kabangkitan nasionalisme

8/8/2019 kabangkitan nasionalisme

http://slidepdf.com/reader/full/kabangkitan-nasionalisme 1/31

PENGENALAN

Nasionalisme sebenarnya boleh didefinisikan sentimen kecintaan terhadap sesebuah

Negara. Sentimen itu hanya ditumpukan kepada satu negara bangsa sahaja yang dapat

mendorong kepada keinginan untuk berjuang bagi memebebaskan tanah air daripada cengkaman

kuasa asing. Semangat nasionalisme ini wujud hasil daripada keinginan untuk menebus maruah

bangsa serta membentuk nasib dan masa depan sesebuah bangsa dan Negara. Nasionalisme juga

ada kaitan dengan “negara” dan “bangsa”. Nasionalisme pada umumnya bertujuan mewujudkan

kebebasan individu dan negara daripada cengkaman dan kongkongan pemerintah dan kuasa

asing. Intipati utama nasionalisme ialah mewujudkan kebebasan dan maruah seseorang serta

membentuk nasib dan masa depan sesebuah negara dan bangsa. Dengan itu, nasionalisme

bergerak ke arah pembentukan satu identiti bangsa yang berbudaya tinggi.

Dalam konteks Tanah Melayu atau British Malaya seperti yang disebut oleh pihak

penjajah, maka rakyat sedar bahawa mereka berada di belenggu penjajahan British. Perlu

ditegaskan bahawa semangat kebangsaan pada awal kurun ke 20 itu wujud di kalangan orang

melayu. Ini kerana sehingga perang dunia ke-2, kaum-kaum cina dan india mempunyai kiblat

taat setia yang tidak serupa. Kiblat taat setia orang melayu ialah terhadap tanah melayu, taat setia

orang cina ialah terhadap negara cina dan taat setia orang india adalah terhadap negara india.Maka orang melayu sahaja yang memikul tanggungjawab untuk membebaskan tanah melayu

daripada belenggu penjajah British pada tahap awal.

Bermulanya campur tangan British di Tanah Melayu sejak 1874, telah memberikan

pelbagai perubahan sama ada baik atau tidak. Hasil daripada perubahan ini, telah menimbulkan

kebangkitan di kalangan penduduk supaya menentang British. Kemudiannya telah menggalakkan

perkembangan semangat kebangsaan dan semangat nasionalisme kepada masyarakat di Tanah

Melayu.

Mereka bertentangan kerana golongan yang menjajah mahu mengekalkan penjajahannya,

manakala golongan yang terjajah mahu membebaskan diri daripadanya. Kebangkitan semangat

kebangsaan di Tanah Melayu tidak banyak berbeza dengan negara-negara lain di Asia. Cuma apa

yang membezakannya adalah dari segi corak gerakan kebangsaan itu. Masyarakat di Tanah

1



Melayu mempunyai beberapa aliran nasionalisme kerana penduduknya berbilang kaum.

Semangat nasionalisme dalam kalangan orang melayu telah ada sejak campur tangan British

pada tahun 1874.

Dengan adanya semangat nasionalisme, maka penguasaan penjajahan ke atas negeri-

negeri Melayu tidak berlaku secara aman damai tetapi sebaliknya ditentang oleh masyarakat

tempatan. Penentangan ini dilakukan oleh pejuang-pejuang Tanah Air seperti Dato’ Maharaja

Lela, Dato’ Bahaman, Tok Janggut, Haji Abdul Rahman Limbong, Mat Salleh, dan lain-lain lagi

mencerminkan penentangan rakyat tempatan terhadap kuasa asing di negara ini. Namun begitu,

penentangan pembesar-pembesar Melayu gagal membebaskan Tanah Air daripada belenggu

penjajahan British kerana penentangan pembesar tidak bersifat menyeluruh dan tidak mendapat

sokongan segenap lapisan masyarakat. Selain itu, setiap pembesar menentang semata-mata untuk

menjaga periuk nasi mereka daripada diancam oleh British. Mereka juga kalah kerana tidak

mempunyai pasukan tentera yang dilengkapi senjata-senjata moden berbanding kerajaan British.

Kegagalan mereka tidak mematikan semangat nasionalisme orang Melayu, sebaliknya orang

Melayu memendamkannya ibarat ‘api dalam sekam’. Pada abad ke-20, semangat nasionalisme

orang Melayu semakin bersemarak. Pada peringkat ini, strategi yang digunakan adalah berbeza.

Kesimpulannya, Nasionalisme adalah satu fenomena sejagat yang mengiktiraf hak setiap

bangsa untuk menubuhkan negaranya sendiri, menengakkan kedaulatan rakyat dan menuntut

kesetiaan individu disalurkan kepada negara bangsa itu. Keadaan tersebut digambarkan menerusi

perasaan cinta dan taat setia yang mendalam terhadap tanah air yang kemudian mendorong

kepada lahirnya keinginan dan keazaman untuk berjuang bagi membebaskan tanah air daripada

pemerintahan kuasa. Oleh itu, semangat untuk mencapai kemerdekaan bagi negara kita adalah

penting agar kita dapat bernaung dibawah tampuk pemerintahan sendiri dan bukannya dikuasai

oleh kuasa asing.

FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI PERKEMBANGAN NASIONALISME

2



Faktor yang mempengaruhi perkembangan nasionalisme di Tanah Melayu dapat

dibahagikan kepada dua kategori utama iaitu faktor dalaman dan juga faktor luaran. Bagi faktor

luaran, ianya merupakan peristiwa-peristiwa yang tercetus di luar Tanah Melayu tetapi memberi

kesan yang sangat besar kepada perkembangan semangat nasionalisme orang Melayu di Tanah

Melayu. Faktor-faktor luaran menjadi pemangkin untuk mempercepatkan kebangkitan semangat

nasionalisme orang Melayu.

FAKTOR DALAMAN

Faktor-faktor dalaman merupakan peristiwa-peristiwa yang tercetus di Tanah Melayu dan

memberi pengaruh yang sangat besar dalam membangkitkan dan menyemarakkan semangat

nsionalisme orang Melayu.

FAKTOR AGAMA

Pada penghujung abad ke-19 dan awal abad ke-20, masyarakat Melayu terutamanya yang

tinggal di bandar-bandar berasa tidak puas hati dengan keadaan ekonomi, sosial dan politik

mereka. Mereka mulai sedar bahawa kedudukan ekonomi dan sosial terancam sebab adanya

masyarakat dari luar, iaitu kaum imigran seperti Cina dan India. Oleh yang demikian, orang

Melayu sedar bahawa mereka perlu bertindak bagi membawa perkembangan ekonomi dan sosial

ke atas masyarakat mereka supaya tidak lagi mundur dalam bidang tersebut. Kesedaran ini telah

melahirkan kumpulankumpulan kecil yang berpengaruh dalam masyarakat Melayu untuk

memperjuangkan kemajuan orang Melayu dalam bidang ekonomi dan sosial.

Kesedaran ini melahirkan 3 golongan di bandar-bandar untuk memperjuangkan

kepentingan masyarakat Melayu pada awal abad ke-20. Antara ketiga-tiga golongan ini,

golongan yang berpendidikan Arab memainkan peranan penting dalam gerakan Pemulihan Islam

di kalangan masyarakat Melayu. Mereka berpendidikan Arab dan melanjutkan pengajian Islam

ke Universiti Al- Azhar di Kaherah, Mesir. Golongan berpendidikan Arab ini yang mula-mula

sekali menyuarakan rasa tidak puas hati mereka terhadap keadaan ekonomi dan social orang

Melayu pada masa itu. Mereka dari golongan ini hampir keseluruhannya memperoleh pelajaran

3



dari Timur Tengah dan terpengaruh dengan gerakan pemulihan yang berlaku di sana. Golongan

ini menerima pelajaran dan inspirasi dari gerakan pemulihan Islam moden dan gerakan Pan-

Islamisme yang diasaskan pada penghujung abad ke-19 dan awal abad ke-20 oleh Imam Syeikh

Muhammad Abduh dan Sayid Jamaluddin al-Afghani. Di antara penuntutpenuntut Melayu yang

membawa pengaruh dari Timur Tengah ialah Syeikh Muhammad Tahir bin Jalaluddin, Syed

Syeikh Ahmad al-Hadi, Haji Abbass Muhammad Taha dan Syeikh Mohammad Salim al-Kalali.

Sekembalinya dari Timur Tengah khasnya dari Mesir ke tanah air pada awal abad ke-20,

mereka telah berkhidmat dalam jabatan agama di negerinegeri Melayu. Oleh sebab fahaman

mereka berkenaan ajaran agama Islam baru dan agak berlainan dengan fahaman seperti

kepercayaan bidaah dan khurafat yang sedia berakar umbi di negeri-negeri Melayu, mereka

mendapat tentangan daripada golongan ulama tua yang kolok dan ortodoks. Golongan ortodoks

ini memusuhi bukan setakat fahaman baru dalam agama, tetapi juga memusuhi perjuangan

nasionalisme Melayu yang dibawa dan dirancang oleh revolusioner ini. Mengikut revolusioner

ini, Islam memerlukan perubahan dan penafsiran baru dan sesuai untuk menghadapi cabaran

dunia yang menghadapi perkembangan pesat.

FAKTOR DASAR PENJAJAHAN BARAT

Ketika penaklukan British ke atas Tanah Melayu, Pihak British telah berpuas hati dengan

kaedah pengukuhan kuasa, pengaruh dan kedudukan ekonomi mereka di tanah melayu. Pihak

British kemudian telah memulakan proses menginstitusikan berbagai bidang kerajaan yang

merangkumi hampir semua aspek kehidupan politik, ekonomi dan sosial. Usaha mencapai tujuan

ini paling pesat dilakukan di negeri-negeri melayu bersekutu. Akibat daripada keadaan ini,

institusi melayu tradisional dan elit melayu tradisional mendapati diri mereka terpaksa

mengambil peranan yang semakin kecil dan hal ehwal kerajaan dan pentadbiran. Tambahan pula,

pihak British telah mula membawa masuk imigran cina dan india secara besar-besaran untuk

mengeksploitasi sumber-sumber ekonomi yang masih belum diterokai oleh masyarakat melayu

dengan sepenuhnya. Keadaan menjadi lebih buruk menjelang tahun 1921, dimana daripada

jumlah 1320000 orang penduduk negeri-negeri melayu bersekutu, 511000 adalah orang melayu,

495000 orang cina dan 305000 orang india. Keadaan ini menyebabkan kaum pendatang mula

4



menguasai ekonomi di tanah melayu. Kaum melayu mulai sedar yang mereka telah ketinggalan

dalam pembangunan ekonomi dan sosial di mana orang bukan melayu menjadi peserta yang

kuat. Langkah-langkah yang di ambil oleh pihak british ini telah menimbulkan rasa tidak puas

hati di kalangan orang melayu, kerana mereka sedar hak mereka sebagai rakyat pribumi sedikit

demi sedikit diambil alih oleh pihak pendatang dan kaum penjajah.

