmamaRla kiTxvis variaciebi: gameorebiTi kiTxva, monacvleobiT kiTxva, urTierTwakiTxva, mkiTxvelTa Teatri da sxv.; nacnobi teqs-tidan sasurveli/SerCeuli nawyvetis gamarTulad da gamometyvelebiT wakiTxva;varaudebis gamoTqma teqstis Sinaarsis garSemo;SekiTxvebis dasma da pasuxebis moZieba; teqstis Sinaarsis dakavSireba garemosTan, pirad gamocdilebasTan an sxva teqstebTan da sxv.. teqstis an calkeuli epizodis sakomunikacio situaciis (avtori, adresati; Tema, mizani) amocnoba;sakiTxavi amocanebis Sesabamisad teqstSi eqspliciturad mocemuli informaciis povna;sagnis, garemos, moqmedebis, movlenis aRwera da sxv.;movlenaTa da moqmedebaTa Tanamimdevrobis, maT Soris mizezSedego-brivi kavSirebis amocnoba;personaJebis emociebis, maTi qcevis motivebs amocnoba;teqstSi avtorisa da personaJebis sityvebis garCeva; siuJetis ganviTarebis safexurebis gamoyofa;sakuTari damokidebulebis gamoxatva personaJisa da misi moqmedebis/qcevis mimarT; personaJTa saqcielis Sefaseba; eqsplicitur informaciaze dayrdnobiT daskvnis gamotana.
am wignebis gamoyeneba saswavlo wlis ganmavlobaSi, ZiriTadi saxelmZRvaneloebis para-lelurad, xels Seuwyobs rogorc kiTxvis unarebis ganviTarebas, aseve, zogadad, eno-brivi kompetenciebis daxvewas da akademiuri moswrebis gaumjobesebas yvela saganSi.
