Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu

7/23/2019 Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu

1/242

^y^*#-i-tSW./-

yt

fimay

me

v-w~*~mr

Degerli

Okuyucu ..

-

Islam

Diinya

Goriisu,

ilim ve

ihatasi sonsuz

olan

Cenab-i Hak

tarafindan

va'z

edilmis (ortaya konulmus)

oldugunclan insan fitrati

ve

kainat

gercekleriyle

tarn

ve

mutlak

bir mutabakat

halindedir.

Fakat O'nun zengin

muhtevasini,

umumi umdeleri

(prensipleri) itibariyle

kavrayarak

kendi tefekkur

ve

tahassusunti

O'nun

ruhu

kurtulamazlar.

.

-

.

Bu

rezadlann

Hog6ru ,

Dinler

Arasi

Diyalog

ve

Kur'an'da Tarihsellik

yibi palyaco

maskarahkiarmi

andiran

idclialar

vesilesi

ile

serdedilen

batil

goriislerle,

fikir diinyanuz

-adela-

civik

bir baicik

deryasi

haline

Bu

baiakligin,

uydurma

clil taraftarhgi

ve

Osmanb'ya

dair yakisiksiz

degerlendirmeler gibi pek

cok

usulf,

bir

hayli de akaidde

ayak

kaydiran

esast

yaban

otlan ve

dikenleri

varchr

%

*

.

.

-

Boyle

bir

mevsimde

Hak-Batil

tefriki

icin

vahid-i

kiyasi

olacak islam?

prensipleri toplu

bir

halde okuyucuya

,

.

sunan

bu eseri

yayinlamaktan

ciclden biiyiik

bir

seref ve

1

bahtiyarhk

duymaktayiz ..

.

.

crac

m


2/242

fQ,

^

.*

*

f

^n

iSLAM

DUNYA GORUU-


3/242

Kadir

MISIROGLU

SEBiL

YAYJNLARI

Nu

DIZGi

-TASHiH

KAPAK

OFSETHAZIRLIK

BASKI-CILD

YAYINA

HAZIRLAYAN

:258

:OmerFarukDemiresik

:

Altinoluk

Grafik

/ Halil

Ermij

:

Altinoluk

Grafik

/ Mustafa

Erguvan

:

BayrakYayimcihk-Matbaacilik

Davutpasa

Cd.

Nu:

14/2

Topkapi/fst.

.'Aliihsan

Bahadir

Copyright

Sebil

Yayinevi

ISBN

980-975-580-034-9

ISLAM

DUNYA

GORU

IKINCI

BASIM

JSTANBUL2010

SEBiL

YAYINEVi

Tunusbagi

cad.

Nu:

2/1

Dogancilar

USKUDAR-iSTANBUL

Tel:

0216

553

51

51

www.sebilyayinevi.com


4/242

KISALTMALAR

a.g.e.

adi gegen eser

a.g.m.

adi gegen makale

a.y ayni

yerde

vd.

ve devami

s. sayi

sh.

sahife

c.

cild

bkz.

bakimz

ilh.

ila

ahir

k.s.

kaddese

sirrahu'l-aziz

r.a.

:

radiyallahu

anh

v.

:

vefati

h.

hicri

m.

:

miladi

trc. tercume

eden

a.s.

aleyhissalatu

vesselam

DIA

:

Diyanet

islam

Ansiklopedis

INNE'D-DINE

iNDELLAHi'L-ISLAM

Muhakkak ki,

Allah Katmda

Din,

islam'dir.

(Sure-i

Al-i

imran,

ayet:

19)


5/242

At

*

Aft

t^ffr

o

Ui

&/*

AK

v~?&

jM

#?*

Latinize metni igin

kari sayfaya bakmiz.

Mukaddime

Niyetiyle...

NiYAZ

EY

LUTUF

VE

KEREMi

SONSUZ OLAN

ALLAH'IM,

NUR-i

MUHAMMEDI

HURMETJNE;

MiLLETiMiZi

ASLI

HUVJYETJNE

QEVJR

MiLLETJMiZi

ASLI

HUVJYETJNE

QEVJR

MiLLETiMiZi

ASLI HUVJYETJNE

QEVJR

BU

FAKiR

U PURTAKSJR

KULUNU

DA

LUTFEN VE

KEREMEN

O

MUBAREK

OLUSJAN

HJSSEMEND

EYLE .

LiSANINDAN

NAHAK SOZ SADIR

OLMASINDAN

ONU

BERI

KIL VE

JZHAR

EYLEDIGJ

HJS VE

RKJRLERE

FEYYAZ BiR

TESELSUL

BEREKETI JHSAN

EYLE ..

YA MUTEKELLIM,

YA ALLAH ..

YAMUIN U YA ALLAH

I..

YALATIFUYA

ALLAH ..

&m.

s


6/242

MUELLiFiN

(YAZARIN)

YAYINLANMI?

ESERLERJ

BiR

MAZLUM

PADl^AH:

SULTAN

ABDULHAMiD

(2007)

MALKOQOGLU KARDESLER

(Tarihi

Roman)

(2007)

CEM

SULTAN'IN

PAPAGANI

(Tarih?

Roman)

(2006)

BiR

MAZLUM

PADISAH:

SULTAN

ABDULAZiZ

(2006)

ZAGANOS

PA$A

(Tarihi

Roman)

(2006)

BiR MAZLUM

PADi$AH:

SULTAN

VAHIDEDDIN

(2005)

HAYAT FELSEFESi

YAHUD

YAAMAK

SANATI

(2005)

D

JZMECE MUSTAFA

(TarihT

Roman)

(2005)

KAVUKLU

iHTiLALCi

(TarihT

Roman)

(2005)'

ITHAFLI FIKRALAR

(2005)

FiLiSTiN

DRAMI'NIN

DUSUNDURDUKLERI

(2004)

GURBET

iQiNDE

GURBET

(Hatirat)(2004)

UQ

HiLAFETQi

$AHSiYET

(1995)

ASIKLAR OLMEZL.

(1994)

GEQMI'S

GUNU ELERKEN

(Hatirat) C. I

(1993)

GEQMiS

GUNU ELERKEN

(Hatirat)

C. II

(1995)

BiN UYDURMA

KELIMEYi

BOYKOT

(1993)

iSLAM

YAZISINA

DAiR

(1 993)

USTAD

NECiP

FAZIL'A

DAIR

(1993)

Gegmi^

ve

Gelecegi

He HILAFET

(1993)

CEMRE(Siir)(1992)

HiCRET

(Hatirat)

(1990)

iSLAMCI

GENQLJGiN

EL

Kl'TABI

(1981)

KANLI

DUGUN

(TarihT

Roman)

(1972)

UZUNCA

SEVINDiK

(TarihT

Roman)

(1973)

KIRIK

KILIQ (TarihT

Roman)

(1973)

ALi

UKRU

BEY

(1978)

LOZAN

ZAFER

Ml, HEZiMET

Mi?

C. I

(1965)

LOZAN ZAFER

Mi, HEZIMET

Mi?

C.

II

(1974)

LOZAN ZAFER

Mi,

HEZiMET

Mi?

C.

Ill

(1977)

OSMANOGULLARI'NIN

DRAMI

(1974)

MUSUL

MES'ELESi

ve

IRAK

TURKLERI

(1972)

MOSKOF

MEZALiMi

C.

I

(1970)

MOSKOF

MEZALiMi

C. II

(1970)

AMERiKA'DAZENCi

MUSLUMANLIK

HAREKETl

(1967)

KURTULUS

SAVASI'NDA

SARIKLI

MUCAHiDLER

(1967)

YUNAN

MEZALiMi

(TURK'UN

SiYAH

KiTABI)

(1966)

MACAR

iHTiLALi

(1966)

Muellif

(2000)


7/242

HER HAKKI

MAHFUZDUR

(ALL

RIGHTS

RESERVED)

&m

VE

MEN LEMYAHKUM

BIMA

ENZELALLAHU

FE

ULAiKE

HUMUL-KAFiRUN

Meali:

Kim

Allah

in

indirdigi

He

hukmetmezse,

ite onlar, kafirlerin

ta

kendileridir .

(Maide

Suresi,

44. ayet)


8/242

igiNDEKILER

ONSOZ

15

BiRiNCi BOLUM

DUNYA GORUSU

A- DUNYA GORUSU NEDiR?

22

B-

iSLAM DUNYA

GORUSU

31

a-

Din

39

b-Tarih

39

c-

Dil

ve Edebiyat

42

JKJNCi BOLUM

.

iSLAM

DUNYA

GORUSU

I-

ISLAM

DUNYA

GORUUNUN

FARJK VASIFLARI

51

A-

iLAHILiK

53

B-

DUALiZM

79

II-

iSLAM

DUNYA

GORUSUNUN

PRENSJPLERJ

1-

iSLAM DUNYA GORUSUNGN MUCERRED

VEYAFELSEFI PRENSiPLERi

91

A-

iRADECiLIK veya VOLANTARiZM

PRENSiPi

95

a-

Been iradenin

Mahiyyetl

ve

Hududlan

97

b-

Beerl

irade

Uzerindeki

Muhtemel

Tesirler

1C9

c- Dinin

Sundugu

Tesell

119

d-

Mahrumiyetler Karismda Tasavvuff

Telaff ve

TedavT

Yollan

134

e-

Netice

139

B-

ALEMSUMULLUKveyaUNiVERSALiZM

PRENSiPi

143

C-

TECRiD

veya

iDEAUZM

PRENSiPi

157


9/242

D-

I'NSANiYETQiLiK

veya

HUMANJZM PRENSiPi

179

a-

insanin Mahiyeti

179

b-

Kolelik

ve CSriye

Meselesi

192

c- insan

Haklari

200

aa-

Azinlik

Haklari

209

bb-

Hayvan

Haklari

216

cc-

Cevreyi

Koruma

220

E- GERQEKQiU'K

veya

REALiZM PRENSiPi

227

a-

islam

Fitrat Dinidir

229

b-

Maslahat

Meselesi

237

F-

iLlMClLiK

veya

SiYANTlZM

PRENSiPi

249

G-

AKILCILIK

veya

RASYONALiZM

PRENSiPi

265

H-

lYlMSERLlK veya OPTiMiZM PRENSiPi

275

2-

iSLAM

DUNYAGORUSUNUN MUAHHAS

veyaAMELI

PRENSiPLERi

285

A-

TEADDILiK

veya DJNAMiZM

PRENSiPi

287

B-

I'CTiMAILiK

veya

SOSYAL

ADALET

PRENSiPi

299

a-

Iman

300

b-

Nefis

Tezkiyesl

301

c- ZckSt

304

d-

infak

306

C- NiZAM

PRENSiPi

315

D- ADALET

PRENSiPi

331

a-

idare

333

b-

Kaza

(Yargi)

336

c-

Beserf

Munasebetler

341

E-

HURRI'YET

PRENSiPi

345

a- Kolelik

ve Esaret

354

b- Daru'l-Harb

359

c-

Kaza

ve

Kader

361

F-

CiHAD

PRENSiPi

373

G-

AHLAK

PRENSiPi

397

a-

islam

Ahlaki

ila'iT

Mense'lidir

408

b-

islam'da

Ahlak.