FAKTOR KESEDARAN ORANG MELAYU TENTANG KEMUNDURAN MEREKA

Faktor kesedaran orang melayu tentang kemunduran mereka juga turut menjadi punca

dalaman kebangkitan nasionalisme di Tanah Melayu. Orang melayu menjadi penduduk pribumi

tetapi masih tertinggal jauh dalam bidang ekonomi dan sosial. Walaupun ekonomi Tanah Melayu

yang berasaskan getah dan bijih timah berkembang pesat, tetapi orang mealyu tersisih daripada

kegiatan ekonomi komersial tersebut. Kegiatan ekonomi kapitalis dikuasai oleh orang Cina dan

pedagang-pedagang Eropah. Banyak ladang getah dan lombong bjih timah dimiliki dan

diusahakan oleh orang Eropah. Manakala orang cina pula menguasai sektor ekonomi di kawasan

Bandar seperti menjadi peniaga.

Keadaan ini mula disedari oleh peniaga-peniaga keturunan arab yang tinggal di Negeri-

Negeri Selat terutamanya Singapura. Dalam bidang pendidikan pula, orang Melayu tertinggal

jauh kerana system pendidikan melayu tidak mempunyai nilai untuk meningkatkan taraf dan

kedudukan orang melayu dalam bidang ekonomi. Orang melayu mula sedar bahawa mereka

perlu mempertahankan hak mereka di Tanah Air sendiri apabila orang cina Peranakan di Negeri-

Negeri Selat dan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu mendesak supaya diberi hak yang sama

dengan Melayu daripada kerajaan British. Orang Melayu sedar permintaan orang Cina tersebut

akan menggugat kedudukan mereka sebagai penduduk pribumi. Situasi ini telah menyemarakkan

semangat nasionalisme orang melayu untuk mempertahankan kedudukan mereka di Tanah

Melayu.

FAKTOR SISTEM PENDIDIKAN

5



Terdapat sekolah-sekolah pondok, madrasah, sekolah-sekolah melayu dan sekolah

inggeris yang disediakan bagi orang melayu. Sekolah-sekolah melayu telah mula dibuka di

kawasan-kawasan barat dan selatan tanah melayu sejak tahun 1880-an lagi. Pada dasarnya,

tujuan british bukanlah untuk melahirkan golongan cerdik pandai dikalangan orang melayu.

Mereka hanya ingin melihat anak-anak orang melayu menjadi lebih pandai sedikit daripada

ibubapa mereka. Yang belajar di sekolah Inggeris pula ialah anak-anak golongan bangsawan

yang ingin dijadikan oleh orang British sebagai pegawai dan pentadbir bawahan sahaja. Oleh

kerana penyediaan sekolah-sekolah melayu oleh orang inggeris ini bukan satu yang ikhlas, maka

tidak terdapat buku-buku teks dan kurikulum yang sesuai. Maka surat khabar melayu telah

digunakan sebagai bahan pengajaran, umpamanya 'jawi peranakan', 'khizanah al-ilmu' dan taman

pengetahuan. R. J. Wilkonson selaku penyelia sekolah-sekolah (1877-1895) mendapati bahawa

surat khabar melayu bersama pendidikan secara amnya, telah menyumbngkan terhadap

kemajuan intelek dan material orang melayu. Pendedahan kepada dunia luar melalui surat

khabar, telah membuka mata orang melayu, terutamanya generasi muda terhadap isu-isu yang

mempengaruhi orang melayu.

Di samping itu, pendidikan agama yang dijalankan di sekolah-sekolah pondok dan

madrasah telah mendapat sambutan hebat penduduk tempatan. Melalui sistem pendidikan ini,

mereka dapat mempertahankan nilai-nilai keislaman semasa kemasukan kuasa british dan

kemasukan kaum imigran. Namun demikian sekolah-sekolah seumpama ini kurang memainkan

peranan untuk menanan semangat kebangsaan pada tahap-tahap awal. Walaubagaimanapun,

menjelang tahun 1900, bila islam memasuki era reformasi, maka barulah sekolah-sekolah

pondok dan madrasah telah membuka minda kaum melayu terhadap masalah-masalah politik

yang dihadapi oleh mereka di tanah melayu. Sukatan dan dasar yang tidak selaras

membangkitkan rasa tidak puas hati orang Melayu terhadap layanan Inggeris.Kesimpulannya,

perkembangan pendidikan, terutamanya pendidikan melayu telah memainkan peranan penting

dalam kesedaran kebangsaan di kalangan orang melayu.

FAKTOR GOLONGAN INTELEKTUAL

6



Selain itu, kemunculan golongan intelektual juga antara faktor dalaman kebangkitan

semangat nasionalisme. Mereka terpengaruh dengan idea-idea dan falsafah politik demokrasi,

liberalisme, sistem parlimen, perlembagaan dan nasionalisme. Sistem pendidikan yang sama

antara penduduk juga memberikan peluang orang-orang Melayu menerima semangat

kebangsaan. Jika dibandingkan dengan sistem Inggeris, mereka tidak memberikan peluang yang

sama. Orang-orang Melayu tidak diajar secara akademik, tetapi hanya dalam bidang kemahiran.

Dalam zaman pendudukan Jepun sukatan yang diajarkan meliputi bidang-bidang Matematik,

Pertanian, Sains dan pelbagai subjek akademik lain. Hal ini mendedahkan orang-orang Melayu

kepada ilmu pengetahuan. Guru-guru Melayu dihantar ke Jepun untuk menambahkan

pengetahuan berbahasa. Melalui kegiatan ini, ia sebenarnya menambahkan intelek Melayu yang

akhirnya dapat digunakan untuk mencetuskan semangat dan kesedaran nasionalisme.

Antara golongan terpelajar seperti Raja Chulan, Eunos Abdullah dan Dato’ Onn Jaafar.

Dato Onn Jaafar dapat menyatukan persatuan-persatuan Melayu dan menubuhkan UMNO bagi

menentang Malayan Union. Beliau berjuang melalui akhbar Warta Malaya dan Lembaga Melayu

dengan membuat bidasan dan kritikan serta mengadakan rapat umum. Ibrahim Yaakub pula

adalah pejuang MPSI yang telah menubuhkan Ikatan Pemuda Semenanjung bagi mencetuskan

ketidakpuasan hati layanan Inggeris terhadap soiso ekonomi orang Melayu terutama dalam

bidang pendidikan. Ahmad Boestaman adalah pejuang KMM yang mencetuskan idea merdeka

pada tahun 1939, tetapi tidak menerima sambutan. Beliau memperjuangkan ketuanan Melayu

dan perkembangan sosio ekonomi serta politik Melayu.

Selain itu Dr. Buhanudin Al-Helmi juga antara golongan intelektual dan pemimpin

PKMM yang tidak sehaluan dengan Inggeris dan mencari merupakan kemerdekaan bagi Tanah

Melayu. Sekolah-sekolah agama telah didirikan di Singapura, Melaka dan Pulau Pinang. Di

Negeri-negeri Melayu telah didirikan di Teluk Intan (Perak), Kuala Terengganu (Terengganu)

dan Muar (Johor). Sekolah agama yang penting di Singapura ialah Madrasah al-Iqbal al-

Islamiyah, di Melaka ialah Madrasah al-Hadi dan Pulau Pinang ialah Madrasah al-Mashor.

Sistem persekolahan di sekolah itu mengikut sistem yang terdapat di Mesir dan di Barat. Pelajar-

pelajar yang menuntut di sekolah ini akan sedar akan kelemahan mereka dalam agama Islam dan

mereka didorong untuk berusaha bersungguh-sungguh lagi supaya tidak keluar dari ajaran Islam

yang sebenar.

7



Raja Chulan (Raja Dihilir) merupakan ahli Majlis Pusat dan beliau perjuangkan hak dan

keistimewaan orang Melayu. Beliau juga mengenengahkan isu kepinggiran Bahasa Melayu. Di

samping itu, Maktab Melayu Kuala Kangsar dan Maktab Perguruan Sultan Idris (MPSI) juga

bertanggungjawab dalam membangkitkan semangat nasionalisme di kalangan penduduk. Guru-

guru dari MPSI telah menyedari masalah yang dihadapi oleh orang Melayu. Mereka berazam

untuk mengatasi masalah ini dan memperkenalkan satu generasi baru orang Melayu yang akan

membela bangsa dan negara mereka. Graduan MPSI menubuhkan Persatuan Sastera Melayu

pada tahun 1923 bagi menggalakkan pertumbuhan sastera dan membangkitkan semangat

nasionalisme.

FAKTOR BAHASA DAN KESUSASTERAAN

Melalui faktor bahasa dan kesusasteraan ini,tulisan Jawi telah diperkenalkan sebagai

tulisan rasmi Bahasa Melayu . Pengaruh Arab turut wujud hasil dari peranan golongan agama

dan bagi menggantikan penggunaaan tulisan rumi yang diperkenalkan penjajah. Ini sebenarnya

membayangkan kelunturan budaya Melayu dalam negara sendiri. Antara lain ialah kewujudan

sasterawan yang dilahirkan oleh sekolah-sekolah Melayu dan MPSI. Dalam pada itu. bahasa

Melayu sebenarnya semakin hilang peranan dalam sistem pendidikan Inggeris dan Jepun. Ini

dapat memperlihatkan hilangnya kewibawaan dan pertuanan Melayu.Bahasa Melayu hanya

digunakan dalam Sekolah Melayu.

Jika dapat kita perhatikan, perbahasan dalam MMN dan MMP menggunakan Bahasa

Inggeris. Perkara ini pernah dibantah oleh Raja Chulan akan kepinggiran Bahasa Melayu dalam

bahasa undang-undang dan juga penggunaannya dalam MMN dan MMP kerana wakil Melayu

tiidak faham apakah yang dibahaskan. Semua ini telah menyedarkan orang Melayu akan

kepinggiran bangsa dan bahasa Melayu. Jadi, gelanggang bagi orang Melayu melahirkan

ketidakpuasan melalui adalah karya sastera. Secara tidak langsung, dapat memperkukuhkan

perjuangan orang Melayu dalam meletakkan taraf bahasa Melayu sebagai Bahasa Kebangsaan

dan Bahasa Rasmi negara selepas merdeka. Dalam puisi Omar Mustaffa yang tersiar dalam

Utusan Melayu keluaran 18 Januari 1913 menggesa orang Melayu supaya rajin bekerja dan

8



jangan membiarkan kekayaan diambil oleh bangsa lain. Selain itu, terdapat juga puisi lain seperti

Sedarlah oleh Mahmud Ahmadi, Semenanjung oleh Harun Aminurashid (1919), Seruan

Kebangsaan oleh Melati Pahang (1937) yang menggesa orang Melayu mencari ilmu dan Serunai

Pujangga oleh Anum (1940) yang menggesa orang Melayu bersikap berani dan sanggup

berkorban.

