ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

28
ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM GP DALIYO GP DALIYO GP DALIYO GP DALIYO GP DALIYO GP DALIYO GP DALIYO Daliyo Daliyo Daliyo Daliyo Daliyo Daliyo Daliyo Daliyo Daliyo Daliyo Daliyo Daliyo

description

GP DALIYO. Daliyo. GP DALIYO. Daliyo. GP DALIYO. Daliyo. Daliyo. Daliyo. Daliyo. Daliyo. Daliyo. GP DALIYO. GP DALIYO. ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM. Daliyo. Daliyo. GP DALIYO. Daliyo. Daliyo. GP DALIYO. Logika Predikat. Inerpretasi. Daliyo. Pendahuluan. Daliyo. - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

Page 1: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

ILMUKOMPUTER

FAKMIPAUGM

GP DALIYOGP DALIYO

GP DALIYO

GP DALIYO

GP DALIYO

GP DALIYO

GP DALIYO

DaliyoDaliyo

DaliyoDaliyo

Daliyo

DaliyoDaliyo

Daliyo

DaliyoDaliyo

DaliyoDaliyo

Page 2: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

Ingat bahwa formula hanyalah string dp karakter-karakter, dan tak mempunya arti yang tetap. Jika logika digunakan untuk membukti kan pernyataan tentang “dunia nyata”, maka interpretasi dp bahasa tersebut harus diberikan.

Daliyo

Logika PredikatInerpretasi

Pendahuluan

DaliyoDaliyo

Page 3: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

1). Definisi.

Suatu interpretasi dp suatu FoL L adakah suatu quadruple dp bentuk < |A|,RelA, FunA, ConA > ; dimana1). |A| adl domain dp interpretasi, himpunan tak kosong dimana variabel dp L menjelejahi.2). RelA = [ RA : R adl suatu predicate dengan n-tempat (n-parameter) dp L dan RA adl suatu relasi n-tempat pada |A| yang diasign pada R.]3). FunA = [fA : f adl suatu simbol fungsi n-tempat (n-parameter) dp L dan fA adl suatu fungsi n-tempat pada |A| yang diasign pada f]4). ConA = [cA : c adl suatu simbol tetapan dp L dan cA adl suatu elemen yang berbeda dp |A| diasign pada c]

Daliyo

Logika PredikatInerpretasi

Pendahuluan

DaliyoDaliyo

Page 4: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

1). Contoh.

Andaikan dipunyai suatu FoL dengan alpabet sebagai berikut : Variabel x,y, . . . ; Simbol tetapan c ; Simbol fungsi 2-tempat g(x,y) ; Predikat R(x,y) , Q(x,y);

Ia mempunyai satu fungsi dan dua predikat.

Daliyo

Logika PredikatInerpretasi

Pendahuluan

DaliyoDaliyo

Page 5: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

1). Contoh.

Kita pandang dua interpretasi yang berbeda dp bahasa tersebut diatas .

Interpretasi 1. Interpretasi bahasa tersebut diatas adalah A ; dimana

1). |A| adl himpunan dp integer.2). RA (x,y) adalah relasi “ x = y” pada |A|; QA (x,y) adalah relasi “ x < y” pada |A| ; 3). gA (x,y) = x.y (hasil kali x dengan y) ;4). cA = 0;

Logika PredikatInerpretasi

Pendahuluan

Daliyo

Daliyo

Daliyo

Page 6: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

1). Contoh.

Misalkan diberikan formula dp FoL sebagai berikut :

(x)(y)((Q(x,y) (Qx,c) R(x,c))) → (Q(c,g(x,y)) R(c,g(x,y))))

Arti daripada formula tersebut adl

“ Untuk semua integer x dan y, jika y lebih kecil dp x dan x lebih kecil atau samadengan 0 maka x .y adl lebih besar atau sama dengan 0”

atau

“ Untuk setiap integer x dan y, jika y<x dan x =< 0 maka x.y >= 0 ”

yg bernilai benar.

Logika PredikatInerpretasi Daliyo Daliyo

Page 7: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

Logika PredikatInerpretasi

Pendahuluan

Daliyo Daliyo

1). Contoh.

Interpretasi 1. Interpretasi bahasa tersebut diatas adalah A ; dimana

1). |B| adl himpunan dp integer.2). RB (x,y) adalah relasi “ x y (mod 3)” pada |B|; QB (x,y) adalah relasi “ x+1 y (mod 3)” pada |B| ; 3). gB (x,y) = x + y ;4). cB = 2;

Formula berikut (x)(y)((Q(x,y) (Qx,c) R(x,c))) → (Q(c,g(x,y)) R(c,g(x,y)))) dengan interpretasi diatas menjadi :

Daliyo

Page 8: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

1). Contoh.