Akla Dayanir

413

c- islam Anlaki,

Digergamlik

Esasma

Musteniddir

416

d-

islam

Ahlaki,

Sosyal Agirlklidir

418

e- islam'da

Anlak, Ferdl

Vakarve Haysiyeti Koruyuc.iH:jr...420

H- FiiLi

KISTAS PRENSiPi

425

TOPRAK

458

SEMAiL

461

SONSOZ

465

AHISLAR

iNDEKSi

475

ONSOZ

MevcQdlyetimlzln

derinliklerinden

ijelcn

ve

bize

olumsuz

otduumuzu

bildiren

bir

sadti

uardir

ki,

bu blzde

iecelli

eden Allah'in

ir$ad

sadasidir.

Paskal

Bu

eserin

mevzuunu

teskil

eden

Islam prensipleri

ilk

defa

ola-

rak kirk

sene

ewel

Amerika'da Zenci

Miislumanlik Hareketi

1

isimli

eserimizde

zencileri

Musltimanhga

celbeden

esbab-i

mucibe

olarak

ele almis

ve gayer,

kisa

bir

surette

yazmistik. Daha

sonra

Islam

davasi

yolunda

yuruyen

genglerimizin

tezadlanna

sahid

oldukga, bu

gibi

zaaflann isiam'in

temel

umdelerinin

(prensiplerinin)

layikiyla

hazmedilememis

oimasindan

dogdugunu

fark

etmis ve

1

Istanbul,

1967,

Sebil Yaymevi.

e


10/242

ISLAM DUNYA GORUSU

KADIR

MISIROGLU

bu

sebeple

haftahk

Sebil

dergimizde

2

zaman zaman

bu

mevzulan

daha tafsilatli

bir

suretle

kaleme almishk.

O

yazilann gorclugii

alaka sebebiyle,

hazin

gurbet maceramiz

sirasindaki

:1

namiisait

sarllara

ragmen, yarim

kalmis

bu

yazilan

kitaplastirmak ve bazi

ilavelerle

birlikte

Islamci

genclige

derli toplu bir sekilde

sunmak

istedik. Bu

arzumuzu 1981 yilinda Frankfurt'ta

islamci

Cencligin

F.I

Kitabi

adiyla

yayinlanan

eserimizde,

gercekiestirdik.

Buna

muazzez

dinimizin, bir

Diinya

goriisu olarak kavranmasina

yardmici

olabiimek

maksadiyia

islamci genclige aid

olan

bir

cok

meseleyle

birlikte

bu yazilan

da dercettik.''

Aradan

gecen

otuz

seneye

yakin bir

zaman

zarfinda

gorulmiistiir

ki; temel islam?

prensiplerin

kavranmasinda

ve

hazmedilmesindeki

kifayetsizlik

sebebiyle

islam

cephede hizmet

veren

kimselerin

bir

kisminin

gerek

fikirlerinde

ve gerekse

hareketlerinde

ortaya

cikan

tezadlar

bos

goriilemez

bir noktaya varmistir.

Gercekten

Islam'm

saltanati

men ettigi

5

( ),

cumhuriyeti emrettigi

( )

Osmanh

o

z

Bkz.

7

Oeak

197(1 tarihinde

baslayip

?A9

sayi

cikarabildigimiz haflahk Sehil

Dergisi'nin

miihlelif

sayilannda islam

Diinya

Goriisii

hakkinda

yazdigimiz

yazilar,

H

Tafsilat iein bkz.:

Kiiilir Misirwjlu

Gurbat

Icinde

Gurbet,

Istanbul,

20(M.

4

Frankfurt,

1981

,

Sebil

Yayinevi

'

1

lakikalle

(slain, sallanati

ne

emreder

ve ne de men

eder.

Zira O,

idarede sekil

htisiisunda

iimmeli

serbest birakmistir.

Biinun

manasi,

siyasi

idare

seklinin

maslaha-

ta,

yani

ahvalin

geregine

gore

gerceklestirilmesi

hakkinda sarih bir cevazdir.

Sallanalm,

Islam

larafindan

men edilmemis

olduguna

dair,

bu idare sekline

siddetle niuanz

olan

^iilerin

kendilerine

metbu

addettikleri Hazret-i Ali'den

bir misal

verelim:

O bilyiik

saliabiye,

vefati

yaklasligi bir

demde:

-Sender) sonra Hazret-i

Hasan

a biat

edelim mi?

diye soruimus.

O

da:

'

Bum]

size

he

emrederim

ve

ne

de men

ederim'..

buyurmustur.

Islam'da

saltanat, yani devlet reisliginin

babadan cgla

gecm.esi

men

eclmis

olsaydi

Hazret-i AM

boyle bir karsihk

verir miydi?

Dogrusu

suriur

ki,

islam'da siyas5

sistem oiarak sekil

degil. ruh

veya

muh-

tcva

emredilm.stir

Bu da

ddrt amir kiikuir.de

te2ahiir eder:

a-Ahkam-i

$er'iyyc'nin

tenfizi: Yani $eria:

hukiirr.lerinin

fiilen

tatbiki

b-Emanetln ehline

tevdli:

Yani

amme

selahiyet ve

ikticannin

kulianilmasini

scab cttiren mevki

ve

memuriyetlere

adam tayir.inde ehliyete itibar

olunmasi.

c-$ura il karar

verlimesi:

bunlari

yerine getiren bir siyasi

kadroya karsi, idare

edilenler

icin

de.

bir dorduncii

sart

olarak

d-Biat

gereklidir. Yani

vaciptir ki,

bu da

munzam bir se?im

demektir.

Yukandaki

sarll.in

haiz

olan bir

idare

ne suretle isbasina gelmis

olursa

olsun,

Devleti'nin

bir islam devleti

olmadigi

( ),

hatta Islam'in

devleli tan-

zim

davasi

giilmedigi veya

Zulkarneyn'in

pulperesl iskcnder-i

Kebir

oldugu

gibi tarihle

ilgili sayisiz

yanli hukmun

yam sira

Uin'in 6z

muhlevasina

aykin

olarak

Musevl

ve

Hiristiyanlann da

-Peygamberimizi

ve

Yuce Kur'an'i

kabul

etmeseler

bile-

cennete

girecekleri

6

,

bazi

ayetlerin

tarihsel

( )

oldugu

7

,

hiikiimlerinin

mevzii

ve

gegici

bulundugu

tarzinda serdedilen

ve

burada

tadadi

imkan-

siz,

-ilstelik

maalesef

pek gogu-

kasdi

olan

yanhslar sebebiyle bu

esere once

Tarihten

Giiniimuze

Tahrif Har


11/242

ISLAM

DUNYA

GOKUSU

KADIR

MISIROGLU

aid

goriislere temas

mecburiyeti

hasil

olmus

ve

bu

gibi

meselele-

rin lafsllati Tarihten Giiniimuze

Tahrif

Hareketleri adindaki

diger

esere havale edilmekle

beraber

gayet muhiasar

bir

surette

burada

da

bazi

sapik

goriislere

isaret

edilmesine

luzum

hissetmis

oldugumuz

gdrulecektir.

Aslmda ehl-i

siinnet

cizgisine

aykin

goruslerin,

eweliyetle -az

da

olsa

mevcud

olan-

gercek

din

alimlerimlzce

cevaplandinlmasi

gerekirdi.

Bunu

uzun

zaman

bekledik.

Lakin

kifayetsiz

birkac

yayindan

8

baska ortaya

ciddi

bir

cevabi eser konulamadigindan

biz, Osmanli

olctisi'inde

bir miinewer

olarak din, tarih ve

edebi-

yal

sahalanndaki

urnurni

malumatimiza istinaden bu

muhiasar

cevablara

eserimizde

yer

vermeyi

vicdanT bir

bore

addettik.

Zira

bu gibi

meselelerin ele almdigi

ikinci

eserimizde goriilecegi

Uzere,

bu

yanlislann cogu

dagdaki

cobanlarm

bile

fark edip yadirgaya

cagt

temel dint esaslarla

ilgilidir. Yani bunlann

cogu

asirlardan

beri iizerinde iltifak

edilmis

hususlara

dairdir.

Ostelik

Islam

'da

batih, bahl olarak

tarumanin; hakki, hak

olarak

tammaktan evvel

gerekmesi sebebiyle''

sadece

islam Diinya

G6rusu nu

anlatmakla

iktifa etmek

istemedik.

Gerci Trabzon'daki

bazi

gayretli hemserilerimin

yaymlamaya

basladlklan

Keyhan

Dergisi nden gelen

hahiskar talep

uzerine

Islam

Diinya

G6riisii nii

daha

siimullii bir surette ele

ahp yaz

maya baslamis

bulunmaklayiz.

10

Bu sen

yazilarda

da

Islam

Diinya

Gori'tsu'ne

aykin

beyanlarla vaki

olan

tahrif cur'etkarliklanni

ele

o

8

Bu

yayn'nr.

di'gprli

arkadasimiz

Ebubekir

Sifil'in

musirrar.e

yaziian

lie

Meh-

met

Orui;

Diya'-.n;

Tu/ogi

'

[ s

-

.-i:ibd.

2C.CA)

ve Prof. Dr. Yiimni Sezer- Diyalcg

IhfiiiHti. (Js ,serci(^

[Istanbul. ZOOS)

tcp':anmis'.:r.

''

Kim ki THijiitii

(Allah'tan

baskasinij inkar eder

ve

Allah'a iman ederse,

;tip-

hesiz

ki,

sajjlam

bir

kulpa

(tirva-i viiska)

sanlmis olur. (Baksra Suresi,

ayet:

256)

Kirn,

Yahudi

oe

Hiristiyanlanr,

kujriir,de

(kafir

olduklannda)

$iiphe eder,

onlarm

irifr/Jtchinin saliih

otduQunu

sdy/erse,

iman etmi$ olmaz ..

(Abdiilaziz

b. Abdullah

(d-K.'icihi

^ierh

i Nevakiz ve'l-Islam)

10

Bkz:

Ug

nyda

bir yaymlanan

bu

derginin

Arahk 2005 tarihli yaymlanan

ilk

sayisindan

ilibaran

ayn:

adh sen

yazilar.

almak

plammiz

dahilindedir. Fakat boyle iig

ayda

bir

yaymlanan

bir

dergide

bu

mevzuun

layik-i

vechile vaz'i,

uzun

bir zaman alacagi

dusiincesiyle

gencjerimizin

bir

an

ewel

ikazi

maksadiyla

meseleyi

larihi seyri ile

de

ele alarak boyle

mustakil

iki eser

olarak

ortaya

koymak

mecburiyeti hasil

oldu.