Selain puisi, novel juga dikarangkan untuk membangkitkan semangat kebangsaan.

Antaranya ialah Hikayat Faridah Hanum oleh Syed Syeikh al-Hadi (1925) yang mencadangkan

wanita perlu diberi pendidikan, Melor Kuala Lumpur oleh Harun Aminurashid (1930), Putera

Gunung Tahan oleh Haji Muhammad yang mengecam British melalui kisah lucu dengan tujuan

memupuk semangat cinta akan negara, hidup maju dan bebas daripada penjajahan dan Anak Mat

Lela Gila oleh Ishak Haji Muhammad (1941) menyeru orang Melayu berjuang mencapai

kemajuan.Cerpen merupakan cerita pendek yang mempunyai masihat. Kebanyakan cerpen

menyeru rakyat bekerja untuk kemajuan dan kemerdekaan negara. Di antara cerpen yang

terkenal ialah Cerita Awang Putat oleh Abdul Rahim Kajai yang menyeru orang Melayu supaya

rajin bekerja; Anak Dibuat Demal, Di Sini Kita Bukannya Orang Dagang dan Siasat Yang Tiada

Diminta yang ditulis oleh Shamsuddin Salleh; Rumah Besar Tiang Sebatang oleh Ishak Haji

Mahmud yang menyeru orang Melayu menbenci dan menentang penjajahan British. Melalui

cerpen yang disiarkan, para pembaca akan mengetahui dasar perjuangan yang hendak

disampaikan.

Antara kejayaan orang Melayu dalam bidang sastera pasa masa itu ialah melahirkan para

pejuang sastera dalam Asas 50 dan Asas 66. Penubuhan persatuan yang memperjuangkan bahasa

seperti PASPAM (berjuang bagi menjadikan dan memperkasakan Bahasa Melayu seperti

sebelum penjajahan) turut diwujudkan. Antara kejayaan lain adalah penubuhan Dewan Bahasa

dan Pustaka yang berperanan sebagai pembina dan pengembang bahasa Melayu dan alat

penyatuan bangsa. Ini dapat menyumbang ke arah pembentukan bangsa Melayu melalui

penggunaan Bahasa Melayu . Dengan itu, Melayu tidak lagi berpecah dan dikenali dengan

keturunan seperti Jawa, Banjar, Bugis dan lain-lain.

9



FAKTOR LUARAN

FAKTOR PENGARUH DARI JEPUN

Sejak tahun 1868, Jepun muncul sebagai negara yang moden dan kuat. Pemimpin-

pemimpin Meiji seperti Maharaja Mutsushito telah memodenkan negara Jepun. Jepun

mengubahsuai teknologi Barat untuk kegunaannya. Jepun berjaya meniru teknologi Barat,

sekaligus membuktikan rakyat Asia bijak. Perkara ini telah mewujudkan Ilham dan keazaman

dalam jiwa rakyat Asia. Antara kemenangan Jepun terbesar ialah apabila dapat mengalahkan

Eropah. Kesan daripada kemenangan ini, orang Asia dan Melayu mulai sedar akan kepentingan

pelajaran, teknologi dan perpaduan. Faktor-faktor inilah yang menjadikanr akyat kuat menentang

penjajah. Dalam masa yang sama, ianya juga memberi kesan kepada pemikiran tokoh-tokoh awal

Tanah Melayu.Dalam peperangan yang berlaku di antara Rusia dengan Jepun (1904-1905)

menyaksikan Jepun telah memperolehi kemenangan. Kejayaan ini telah memberi ilham dan

kesedaran kepada orang Asia termasuk orang melayu bahawa barat tidaklah sekuat seperti yang

digeruni oleh mereka. Perang tersebut telah membuktikan bahawa, sesebuah negara tidak

mengira saiznya, boleh menjadi kuat seperti Jepun melalui kemajuan teknologi dan pendidikan.

Pada tahun 1907, seorang tokoh bernama Abdullah Abdul Rahman telah menghasilkan

karya berjudul 'Mataharai Memancar' (The Rising Sun) yang menceritakan sejarah Jepun. Karya

ini telah dialihbahasakan oleh beliau daripada karya Mustafa Kamal dari Turki yang asalnya

daripada bahasa arab. Menurut Za'ba, karya ini telah berjaya merangsang pembaca serta

menimbulkan perasaan bangga dan harapan untuk membawa pembaharuan di timur dan ini

termasuklah kepada pembaca melayu. Masyarakat melayu mula percaya bahawa dengan adanya

teknologi dan pendidikan, mereka juga boleh menghalau keluar orang British dari Tanah

Melayu. Hakikat ini telah disedari oleh golongan terpelajar di Tanah Melayu. Di antara mereka

ialah Syed Sheikh al- Hadi yang mula menggalakkan orang melayu memajukan diri mereka

dalam aspek ekonomi dan sosial, melalui ajaran Islam. Perkembangan di Jepun mengalahkan

kuasa Rusia telah membawa kesedaran dan keyakinan bahawa orang melayu juga boleh

mempertahankan kepentingan mereka daripada terus di tindas oleh pihak British. Selain itu, turut

timbulnya Gerakan Kesedaran Kebangsaan China. Pada tahun 1911 berlaku Revolusi China yang

10



dipimpin oleh Dr. Sun Yat Sen. Beliau telah berjaya menumbangkan kerajaan Manchu dan

menubuhkan sebuah negara republik China. Keadaan ini membangkitkan kesedaran rakyat

Tanah Melayu untuk menentang British.

FAKTOR GERAKAN PEMULIHAN ISLAM DI MESIR

Gerakan Pemulihan Islam bermula di Mesir sejak tahun 1850. Konsep pan-islamisme

telah mula diutarakan oleh Syed Jamaluddin al-Afghani, seorang pemuda reformis islam timur

tengah yang radikal dan revolusioner pada akhir abad ke 19. Gerakan ini dipimpin oleh Sayid

Jamaluddin al-Afghani sendiri dan Syeikh Muhammad Abduh. Syeikh Muhammad Abduh

dilahirkan di Mesir pada tahun 1829 dan mendapat ijazah dari Universiti al-Azhar. Beliau

menjadi Mufti Besar dari tahun 1899 hingga beliau meninggal dunia pada tahun 1905. Syeikh

Muhammad Abduh telah menyesuaikan prinsip-prinsip Islam menurut kehendak azan moden,

tetapi tidak terkeluar dari prinsip dan semangat agama Islam yang sejati. Ajaran beliau adalah

berdasarkan kepada ajaran Allah dan Rasul seperti yang tercatit di dalam al-Quran dan al-Hadis.

Yang disesuaikan ialah perkara-perkara dan hal-hal takwim serta pentafsiran Islam mengenai

sesuatu pendapat atau hukum di dalam al-Quran. Ajaran dan pandangan beliau di anggap baru,

progresif dan revolusioner dan amat sesuai dengan zamannya.

Matlamat-matlamat Gerakan Pemulihan Islam ialah memperjuangkan konsep Pan-

Islamisme, iaitu penyatuan umat Islam di seluruh dunia. Selain itu, gerakan ini turut bermatlamat

untuk membebaskan agama Islam daripada kepercayaan kolot dan ortodoks yang tiada kaitannya

dengan ajaran Islam yang sebenar. Antara lain ialah memulihkan agama Islam mengikut ajaran

Islam yang terkandung dalam al-Quran dan Hadith. Turut bermatlamat untuk mencapai

kemajuan dalam bidang ekonomi dan sosial mengikut al-Quran dan Hadith dan yang terakhir

ialah membebaskan negara Islam dari pengaruh penjajahan Barat. Pada masa itu juga, ramai

orang melayu yang telah pergi ke luar negeri, terutamanya ke timur tengah untuk mempelajari

agama islam. Tidak kurang juga yang pergi menunaikan fardhu haji. Perkembangan reformisme

di timur tengah itu telah mempengaruhi kedua-dua kumpulan tersebut. Mereka mula

menyebarkan gagasan baru kepada masyrakat melayu berlandaskan agama islam.

11



Konsep Gerakan Pemulihan Islam ini telah memberi ilham kepada pelajar-pelajar Melayu

yang menuntut di Universiti Al-Azhar, Mesir untuk berjuang di negara sendiri. Pelajar-pelajar

yang berpendidikan Arab dari Mesir pulang ke Tanah Melayu dan menjadi pelopor Gerakan

Islah-Islam. Mereka berusaha menyatupadukan masyarakat melayu berdasarkan identiti agama

islam. Tokoh-tokoh terkenal ialah Syed Sheikh Ahmad al-Hadi, Syeikh Tahir Jalaluddin, Syeikh

Mohammad Salim al-Kalali dan Haji Abbass bin Mohammad Taha. Mereka menyebarkan idea-

idea Islam-Islamiah atau pemulihan agama Islam serta konsep Pan-Islamisme di kalangan kaum

Melayu menerusi majalah al-Imam.

FAKTOR GERAKAN DI TURKI

Gerakan di Turki yang dapat dibahagikan kepada tiga gerakan iaitu Gerakan Pan-Islam,

Gerakan Khilafat dan Gerakan Turki Muda. Bagi Gerakan Pan-Islam, ianya adalah satu gerakan

untuk menyatukan umat Islam di dunia di bawah Empayar Turki atau Empayar Uthmaniyah.

Gerakan Pan-Islam mahu menentang penjajahan Barat dan menghapuskan kepercayaan kuno

yang bertentangan dengan ajaran Islam. Empayar Turki ditubuhkan oleh Usman pada tahun

1300. Ulama Syeikh Haji Wan Ahmad dari Pattani ingin menyatukan Kelantan dan Pattani.

Beliau ingin menentang Siam dan menubuhkan Kerajaan Islam di bawah naungan Turki tetapi

gagal. Pahang mendapatkan bantuan Turki (1890-an) untuk menghalau British tetapi gagal.

Mehemet Kiamil Bey cuba mengembangkan pengaruh Pan-Islam di Johor tetapi gagal. Semasa

Perang Dunia Pertama, Turki dan Jerman berpakat menentang kuasa Berikat.

Umat Islam di Tanah Melayu sangat menghormati Empayar Turki dan segala

perkembangan di Turki mempengaruhi mereka. Turki mengisytiharkan peperangan jihad

terhadap kuasa Berikat (Amerika Syarikat, Britain dan Perancis). British cuba menyekat berita

dari luar tetapi gagal. Masih ada berita yang sampai ke Tanah Melayu melalui suratkhabar dan

surat peribadi pejuang-pejuang Pan-Islam. Pejuang Islam di Singapura, iaitu Kassim Ismail

Mansur dan Nur Alam Syah mempengaruhi dasar India yang beragama Islam melancarkan

dahagi. Askar-askar India diberikan keyakinan bahawa pakatan Jerman-Turki akan menang

dalam Perang Dunia Pertama. Pada bulan Februari, askar India melancarkan dahagi di

12



Singapura, tetapi dapat dihapuskan oleh askar British. Askar-askar India berjaya membunuh

lebih 40 orang British dan hampir Berjaya menakluki Singapura.

