IPD - CRS Efusi Pleura e.c. Tb

8/13/2019 IPD - CRS Efusi Pleura e.c. Tb

1/16

STATUS PASIEN

I. Keterangan Umum

Nama Pasien : Tn Robby

Umur : 29 Tahun

Jenis Kelamin : Laki-laki

Alamat : Cicaheum

Pekeraan : !iras"asta

A#ama : $slam

Tan##al %asuk R& : 2' A(ril 2)*'

II. Anamnesa

Keluhan Utama : &esak na+as

&eak * bulan sebelum masuk rumah sakit, (enerita men#alami keluhan

sesak na+as yan# irasakan meneta( an semakin lama semakin berat. &esak

berkuran# saat (enerita berbarin# mirin# ke kanan atau ke kiri. &esak tiak

berkuran# en#an (osisi seten#ah uuk. Tiak aa sesak (aa malam hari yan#

membuat (enerita terban#un setelah tiur. Tiak aa na+as yan# berbunyi men#i.Tiak aa keluhan nyeri aa an antun# berebar-ebar (aa (enerita. Tiak

aa ben#kak (aa keua kelo(ak mata yan# terutama irasakan (aa (a#i hari

saat (asien ban#un tiur an men#hilan# saat sian# atau sore hari. Tiak aa

ben#kak i keua tun#kai.

Keluhan isertai en#an batuk-batuk seak 2 bulan &%R& yan# irasakan

semakin berat seak * bulan &%R&. /atuk tersebut berahak ber"arna (utih an

terkaan# isertai en#an arah. /atuk tiak i(en#aruhi oleh cuaca in#in

mau(un (a(aran ebu. Tera(at keluhan (anas baan yan# irasakan hilan#

timbul. Tera(at u#a keluhan serin# berkerin#at i malam hari, (enurunan na+su

makan, an (enurunan berat baan sebanyak kuran# lebih *0 k# alam 1 bulan

terakhir. &eak 2 bulan &%R& (enerita u#a men#alami nyeri (erut an

kembun#. Tiak aa keluhan mual, muntah, an #an##uan /A/.


2/16

Tiak aa ri"ayat kontak en#an (enerita batuk lama, tiak aa keluhan

yan# sama i sekitar (enerita. Tiak aa ri"ayat (en##unaan obat suntik, tato,

tinik, atau(un ber#anti-#anti (asan#an seksual. Tera(at ri"ayat konsumsi

alkohol namun suah berhenti seak bulan yan# lalu.

III. Pemeriksaan Fisik:

Keaaan Umum : Com(os mentis, tam(ak sekit sean#

Tekanan arah : **)31) mm4#

Nai : **1 53menit

Re#uler, e6ual, isi cuku(

Res(irasi : 2 53menit&uhu : ',1 )C

- Ke(ala

%ata Konun#ti7a : anemis

&klera : tiak ikterik

Re+lek (u(il : 838

Telin#a : t.a.k

4iun# : (erna+asan cu(in# hiun# 8-

%ulut : sianosis (erioral 8-

- Leher

J;P : 02 cm42kanan

$ctus coris teraba i $C& ; L%C&, kuat an#kat 8-, thrill 8-

Perkusi

a3r hemithora5 kanan: ull i $C& ;-;$ ke ba"ah

a3r hemithora5 kiri: ull i $C& ;-;$ ke ba"ah

/atas (aru he(ar i $C& ;, (eranakan he(ar 2 cm

/atas antun# kanan : L&?

kiri : $C& ; L%C&

atas : $C& $$$

Auskultasi

a3r hemithora5 kanan: ;/& menurun i $C& ;

a3r hemithora5 kiri: ;/& menurun i $C& ;

!hee@in# 8-3-, rhonki 83

/unyi antun# &*-&2 N, &' & 8-, murmur 8-

- Abomen

$ns(eksi

/entuk cembun#, te#an#

Auskultasi

/isin# usus normal

/ruit 8-

Perkusi

Tim(ani

Pekak sam(in# 8-

Benomena (a(an catur 8-

Pal(asi

Pal(asi aonan roti 8-


4/16

4e(ar tiak teraba

Lien tiak teraba

-kstrimitas

Akral han#at, CRT D2E

Clubbin# +in#er 8-

ema 8-

V. Pemeriksaan Penunjang

Laboratorium

4ematolo#i 4asil

4emo#lobin F,FLeukosit 01))

4ematokrit 2

Trombosit 2)))