(x)(y)((Q(x,y) (Qx,c) R(x,c))) → (Q(c,g(x,y)) R(c,g(x,y))))

dengan interpretasi diatas menjadi :

“ Untuk setiap x dan y dalam {0, 1, 2} jika y + 1 x (mod 3) dan (x + 1 2 (mod 3) atau x 2 (mod 3)) , maka 2 + 1 x + y (mod 3) atau 2 x + y (mod 3)” dan ini formula yg salah untuk interpretasi diatas.

Logika PredikatInerpretasi

Pendahuluan

Daliyo

Daliyo

Daliyo

Page 9: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

Logika PredikatKonsisten, Inkonsisten, Valid, dan Konsekuensi Logis

DaliyoDaliyo

Daliyo

Definisi.

Formula G disebut konsisten jhj ada interpretasi I yg menyebabkan evaluasi G menjadi 1 (benar). Jika formula G adl benar dalam inter pretasi I, maka I adl model untuk G dan I memenuhi G.

Daliyo

Definisi.

Formula G disebut inkonsisten jhj tidak terdapat interpretasi yg me menuhi G. Atau dengan kata lain , formula G selalu diinterpretasi kan salah.

Daliyodaliyo

Page 10: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

Definisi.

Formula G adl valid jhj (jika dan hanya jika) setiap interpretasi untuk G memenuhi G

Daliyodaliyo

Logika PredikatKonsisten, Inkonsisten, Valid, dan Konsekuensi Logis

DaliyoDaliyo

Daliyo

Definisi.

Formula G adl konsekuensi logis dari formula F1, F2, . . . , Fn jika dan hanya jika untuk setiap interpretasi I, interpretasi formula F1F2 . . . . Fn benar didalam I, dan G pun benar didalam I.

Daliyodaliyo

daliyo

daliyo

Page 11: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

Logika PredikatKonsisten, Inkonsisten, Valid, dan Konsekuensi Logis

DaliyoDaliyo

Daliyo

Contoh

Buktikan : 1). (x)P(x) (y)(P(y)) adl inkonsisten

2). (x)P(x) (y)P(y) adl valid

3). P(a) → ((x)P(x)) adl konsisten

4). (x)P(x) (y)(P(y)) adl valid

Solusi

1). Asumsikan ada interpretasi I yg memenuhi (x)P(x) (y)(P(y)) Berarti pada I ada y = s yg menyebabkan P(s) adl benar berarti P(s) adl salah, jadi P(s) P(s) = 0, jadi terjadi kontradiksi berati asumsi didrop yaitu tak ada interpretasi I yg memenuhi formula tersebut.

Page 12: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

Logika PredikatKonsisten, Inkonsisten, Valid, dan Konsekuensi Logis

DaliyoDaliyo

Daliyo

Solusi

2). Asumsikan ada interpretasi I yg memenuhi (x)P(x) (y)P(y) berarti pada I ada y = s yg menyebabkan P(s) adl benar, berarti juga P(s) adl benar, maka formula (x)P(x) (y)P(y) dapat dipastikan benar jadi 2). Valid.

Page 13: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

Logika PredikatKonsisten, Inkonsisten, Valid, dan Konsekuensi Logis

DaliyoDaliyo

Daliyo

3). Asumsikan interpretasi I memenuhi : P(a) → ((x)P(x)) , maka : a). Pada I terdapat x = s dimana P(s) = 0 (salah), sehingga P(s) = 1 (benar). Ketika nilai P(a) = 0 maupun P(a) = 1, formula akan bernilai benar b). Pada I terdapat x = t dimana P(t) = 1 (benar), sehingga P(t) = 0 (salah). Ketika nilai P(a) = 0 , formula akan bernilai benar, sedangkan jika P(a) = 1, maka formula akan bernilai salah

Page 14: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika Predikat

Bentuk Normal Prenex Daliyo

Definisi.

Suatu Formula dikatakan dibetulkan/ditegakkan (rectified) jhj tidak ada variabel yg sekaligus bebas (free) dan terikat (bound), dan masing-masing kemunculan dp suatu kuantor menggunakan variabel yang berbeda. Suatu formula dikatakan dalam bentuk normal prenex jika dan hanya jika formula tersebut berbentuk :

(Q1x1)(Q2x2) . . . (Qnxn) (M).

dimana Qi {,} , i = 1, 2, . . . , n, dan M tidak memuat kuantor. (Q1x1)(Q2x2) . . . (Qnxn) disebut prefiks dan M disebut matriks dari formula F.

Page 15: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika Predikat

Bentuk Normal Prenex Daliyo

Contoh.