Her ne kadar insan

beyni

icin mucerredleri

kavramak,

nitisah-

haslan

kavramak kadar

kolay

degilse

de

-hie

olmazsa Islam']

dava

eder

bir

tavir

icinde olanlann-

hizmetlerinde

kifayetsiz

kalmamalan

igin

bu

hususta

belli

bir seviyeye

ulasmalan

sarttir.

Unutmamak

gerektir

ki,

Islam'da

iissu'l-esas olan,

gayba imandir :

Pek

gok

dtrit

mesele

ve

hassaten iman umdeleri miicerreddir.

Bunlann

da birtakim

yeni muanzlan

vardir

ki, bunlar evveliyetle

bir

kisim

sapik

filozoflar

12

ve

onlann mufsid

dusiinceler

idir. Bu sebepledir

ki,

islam Diinya

G6riisij nu

daha

genis ve

zengin

misallerle

ve

daha

kolay

anlasihr bir

sekilde,

umumi

efkara

sunarken

okuyucuyu

sikmamak

maksadiyla felseft

goriislere

de

muhtasar

bir

sOrette

temas

etmek

yoluna

gittik. Bunu

bir zardret

addettik.

Bu

zarureti karsilamak uzere

kaleme

alinmis olan

isbu

eser,

-tahdis-i

nimet

kabilinden

soylemek

gerekirse- rnevzuunda ilktir.'

:i

QUnkU islam'in

gerek miicerred

ve gerekse rnusahhas

prensiple

lini gesilli

ilni-i

kelam,

fikih ve siyer

kitaplannda

bulmak kabilse

de

bunlann derli

loplu

bir

surette

bir araya

getirilmis

oldugu bir

eser mevcud degildir. Belki varsa da

bizim

gormemis

oldugumuzu

soylemek

herhalde

daha

dogru

olur.

Bakara

Sjresi,

ayet:

3.

12

Filos .

dos: sofia i=e

nikmet demektir. B'j

iki

yunanca

kellmeden

luretil-

:r,i5 bjiunan

filozof

iss

hikmet

sever

manasmadir.

Milaltan

alu asir oncesine

kadar

filozof.ara

hakim

karf.iigi

olan

sagesse denilirui. Sagesse,

blzdeki

hikmet

i::ar.asir.adir.

ilk

olarak

Pisagor (Pythagore),

bu

kelimeyi

uluhiyete

Idyik

ijbrerek

dab;:

mtitevazi

olan

fibzof

kelimesini

kullanmi? ve bunu

herkese

tavsiye etiri^tir.

Sonralan

Eflatun ve Aristo

tarafindan

o zamanlar

rnustakii bir

ilim

olan

siyasiyat

da

fi:lsefe

ile

birle^iirildi.

Bbylecs filozoflar

tip

dahil

zamanlannin her

ilmine

aijina

bir

Stma

olarak ortaya

ciktilar.

13

Gerci

Mecelle-i

Ahkam-i

Adliye adiyla

bilinen

eski

Medeni

Kanunumuz'da

UmOmi

biikurnler

99

madde halinde tertip

ve tanzim olunmu^lur.

Fakat

bunlar, sirf

isl; r\

Diinya Gorii u'nun

bir kismi

olan

muamelata

dairdir.


12/242

ISLAM

DUNYA

GORUSt)

RlhakTka islam

ehidi Seyyid

Kutub

merhfimun,

aynen

bizim

gibi

adlandirilmis,

yani

islam'in

Dunya

Gdru$u

ismiyle

merhum

Ali

Arslan

Hocaefendi

tarafindan

dilimize

kazandinl-

mis

bir

eseri

mevcuddur.

Fakat

bu

eser,

sistematigi

itibariyle

hatahdir.

Zira

icine

dolclurulmus

bulunan

bilgiler,

birtakim

temel

prensiplere

irca

edilerek

ele

ahnmamis

bulundugundan

dagimklik

arz

etmektedir. Bu

durum,

onun

ismiyle

muhtevasi

arasmda

hic

sliphesiz

bir

tezaddir.

Murteza

Mutahhan

nin

Tevhtdi

Diinya

GorUfu

15

isimli

eseri

ise,

uzunca bir

makale hacminde

olmasi

sebebiyle

son derece

kifayetsizdir.

DUnya

gorU$U,

hayat

ve

Kainat'i

mevcQdiyet

ve

isleyis

itibariyle

birtakim

umunii

prensiplerin

lsigi

altinda degerlendi

ren

bir

gorus

demektir.

Boyle

bir

goriis,

miitearifelerle

(isbati

gerekmeyen

temel

haktkatlerle)

baslayip

kendi

icinde

tezada

diismeksiziti

bir

tefekkiir

ve

lehassiis

sislemi

olusturur

kl;

bunda

ayni

zamanda

insan

miifekkiresi

icin

varid-i

halir olan

her

swale

bir

eevap

verilmis

olmasi

lazim

gelir.

Bir

goriisU,

Diinya

goriisti

kilan

asil

muessirin,

su

genislikteki

muhtevanin

ayni

zamatula

lezadsiz

olmasidir.

Bu

acidan

bakildiginda,

islam

Diinya

Goriisii

insanlik

fikir

tarihinde

tek ve

emsalsizdir.

Hlinde,

gercek

vazu

(koyucusu)

ilmi

mutlak olan

Cenab-i

Hakk'in

oldugu

bir

Diinya

goriisii

bulunan

miisluman

topluluklann

bugiin

icine

diisti'ikleri

perisanligin

sebebi,

bu

yazilarda

hulasaten

anlatilacak

olan fikr?

muhtevanin

layikiyla

anlasihp hazmedile

rnemis

olmasindan

veya

boyle

iken zamanla

ondan

uzaklasilmis

bulunmasindan

baska bir

sey

degiidir.

16

KADIR MISIROGLU

Seyyid

Kiilub

(Terciima Ali Asian;-

islam'in

Dunya

GoriisU.

Istanbul,

1970.

15

Murteza

Ayatullah Mutahhari-

Tevhidi

Dunya Gorusii.

(Istanbul,

1981)

ve

vine ayni

uazann

'

Kur'an'da Insan'

',

(Ankara.

1984;

isimli

eseri...

16

Bu

nercefji,

sapikliga

siiriiklenmeden

ence

yazdig;

Zutmetten Sura

isimli

(iecjerli

eserinde

$emseddin

Giinaltay

-jzun

uzun ve

hakl:

esbao-i

mucibelerle

.inlaltiM.i:]

si;n.r.i

soy ;

:l;'ir.( kt(?ilir:

Miistumanlar

dinlerinde

hakikaten alim

olduklan

?.aman

biitun

Diinya

Ckammleri

aramnda

alim idiler.

Butiin

alemin

onderi

idiler.

ehatm

sirlanm

A bilmemek

hastahfjina

tutulunca

artik

haktkt

mevcudiyetlerini

muhafaza

edeme-

J

yerf.-fc

heztmete uijradttar.

(a.g.e.

Istanbul

1998,

sh.

149)

*&&?

Bu

demektir ki,

bugiiri islam

Alemi'nin

iginde

bulundugu

ahlakt, siyasf,

iktisadt.

.. ilh. perisanliktan

kurtulabilmesi icin

lazim

gelen

ilk sart,

islam'i

yeniden

ve

dogru olarak

anlamak,

onun

layemQt

(olumsiiz)

prensiplerini

giiniimuz

maslahatiyla

te'lif

etmek dirayetini gosterebilmektir.

Bu

ise;

islam

Alemi'nde

birinci

derecede

gercek

alimlerin

ve

duriist idareci

kadrolann bir

miikeilefiyetidir.

Zamammizda

-hentiz

kifayetli

olmasa

da-

bu

istikamette

bir

gelisme

musahede

olunmaktadir.

ileride

izah

edi-

lecegi iizere

globallesen

diinyamizda, Hiristiyan

Bati

Alemi'nce

isLimafobi

adi

altinda islam in

diisman

ilan

edilmesinin

asil

saiki

bu

gelismedir.

Diger taraftan

unutmamak

lazimdir

ki,

her

fiil,

bir

his

veya

diisQnce

zemininde

vukua

gelir. Zemin

yanlissa

vanlacak

netice

de hak

ve hayir

olamaz ..

Diger

taraftan

islainT

tefekkiir

zemininde

bugiiri

islam

Alemi

q:apinda

musahede

olunmakta

olan

gelisme ve

dinamizm;

harigteki

dQman

faaliyetinin

hizlanip

girifllesmesini

intac

etmis bulunmaktadir.

Diinya

sTyasi

edebiyatinda

islamafobi

(islam korkusu)

acliyla

yeni

bir

mefhurnun nievcudiyeti

bu

gercegin

aldatmaz

bir

sahididir.

Insanlik

fikir

tarihinde

butiin

besen

faaliyetlerde temel

sai

kin

bir

fikr-i

saib,

yani hak;

ve

amel-i

saib,

yani

hayra

ukismak

oldugu

bir

bedahetlir.

Bu iki gaye ise,

sirf beeri

akilla

husule

gelmez.

Akil,

hakka ve hayra

ulasmakta

kifayetli

olsaydl,

akilh

adamlar hie

sue

islemez veya

her sue isleyenin

akilsiz

sayilmasi

lazim gelirdi.

Bu demektir

ki,

aklin

kifayetsizligini

giderecek

bir

baska

muessire

ihtiyac vardir.

O

da

vahy-i

ilahiden baska

bir

sey

olamaz. Qiinkii

ondan

gayrt

butiin miiessirler,

aklin

dunundadir

(asagtstndadir). Akh

asan ve ona, acze

diistiigu

her

yerde

yardim

eden ancak

vahy-i ilahidir

ki, bu

lazime

Cenab-i

Hakk'in

besere

nebiler gondermek

suretiyle

yardim

etmesi ve

bu

yardimi, ilk

insan

I lazret-i

Adem'le

baslatmis

olmasiyla sabittir.

iste

bu

sebepledir

ki,

vahye

dayanan

ve

muhtevasi,

ilahi

bir siyanetle

giiniimiize

kadar

korunmus

bulunan Islam

Diinya

Goriisii

inusliimaiilar

ve

hatta

butun insanlik

icin

yegane

kurtulus

garesidir.

(), (ufanda

o


13/242

ISLAM DUNYA

GORUSU

Nuh'un geinisi

yibidir.

Muzdarip beseriyet

icin yegane

ve tek

garedir.

Elverir

ki,

dogru

olarak

anlasilabilsin ve beseri

irade,

iman

saikiyla

onun ulvi

prensiplerine

layikiyla

ram

olabilsin ..

Nficiz

eserimiz,

boyle

muazzam

bir

gayenin

ger


14/242

ISLAM

OUNYA

GOKUSU

her

suale

cevap

vermelidir.