Bagi gerakan Khilafat pula, pakatan di antara Jerman-Turki tewas dalam Perang Dunia

Pertama. British cuba menguasai Turki. Orang Islam di India membentuk Gerakan Khilafat

untuk mengekalkan kuasa Turki dan system Khilafat. Gerakan Khilafat yang ditubuhkan di

Singapura dikawal rapi oleh British. Yang terakhir sekali ialah Gerakan Turki Muda yang

dipimpin oleh Mustapha Kamal Attaturk yang bergerak untuk memodenkan Turki. Golongan

Turki Muda menyebarkan semangat kebangsaan di Turki. Turki diisytiharkan sebagai Republik

pada tahun 1923 dan sistem Khilafat dimansuhkan. Abdul Kadir Adabi mengecam gerakan Turki

Muda kerana memasuhkan sistem Khilafat. Golongan Turki Muda dikatakan tidak

mementingkan agama dan undang-undang Islam dalam perkembangannya. Abdul Kadir Adabi

atau Abdul Kadir bin Ahmad adalah seorang penulis dari Kelantan. Akhbar Pengasoh, al-Ikhwan

dan Saudara turut menyiarkan tentangan terhadap Turki Muda.

Namun demikian, terdapat pandangan yang baik mengenai Turki Muda, iaitu mereka

membangkitkan semangat kebangsaan di Turki, ekonomi Turki dikuasai semula oleh orang Turki

dan bukan oleh orang Yahudi dan Kerajaan Turki memberikan peluang yang luas kepada rakyat

untuk menguasai bidang ekonomi. Kegiatan Turki Muda memberikan perangsang kepada

golongan Kaum Muda di Tanah Melayu untuk menentang penguasaan British. Kaum Muda di

Tanah Melayu telah menubuhkan Kesatuan Melayu Muda (KMM) pada tahun 1938 untuk

bergiat dalam politik.

FAKTOR PENGARUH DARI INDONESIA

Gerakan kemerdekaan rakyat Indonesia menentang pemerintahan Belanda telah memberi

semangat kepada golongan melayu yang inginkan pembebasan daripada penjajahan British.

Beberapa parti politik telah ditubuhkan ditubuhkan di Indonesia. Antaranya ialah Sarekat Islam.

Sarekat Dagang Islam diasaskan oleh Raden Mas Tirtoadisoeryo pada tahun 1909. Nama Sarekat

Dagang Islam ditukar kepada Sarekat Islam pada tahun 1912. Sarekat Islam ialah parti politik

13



yang pertama di Indonesia. Pemimpin Sarekat Islam yang terkenal ialah Omar Said

Tjokroaminoto dan Agus Salim.

Agama Islam menjadi faktor utama menyatukan orang Islam di Indonesia supaya

menentang penjajah Belanda. Cawangan Sarekat Islam di Johor ditubuhkan oleh Haji Ibrahim

bin Sidin dari Singapura. Cawangan Sarekat Islam di Johor tidak mendapat sambutan yang

memuaskan. Penentangan terhadap British di Terengganu (1928) dimulakan oleh Syarikatul

Islam yang diketuai oleh Sayid Muhammad dari Johor. Pertubuhan sulit ini berpengaruh kuat di

Beserah hingga ke Kemaman. Sayid Muhammad dipercayai ingin meluaskan cawangan Sarekat

Islam di Terengganu. Pengaruh Sarekat Islam tersebar ke Tanah Melayu pada 1920-an melalui

ceramah dan kelas agama oleh guru-guru agama dari Sumatera.

Akhbar Sinaran Zaman dan Idaran Zaman yang diterbitkan oleh Syed Syeikh al-Hadi

menceritakan perjuangan Sarekat Islam. Syed Syeikh al-Hadi mengambil Mohammad Yunus bin

Abdul Hamid menjadi pengarang di akhbarnya. Mohammad Yunus adalah ahli Sarekat Islam

dan penerbit akhbar Sinaran Zaman di Sumatera. Parti politik yang kedua pula ialah Parti

Komunis Indonesia (PKI). PKI diasaskan oleh Semaun, Tan Malaka dan Darsono pada tahun

1920. Kebanyakan orang Melayu tidak menyertai PKI kerana ajaran komunis yang bertentangan

dengan agama Islam. Ahli-ahli PKI termasuk Tan Malaka cuba menyebarkan fahaman komunis

di Singapura tetapi tidak berhasil. Tan Malaka berpendapat bahawa orang Melayu sukar

dipengaruhi kerana mereka berfahaman konservatif. Sutan Jenin dari Sumatera dapat

mengembangkan pengaruh Komunis di Tanah Melayu pada tahun 1930-an. Yang terakhir sekali

ialah Parti Nasional Indonesia (PNI). PNI diasaskan oleh Sukarno dan Sartono pada tahun 1927.

Pemuda-pemuda Indonesia memperjuangkan kebebasan mereka melalui tulisan, pergerakan

sosial dan kebudayaan. Pelajar MPSI dipengaruhi oleh perjuangan PNI yang mengamalkan dasar

tidak bekerjasama dengan penjajah. Dasar tidak bekerjasama ini telah diamalkan oleh pejuang

nasionalis di India yang diketuai oleh Mahatma Gandhi. PNI mengamalkan ideologi yang

menganjurkan revolusi untuk menggulingkan kerajaan Belanda. Pengaruh dari luar yang tersebar

melalui majalah dan akhbar dapat membangkitkan semangat kebangsaan di kalangan orang

Melayu. Mereka berjuang untuk memajukan bidang sosial, ekonomi dan politik orang Melayu.

14



Penduduk Tanah Melayu menguatkan semangat dan bersatu padu untuk melepaskan diri

daripada kuasa penjajah.

ASAS PERJUANGAN DAN PERANAN YANG DIMAINKAN

ASAS PERJUANGAN

Mengikut W.R. Roff, pergerakan nasionalisme Melayu dipimpin oleh 3 golongan elit

yang mahu membawa perubahan kepada masyarakat melayu, ke arah yang lebih baik. Kumpulan

yang pertama ialah golongan reformis Islam berpendidikan Arab yang ingin mengetengahkan

islam sebagai jalan memajukan keadaan orang melayu. Golongan ini dipengaruhi oleh reformasi

islam yang berlaku di timur tengah. Kumpulan kedua ialah golongan inteligensia berpendidikan

Melayu, yang cuba menentang penjajahan dengan cara yang lebih radikal. Kebanyakan mereka

terdiri daripada guru dan wartawan. Kumpulan elit melayu yang ketiga ialah golongan birokrasi

berpendidikan, mereka terdiri daripada kelompok pentadbir dan pegawai am dari kalangan

bangsawan melayu.

Perkembangan nasionalisme boleh dibahagikan kepada dua tahap iaitu Tahap Pertama

dan Tahap Kedua.Tahap Pertama lebih kepada penentangan masyarakat secara terbuka tetapi

bersifat setempat & tidak berorganisasi.Faktorfaktor yang diketengahkan ialah isu-isu

kebudayaan, agama, & hak peribumi.Dipimpin oleh golongan pertengahan yang berpendidikan

Barat & Asia Barat dan lebih menekankan kesedaran politik. Orang Melayu menuntut hak-hak

mereka dikembalikan & taraf hidup mereka dibaiki. Namun pada tahap ini, mereka tidak

meminta kemerdekaan.

Bagi Tahap Kedua pula, Gerakan nasionalisme yang lebih radikal & berorganisasi. Ini

kerana kegagalan dalam sifatnya yang serdehana dalam tahap pertama. Tahap ini dipimpin oleh

golongan yang berpendidikan serta berpengetahuan luas dalam bidang kebudayaan & ilmu

pengetahuan Barat supaya menyedari perubahan yang diperkenalkan oleh penjajah serta

kesannya terhadap bangsa & negara. Matlamat mereka ialah menuntut kemerdekaan &

membentuk kerajaan sendiri yang berdaulat.

15



EMPAT MOTIF BAGI MENGGERAKKAN SEMANGAT NASIONALISME.

Pertama ialah menentang dan cuba manghalau keluar pihak penjajah yang

dianggap membawa masuk unsur yang mengancam struktur politik dan identity budaya

pribumi. Kedua ialah mewujudkan perpaduan di kalangan penduduk pribumi. Ketiga

ialah mengembalikan tamadun lama dan yang terakhir ialah menegakkan kedaulatan dan

kemerdekaan negara. Selain daripada asas perjuangan yang diterangkan di atas, majalah turut

memainkan peranan yang penting dalam gerakan kesedaran di Tanah Melayu. Hakikatnya ,

majalah lebih memfokuskan persoalan untuk memajukan bangsa melalui rencana dan puisi.

Antara lain,ianya turut menyentuh isu-isu kemajuan bangsa dalam semua aspek. Antara majalah

yang diterbitkan ialah Majalah Guru,Pengasuh dan Bulan Melayu. Dalam majalah guru yang

telah dikarang oleh Muhammad Dato’ Muda Linggi, Yusuf Ahmad dan Mohd Sidin Rashid, isu

pendidikan anak-anak melayu dan membaiki taraf hidup orang melayu telah dibangkitkan.

Semangat cinta akan Negara dan menentang penjajahan telah ditiupkan ke dalam jiwa orang

melayu. Majalah ini turut mewujudkan perpaduan dalam kalangan guru sebagai pemimpin untuk

memartabatkan bahasa . Secara tidak langsung majalah ini dapat memajukan bahasa dan sastera

melayu. Majalah pengasuh yang dikarang oleh Dato’ Nik Mohamad pula telah membangkitkan

isu seperti memperluas ilmu dalam semua bidang dan menggesa orang melayu menjauhi sifat

buruk. Majalah ini turut membincangkan soal pentafsiran Islam yang progresif bagi kemajuan

ummah serta memberikan penafsiran kepada persoalan orang islam. Antara lain ialah

menggalakkan pendidikan di kalangan orang melayu.

PERANAN AKHBAR

Penulis akhbar di tanah melayu pada masa itu telah mengkritik dasar British yang

menekan orang melayu. Persoalan tentang pendidikan,ekonomi dan politik telah dibangkitkan di

dalam akhbar. Isu-isu yang dibangkitkan ialah memajukan pendidikan orang melayu dan

memartabatkan bahasa melayu sebagai bahasa rasmi dalam urusan British. Dari segi

ekonomi,mereka meminta supaya British mengurangkan kadar kemasukan orang dagang. Dari

segi politik,mereka menyeru orang melayu bersatu dan mengkritik British kerana mengurangkan

kuasa raja-raja melayu. Antara lain,turut terdapat tulisan Zaaba di dalam Al-Imam dan Mohd.