%C; F1,F

%C4 2,'

%C4C '*,F

/aso+il )

osino+il *

/atan# '

&e#men F1

Lim+osit

%onosit *2

Ureum 20

Kreatinin ),0'

=lukosa se"aktu **)

Na *2'

K ,

EK: &inus takikaria

Thora! Foto: T/ (aru akti+, e+usi (leura bilateral

VI. "iagnosa Kerja

T/ iseminata 8T/ (aru, e+usi (leura bilateral, T/ abomen


5/16

Anemia $n+lamasi

4i(onatremia e.c. &$A?4

VII. Tatalaksana :

- /e rest, seten#ah uuk

-


6/16


7/16

an neo(lasma. Paa keaaan normal ruan#an inter(leura terisi seikit cairan untuk

sekear melicinkan (ermukaan keua (leura (arietalis an 7iseralis yan# salin# ber#erak

karena (erna(asan. Cairan isarin# keluar (leura (arietalis yan# bertekanan tin##i an

isera( oleh sirkulasi i (leura 7iseralis yan# bertekanan renah. ?i sam(in# sirkulasi

alam (embuluh arah, (embuluh lim+e (aa la(isan sub e(itelial (leura (arietalis an

7iseralis mem(unyai (eranan alam (roses (enyera(an cairan (leura tersebut. Jai

mekanisme yan# berhubun#an en#an terainya e+usi (leura (aa umumnya ialah

kenaikan tekanan hirostatik an (enurunan tekanan onkotik (aa sirkulasi ka(iler,

(enurunan tekanan ka7um (leura, kenaikan (ermeabilitas ka(iler an (enurunan aliran

lim+e ari ron##a (leura. &ean#kan (aa e+usi

(leura tuberkulosis terainya isertai (ecahnya #ranuloma i sub(leura yan# iteruskan

ke ron##a (leura.

E&ALA KLINIK

Paa kebanyakan (enerita umumnya asim(tomatis atau memberikan #eala

emam, rin#an an berat baan yan# menurun se(erti (aa e+usi yan# lain.

N'eri (a(a: a(at menalar ke aerah (ermukaan karena iner7asi syara+ interkostalis

an se#men torakalis atau a(at menyebar ke len#an. Nyerinya terutama (aa "aktu

berna+as alam, sehin##a (erna+asan (enerita menai an#kal an ce(at an (er#erakan

(erna(asan (aa hemithorak yan# sakit menai tertin##al.

Sesak na)as : terai (aa "aktu (ermulaan (leuritis isebabkan karena nyeri aanya

an a(abila umlah cairan e+usinya menin#kat, terutama kalau cairannya (enuh.

*atuk : (aa umumnya non (roukti+ an rin#an, terutama a(abila isertai en#an

(roses tuberkulosis i (arunya.

"IAN%SIS

Aanya e+usi (leura memberikan kelainan (aa hemithorak yan# sakit en#an

(er#erakan (erna(asan yan# tertin##al, cembun#, ruan# antar i#a yan# melebar an


8/16

menatar, #etaran na+as (aa (erabaan menurun, trakhea yan# teroron#, suara ketuk

yan# reu( an men#hilan#nya suara (erna(asan (aa (emeriksaan auskultasi.

ambaran ra(iologik: (osterior anterior 8PA tera(at (erselubun#an o(ak homo#en

(aa hemithora5 yan# terkena e+usi, ari +oto thora5 lateral a(at iketahui e+usi (leura

i e(an atau i belakan#, sean# en#an (emeriksaan lateral ekubitus a(at ilihat

#ambaran (ermukaan atar cairan terutama untuk e+usi (leura en#an cairan yan#

minimal.

+usi (leura kecil

+usi (leura besar

Pemeriksaan laboratorium atas +airan mau)un hasil bio)si jaringan )leura

/ahan biakan, sitolo#i an (atolo#i a(at iambil ari :

*. Cairan (leura2. /io(si (leura secara buta i bebera(a tem(at

'. /io(si (leura en#an torakosko(i isertai tuntunan +iber optic bronchoscopy 8B


9/16

Jumlah bakteri tahan asam (aa cairan (leura san#at seikit sehin##a tiak mun#kin

ilakukan (emeriksaan mikrosko( secara lan#sun#.