Mesela

tedkik

ve

miisahede

sahasi

diinda

olan

-faraza- bir

melek,

cin, cermet,

cehennem..

ilh.

gibi

mefhumlar

hakkinda

da bir

Duriya

g6ruiinUn

mutlaka

bir

hilkmii

rnevcud

olmak

mecburiyeti

vardir.

Bunlarda

as-

lolan

dogruluk

veya

yanhsjik

degil,

tezadsizliktir.

Bununla

beraber

bir

mantiki

teselstil

ve

ondaki

tezadsizlik,

bir

g6ruun

Diinya

gdriifu

sayilmasi

icin

kafi

ise

de,

onun

hak,

yani

savab

(dogru)

telakki

edilmesini

icab

ettirmez.

Qunkii

bircok

batil

goru^t'in

de kendine

mahsus

bir

mantigi

vardir

ki

buna

diyalektik

(cedel)

denilmektedir.

Bu

mantik,

kendisine

esas

ittihaz

ettigi

miitearifeler

(postiilalar)

yani

akla

uygunlugu

sebebiyle

tartismasiz

kabul

edilmis

prensipler

iizerine

bina

edilmi

oldugundan,

v&sil

olunan neticeierin

dogruluk

ve

tezadsziligi

da bu

postulalara

nazaran

gerceklesjr.

Diinya

goruu,

sirf biitiin

Dunya'ya

yayilmis

ve

pek cok

kiinse

larafindan

benimsenmi

olan

bir

goriis

de

demek

degildir.

Zira

birtakim

batil

lelakkTler

ve

hurafeler

bile

biitiin

insanlik

capinda

yaygin

olmakla

beraber,

bunlar ne

bir

Diinya

goriisu,

ne

de

boyle

bir

goriisun

bir

parcasi

olrnak

vasfini

haizdirler.

Mesela,

ugursuzluk

inanci,

butiin

insanlik

Alerninde

vardir.

Bir

rus

da, ingiliz

de,

herhangi

bir

ugursuzluktan

(seametten)

bahseclerken

yere vurur,

eytan

kulagina

kursun ..

der

veya

bu

mealde bir

soz

soyler.

Hiristiyanhk

Alemi'nde

on

iiciincli

havarinin

Hazret-i

isa'yi

ihbar

etmis

olmasindan

dogan

ve

yuzyillardir

devam eden

bir inanisla,

on

uc

rakami

ugursuz

sayilir.

Otellerde odalara

ve

asansorlere

numara

verirken

bile

on

uc

rakamini

allarlar.

Miisliiman

olan

bir insanin

-hele

o bir

munewer

ise- islam'i,

bir

Diinya

goriisii

vasfmda

kavramasi

zaruridir.

Islam'm

ana

prensipleri

itibariyle

hayat,

Kainat

ve

insanin

mahiyetini

nasil

izah

ettigini

bilmesi

gerekir.

islam'i anlayip

hazmetmekte

en

temel

mes'ele

budur.

KADIR

MISIROGLU

Bir

cocuk,

etrafmda

cereyan

eden

hadiseleri

beniiz kavra-

maya

basladigi

anda

yakinindaki

biiyiiklere

basil

kelimelerle,

miisahhas

mes'eleler

kadar birtakim

miicerred

mefhumlar

hakkinda

da sualler

sormaya

baslar. Namaz

nasil

klhmr,

ab-

dest

nasil

almir? gibi

musahhas din suallerin

yaninda

Allah,

melek,

uhrevi

Alem.. ilh. gibi

miicerred ve

gayr-i

musahhas

mefhum

ve mes'eleler

hakkinda

da sualler

sorar. Etrafindakiler

bu

mefhumlar

hakkinda

gerekli

izahatta

bulunmak

hususun-

daki

kifayetsizlikleri

sebebiyle

ya

sua

soran cocugu

azarlayip

susturur

veyahut

da onu

birtakim

basit

Izahlarla

tatmin

elmeye

caltsirlar.

Qocugun

yasj

ilerledikce

boyle

miicerred

mefhiimlarla

alakah

tecessusii

artar ve

bu hususta

zihnine

varid

olan sualler,

siimul

ve

mahiyet

itibariyle gelisip

agirlasir.

Qiinkii

her vasifli

insan

zihni

birtakim

miicerred

suallere fitrt

bir alaka

duyar.

Bu

alaka izah

ettigimiz

vechile

cocukluk yasincla

baslayip

bir

insanda, o yasadigt

miiddetce

devam

eder.

Bu

bakimdan

ev-

vel

emirde,

hayat

ve

Kainat

ile

ona hakim

ve

icinde

meknuz

bulunan mucerred

hakikatlerin

kavranmasi,

daha

cocuk

yasta

bile insan

beyninin

tatmin

edilmesi icin

gerekli ve

ehemmiyetli

bir

mesele

olarak

karsjmiza

cikar.

(^ocukluktan

itibaren boyle

mucerred

suallere aldigimiz

cevaplar

hakikate

ulasmak icin

-az

gok- bir

mana

ifade etse

de gercekte

o

fzahlann

yiiklendigi

mana

ile

onlann rnutlak

mahiyetleri

arasinda

azim bir fark

oldugu

muhakkaktir.

Mesela,

yetiskin

insanlann

bile Allah

hakkinda

iman

ettik-

leri

birtakim

sifatlardan

anladiklan

ile

o

sifatlann

Cenab-i

Hak

katmdaki mutlak

mahiyetleri

arasinda

buyuk

bir fark

vardir.

Bu

farki

ifade etmek

uzere

cesitli tasavvufi goriis-

lerin

17

ortaya

konulmus

bulundugu bir

gercektir. Qiinkii

17

Cenab-i

Hakk'in Viicud sifatinm

mahiyeti

ile

mus&hede

edegeldipniz

alemdeki

VucQd

mefhumu

arasmdaki

farki

anlayis ve Tziih

edisten

dogmus.

bulunan

iki

tasavvufi

telakki,

bu

hususta

ilk

akla

gelebilen bir

misaldir. Bunlar

$eyh

j likber

Unvani

ile yad

edilegelen Muhyiddin-i

Arabi'nin

temsil

ettiyi

Vahd(>t-i Viir.fid

ile

o


15/242

ISLAM

DUNYA

GO

RUSH

KADIR

MISIROGLU

insan

beyni

miisahede

edilen Alemden

edindigi

inribalarla

dusiinur.

Hakikate

ulasmak icin

de

bunlan kiyasa medar

olan

hirer

vasita olarak

kullanir. Bu suretle

miisahede

edi-

len

Alemle

Alem-i

gayb

ve ondaki hakikatler arasinda

belki de sirf

bir

lafiz

beraberligi nden

ibaret

bir

nerfceye

ulasilir.

Mesela, Allah

hakkindaki

viicud veya ilim gibi

sifatlann

muhtevasini,

insanlar

maddi

Alemden

aldiklan

in-

tibalarla

doldurageldigi, fakat bunlann

Allah'taki

mutlak

mahiyetlerinin

bilinemcyecegi

gercegini

Zat-i

Bar?

hakkinda

muhalcfctiin

lil havadis

yani

sonradan yaradilmis

hicbir

seyc

benzememek

sifati ile

ikmal

ve

telafTye

calisirlar.

Bu

gibi

mes'eleler hakkinda munewer bir

musluman,

cocuklar

veya

cahiller

seviyesinde

bilgilerle

miicehhez ise,

bu

hig

de

hos karsilanmaz.

Boyle

olmakla

beraber, maale-

sef zamanimizda

musluman

miinewerlerin

ekseriyeti,

bu

gibi

mes'delerle

layikiyla

rnesgul

olamamaktan

dolayi

bu

durumdadir.

*

Esasen,

vasifh bir

miinewerin

dimagi

dahT

bu

gibi mii-

*&$?.

Miii-.eddid-i l-lf-i Sani

yani

ikinci hinin yeriileyicisi silatiyla

meshur

olan

iniiim-i

Rabbani I

lazrelleriniu

orlaya

koydufyi Vahdet-i iiliiid dur.Vahdet-i

viicud

anla-

yisma

gore Alemdeki

varliklar

(csyfi), Allah'in isim

ve

sifat

tecellileri

ile viicud

bulnius

izafi

varliklardir.

Kir

nevi giilge

gibiditler.

Bu

goriisun,

her varligi

yaraticidan bir

parca

addeden

I'anteizm'le

kanstirilinasi tehlikesinden

dolayi imam-i

Rabbaui

vaihklardaki valideti $uhiid

cilietini

on

plana cikararak ifade

etmistir.

Yoksa bu

iki

goriis

arasinda, iiyle

siyahla beyaz

gibi biiyiik bir

fark yoktur.

Iinam-i

Kabhaiifnin,

vahdet i

viicud

gorijsiine

muhalefetinin

sebebi,

O'nun

yasadigi

devirde

I

lindistan'da

tikber ah

(1556-1605)

adinda

bir serserinin -dpki

bugtin bazi hainlerin

yapmaya

cahstiklan gibi-

iic

dini

(Muslumanlik,

Hiristiyanhk

ve

Zerdiis:liik)

birleslirmeye

calismakta

ohr.as:ydi.

Qjnkij

Panteizm

Hindistan'da

haia

;:ek yaygin

olan

bir

batil

gdriistiir.

18

Ulkemlzde

MtlsKlman

c


16/242

ISLAM

DUNYA

GORUSU

cerred

meseldp.r

hakkindaki

Tzahlarla

kolay

kolay

tatmin

olmaz. I

Ic>Ic>

o, Islam']

mttdafaa eden

bir

nruinewerse

(S3)

mesele

haUkmcIti

bir

sey

soyleyemeyeceginl

dusiinerek

vahye

muhatab

o yuce

varligi,

gdya

mQskll

vazlyette

birakmak

isiemislerdi.

Bir

kere

Tevrat'ta

ismi

gecen

sahsm,

lskender-1

Keblr

olmasi

tarihen

asla

mumkun

degildir.

Qllnku Tevral,

Makedonyali

Iskender'den

asirlarca once

nazil olmustur.

Bn

yflzdendir

ki, Elma-

h'h Hamdl

Ya/ir,

bu

mesele iizerinde

uzun

uzadiya

izahatta

bulurturken,

ayelin

sebeb

i

nuzuttl o ,m

sual

dikkate

alindtginda

Kur'an- Kerim'de

zikredilen

ZUIkar-

neyn'in,

Makedonyali

iskender

olamayacagini

:nan;:k

ve

tarih ilibariyle

sarih

bir

surette

beyan

etmfsllr

(Hamdl

Ya/.ir-

Hak Din:,

Kur'an

Dili.

c:5.

sh: 3276)

Iskender'in

gercek

hOviyetl,

Konyali

Vehbi Efendinin

'

Hulasatu'lBeyan

:'i

Tefstrl

l-Kur'an

isimli

eserinln

8.

cildinin

3165.

sahifesinde

beyan

olundugu

Uzere,

tamamsn

baska

l>ir

sahislir. $by\

ki:

Ayette

bey&n

oilman

iskender,

Hazret-i

Ibrahim

zamarunda

Yemen'de

Hlmyer

kablleslnden

sdtlh

hir

klmsedlr. O'na salaln

sebebiyle.