16



Eunos Abdullah, yang menjadi penyunting Utusan Melayu versi sisipan akhbar Inggeris ‘Free

Press’. Tulisan-tulisan itu membawa aliran menyeru orang Melayu supaya bersatu dan membina

jati diri masing-masing. Aliran itu cepat meninggalkan kesan di hati umat Melayu yang

sebelumnya terlowong kosong.

Utusan Melayu versi sisipan itu misalnya, dengan cepat menjadi bahan bacaan di kedai-

kedai kopi, dan ianya dibaca dengan kuat. Tujuannya tentulah supaya isi yang dibaca itu dapat

dikongsi oleh semua Melayu lain yang mendengarnya. Aliran kesedaran itu bertapak semakin

kukuh pada sekitar tahun 1930-an. Banyak tulisan-tulisan Ibrahim Yaakob menyebut bahawa

pada dekad itulah orang Melayu mula sedar akan ancaman yang dibawa oleh pendatang-

pendatang asing terhadap hak mereka. Pada waktu itu jugalah perasaan membenci pada orang

asing mula bertunas. Hasil daripada kesedaran itu muncullah seorang demi seorang nasionalis

Melayu, yang kebanyakannya terdiri daripada kalangan ulama dan mereka yang terlibat dalam

bidang persuratan dan persuratkhabaran. Melalui nasionalis-nasionalis awal ini semangat

kebangsaan mula tersebar. Melalui mereka Melayu mula sedar bahawa mereka berada di suatu

garisan yang menuntut kebangkitan segera. Waktu itu mereka seakan tidak mempunyai pilihan

lagi selain daripada bangun berdiri atau terus lena dan dipijak lumat. Seruan-seruan yang

mengajak Melayu bersatu muncul dengan banyaknya.

Pada 23 Julai 1906, akhbar al-Imam telah diterbitkan di Singapura. Akhbar ini diterbitkan

oleh golongan kaum muda yang dipimpin oleh Syed Syeikh al-Hadi, Syeikh Tahir Jalaluddin,

Syeikh Mohammad Salim al-Kalali dan Haji Abbass Mohammad Taha. Akhbar ini diterbitkan

dengan tujuan menyampaikan pandangan dan fikiran baru mengenai agama Islam untuk

kemajuan masyarakat di samping membangkitkan kesedaran orang Melayu mengenai

kemunduran dan menggesa mereka supaya berusaha mencapai kemajuan sosial dan ekonomi.

Akhbar ini ditamatkan pada tahun 1908 selepas 31 keluaran bulanan. Seruannya diteruskan oleh

akhbar lain seperti Neracha, Tunas Melayu, al-Islam, al-Ikhwan dan Pengasoh. Al-Ikhwan

diterbitkan dan dikarang oleh Syed Syeikh al-Hadi sendiri. Ia diterbitkan dari tahun 1926 hingga

tahun 1931. Al-Ikhwan benar-benar menyarankan pembaharuan agama Islam. Ia telah

meneruskan perjuangan al- Imam. Al-Ikhwan mempunyai banyak persamaan dengan al-Imam

bukan sahaja dalam cara penulisan dan isi kandungannya malah hingga menyiarkan beberapa

rencana yang pernah tersiar dalam al-Imam, seperti taksiran al-Quran dan sejarah Islam.

17



Saudara pula mula diterbitkan pada tahun 1928. Tokoh utama akhbar ini ialah Syed

Syeikh al-Hadi juga. Akhbar ini meneruskan seruan menyeru rakyat memajukan diri. Majlis

mula diterbitkan pada tahun 1935 dan tokoh utama akhbar ini ialah Abdul Rahim Kajai. Akhbar

ini merupakan akhbar kebangsaan yang pertama dan kandungan akhbar ini ditujukan kepada

desakan kepada Inggeris melindungi hak orang Melayu. Warta Malaya iaitu sebuah akhbar yang

memberi kesedaran kepada orang Melayu untuk maju dan ia mengecam dasar-dasar Inggeris

yang tidak memberi perhatian kepada kehidupan orang Melayu.

Selain itu, pada tahun 1939, akhbar Utusan Melayu telah diterbitkan. Pengarang yang

pertama ialah Rahim Kajai dan pengarang yang terkemuka pula ialah Ishak Muhammad atau

dikenali sebagai Pak Sako. Akhbar ini menjadi lambang perpaduan dan kegigihan orang Melayu.

Bangsa Melayu diminta berusaha dengan gigih untuk kemajuan. Penerbitan Utusan Melayu turut

menerbitkan Utusan Zaman dan Mastika. Selain itu, Warta Sarawak merupakan lambang

kesedaran dan kebangkitan semangat kebangsaan masyarakat Melayu di Sarawak . Antara lain

akhbar ini mendesak kerajaan supaya meningkatkan taraf pendidikan orang Melayu dan menyeru

kepada orang Melayu supaya tidak menjual tanah dan bergiat dalam bidang perniagaan.Selain

akhbar yang disebut, terdapat juga akhbar Warta Malaya (1930), Majlis (1935), Fajar Sarawak

Lembaga Malaya,Majlis dan sebagainya. Syarikat-syarikat akhbar bagi menyebarkan berita

dalam bahasa Melayu juga ditubuhkan. Contohnya ialah Jawi Standard , Cahaya Pulau Pinang

dan Tanjong Penegeri yang diterbitkan pada 1900 di Pulau Pinang. Bagi Jawi Peranakan pada

tahun 1876 ialah Nujumu’l Fajar, Shamsu’l Kamar, Sekolah Melayu, Bintang Timor, Warta

Melayu di Singapura, Seri Perak dan Jajahan Melayu di Perak, Khizanah Ilmu dan Taman

Pengetahuan

Terdapat juga akhbar Orang Cina. Orang Cina terbitkan akhbar sebelum Perang Dunia II.

Antaranya akhbar Lat Pau, Nanyang Siang Pau, Sin Chew Jit Poh dan Modern Daily News. Pada

tahun 1881 akhbar Lat Pau telah diterbitkan. Ianya melaporkan tentang kegiatan sosial danekonomi orang Cina di Tanah Melayu. Ianya juga menyiarkan peristiwa yang berlaku di negara

China. Terdapat juga akhbar berbahasa Melayu yang diterbitkan oleh masyarakat Cina

Peranakan (Baba dan Nyonya). Antaranya akhbar Surat Khabar Peranakan, Bintang Timor,

Khabar Uchapan Baru dan Bintang Pra Pranakan. Pada tahun 1884 akhbar Bintang Timor

18



diterbitkan dan merupakan satu-satunya akhbar berbahasa Melayu yang berani melaporkan berita

pemberontakan Dato’ Bahaman di Pahang.

Pada tahun 1930 diterbitkan akhbar Bintang Peranakan yang membicarakan hal ehwal

masyarakat Cina peranakan yang menunjukkan taat setia kepada British sebagai pemerintah

Tanah Melayu. Turut tidak ketinggalan ialah Akhbar Orang India . Akhbar yang diterbitkan

ialah akhbar Ulaga Nesan, Tamil Nesan dan Tamil Murasa. Pada 24 September 1924 akhbar

Tamil Nesan diterbitkan di Kuala Lumpur. Ianya melaporkan berita tentang kegiatan sosial dan

ekonomi orang India di Tanah Melayu dan juga peristiwa yang berlaku di negara India. Terdapat

juga akhbar berbahasa Melayu diterbitkan oleh masyarakat Jawi Peranakan. Antaranya ialah

Jawi Peranakan, Sekola Melayu, Taman Pengetahuan dan Tanjung Penagri. Pada tahun 1888

akhbar Sekolah Melayu diterbitkan dan dijadikan bahan rujukan di sekolah Melayu.

PERANAN BADAN-BADAN DAN KESATUAN

Persatuan- persatuan yang dibentuk oleh orang melayu bermula pada abad ke-20. Ianya

banyak membincangkan persoalan ekonomi,pendidikan,bahasa sastera,perpaduan,dan pembelaan

politik. Antara persatuan yang aktif ialah Kesatuan Melayu Singapura (KMS), PASPAM,

Persatuan Negeri, KMM, dan Kongres Melayu. Di Singapura usaha-usaha untuk membela nasib

orang Melayu telah diperjuangkan oleh Mohammad Eunos Abdullah, Tengku Abdullah Kadir

dan Embuh Suluh. Dalam bulan Mei 1926, mereka telah menubuhkan Kesatuan Melayu

Singapura (KMS) yang dianggotai oleh golongan bangsawan, kakitangan kerajaan, wartawan

dan peniaga . KMS memperjuangkan kedudukan orang Melayu yang masih mundur dalam

semua bidang. Mohammad Eunos Abdullah menuntut agar kedudukan orang Melayu yangsedikit bilangannya dilindungi.

Matlamat utama kesatuan ini ialah untuk menggalakkan orang Melayu melibatkan diri

dalam pemerintahan.Ia juga sebagai perantaraan antara orang Melayu dengan penjajah Inggeris.

Antara lain ialah menggalakkan orang Melayu menumpukan perhatian terhadap negeri dan hak-

19



hak mereka serta memajukan orang Melayu dalam bidang siasah (politik) dan pelajaran. Ianya

juga dapat menggalakkan orang Melayu mendapat pelajaran tinggi dan ilmu pengetahuan dalam

pelbagai bidang. Selain itu, turut menjadi perantaraan bagi orang Melayu menyuarakan

kehendak mereka kepada Kerajaan Negeri-negeri Selat dan menjaga kepentingan orang Melayu

di Singapura. KMS menggesa orang Melayu bersatu-padu dan bekerjasama demi kepentingan

orang Melayu. KMS berjaya mendesak Kerajaan Selat memberikan sebuah kawasan untuk orang

Melayu. Tanah kawasan itu seluas 251 hektar. Kawasan itu telah didirikan Kampung Melayu.

Selain itu, KMS juga mendesak Kerajaan Negeri Selat menubuhkan Sekolah Pertukangan bagi

orang Melayu pada tahun 1929. Kejayaan KMS di Singapura adalah besar sehingga cawangan-

cawangannya ditubuhkan di Pulau Pinang dan Melaka dalam tahun 1937. Keseluruhannya,

penubuhan KMS telah memberi ilham kepada beberapa orang Melayu untuk memperjuangkan

kebebasan dan kepentingan orang Melayu.Bagi Kesatuan Melayu Singapura, Eunos tentulah

merupakan presiden pertubuhan politik Melayu yang pertama juga.