*iakan :

%enurut (enelitian &amsul 4arun, ari e+usi (leura yan# ibiak en#an meia L

&ula ia(at 22,G e+usi (leura tuberkulosisI ')G e+usi (leura tuberkulosis isertai

tuberkulosis (aru 8bakteri tahan asam (aa s(utum (ositi+I *0,G e+usi (leura

tuberkulosis tan(a isertai tuberkulosis (aru 8klinik, raiolo#ik an laboratorik ne#ati+.

Paa (enerita iu#a tuberkulosis (aru 8klinik an raiolo#ik (ositi+ tuberkulosis sean#

laboratorium bakteri tahan asam i s(utum ne#ati+ isertai e+usi (leura ternyata 2',FG

e+usi tuberkulosis (aru. &ean#kan menurut (eneliti lain sekitar 2) - 20G e+usi (leura

isebabkan karena tuberkulosis.

*io)si )leura buta

?en#an (emeriksaan histo(atolo#ik an biakan, hasil bio(si (ositi+ yan# (aa

ia(at e+usi (leura tuberkulosis sekitar 0)-1)G, en#an syarat bio(si (leura buta

ilakukan i ' - tem(at.


10/16

*io)si )leura (engan torakosko)i

Torakosko(i en#an tuntunan Fiber Optic Bronchoscopy (FOB) a(at melihat

secara lan#sun# #ranuloma yan# henak ibio(si, sehin##a ke(ositi(an aanya e+usi

(leura tuberkulosis menca(ai 9)G. Kekuran#an torakosko(i aalah karena harus

ilakukan oleh tena#a ahli an alat serta (era"atannya mahal.

,riteria -or I(enti-'ing E!u(atie Pleural E--usions

Test E!u(ate Sensitiit' /01 S)e+i-i+it' /01

Li#hts criteria 8 * o+the +ollo"in# '

9 FF

Blui L?4M 23' ULN +orserum L?4

11 *))

Pleural +lui: serum

total (rotein ratio

).0 9* 9

Pleural +lui: serumL?4 ratio

).1 9' 2

Blui total (rotein ' #3L 9) 9)

Blui cholesterol 1) m#3L ' m#3L

0F0

92)

Pleural +lui: serum

cholesterol ratio

).' 9 F*

&erum (rotein (leural +lui (roteinO

'.* #3L F 92

ULN > u((er limit o+ normal.

MCorrection +or increase in L?4 +rom R/C lysis > measure L?4 Q ).))*2 R/C

count3SL.OPre+erre test +or (atients (rescribe iuretics a+ter e7elo(ment o+ e++usion i+ Li#hts

e5uati7e criteria are met, but none o+ the biochemical measurements are *0G

abo7e the cuto++ le7els +or Li#hts criteria.?ata moi+ie +rom Li#ht R!: Pleural e++usion. New England Journal of Medicine

'1:*9F**9FF, 2))2.

Pemeriksaan s)utum


11/16

?a(at i(eriksa lan#sun# en#an (en#ecatan iehl Neelsen melalui mikrosko(

biasa an (en#ecatan Auramin Rhoamin melalui mikrosko( +luoresensiI (emeriksaan

en#an mikrosko( +luoresensi **,1G lebih (ositi( ari(aa en#an (emeriksaan

mikrosko( biasa i sam(in# "aktu yan# i(erlukan untuk (emeriksaan lebih sin#kat,

hanya saa alat ini har#anya mahal an memerlukan (era"atan khusus.

Pemeriksaan tuberkulin

&e(erti iketahui e+usi (leura tuberkulosis aalah (roses (ost (rimer

tuberkulosis yan# serin# tera(at (aa (enerita e"asaI aran# (aa anak an oran# tua.

Karena mene#akkan ia#nosa e+usi (leuratuberkulosis san#at sulit, terutama tan(a

aanya tuberkulosis (aru, maka a(abila aa (enerita e+usi (leura mua umur D '0 tahun

isertai en#an (emeriksaan tuberkulin (ositi+, a(at itera(i en#an obat anti

tuberkulosis.

PEN%*ATAN


12/16

Paa asarnya (en#obatan e+usi (leura tuberkulosis sama en#an e+usi (leura

(aa umumnya, yaitu en#an melakukan torakosentesis 8men#eluarkan cairan (leura

a#ar keluhan sesak (enerita menai berkuran#, terutama untuk e+usi (leura yan# berisi

(enuh. /ebera(a (eneliti tiak melakukan torakosentesis bila umlah e+usi seikit,

asalkan tera(i obat anti tuberkulosis iberikan secara aekuat. &ean#kan tuberkulosisnya

itera(i en#an obat anti tuberkulosis se(erti tuberkulosis (aru, en#an syarat terus

menerus, "aktu lama an kombinasi obat.