Allah

TeQlQ her

tmirddmi

uermiijtir.

Unllti

iiec.c

i>c

giindiiz

Iskender

Kin miisdui

ue

fjaryiiziinde

yurilmek,

O'nun

Iflngdyel

kolay

oldujju llazret-i

All'den

mervtdlr.

RCtmiyyu'l-

Asd

ohm

iskender.

Arlsto'nun

talebelerinden

bir racul-l

fdcirdlr.

Gergi

blrqok

yerleri.

nicmdlikim:

(miilklurme)

rabllu

taht-t

leshirine

almtssa

du

Kur'an'da

beyan

ohmati

in: Cendb-i

llakk'm

send eltigi

Iskender

bis

degildir.

Iskender'in

memdllki,

mriijrlb

ve rncsriik

cihetlerlne

imtidad

e.ltiginilen

Iskender

I /Mlkimwynn

de.tiilmls.tir.

Vuktlyle

Ymum'dc

liitkiimut

eden

dayizSdesi,

veziri

Htzir

-aleyhlsseUlm-

He $irk

ue

(hrb't

dolasm

Imlki

levhlde

dduet

etti. (Ahmet

Rifat Efendi

I.iigal

i

Tarihiye vt:

Coijrnliye,

istanbul,

IZ'/),

c:

I,

sh:

163-164)

Son

zamanlarda

yayinlanan

oldukca

hacimli bir eser

(iskender

Tiire

Ziilkur-

neyn,

Kur'an'da

Uzaya Sc.yabati

Anlatilan

insan,

istanbul,

2002)

bu

illibasi

reddet-

mekle

bernher

O'nun

seyahnlini

Uzay'a

yapmis

oldugunu

iddia

etmeklsdlr.

Iskemler-i

Kebir'le

Ziilkanieyii'in

birbirlerine

karistinlmasina

bazi

Kur'an

meallerlnde

dahl

rasllanmakladir:

Mesela

A.

Flkri Yavuz,

(Kur'an-i

Kerim ve

Meal-

i

Alisi

(3.

Basnn),

Istanbul,

1967, sh:

303

ve

304)'de

Kehf

Suresi'nin

83.

ve

84.

ayellerini

sciyle

in.'inalantlinnislir:

Ey

Rasiiliim,

bir


17/242

ISLAM

DUNYA

GORUU

(m)

bazilan

kasden,

diger

bazilari

da

-cehaletleri

sebebiyle-

kas

yaparken

goz

cikarmak kabilinden temel islam

esaslara

aykin

fikir

serdetmekte

hayret

edecek bir

derecede

fiitursuzluk

ser-

gilemektedir.

ewel,

yani

ialebdiijimizd(>

islanbul

Universitesi

Edebiyal

FakUltesl'nde

dinlemis

ve

O'tiun

sapik fikirlcrine acikca meydan okumus,

hatla

O'ruin, konferansmi

yarida

keslp ka^masina

sebep

olmustuk,

Islam

'in

temel

telekkiir v

il'in

tahrifi, testis

w.

Mulianmwd

alwyliisselain'm

niibiivveti gibi meselelerdl.

Miinaknsa, miislOman

ve

iiijilliz

entelekliiel bir kalabaligin

huzurunda

iki

yiin siirmiis

ve

lakat

son

iki

mesele

niiiziikrn

edilememi$tlr. Bunun

sebelii,

Papaz

Fender'in

maglubiyeli aeikc;a goriilerek

bir sfirelle loplantiyi terk etmis

olmasiydi. I'akal

tie

hazindir kl, Kahip l-'ndr liunca sahid

huzurunda vaki olan hu

miinakasayi,

bilfihare

lahrifederek He.yanu'l 1

lak

adiyla

yayinlamislir. Rahmetullah-i

Hindi de cevaben

isin

gerceyini i/liaru'l-llak

adiyla lelil ettigi bir

eserle

ortaya

koymus ve

bu

eser.

Sultan

Alidiilaziz merhumun lesviki

ile Osmnnlicaya

tercijme

edilmistir.

Iiiijiliz

idaresini

ve onlaiin

((iidiimiindeki papazlan

kiiciik

diisiirijp

perisan

eden

hi) ilmi zafer, bit

siiphesiz

I

lindisfan'da

buyiik

alim

ve

mutasawif

ah

Veliyyullah

Dehlevt'nin

baslaltiyi

ilmi

laahyetin

ve

O'nun

Tiirkgemize de intikal

etmis

bulunan

Hiiccctiiliaiii'l-Hriliiia isimli

muazzam

eserinin husOle

getirdigi bir netice icli.

(Taf

silat icin: Meshur I lliid

filimlerinden

Delhi

.i

Rahmetullah-i

HindT r.:n

izharn'l-

Hak

isimli

eserine

hakiniz.

Bu

hrisliyani

iddialara

veriirr.is

akli

ve

ilmi delil'.eri

ihtiva

eden

hacimli

bir eserdir. Bu eserin

tercemesi. Sonmez

Nesriyat

tarafindan

1972'de

istanbul'da

basilmistir.

S:r( latin. as:l'.

hari.erimiz'.e okur-yazar

olar. genclerimize

tavsiye olunur.)

Ayr.;

sekilde ehl-i

siinne;

akaidine

muhalif kirr.sslerle

de

islam Slimleri

boyle

zaman zaman ilmi

mubarezeye

yirismis

ve

bur.lanr.

hepsinden de ahnlari ak olarak

gikmislardir. Bunlara

da

bir

misai olmak uzere

Prof.

Dr.

Bekir

Topaloglu'nun

Ke-

lam

ilmi-Giris

(Istanbul,

1981)

adll

eserinin

sonunda

ek

halinde

yayinlanmis olan

(sh. 317 vd

)

Siinni-Sii

ittifnkina

Dogru

serlevhali

kisma

bakilabilir. Burada

Iran

hiikumdart

Jjah

Ahmed'in

huzurunda

Ehl-i

sunnet

alimi

Ebu'l-Berekat

es-Siiveydt

ile sii

ahundlan arastnda

cereyan

eden

miinakasadan nasil

buyiik

bir

zalerle

ciktiyi

ibretle

miisahede

olunmaktadir.

B-

iSLAM

DUNYA

GORU$U

Islam

'i

bir Diinya goriisu

halinde kavramanin

lUzum ve

ihtiyaci,

gunumuzde

daha

da fazla

bir hayat ehemmiyet

arz

etmektedir.

Zira bugiin ortahkta

siiyu bulan

hofgorii

(tesa-

muh)

kelimesiyle baslayip semavi dinler arasinda diyalog

Unvaniyla

inkisaf

eden

tariht

bir

ihanet

tezgahlanmaktadir.

Yerli

ve yabanci birtakim aktorler

tarafindan

yuriiliilen

bu

ihanet,

Kur'an-i

Kerim'in

muamelata

aid ahkammi

muattal

kilmak

gayesi yaninda bir

de itikadi

esaslarda

en cahil

bir

mOslilmanin

dahi

fark

edebilecegi

bir sapikliga

dogru

ilerlemektedir. Diger

bir

guruh

ise,

bir kisim

ilahi

beyanlann alem^iitnulluk

vasfini

mUnakasaya

acjmaktadir. Bunlar

bazi

ayetlerin

tarihi ve binne-

tice mahalli oldugu iddiasiyla dehset verici

bir itikadi lezebziibe

(kansikhga)

dogru

dort

nala gitmektedirler.

Bu gibi

insanlar,

Cenab-i

Allah'in Peygamber

Aleyhisselatu

vessel&m'a dahi

tanimadigi bir salahiyeti kullanarak ahkam-i

ilahiyyede tadilat

curetinde

bulunmaktadirlar

ki,

bu

gibi

sapikhklar.

daha

genis

bir

surette ewelce

zikretmis

oldugumuz Tarihten

Giiniimiize

Tahrif

Hareketlcri ismiyle daha

sonra

yazilacak olan eserde

Rle

ahnip

degerlendirilecektir.

Burada

sadece

sunu soyleyelim ki,

ulkemizde

hem

de

ilahiyat

profesoru

geijinen birtakim

dalalet

ehli zevat, Ankara

Universitssi'nde

kadrolasarak ortaya

Kur'an-i

Kerim

igin

tarih-

/-

sellik

adiyla bir sapik dava

atmis bulunmaktadirlar.

Bunlann

\~/

G

^6

S


18/242

ISLAM

DUNYA

GOROsO

KADtR

misiroGlu

yaymtadiklan

tic

aylik

islamiyat

isimli

dergiyi

tedkik

edenler,

burada

Kurari

ayetlerinin

pek

cogunun

alemsurnQl

karakterinin

sarahatle

inkar

edildigini

ve

bazi

ayetlerin

sadece

Arap

Kav-

mi'ne

veyahud

Asr-i Saadet

miisliimanlarina

miinhasir

oldugu

yolunda

Ehl-i

Siinnet

itikadi

ile

bagdamayan

geitlj

beyanlara

sahid

olacaklardir.

Bunlan

ayn

ayr:

tadad

ve

cevaplandirmak,

burada saded

clisi

oldugundan

bu

ve benzeri

tahrif

hareketlerini

tafsilathca

daha sonra

yazilacak

olan

zikretrigimiz

Tarihten

Giinumuze Tahrif

Hareketleri

Qnvanli

eserimize

talik

ederek

imdilik

bu

kadar hir

isaretle

iktifa

ediyoruz.

Bu eserde

islam

'in

mucerred

prensiplerini

birtakim

felsefi

gorijslerin

frenkee

adlan

ile

adlandinp

tahlil

etmemizden

dolayi

bu

gayretimiz,

islam

tefekkUrtinil

-ewelce

ifade

etmis

oldugumuz

iizere-

felsefi

bir zemlne

oturtma

veya

felsefi

dayanaklarla

izah

etme

arayisi

seklinde

anlasilmamahdir.

Zira

islam

'da felsefe

yoktur.

Ciinkii

felsefe

sirf

akla,

islam

ise

hem

akla,

hem

de

nakle

dayanir.

Nakle

dayanan

bir

tefekkur

sistemi

ile

felse-

fe

arasmda

gaye ve

hedef

itibariyle

ayniyet

olsa da, metod

ve

vasita

itibariyle

esasli

bir

fark

mevcuddur.

Buna

ragmen

yaygin

olan

islam

Felsefesi

tabiri

ile islam

Alemi'nde,

Islam

tefekkurii

icinde

yetismis

filozoflarm

veya

tefekktirtinde

felsefeye

agirlik

vermis

olanlann

gorusleri

kastedilir.