Bagaimanapun peranan Eunos dalam meniupkan semangat nasionalisme tidaklah begitu

ketara kerana oleh banyak kalangan, dia dianggap Melayu yang taat pada Inggeris. Apa juga

yang tersirat di sebalik usaha menubuhkan Kesatuan Melayu Singapura, ia tetap merupakan

langkah yang baik ke arah penyatuan Melayu. Dan langkah itu meninggalkan kesan ke atas

perjuangan Melayu. Walaubagaimanapun perjuangan golongan sederhana itu tidak berasaskan

kepada mana-mana pertubuhan politik. Kegiatan yang bersifat sederhana itu telah mendapat

perhatian dari pemerintah Inggeris. Kesan perjuangan mereka telah terbukti dalam tahun-tahun

1930-an apabila Gabenor Cecil Clementi Smith merangkap Pesuruhjaya Tinggi Negeri-negeri

Melayu Bersekutu, melaksanakan rancangan desentralisasi yang menunjukkan sikap

menyebelahi Negeri-negeri Melayu dan orang Melayu.

Pada penggal kedua 1930-an muncul sebuah lagi organisasi tidak rasmi yang menjadi

tempat Melayu menghimpunkan suaranya. Persatuan Sahabat Pena Malaya (PASPAM) telah

ditubuhkan pada 7 April 1934. Dinamakan Sahabat Pena, organisasi itu berjaya mengumpulkan

belasan ribu ahli, yang kebanyakannya terdiri daripada anak-anak Melayu dari Tanah Melayu,

Singapura, Sarawak dan Sabah yang menyedari akan pentingnya mempertahankan hak. Ianya

dikendalikan oleh akhbar Saudara yang menyediakan ruangan untuk ahli-ahlinya menulis,

20



berkenalan dan bertukar pendapat antara satu sama lain bagi memajukan diri sendiri dan

bangsa.Secara tidak langsung telah mengeratkan lagi perpaduan antara ahlinya. Kerana itulah

organisasi ini telah mendapat sambutan yang hangat daripada ahlinya. PASPAM Merupakan

sebuah parti yang menjadi asas kepada kesedaran perpaduan. Pada tahun 1939 Sahabat Pena

dikatakan mempunyai ahli lebih 12,000 orang - jumlah yang tidak boleh dipandang kecil jika

diambilkira latar belakang komunikasi pada waktu itu.

Kesedaran Melayu untuk bangkit dan bersatu itu bukanlah kerana pendidikan dan

bukan kerana ilmu. Majoriti Melayu tidak berpeluang menimba ilmu sehingga mampu

mencetuskan kesedaran sedemikian di jiwa mereka. PASPAM merupakan pertubuhan Melayu

yang pertama meliputi seluruh Tanah Melayu. Pertubuhan ini membolehkan kaum Melayu dari

seluruh negara bertemu dan mencari penyelesaian kepada masalah-masalah yang dihadapi olehkaum Melayu. Sebagai satu cara untuk menegaskan kesedaran orang Melayu terhadap

bahasanya, persatuan ini menganjurkan cogan kata “Hidup Bahasa, Hiduplah Bangsa”. Pada

bulan November 1934, PASPAM telah mengadakan persidangan kebangsaannya yang pertama

di Taiping. Persidangan ini merupakan mesyuarat pertama di peringkat kebangsaan yang

diadakan di kalangan orang Melayu. Sungguhpun tiada sebarang keputusan tetap diambil dalam

persidangan tersebut tetapi ia merupakan pendorong yang membawa kepada pertambahan

anggotanya.

Persidangan seterusnya diadakan di Pulau Pinang, Singapura, Ipoh dan

SerembanMenjelang bulan Mei 1935, PASPAM mempunyai keahlian lebih daripada 1000 orang

di seluruh Tanah Melayu dan ini meningkat kepada hampir 10000 orang ahli menjelang

pertengahan tahun 1937 dan seterusnya meningkat lagi menjadi 12000 orang. Pemimpin-

pemimpin utama PASPAM ialah Syed Alwi, S.M. Zainal Abidin, Syeikh Abdullah al-Maghribi

dan Hamidun bin Mohammad Hashim. Walau bagaimanapun, menjelang tahun 1940 perpecahan

telah berlaku di kalangan pemimpin PASPAM kerana kebanyakan mereka tidak puas hati

terhadap pemimpin pusat Pulau Pinang yang terdiri daripada mereka yang berketurunan Arab

dan India Islam. Namun demikian, PASPAM telah memainkan peranan penting dalam

perkembangan nasionalisme Melayu.

21



Selain itu, pergolakan politik di Indonesia telah memberi perangsang kepada pemimpin-

pemimpin Melayu terutama yang bersifat radikal untuk bergiat lebih aktif. Oleh sebab itu, pada

awal tahun 1938, Ibrahim Yaacub dan Ishak Haji Muhammad dengan bantuan Onan Haji Siraj,

pensyarah Maktab Teknik Kuala Lumpur, Abdul Karim Rashid, Hassan Maran,dan Haji Othman

bin Abdullah,Mustaffa Haji Hessein, pensyarah Pertanian Serdang, serta Ahmad Boestamam

telah menubuhkan Kesatuan Melayu Muda. di Kuala Lumpur. Kebanyakan pemimpin-pemimpin

ini adalah bekas penuntut MPSI. KMM merupakan pertubuhan Melayu bersifat politik yang

pertama di Tanah Melayu serta bersifat radikal kerana mengamalkan dasar tidak bekerjasama

dan menyuarakan pertentangan secara terbuka terhadap British.Tujuan Penubuhan KMM ialah

untuk menanamkan semangat perpaduan dan kesedaran di kalangan orang Melayu serta

mempertahankan hak.

Mereka juga berjuang membebaskan Tanah Melayu daripada penjajahan British. Antara

lain bercita-cita menyatukan Tanah Melayu dengan Indonesia untuk mewujudkan Melayu Raya.

Kebanyakan anggotanya terdiri daripada guru lepasan Maktab Perguruan Sultan Idris (MPSI).

Mereka mengadakan pakatan sulit dengan Jepun untuk menentang British. KMM menerbitkan

akhbar-akhbar seperti Warta Malaya, Majlis untuk membangkitkan perasaan anti British dan

memperjuangkan cita-cita KMM. serta menyebarkan dasar tidak bekerjasama sebagai matlamat

perjuangannya. KMM juga mendapat sambutan baik dari bekas pelajar Melayu yang menjadi

guru sekolah Melayu dan guru dan penuntut sekolah agama dari Madrasah al-Masyhor di Pulau

Pinang dan dari Ilhaya Assyariff di Gunung Semanggul, Perak selain mendapat sambutan baik

bekas penuntut MPSI. Hasil dari sokongan mereka, pergerakan KMM telah meluas dan ia

mempunyai pengaruh yang besar ke atas masyarakat Melayu.

Pada tahun 1940, beberapa cawangan KMM telah ditubuhkan di tiap-tiap negeri. Di

Selangor, ia dipimpin oleh Ahmad Boestamam, di Perak oleh Raja Shariman, di Pulau Pinang

oleh Puteh Badri, di Kedah oleh Muhammad Arif, di Negeri Sembilan oleh Jaafar Sidek, di

Melaka oleh Muhammad Isa, di Muar oleh Haji Abdul Hamid Fadzil, di Batu Pahat oleh Illias

Karim, di Singapura oleh Ishak Haji Muhammad, di Pahang oleh Muhammad Yassin Salleh, di

Terengganu oleh Ibrahim Fikri, di Kelantan oleh Abdul Kadir Adabi dan di Petani oleh Abdul

Rasihd.

22



Pergerakan KMM yang bersifat anti penjajah dan tidak mahu bekerjasama telah

menimbulkan kebimbangan kepada pihak Inggeris. Pemerintahan Inggeris bertambah curiga

apabila melihatkan adanya hubungan rapat antara KMM dengan pemimpin Indonesia terutama

pemimpin komunis. KMM juga mendapat bantahan daripada golongan yang berpendidikan

Inggeris dan golongan bawahan. Golongan berpendidikan Inggeris membantah KMM kerana

KMM bersikap anti birokrasi. Golongan bawahan membantah KMM pula disebabkan mereka

masih mengharapkan kepimpinan daripada sultan-sultan dan golongan aristokrat yang dianggap

sebagai pelindung masyarakat Melayu dan rakyat jelata tidak tertarik dengan idea penyatuan

Tanah Melayu dengan Indonesia. Ternyata perjuangan KMM yang terlalu radikal tidak

dipersetujui oleh beberapa pemimpin KMM sendiri seperti Ishak Haji Muhammad. Beliau

berpendapat KMM hendaklah lebih memperjuangkan hak istimewa orang Melayu dalam

pentadbiran, pelajaran dan ekonomi supaya orang Melayu tidak tertindas oleh orang

mendatang.Oleh sebab kegiatan KMM dianggap telah membahayakan kedudukan Inggeris, maka

pada 1941, kira-kira 150 anggota KMM telah ditangkap oleh British dan dipenjarakan di

Singapura. Antaranya ialah Ibrahim Yaacub, Ishak Haji Muhammad, Hassan Manan, Idrus

Hakim, Sutan Jenin dan Ahmad Boestmam yang akhirnya di bebaskan semasa pemerintahan

Jepun. Akhirnya pada tahun 1942 KMM diharamkan oleh Jepun

Pada akhir tahun 1930-an banyak persatuan bersifat kenegerian ditubuhkan seperti

Persatuan Melayu Perak (1937), Persatuan Melayu Pahang (1938), Persatuan Melayu Selangor

(1938), Persatuan Melayu Negeri Sembilan (1938), Persatuan Melayu Pulau Pinang (1937) dan

Persatuan Melayu Kelantan (1939). Lain-lain persatuan adalah seperti Persatuan Melayu Melaka

(1937), Persatuan Melayu Serawak (1939) dan Persatuan Melayu Johor (1939) . Tujuan utama

penubuhan persatuan-persatuan ini adalah untuk meningkatkan ekonomi dan sosial orang

Melayu. Persatuan-persatuan ini dianggotai oleh cerdik pandai Melayu yang berpendidikan

Inggeris dan berkhidmat dengan British manakala perjuangan mereka bersifat sederhana. Mereka

menunjukkan taat setia yang kuat kepada Raja-Raja Melayu dan bekerjasama dengan British. Ini

kerana mereka dapat mendesak British memberi lebih banyak peluang kepada orang Melayu

dalam pentadbiran kerajaan. Untuk penjelasan yang lebih terperinci, maklumat bagi setiap

persatuan akan dihuraikan serba sedikit.