,hest tubes

Untuk rainase ron##a (leura, (ilihan stanar yan# i(akai aalah tube

thoracostomy en#an memakai chest tube yan# ihubun#kan en#an Water Seal

rainage 8!&?. V-+oto lateral ekubitus akan mem(erelas bah"a e+usi tiak lokulasi.

Paa e+usi non(urulen en#an (etana biokimia yan# iu#a men#alami kom(likasi,

(emasan#an chest tube akan ce(at men#oson#kan ron##a (leura an (aru ce(at

men#emban# serta mence#ah terainya ka7itas em(iema. Chest tube harus iambil bila

cairan menai serous an umlahnya D 0) ml3hari. &etelah ilakukan (emasan#an,

ilakukan V-+oto toraks (osisi PA an lateral atau CT untuk e7aluasi letak chest tubeI

salah letak ari chest tube, harus i(ikirkan bila +ebris tiak membaik, nyeri aa

(ersisten, an rainase yan# minimal. Paa lokulasi multi(el i(erlukan rainase yan#

lebih a#resi+ melalui em(iektomi an ekortikasi.

As(irasi cairan 8torakosentesis berulan# meru(akan tinakan (enan#anan yan#

tiak berbea en#an torakosentesis untuk tuuan ia#nostik. Cairan yan# ikeluarkan

(aa setia( kali (en#ambilan sebaiknya tiak lebih ari *))) ml untuk mence#ah

terainya eema (aru akibat (en#emban#an (aru secara menaak. &elain itu,

(en#eluaran cairan alam umlah besar secara tiba-tiba bisa menimbulkan re+leks 7a#al,

beru(a batuk-batuk, braikari, aritmia yan# berat, an hi(otensi. Penulis lain

men#anurkan (en#ambilan tiak lebih ari *0)) ml en#an selan# "aktu sekitar 2)-')

menit. Namun emikian, (en#ambilan cairan sebanyak '- liter (aa (enerita e+usi

(leura berulan# kaan#kala tiak menimbulkan kom(likasi a(a(un. Jika umlah cairan

cuku( banyak, sebaiknya i(asan# selan# toraks ihubun#kan en#an !&?, sehin##a

cairan a(at ikeluarkan secara lambat, namun aman an sem(urna.


13/16

Pemasan#an !&? a(at ilakukan seba#ai berikut: tem(at untuk memasukkan

selan# toraks biasanya i ruan# sela i#a F, atau 9 linea aksilaris meia atau ruan# sela

i#a 2 atau ' lineameiokla7ikularis. &etelah ibersihkan an ianestesi, ilakukan sayatan

tran7ersal selebar kuran# lebih 2 cm sam(ai subkutis. Kemuian ibuat satu ahitan

matras untuk men#ikat selan#. Jarin#an subkutis ibebaskan secara tum(ul en#an klem

sam(ai mena(atkan (leura (arietalis. &elan# an trokar imasukkan ke alam ron##a

(leura an kemuian trokar itarik. Pancaran cairan i(erlukan untuk memastikan (osisi

selan# toraks. &etelah (osisi benar, selan# ie(it en#an klem an luka kulit iahit serta

ibebat en#an kasa an (lester. &elanutnya selan# ihubun#kan en#an botol

(enam(un# cairan (leura. Uun# selan# sebaiknya iletakkan i ba"ah (ermukaan air

sealam sekitar 2 cm, a#ar uara ari luar tiak a(at masuk ke alam ron##a (leura.

!&? (erlu ia"asi setia( hari an ika suah tiak terlihat unsulasi (aa

selan#, maka cairan mun#kin suah habis an arin#an (aru suah men#emban#. Untuk

memastikan hal ini, a(at ilakukan (embuatan +oto toraks. &elan# toraks a(at icabut

ika (rouksi cairan harian kuran# ari *)) ml an arin#an (aru telah men#emban#,

yan# itanai oleh teren#arnya kembali suara na+as an terlihat (en#emban#an (aru

(aa +oto toraks. &elan# icabut (aa "aktu eks(irasi maksimum.


14/16


15/16


16/16

IPD - CRS Efusi Pleura e.c. Tb

Documents

Transcript of IPD - CRS Efusi Pleura e.c. Tb