Yoksa

...Felsefenin

llmi

olan

mabadattabia

veya

metafiiik

de ilm-i

Kelam

gibi

sat

ve

sifat

i

Rari'den

(Allah'm

?.dt

ue

sifatlanndan)

mebde

ve. mead

(baslangic

ve

vanlacak

yet) itibariyle

masnuiltn

(yaratikhnn)

ahvalinden

bahistir.

u

kadar

ki,

mabadattabia

(metafizik,

felsefe)

mama

(sirf)

kanun-i

ukul

(akillar)

iizere

bahsetmekle,

kanun-i

islam'a

muvafik

olup

cimadig-.r.a

bakmaz. ilm-i

Keldm

bilakis,

Kanun-i Islam

yani

islam'in

mebnasi

(dayanagi) olan risaiet,

kit-

ttib-i

semaviye

(sem&vii

kitaplar)

ba'sii

ba'de'l-meut

gibi

din-i

islam

da

kat'i'yetle

hiikmolunan

din

ve

millet

lesmiye

olunan

(isimlendirllen)

tarlkat-i

ser'iyyeye

mutdbtk

bir

tarzda

cereyana

hlzmel

eder.

Kanun-i

felseflde

ukQl-l

kaastran

(ki&tr

akillarm)

fikr u

nazarma

tslin&den

kal'iyyat-i

ser'iyyeye

muhifelet

degil,

bildkis

katiyyat-i

mezkureye

tamamtyla

muuafakat vardir.

ilm-i

Kel&m'da

asloian

Kitap

ue siinnete

temessiik

(baghhk)tiir.

iste

Ilm-i

Tevhid

veya

Kelam ile

mabadatta-

bianm

ayntdigi

nokla

budur.

Filvaki

Ilm-i

Kelam

ile

mabadattabiamn

ddire-i

siimulleri,

matlablart

(gayeleri)

birdir.

Ancak

tank

(usul)

itibariyle

aralannda

fark uardir...

(izmirli

Ismail

Hakki,

Yeni

ilm-i

Kelam,

Istanbul,

1341,

sh:

3)

islam,

felsefeye

mtisaiddir

manasmda

degildir.

21

Mesela

Islam

da -belli

olgude-

rasyonalist,

yani

akilcidir.

islam'da

akla bir

had

tayin

edilmis

ve

o

vahye

dayanan

tebligatin

muhtevasi

ile

terbiye

edilmistir.

Gercekten

islam'in

akilciligi,

-ileride

tafsilati

ile

anlatilacagi

iizere-

rasyonalistlerin

akh

-adeta-

mabud

yapan.

akhn

kudretini

hudutsuz

kabul

eden

gorusten

farkhdir.

Islam'in

felsefi

prensipieri

derken,

bu

prensiplerin

mucerredlikleri

on

plana

cikanlmak

istenmistir.

Yani

bunlann

ameli

ve tatbiki

degil;

mucerred ve

nazari

prensipler

oldugu

gergegi

tebariiz

ettirilmeye

cahsilmistir.

Bununla

beraber

felsefi

dusijncelerin

tamamen yanks

oldugu

da

soylenemez.

22

Zira

filozoflar

hayat

Bu

husustaki

umumi kanaat

bu olmakla

beraber,

farkli gdriisler ileri

sttrenler

da

vardir. Mesela

Elmali'h

Hamdi

Efendi,

islamiyet'feki

fikir hiirriyeti

sebehiyle

felsefenin

islam

muhillerde

daha

miisaid

bir zemin

bulabilecegi


19/242

ISLAM DUNYA

COKUSL)

KADIK

MISIROCLU

ve

Kainat'i

mu^ahedelerindeki isabet

nisbetinde

dogruya vasil

olabilmektedirler.

Ancak

yegane vasitalan,

kifayetsizligi

sabit

olan akd oldugu igin

hem

eya

ve hadisatta meknuz

olan

gergekleri

kavramakla

ve hem

de

bunlar iizerindeki Tmal-i fikr

edislerinde

-gogu

kere- yanhsa

suruklenmekten

kurtulamazlar.

Bundan dolayidir ki, filozoflar

kendilerinden

evvelki meslekdas-

lanni tekzib edegeldikleri halde,

enbiya

silsilesinin birbirlerini

te'yid

ettikleri

miisahede

olunmaktadir.

o

b-

Variik

Dellll (Delil-I Vucubl)

Bir syin

varlitjina

hUkmetmek

icin

onun hakkindaki

fikrin

varligmdan

hareket

Htmk

gerekir Bir

ilah tasawuru, insanlik

tarihi boyunca daima

mevcud olagelmistir.

Bimu miilhkl

(aleisl)

olanlar

bile

kahul etmektedirler. Ezelde varligi

kendinden

kaaim

bir

varhk olmasa,

Alumin hlc ten ve

kor

bir tesadufle

ortaya cikmasi

gerekJrdl.

Bu

ise, Alemdeki miikwrimellik

sebebiyle aklen

muhaldir.

Biiyiik mfltafukkir

Ismail

Fennt

Ertugrul (1855-1946) bu

hususta

su

calib-i

dikkal misali vrm


20/242

tSLAM

DUNYA

GORUU

KADiR

MISIROGLU

O

Felsefeye

sirf

akil

hakimdir.

Akil

ise,

Islam

nazannda

kifa-

yetsiz

ve nakis

kabul

olunur.

Boyle

oldugu

halde

mesuliyetin

iki

aslt

sartindan biri

akil (akilh)

olmaktir.

Beseri

tefekktlr

ve

tecessiisun kamil

insanda -fitri

olarak-

iki temel

hedefi

vardir:

a-Fikr-i

Saib.

Dogru

fikir.

yani

hakka

ulasmak.

b-Amel-i

Saib.

Bu

da

dogru

amele,

yani hayra ulasmak

demektir.

Akh,

hududsuz

bir

kuwete sahip

telakki

edsnler,

akil

sa-

hiplerinin

higbir

sug

islememesi

lazim geldigini

kabul

etmek

mecburiyetindedirler.

Oyle

ya,

madem

akil,

su

iki

beseri

hedefe

ulasmaya

muktedir ve

salih

bir vasitadir,

o

halde

akilli

bir

adam

neden

sue

islesin?

Neden

fasit bir

amelin

faili olsun.

Halbuki

butun

beseri

sistemler,

sucluya ceza

verirken

onun

akil sihhatine

sahib

oldugunu

kabul

ederler.

Melekat-i akliyyenin

ika edilen

curiim

esnasinda

selbolmus

bulunduguna

kanaat

getirilirse

faile

ceza

verilmez.

Bu demektir

ki, ceza

vermenin

mantiki

sebebi,

failin

akil,

yani akil

sahibi

oldugunu

ve

bu akhn

sihhat

iizere

bulundugunu

kabullenistir.

Bu

takdirde

hem akhn amel-i

saibe,

yani

hayra

ulasmaya

kafi

ve salih

bir

vasita

olduguna

inanmak,

hem

de

buna

ragmen

ona

fasid amelinden

dolayi

ceza vermek

bir

tezattir.

Islam ise,

akhn

kifayetsizligini

kabul

elmekle

bu tezattan

beridir.

Gergekten

akil.

-ileride

tafsilatiyla

anlatilacagi

uzere-

Eh -i

Siinnet

itikadmca

Allah':n

sirf

varhgir.i

idrak

etmek

hususunda

kifayetli

ise

de

bundan

otesi

igin kifayetsiz

kabul

olunur.

O,

vahyin

yardimina

muhtactir.

Bu

yardim

olmazsa

:

idrak

kemale

erememekte

ve

sahibi

tezatlara

suruklenmekten

kurtulama-

maktadir.

Buna

ragmen

islam, akhn

kudretini

son noktasina

kadar

makul

ve

mesru

saymanm

yaninda, onun

istiab

edemeyecegi

Alemler

hakkinda

da

hiikiim verdiginde,

kendisini

hakikate

vasil olmak

igin

yegane

ve

kafi bir vasita

olarak

gormez.

Sirf

akil,

butun

hadisat

ve

mevcudati idrak ve

izahta

kifayetsiz

kabul

edilir.

CunkU

biitun

beseri melekelerin kudret

ve

kabiliyetleri

hududlu oldugu

halde hakikatler

Alemi.

hayal

ve havsalaya

sigmayacak

derecede sonsuz bir rr.uhtevadadir.

Selahiyet

ve

iktidari

hudutlu oian

bir

vasita

ile

sonsuz

bir

Alemin

idrak

ve

ihata

olunamayacagini

kabul

etmek mantiki

bir

zarurettir.

Akil, vahyin

hikmetine

-belli

bir

nisbette- vukuf

igin

siiphesiz

degerlidir.

Fakat

nakafi oldugu

da inkar

olunamaz.

Nitekim bu

hakikati

sair soyle

nazmetmistir:

Idrak-i

meali

23

bu

kuciik

akla gerekmez

Zira bu

terazu bu

kadar sikleti

Qekmez.

Ziya Pa$a

Bir

musluman,

islam'in muhtevasini

-musahhas

hukumler

kadar

mucerred

izahlari itibariyle de-

dogru

olarak

kavramak

mecburiyetindedir.

Zira

islam'in

kendi

haktkatlerini

sumullen-

dirmck

igin vasitasi olan

teblig

faaliyetinde

sirf antitezlere

aid eksikler ve

yanhslara

vukuf

ile

ihticac olunamaz.

Cunku

islam'in

tebliginde muhatabi

ikna ve

Hakk'a

celbetmek

esas

bir

gaye

oldugundan;

yanhsi

bertarafin

arkasindan,

dog-

runun

ortaya

konulmasi

sarttir.

Aksi

halde insan

idraki nihi-

Iizm e

2

'',

yani

neticesiz

bir bosluga

itilmis

olur ..

O

takdirde

de

Prof.

Dr.

Ferid

Kamir. dedigi gibi:

Dinsiz bir adam,

gdyet

karanlik

bir gecede

firti-

naya

tutu mu,

yelkensiz,

diimensiz,

safrasiz

bir

gemi

gibi

bu umman-i

havadisin emudc-i

muthi$esi

(hadise-

Mealt: Ulviyyat,

yucelikler.

Siklet:

Aijirlik.

Nihilizm,

ilimde hakikatin,

ahtakta ise

herhangi bir

mecburiyetln olmadigma

inanan,

daha dogrusu

higbir

?eye inanmayan filozoflann

meslakidir. (Fazla bilyi

i^in

bkz:

Mehmed

Ali Aynf-

Reybtlik,

Bedbinlik, Lailahilik

Nedir?,

Istanbul,

1928)

ISLAM

DUNYA

GORUSU

KADlR

MISIROCLU


21/242

@

lerin

miithl$

dalgalanmasi)

arasinda

calkalamr

durur,

Nihayet

sdhil-i selamete

ermeden

dehetli

bir

kayaya

garp\p

parga

parget

olur ..