23



Persatuan Melayu Selangor ditubuhkan pada 5 Jun 1938 di Kuala Lumpur. Pemimpin-

pemimpin utamanya berasal daripada golongan pemerintah yang kebanyakannya berpengetahuan

Inggeris. Antaranya ialah Tengku Ismail bin Tengku Mohammad Yassin, Raja Bon bin Raja

Yahya, Raja Yaacob bin Raja Alang dan Raja Uda bin Raja Mohammad. Pertubuhan ini

bergerak sebagai sebuah pertubuhan politik. Tujuan-tujuannya ialah untuk mendesak Kerajaan

Inggeris supaya menambahkan bilangan pegawai Melayu dalam Kerajaan Persekutuan dan

Kerajaan Negeri Selangor dan memperbaiki taraf pendidikan,sosial dan kebajikan orang Melayu.

Mereka meminta agar memperuntukkan jawatan-jawatan penting seperti Pendaftar dan Penolong

Pendaftar Mahkamah tinggi untuk orang Melayu.Mereka turut mahu memperluaskan peluang

pendidikan di peringkat pengajian tinggi bagi orang Melayu.

Keanggotaan askar melayu juga mulai bertambah dan menubuhkan angkatan laut dan

udara Tanah Melayu. Persatuan ini juga telah membuat beberapa bantahan dan permintaan

terhadap Kerajaan Inggeris. Antaranya ialah membantah cadangan Inggeris untuk menubuhkan

sebuah universiti pada tahun 1938 kerana orang Melayu yang layak memasuki universiti masih

belum mencukupi.Kemudian, mereka turut membantah Undang-undang Simpanan Tanah

Melayu yang dianggap sebagai satu cara Kerajaan Inggeris untuk menyekat kegiatan ekonomi

orang Melayu.Selain itu, mereka juga mendesak Kerajaan Inggeris supaya bilangan askar

Melayu diperbesarkan lagi sehingga menjadi 10 batalion dan sebuah angkatan udara dan laut

Melayu ditubuhkan. Dalam usaha menjalankan aktiviti-aktiviti ini, Persatuan Melayu Selangor

telah menumpukan taat setia kepada Raja-raja Melayu dan kepada pemerintahan Inggeris.

Selain itu, Kongres Melayu Se-Tanah Melayu yang diadakan pada tahun 1939 dan 1940

merupakan kemuncak kepada kesedaran orang melayu di mana soal kemunduran orang melayu

dalam pendidikan dan ekonomi telah dibincangkan. Golongan intelek melayu banyak memberi

sokongan selain daripada akhbar-akhbar melayu. Pada tahun 1939 kongres yang pertama

diadakan di Kuala Lumpur. Ianya dianjurkan bersama oleh Kesatuan Melayu Singapura dan

Persatuan Melayu Selangor. Tujuan diadakan adalah untuk mewujudkan perpaduan kebangsaan

di kalangan orang Melayu serta membincangkan soal layanan pilih kasih British kepada anak

negeri. Secara tidak langsung mereka telah berjaya menghimpunkan wakil daripada semua

24



persatuan Melayu untuk berbincang memajukan bangsa Melayu. Pada tahun 1940 kongres kedua

diadakan di Singapura. Perhimpunan kali ini mereka berjaya menarik lebih banyak penyertaan

persatuan Melayu termasuk dari Sarawak dan Brunei. Mereka menyarankan semua persatuan

Melayu memajukan orang Melayu di negeri masing-masing. Kongres ketiga tidak dapat

diadakan kerana Jepun telah menyerang Tanah Melayu pada tahun 1941 . Kemuncak kesedaran

kebangsaan orang melayu adalah ketika menjelang Perang Dunia Kedua. Melalui kongres ini

dapat menggambarkan perpaduan antara orang melayu yang kuat untuk menyelesaikan

permasalahan sosioekonomi dan politik mereka. Akhirnya,orang melayu dapat mengatasi

perasaan kenegerian yang memisahkan mereka selama ini.

Persatuan Melayu Perak pula ditubuhkan pada 18 September 1939 di Ipoh oleh 104 orang

yang kebanyakannya terdiri daripada kakitangan kerajaan. Pemimpin-pemimpin yang utamaialah Wan Mohammad Nur bin Wan Nasir dan Dr. S. Kassim. Persatuan Melayu Perak

merupakan sebuah pertubuhan yang bersifat sederhana. Ia tidak mahu terlibat dalam bidang

politik tetapi menumpukan perhatian terhadap kegiatan untuk membaiki taraf sosial dan

ekonomi orang Melayu di Perak. Tujuan-tujuan utama persatuan ini adalah untuk menggalakkan

kerjasama antara ahli-ahli.Selain itu turut dapat meninggikan taraf pendidikan dan ekonomi

orang Melayu serta menggalakkan ahli-ahli melahirkan taat setia kepada kerajaan dan

raja.Mereka juga mengadakan kerjasama dengan kerajaan untuk memajukan kepentingan orang

Melayu.Sikap sederhana, dasar kerjasama serta sikap tidak mahu terlibat dalam hal politik yang

didukung oleh Persatuan Melayu Perak dikecam oleh akhbar Majlis. Akhbar Majlis menyatakan

bahawa Persatuan Melayu Perak yang tidak berbau politik tidak dapat memperbaiki keadaan

orang Melayu.

Bagi Persatuan Melayu Semenanjung pula, ianya ditubuhkan dalam tahun 1930,tetapi

persatuan ini tidak mendapat sambutan kerana semangat kenegerian yang terlalu kuat.

Persatuan Melayu Pahang pula ditubuhkan pada bulan Mac 1938 di bawah pimpinan

Tengku Muhammad bin Sultan Ahmad, seorang kerabat raja. Tujuan persatuan ini ialah untuk

memperjuangkan kemajuan sosioekonomi orang Melayu dan menyampaikan masalah orang

Melayu kepada Kerajaan Inggeris.

25



Persatuan Melayu Negeri Sembilan telah ditubuhkan pada 9 September 1938.

Pemimpin utamanya ialah Tengku Mohammad Nasir dan Raja Nordin bin Haji Mohammad

Tahir. Tujuan utama persatuan ini ialah untuk menjaga dan memajukan kepentingan orang

Melayu di Singapura.

Kemudiannya, Persatuan Melayu Kelantan ditubuhkan pada 20 April 1939. Pemimpin

utamanya ialah Nik Yahya bin Nik Daud, Haji Othman bin Tahir dan Ahmad Ismail. Anggota-

anggotanya terdiri daripada golongan kelas atasan yang berpendidikan Inggeris. Tujuan utama

persatuan ini ialah untuk menyatukan orang Melayu dan berikhtiar memajukan keadaan ekonomi

dan sosialnya.

Sebelum Perang Dunia II orang Cina dan India di Tanah Melayu lebih menumpukan

perhatian kepada keadaan yang berlaku di negara asal. Pada awal kurun ke-20 terdapat beberapa

pertubuhan orang Cina di Tanah Melayu seperti Hsing Chong Hui dan Chung Ho Tang. Mereka

ini menumpukan perhatian kepada negara China. Terdapat juga orang Cina yang memberi

perhatian kepada politik tempatan terutama oleh orang-orang Cina yang lahir di Negeri-Negeri

Selat atau Cina Peranakan yang menjadi warganegara British. Pada tahun 1900 Persatuan Orang

Cina Peranakan British telah ditubuhkan oleh orang Cina Peranakan yang berpendidikan

Inggeris. Antara tokoh-tokohnya ialah Tan Jiak Kim, Lim Boon Keng, Song Ong Siang dan Seah

Liang Seah

Presiden pertama persatuan ini ialah Tan Jiak Kim. Antara pengasas utama persatuan ini

ialah Lim Boon Keng. Tujuan penubuhannya untuk melindungi kepentingan orang Cina

Peranakan di Negeri-Negeri Selat. Selain itu juga menggalakkan orang Cina Peranakan

memperoleh pendidikan tinggi dan teknikal . Mereka juga menunjukkan taat setia kepada British.

Bagi orang Cina yang dilahirkan di Tanah Melayu atau negeri Selat mereka menubuhkan Strait

Born Chinese British Association pada tahun 1949 untuk menunjukkan kesetiaan merekaterhadap Tanah Melayu.Pemimpin utama persatuan ini ialah Tan Cheng Lock.Beliau telah

dilahirkan di Melaka serta berpendidikan Inggeris di Sekolah Tinggi Melaka dan Raffles

Institution di Singapura. Pada tahun 1923 hingga beliau 1934 telah dilantik sebagai Ahli Tidak

Rasmi Majlis Perundangan Negeri-Negeri Selat.

26



Pertubuhan Orang India terpengaruh dengan gerakan kebangsaan di negara asal

sebelum Perang Dunia II. Mereka menubuhkan persatuan Persatuan Belia India dan pada tahun

1937 mereka juga menubuhkan Persatuan India Pusat Tanah Melayu(CIAM) dengan tujuan

melindungi kepentingan orang India di Tanah Melayu. Pada awal kurun ke-20 golongan cerdik

pandai India yang berpendidikan Inggeris menubuhkan persatuan India di bandar-bandar utama

seperti Taiping, Kuala Lumpur, Melaka, Klang, Seremban dan Pulau Pinang. Ianya menjadi

perintis kepada pembentukan pertubuhan yang menyatukan orang India di Tanah Melayu. Pada

tahun 1039 pula Persatuan India Pusat Tanah Melayu ditubuhkan yang dipimpin oleh

A.M.Soosay. Ianya merupakan gabungan 12 buah persatuan India dan 4 dewan perniagaan India.

Tujuannya adalah untuk memperjuangkan hak dan kepentingan orang India di Tanah Melayu.

Di Sarawak dan Sabah,terdapat juga kegiatan-kegiatan politik.Persatuan Melayu Sarawak

telah ditubuhkan pada 1939.Matlamat persatuan ini ialah untuk memajukan orang Melayu

Sarawak dalam segala lapangan, menjaga kepentingan mereka serta memupuk kerjasama di

kalangan orang Melayu Sarawak.Sementara itu di Sabah pula terdapat beberapa persatuan

bersifat sosio-ekonomi penduduk tempatan . Terdapat juga cawangan PASPAM yang

menumpukan kepada isu-isu pendidikan.

PERANAN GOLONGAN GURU DAN SITC

Perkembangan semangat kebangsaan ini diteruskan oleh golongan berpendidikan Melayu

dan Inggeris kemudiannya namun dalam bentuk perjuangan yang berbeza. Hal ini kerana melalui

pelajar yang mendapat pendidikan Melayu bentuk perjuangan adalah melalui cara yang lebih

radikal di mana mereka inilah dikatakan sebagai haluan kiri oleh British. Mereka ini terdiri

daripada guru dan wartawan di mana Sultan Idris Teacher College ( SITC ) memainkan peranan

yang penting dalam mengembangkan semangat kebangsaan ini. Penubuhan SITC dianggap

sebagai satu era baru yang menyemarakkan alam pemikiran dan pendidikan bangsa Melayu.

Pengarah Pelajaran Negeri-Negeri Selat, Tuan Wolffe dalam ucapannya sewaktu perasmian

SITC menyatakan bahawa, hari tersebut manandakan hari bersejarah bagi orang-orang Melayu

kerana ia (Penubuhan SITC) merupakan titik tolak dalam perkembangan vernakular Melayu.

27



Menurutnya lagi, orang-orang Melayu merasakan suatu pengiktirafan besar serta penghargaan

yang tiada tolok bandingnya bagi peningkatan taraf pelajaran anak-anak Melayu .

SITC terdiri daripada guru-guru Melayu yang berperanan sebagai pemimpin masyarakat.

Mereka telah menyedari masalah yang dihadapi oleh orang Melayu. Mereka berazam untuk

mengatasi masalah ini dan memperkenalkan satu generasi baru orang Melayu yang akan

membela bangsa dan negara mereka. SITC disifatkan sebagai ‘The Cradle of Malay

Nationalism’. Warga SITC berganding bahu dengan golongan cerdik pandai agama untuk

memajukan orang Melayu dalam bidang ekonomi dan pendidikan. Ia dilakukan melalui

penyampaian matapelajaran iaitu melalui syarahan matapelajaran sejarah. Oleh kerana

kekurangan buku untuk dijadikan bahan bacaan maka buku-buku daripada Indonesia di bawa ke

negeri-negeri Melayu menyebabkan penuntut SITC terpengaruh dengan ideologi Indonesia yang

ketika itu sibuk menentang dan menuntut kemerdekaan daripada Belanda.

Kesannya apabila selesai belajar di SITC penuntut-penuntut ini telah dihantar ke merata

sekolah Melayu di Negeri-Negeri Melayu secara tidak langsung mengembangkan fahaman

semangat kebangsaan kepada murid-murid melalui pengajaran mereka. Antara contoh keluaran

SITC adalah Ibrahim Haji Yaakob yang menubuhkan Kesatuan Melayu Muda ( 1938 ) di mana

beliau telah membeli Warta Malaya di Singapura dengan bantuan wang dari Jepun. Beliau telah

menjadi ketua pengarang dan menerbitkan rencana-rencana yang mengandungi isu-isu anti-

british. SITC turut menerbitkan majalah Cenderama 1923 dan majalah Guru 1924 menyiarkan

pendapat penuntut.

Selain itu, graduan-graduan SITC telah menubuhkan Persatuan Sastera Melayu pada

tahun 1923 untuk menggalakkan pertumbuhan sastera Melayu melalui novel Melur Kuala

Lumpur karya Harun Mohd. Amin. Karya-karya yang diterbitkan oleh ahli-ahli persatuan ini

telah membangkitkan perasaan nasionalisme di kalangan masyarakat Melayu. Pada tahun 1929

dan 1930 pula, Ibrahim Yaacob semasa di SITC menubuhkan 2 buah pertubuhan bercorak politik

iaitu “Ikatan Semenanjung-Borneo” dan “Ikatan Pemuda Pelajar”. Pertubuhan ini telah

menyedarkan semangat kebangsaan di kalangan orang Melayu supaya mereka sedar akan nasib

buruk bangsa mereka. Keseluruhannya, kesemua usaha ini telah menimbulkan kesedaran untuk

28



membebaskan Tanah Melayu daripada penjajahan British. Antara tokoh nasionalis terkenal

ialah Harun Aminurrashid, Ibrahim Haji Yaacob dan Abdul Hadi Hassan. Harun Aminurrashid

adalah tokoh pejuang kebangsaan lepasan SITC. Beliau merupakan guru yang bersemangat

kebangsaan. Beliau juga merupakan penulis yang aktif mempelopori penulisan puisi bertemakan

semangat kebangsaan. Abdul Hadi Hassan pula adalah seorang pensyarah SITC. Beliau sentiasa

menanamkan semangat cinta akan bangsa dan negara kepada para pelajarnya.

Kesimpulannya, perkembangan pendidikan Tanah Melayu telah melahirkan satu

golongan intelektual yang terpelajar. Golongan terpelajar ini telah terpengaruh dengan idea-idea

dan falsafah-falsafah politik seperti demokrasi, liberalisme, sistem parlimen dan perlembagaan

serta nasionalisme.. Jadi, golongan guru dan SITC ini memainkan peranan yang penting dalam

membantu meniup semangat nasionalisme ke dalam diri penduduk Tanah Melayu.

KESAN TERHADAP PERKEMBANGAN NASIONALISME NEGARA

Walaupun pergerakan sebelum perang dunia kedua tidak berjaya membebaskan tanah

melayu daripada belenggu penjajahan, namun pergerakan ini berjaya meninggalkan beberapa

kesan positif sebagai satu asas kepada kemerdekaan pada tahun 1957. Kesan yang pertama ialah,

fahaman kebangsaan, kedaerahan dan kenegerian dapat dihapuskan dan diwujudkan pulasemangat kekitaan. Kesan kedua ialah orang melayu amat menyedari bahawa mereka memang

ketinggalan dalam bidang ekonomi di negara mereka sindiri berbanding dengan kaum imigran.

Seterusnya, mereka menyedari tentang kepentingan pendidikan bagi pencapaian mobiliti sosial.

Atas kesedaran ini kaum petani dan nelayan mula menghantar anak-anak mereka ke sekolah-

sekolah melayu dan inggeris. Kesan akhir dan terpenting ialah kegiatan pergerakan kebangsaan

ini teah diteruskan selepas perang dunia ke dua terutamanya yang berpendidikan inggeris seperti

raja chulan dan dato onn jaafar, sehingga berjaya mendapat kemerdekaan dari pihak inggeris.

Antara lain ialah kemunculan parti-parti – parti politik yang tersusun seperti Parti Kebangsaan

Melayu Malaya (PKMM) dan Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO). Perpaduan

kaum juga dapat diwujudkan kesan daripada perkembangan nasionalisme ini.

29



Kesimpulannya, perkembangan nasionalisme Negara telah membawa impak yang positif

terhadap penduduk Tanah Melayu terutamanya terhadap proses memerdekakan Tanah Melayu.

Walaupun terdapat banyak halangan serta cabaran yang perlu ditempuhi namun semuanya dapat

diharungi sehinggakan wujudnya kesan-kesan positif terhadap perkembangan nasionalisme

Negara kita.

PENUTUP

Apabila kita melihat sejarah perjuangan pejuang kemerdekaan di Malaysia (Tanah

Melayu sebelum itu), kita tidak akan lari dari membincangkan kehebatan penentangan oleh

tokoh-tokoh seperti Datok Bahaman di Semantan, Datuk Kelana di Sungai Ujong, dan Haji

Abdul Rahman Limbong di Terengganu. Hakikatnya, penduduk Tanah Melayu tidak pernah

memikirkan untuk keluar daripada kepompong penjajah secara serius sebelum memasuki abad

ke-20. Penentangan terhadap penjajah pada era sebelumnya adalah lebih bersifat individu.

Kepentingannya juga adalah kepentingan individu, atau paling lebih kelompok kecil yang

diwakili oleh individu itu,bukannya bangsa Melayu secara keseluruhan. Walaupun kebanyakkan

gerakan kemerdekaan ini gagal kerana kekurangan senjata, kurang sokongan daripada orang

Melayu (kesatuan) dan masalah perhubungan komunikasi, namun gerakan awal penentangan ini

telah membawa kepada kebangkitan gerakan nasionalisme yang lebih besar dan membawa kesan

yang baik terhadap proses kemerdekaan. Perlu diingatkan, kemerdekaan yang dicapai pada

Ogos 1957 bukanlah satu proses yang mudah untuk dicapai. Matlamat kemerdekaan itu hanya

dapat dicapai setelah melalui satu proses yang sangat panjang.

30

http://ms.shvoong.com/tags/sejarah/

http://ms.shvoong.com/tags/sejarah/



RUJUKAN

1. Ruslan zainuddin, penerbitan Fajar Bakti, 2005 KENEGARAAN MALAYSIA:

Kemunculan dan Perkembangan Nasionalisme. m/s 110-127.

2. Dr.Mohd Rais B. Abdul Karim, MALAYSIA KITA ,1994.Penerbitan- Institut Tadbiran

Awam Negara(Intan) Malaysia.

3. Mohd. Isa Othman, SEJARAH MALAYSIA. 2006, Edisi ke-2, penerbitan Fajar Bakti.

4. Kassim thukiman, MALAYSIA PERSPEKTIF SEJARAH DAN POLITIK:

Nasionalisme melayu di tanah malayu,2005, Penerbitan Universiti Teknologi Malaysia.

5. Ruslan Zainuddin , SEJARAH MALAYSIA,2006, Edisi Ke-2, Penerbitan Fajar Bakti.

kabangkitan nasionalisme

Documents

Transcript of kabangkitan nasionalisme

Tesis Nasionalisme

Krisis Nasionalisme Indonesia

KONSTRUKSI NILAI-NILAI NASIONALISME DAN … · c. Hirarki nilai 9 2. Kajian mengenai Nasionalisme 9 a. Pengertian nasionalisme 9 b. Perkembangan nasionalisme 10 c. Unsur nasionalisme

NASIONALISME ASIA-AFRIKA

Perkembangan nasionalisme

Nasionalisme di asia

GERAKAN Nasionalisme Indonesia

Penguatan Pendidikan Karakter Nasionalisme Melalui ... · melalui Musyawarah Guru Mata Pelajaran ... memiliki sikap nasionalisme dan patriotisme yang tinggi. Nasionalisme sangat ...

Nasionalisme di Indonesia

PENANAMAN NILAI-NILAI NASIONALISME MELALUI …eprints.ums.ac.id/24725/1/HALAMAN_DEPAN.pdf · Islam, S.Ag., M.Pd., ... Bentuk-bentuk Nasionalisme ... Nasionalisme melalui Proses Pembelajaran

permasalahn nasionalisme

MUATAN NILAI KARAKTER NASIONALISME PADA LAGU … fileMUATAN NILAI KARAKTER NASIONALISME PADA LAGU-LAGU SLANK ... cara menanamkan karakter nasionalisme melalui mata pelajaran Pendidikan

Liberalisme dan nasionalisme

Nasionalisme Gol III

Nasionalisme Edit

Kuliah 3 Nasionalisme

NASIONALISME DALAM NOVEL - digilib.uns.ac.id · NASIONALISME DALAM NOVEL (Analisis Wacana Tentang Nasionalisme Dalam Novel Bumi Manusia Karya Pramoedya Ananta Toer), adalah betul-betul

PENANAMAN NILAI-NILAI NASIONALISME DALAM LINGKUP … · Kata Kunci : nasionalisme, nilai-nilai nasionalisme, dan pondok pesantren Nasionalisme merupakan suatu konsep yang meletakan

PENGERTIAN NASIONALISME

Gerakan nasionalisme India