Din

gittigi

dakika

insamn

gozune

siyah

bir

gozliik

tafohr.

Dunya

insamn

nazannda

bir

zindan-i

bela

kesilir-,

butiin

mevcudaii

simsiyah

gormeye

bas.lar;

afak

(ufuk'ar)

bir

kemend-i

dtesjn

gibi

bogazma

gegmek

igin

dakika

bedakika

daria$ir.

Kaib,

her

tiirlii

mezaya-yi

insaniyeden

team

eder

(insani

rneziyetierden

uzakla^ir).

25

Islam,

kencli

Diinya

goriisiine

girisin

ilk

adimi

olan

Keli-

me-i

Tevhid'de

once

La

ilahe

diyerek

yanlis

ilah

anlayistni

nefyeder.

Bunun

hemen

arkasindan

hasil

olan

boslugu

il-

lallah

diyerek

dogru

olan

ile

doldurur.

Sair

mes'elelerde

de

islam

olan

metod

budur. Bu

gercek,

islam

hukiimlerin

kanun

maddeleri

haline

gelirilmesi

suretiyle

ortaya

cikmis

bulunan

Mecelle-yi

Ahkam-i

Adliyye de

Def'-i

mefasid,

celb-i

menafiden

evladir.

suretinde

ifade

edilmistir.

Yani

kbtuluk

ve

yanlislann

ortadan

kaldinlmasi,

dogruyu

ikameden

ewel

gelir.

Lakin

yanlis

ve

batil

olam,

dogru

bir teshis

ve

degerlen-

dirme

icin,

once

hak kin

taninmasi,

bunadair

kistaslann

elde

edilmesi

lazimdir.

Bu

sebepledir

ki,

bu eserle

birlikte

tahrif

hareketlerine

aid

bilgileri

de

ele

almak

ve aynca

kitaplastirmak

ihtiyacmi

hissetiik.

Her

goriis,

kendi

muntesiplerinden

-hie

olmazsa

onu

dava

edenlerinin-

o

gorusii

miikemmel

olarak

kavramis

olmalanni

sart

kosar.

Sistemli

bir

dusunce

olan

islam

da. kendi

mensublarmin

-bilhassa

munewer

kisminin-

bu

mukemmellikte

olmasini

bekler.

islami

bilgilerin

tatbik

sahasma

intikalinden

ewel

onlarm

nazar

muhtevasiyla

teblig

ve

telkini

sarttir.

Bu

vazifeyi

icra

edecek

olanlann,

Prof. Or.

FfiHd

Kam-

Dini,

Felsefi

Musahabeler'den

naklen A.

Hamdi

Akseki,

a.fl.c,

sh;

110.

tarn

bir muvaffakiyet icin

mutlak

surette

su

tie ilimde

evveliyetle -hatin

sayilir bir

seviyede-

malumat

sahibi

olmalan

gerekir:

a-

Din:

Miidafaa

edilecek

gerceklerin

muhtevasmi

dog-

ru

olarak

tayin

icin birinci

derecede

ehemmiyetli

olan

d n

bilgilerdir.

Dini

dogru

olarak

bilmek, O'nu

temel ilmi ve

fikri

esaslanyla

kavramak,

miidafaa

edilecek

fikriyatin

muhtevasinda

yanlis ve tezatlardan

kurtulmak

icin

sarttir.

Aksi halde

dogru

sanilan birtakim

yanlislann

telkin

edilmesiyle

kas

yaparken

goz cikanlmis olur.

Burada

dogru

veya hak

mefhumlan

icin ind ve

sahsi

goriislerden

kurtularak Allah'in

beyanini olgii

olarak

kullan-

mak mecburiyeti

vardir.

Esasen

islam'da

man,

ilah

beyana

teslim olarak

Cenab-i

Hakk'i

te'yid ve O'nun

hiikmunu

kabul

ile

vucucl

buldugu halde,

kiifur

bunun

aksi bir tavir

ile sabil

olmaktadir.

Yani Cenab-i

Hakk'in

hak olarak

bildirdigini hak,

batil

olarak ifade buyurdugunu da

batil telakkt

etmek,

Tman;

bunun

aksi ise

ktifurdur. Bu

temel esasi

muhafaza

edebilmek

icin, ilah

emirlerde tecell eden

hakikatler manzumesini

dakik

ve

tereddiide

mahal birakmayacak

bir surette kavramis olmak

sarttir.

Dini

dogru

olarak

anlamaktan

maksadnniz budur.

b-

Tarih:

Miidafaa

edilecek gortisiin

tarihten

cikanlacak

kiymet

hiikiimleriyle

desteklenebilmesi

ve adeta

mtisahhas

bir

hale

getirilebilmesi icin

tarih ilmi ne ihtiyac

vardir. Esasen

yeni

bir goriis getiren

her ictima

hareket,

tarihi kendine

gore

refsir

etmis.

kendi

zuhurunun

hakli sebeplerini

tarihten cikar-

maya

cahsmistir. Bu da

yeni

bir

goriis ortaya

koymak isteyen

hemen

herkesin

basvurdugu

bir

lazimedir.

Hicbir sistem,

bundan miistagn

kalamaz.

Nitekim

hidayet

rehberimiz

olan Kuran-i

Kerim de gecmis

peygamberlerin

ummetlerinden

misaller vererek,

dogru

yolda

^

yuri'iyenlerin nasil saadete

nail

olduklanni,

yanlis prensipler

V^y

^P6

ISLAM

DUNYA

GOKUSU

KADiR

MIS1ROGLU


22/242

o

tatbik

edenlerin

de

ne

sdretle

felakete

ducar

olduklanni

bLze

bir

ders-i

ibret

olarak

sunmaktadir.

Boyle

tarihten

cikanlmis

esbab-i

mucibdere,

Kuran-i

Kenm'in

pek

cok

yerinde

rast-

hyoruz.

Gercekten

onun

takrTben

bin

ayeti,

tarih

kissalara

aiddir.

Islamiyet,

zuhurundan

itibaren

ebedf

yeni

bir

goriis

oldugundan

Cenab-i

Allah,

ayn;

metcdun

icabi

olarak

gecmis

iimmetlerin

gelecege

ders

ve

ibret

olacak

pek

cok

macerasina

temas

buyurmustur.

2

''

Bir

gorusiin

kendi

hakliligmi

isbat

[gin tarih

vukuati

birta-

kim

temel

umdelerle

degerlendirmesinden.

Tarih

Felsefesi

acltyla

bir

ilim

dali

ortaya

cikmistir

ki,

bunun

muessisi

meshur

Islam

alimi

ibn-i

Haldun

'dur.

Biz

de

aym

zaruret

ile

tarihi,

bir

malzeme

olarak

inancimizm

miidafaasirida

kullanmahyiz.

Ustelik

bizim

icin

-millet

olarak-

bu

keyfiyet,

fazladan

bir

mOsaidlik

arz

eder.

Cunku

mill?

tarihimizin

en

ihtisamh

safahati,

O'nun

Islam

ile

yogrulmus

ve

mill

kuwet

ve

kudretin

tamamen

islam

gayeye

tahsis

edilmis

oldugu

son

bin

yildir.

Eger

faraza

bir

Iran

gibi

islam'dan

ewel

cihansumul

bir

clevlet

iken,

islam'dan

sonra

bu

Alem

icinde

tali

bir

mevkiye

dusmiis

bulunsaydik

tarihi,

imanimiz

icin

muessir

bir

vasita

olarak

kullanma

ansina

bu

derecede

sahib

olamazdik.

'

Hiibibim;

de

|


23/242

I

sebeblerini

bilmek,

tarih

bilmeyi

icab ettirir.

Bu ise,

ayetlerin

dogru

anlasilmasini

temin

eden

en

mtiessir

vasitalardan

biridir.

Diger

taraftan

islam

Diinya

Goriisii

nun

Kur'an-i

Kerim'den

sonraki ikinci

kaynagini

teskil eden

Sunnef'in

de

yanhstan

beri

bir

surette

ogrenilebilmesi

igin

tarih

bilgisine

ihtiyag

vardir.

Bu

ihliyag

sebebiyledir

ki,

Islam

alimleri

siyer

adiyla

bir

ilim

tedvin

etmislerdir.

Bu

ilmin

muhtevasi,

tamamen

rarihtir.

Aynca

hadis

ravilerinir.

hayatlan

da onlarin

-bu

rivayet

disinda-

akil,

hafiza

kuvveti

ve

ahlakf

durumlan

itibariyle

incelenmis

ve

bu

faaliyetten

nakdu'r-rical

denilen

hadise

yardimci

bir

ilim

dogmustuiv

Bu ilmin

muhtevasindakl

butun bilgiler

de tarih

ilminin

gergevesi

igindedir.

c-

Dil

ve

Edebiyat:

Iste

bunca

esbab-i

mucibeyi

giizel

ve

dogru

ifade

edebilmek

igin

de

edebiyat

ve

dile

hakimiyet

son

derece

mUhimdir.

32

ZTra

kabiliyetsiz

bir saticinin

elinde

gok

gOzel

bir

malm

bile

hakiki

kiymetini

bulmasi

mumkiin

degildir.

Ustelik

bu

keyfiyet,

dinde

-felaket

veya

saadet

nokta-i

nazanndan

daha

buyuk

bir

ehemmiyet arz

ettigi igin

Kuran

1

Kerim'de

ilahi

bir

emir

sQretinde yer

almistir.

Zira

inanglar,

kelimeler

ve

onlarla

tesekkul

ettirilen

ciimlelerle

vak

ve

zahir

Peycinmhar

aleyhissalfvtu

vessel&m-'dan

hadis-i

serif rivayel

edenlcrin

bll

sahs?

duriimlarina

gore,

hadisler, kiymet

ve

hukiimleri,

yani

hiikme

rnedar

olmalan

itibariyle

yirmklen

lazla

kategoriye

ayrihrlar:

Sahih,

hasen,

garib, zaif,

muallak,

miirsel.

mnallel.

saz,

rniinker, meiruk.

mevzu,

ilh..

'

iiaclis-i

Zaif: hadis-i

sahihleki

portion

hdiz

olmayan,

mesela ravileri

arasmda

kizb

(yalan) ile

veya

adSletslzllkle

veya kesret-i

qalat (cokga

hata

yapmak)

He

veya

bid

'at

ve cehalet

He

ivaruf bir

ktmse

bulunan

veya

suzuzdan

(kaide cisi

kaian'.ardan)

nekaretten

(munker,

yani

zayif

ravinin

sika/guvenilir

raviye

kars\

tek (ca/i$mdan)

sQllm

bulunmayan

hadistir. Muallak,

mursei

mu'dal, munkati',

miideiies.

muallel,

sax,

munker, meiruk

oian

hadisler

bu kab:ltier,dir.

(Omer

Nasuht

Bilmen-

Hukuk-l

Islamiyye

ve )siahat-i

Fikhiyye

Kamusu.

c:

I,

istanbu'.

1949, sh:

24)

Tarih

ilmi.

bugUn

biie

haciselere

ami

o an

sahsiyetieri,

biraktikian

veslkalar

ve

hatiradar:

::::>., -

a

::ddi

b;r

syrette

siizgecten

gepirerek

hari:s

ilmindeki

su

mtlkenv

ir.elhtjG

ula$abilmis

degildir.

Nitekim

hadis-i

serifte inne

minel

bcyani

lesihran

(Buhari,

Tib,

51)

buyru-

larak

giizel

soziiri sihirleyici

beyanina

isaret

edilmistir.

(Insanlan)

Rabbinin

yoluna

hikmetle,

giizel

ogiitle

davet

et ...

(Nahl

Suresi,

ayet

125)

olur. Bir

ciimlede

kelime farkiyla

hukiim

alt-iist olabilir. Dun

ya

ve Ahiret

saadetini

temine

medar

olan

iman,

kelimeler

ve

cumleler

ile

tezahiir

eder.

Kalb

ile

tasdikde aleniyet

yoktur.

Kalbde teekkul eden

imanin sair

insanlann

indinde gegerliligi

iginse

aleniyet

sarttir.

Bu

aieniyeti gerceklestirmemis

olanlar

cemiyette

miimin

olarak

muamele

goremezler. Bu

sebepledir

ki.

din,

kalb ile tasdik edilenin

-dilsizlik gibi

herhangi bir

fiili

mani yoksa-

mutlaka

dil ile de

ikranni

bekler ve iman,

ancak

bu

suretle

tamamlanmis

olur. Lisanin

ehemmiyetini

anlamak

igin

sirf bu

misal

bile

kafidir.

Diger

taraftan

yukanda

tarih

ilmi

igin soyledigimiz

gibi,

dil

ve edebiyat

da

gerek Kur'an-i

Kerim'in ve

gerekse

hadis-i

seriflerin

yiiklendigi

manayi

dogru

anlamak igin

vazgegilmez

bir

yardimcidir. Bundan dolayidir ki, dil

ve

edebiyat

ile

ilgili

pek gok islamT ilim

olusturulmus ve

bunlar

SIT ilimler

(alet

ilimleri)

adiyla

yad olunmuslardir. Sarf, nahiv ve

belagat

gibi

ilimlerin

yardimi

olmasa,

gerek ayet-i

kerimelerin ve

gerekse

hadTs-i

seriflerin

dogru olarak anlasilmasi -adeta- imkansizlasir.

3

'

B\i

hOkmOn

dogrulu^unun kavranmasi

icin

tarihi

bir

vak'a nakledellm:

Sultan

IV.

Murad (1623-1640)

zamamnda miifesem

(serial

li)i) iiiedresclilevle

mulasowif

Sivasiler

arasmda

dehsetli

bir

munakasa cereyan elrnislii.

Bunlardan

biri

devrin jeyhulislami

ve

kazaskerinin

de

-hakem olarak- hazir

bulunmasiyla

Padisahin

huzurunda vaki

olmustur.

$6y)e

)Kal

iledir.

dervislerimizden

:sit;-:r.ler

vardir.

dedi.

oyie midir?

Kadizade:

-Hayir Pacisahirr.'..

Hak Teala.

K'jr'an- Kerim'ir.de

CemT


24/242

Cunku

Kainat'in

muhtevi

bulundugu

butun

hakaik,

kelam

suretinde

be?eri

idrake

sunulduguna

gore,

Kuran

mana

te-

kasufii

ve

icaz

ile

malamal

(dopdolu)

olan

engin

muhtevasi

dil

ve

edebiyata

vakif

olunmadan

nasil

anlasilabilir? .

Ayetlerin

muhtevalarinin

bir

petekten

bai

stizercesine

berrak ve

vaah

hiikumler

haline

ifragi

ve

anla?;Imasi

ancak

lugat,

gramer

ve

belagat

gibi

ilimler

sayesinde

mumkur.

olabilir.

Bu

keyfiyet

de

canli bir

varhk oian

lisanin

aym

zamanda

tarihi

seyrine

vukuf

ile

genjeklesebilir.

Islam

ilimier

arasinda

her

lisan

gibi

Arapca'nm

da

maruz

bulundugu

ve

hatta

onda

mevcud

her

kelimenin

tab

oidugu

gelismeyi

kavramak

icin

Hal

adiyla

I

lei ne

kadar

ilzam

elsern,

kabul

etmeyecektir.

Seyhulislami

ve

kazaskei

lerl davet

Imyiimu,

hiizuilaiuula

miirafaa

olalitn.

der,

$yh(ilislaiu

v

kazaskerler

davet

olunur;

macera

tiaklolunur.

SeyMUfeUfan

Yahya

Efendi:

I'adlsalmn ..

Kud.zade

Efendi

caiz

ki,

bizden

garaz

aula.-.

Sarau

hocasi

numuiri.z

Samli

HUseyln

Efendi

bir

fazil

klmsedlr.

Hakem

nasbedlniz,

aralanni

iasletslri;

bizler

dalil

temyiz

edeUni ..

der.

HUseyIn

Efcdi

dfivet

olunup

hakem

nasbolunur

ve

Sivasi

Efendi

w

httan

edip:

'

-Mdddeaniz

necllr?

cllya

sorar.

Hazretdahi:

-hsycimii

lesbilii

kal

iletlir;

erbabi

miikasefe

isitirler,

der.

Kadi/.ade'ye

liilap

edip:

-Siz ne

dersinlzV

dedikle:

Hak

leala

Kur'au'da;

Ksyanm

tesbihini

siz

isitmezsiniz.

der

iken

lsitiriz

demesi.

nass-i

Kur'an'a

rnuhalif

efkardir

ve

kufurdur,

deriz.''

Sivfisi

Efendi

buyurur

ki:

Mfilurn

oldu

ki,

Kuran'in

tefsirinden

bihaber

imissin;

zira

bu

ayet-i

kerimede

hilap

kefereyedir:

Am

(uinumi)

oidugu

takdirde

dahi

selb-i

umQmdur;

umumu

selb

deg.klir

Yani

cOmlenin

isitip

anlamadigmdan

baziiar.r.in

isitip

anlamamalan

lazim

ge.mez;

manhk dahi

okumadin

rr.:?

Sallbe-I

kQlllyenln

(umjrr.i

menftlestirmenin)

na-

k:z:

nakzedeni)

mOclbe-l

cuziyedir:

curntenlzanlamaz;

baanizanlayip

Isitlr

demektlr

Boyle

ayetler

Kur

an

da

cokur;

ezcumie

ulema-yi

ehW

sur.net

ruyetullaha

kalldirler

\uzler

vardir

ki,

o

g,i

i^il

,sil

panldayacaktir.

Rablerine

bakacaklardir

iO

ru

yoreceklerdir).

({Kiyame

Suresi.

ayet 22-23)

ayet-i

kerirr.es:

ve

OnddrdQnde

aw

gordugunjz

gibi

Rabblnlzl

de

goreceks\n:z/

:

hadis-i

seriri

deiiliyle.

.'Buhari

MevaKit

16,

26.

JefsTr

SO/1.

Tevhid

24; Musiirr..

Mesacid

211;

Tirmizi.

Cennet

l

6

'

1/,

hbu

Davud.

Sunnet

19; Ibn-i

Mace.

Mukadcime

13]

Mahaza

Kuranda

-Onu

gozler

idrak

edemez,

gozleri

O

idrak

eder-

oyle

lat.f

ve

oyle

babir

(J ...

(lin'am

Suresi.

ayet

103)

buyurdular.

yani

mecmua.i

gozler

gfirmez,

bazilan

g6r0r

demektir.

dediklerinde

Huseyin

Efendi

dahi:

liuiilarin

deyince,

c

^^

bir

ilim gelitirilmitir

35

ki, bu da

hem

tarihi

ve hem de edebi

bir

tefekkiir seviyesi

ile

elde

edilebilir.

Biittin

bunlara

ilaveten

unu

da

soylemeliyiz

ki,

Islam']

dava

eden

bir

kimse

aym

zamanda felseft cereyanlan

da

iyi

bilmeli-

dir. Zira

islam'in

asil

muanzlan

36

,

eskiden

beri

birtakim

felseft

Ve

Siileyman,

Davud'a

vSris

olup

ey

nas,

dedi:

Hize

Mantikuttayr

(k.:s

dlli)

ISlim

bliyuruldll.

Hem bize her seyden

verildi. Siipliesiz

ki , li u hpr hSIde

n

fazl-i

miibin...- (Neml

Suresi.

ayet

16),

Hatta

kannca deresi Uzerlne

vardik-

lannda

bir

kannca soyle

dedi: Ey

kanncalar ..

Haydin

meskenlerlnlze

girin,

Siileyman

ve ordusu

sizi

fark

etmeyerek

kirip

gecirmesm ..- (Neml Suresi,

3yet

18)

ayetleri

dahi ejyanin

tesbihleri kal ile

olduguna delildir;

zira

mecmu enbiya

ve

evliya

kal ile olan tesbihlerini

bilirler ve

isitirler. Makam-i

imlinanda

(ba;a

kakma,

muaheze)

bir

(aide olmamak

lazim

gelir. Padi?ahim,

SivSst Efendi Hazrelleri alim

ve

fezil ve her

sdzii haktir. Hususen

ol

ayet-i

kerimede olan

kelimattan

ve

bu

ayetler

r.iimle miifessirlerin sozlerine

muvafiktir.

deyince

Seyhullsl&m

ve

sadreyn

(Anadolu

ve Riimeli

Kazaskerleri)

dahi

Huseyin

Efendi'nin siizleri

haktirl..

diye

ie'yid

ve

te'kit

ettiler.

Sultan IV.

Mm ad

Han:

-Kadioglu

yine mi

fezahat .. diye

tekdir ve

tcvbih

ettiklerinde,

SivSsi Haz-

retleri:

-Patli$ahim ..

imam-i Muslim ibn-i Abdullah ibni

Omer'iri rivftyel

elligi

r-Bir

Miistumam

tekfir

eden

ke.ndi

kafir

olur.i

(Bkz.

EbO

Davud,

Siinnet,

15/4687)

hadisi

ile kiifilr

kendine lazim gelip alelfevr

(derhal)

hlBUrunuzda

ter.did-i

iman

lazim

gelir.

dedikle

Seyhiilislam

dahi:

-FukahS

da

hadis-i serifle amel edip

tekfire Zahlp

olmu^larrlir ..

dedi. Padisah-i

zarif dahi Sivas Efendi Hazretleri'ne

hilap

edip.-

-Kadioglu'na

tecdid-i iman

ettiriniz ..

dcyip

onlar dahi

lelkin-l kel

Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu

Documents

Transcript of Kadir Misiroglu - Islam Dunya Gorusu