Formula (x)( P(x) → Q(y) (x)Q(x) ) adl formula yg tidak terbetulkan/tertegakkan (not rectified) karena terdapat dua kemun culan dp kuantor yg menggunakan variabel yang sama yaitu x. Selanjutnya (x)( P(x) → Q(y) (y)Q(y) ), dimana kemuncul an dp kuantor menggunakan variabel yg berbeda; tetapi ia juga su atu formula yg tak terbetulkan karena y adl sekaligus variabel be bas dan terikat dp formula (perhatikan variabel bebas tak dapat di renamed jika diinginkan untuk tetap equivalen). Tetapi (x)( P(x) → Q(y) (z)Q(z) ) adl formula yg terbetul kan (rectified) , tetapi belum dalam bentuk pernex. Formula (x)(z)( p(x) → Q(y) Q(z) ) berbentuk Prenex.

Page 16: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika PredikatBentuk Normal Prenex

Daliyo

Teorema. (Bentuk Prenex)

Untuk sebarang formula X, terdapatlah suatu formula Y dlm bentuk Prenex sedemikian sehingga X Y.

Suatu formula logika predikat perlu dibawa atau dikonversikan untuk menjadi bentuk Prenex. (Ingat Bentuk Prenex merupakan awal untuk membawa ke Bentuk Clausal yang merupakan bagian penting dalam pemrograman logis (Logic Programming).

Adapun prosedurnya adal sebagai berikut :

Page 17: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika PredikatBentuk Normal Prenex

Daliyo

Prosedur : PrenForm (Konversi ke Bentuk Prenex) (Arindhama Singh)

Input : Suatu formula XOutput : Suatu formula bentuk prenex yg ekuivalen dng X.Langkah :1). Eliminasikan ↔ dengan hukum A ↔ B (A → B) ( B → A) pada semua subformula dp X.2). Rename variabel-variabel terikat untuk membenarkan/ menegak kan (rectify) X ( Sesudah langkah ini , X diasumsikan sudah menja di suatu formula yg telah dibenarkan / rectified formula. )3). Pindahkan kedepan predikat dengan menggunakan ekuivelensi berikut : A A ; (A B) A B ; (A B) A B xA x(A) ; xA xA ; (A→ B) A B

Page 18: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika PredikatBentuk Normal Prenex

Daliyo

4). Tarik keluar kuantor-kuantor dengan menggunakan komutativitis dp dan , dan ekuivalensi. ( x tak muncul dalam B sebagai formula yang dibenarkan/ditegakan (rectified) : xA → B x(A → B) ; xA → B x(A → B) B → xA X(B → A) ; B → xA x(B → A) xA B x(A B) ; xA B x(A B) xA B x(A B) ; x(A B) x(A B)

Contoh Ubahlah ke bentuk prenex formula : A = z(Pxy → y(Qy Ryz)) (Qx → xSx)Solusi :

Page 19: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika PredikatBentuk Normal Prenex

Daliyo

Karena tak ada konektif ↔ pada A; jadi kita rectify A dengan menamakan kembali variabel terikat jika diperlukan. Variabel y dan x keduanya adlaha variabel bebas dan juga terbatas di A. Namakan kembali variabel terikat tersebut yaitu y sebagai v dan x sebagai u. Maka formula adl :

B = z(Pxy → v(Qv Rvz)) (Qx → uSu)

Jelaslah bahwa B telah di”rectify” . Mulai memindahlan dekat ke predikat, dengan menggunakan ekuivalensi didapat : C = z(Pxy → v( Qv Rvz)) (Qx → uSu)

Page 20: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika PredikatBentuk Normal Prenex

Daliyo

C = z(Pxy → v( Qv Rvz)) (Qx → uSu)

Selanjutnya, tarik kuantor ke kiri dng menggunakan ekuivalensi, dida pat : G = uzv ( (Pxy → Qv Rvz) (Qu → Su) ) Ini adl bentuk prenex dengan prefix uzv dan matriks : (Pxy → Qv Rvz) (Qu → Su)

Page 21: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika PredikatBentuk Normal Prenex

Daliyo

Prosedur : Konversi ke Bentuk Prenex (Burke dan Foxley)

Diberikan suatu formula predikat logika A : 1). Pertama tentukan nama dp variabel bebasnya dalam formula. Jika ada sebarang variabel terikat dp A yang sama dengan sebarang variabel bebas dp A, maka gantilah variabel terikat dengan variabel yg tak muncul dimana-mana dalam A untuk membuat mereka berbeda. Contoh : xA(x) → (B(x) yC(y) yD(y)

(dimana A,B,C, dan D adl predikat dan x dan y adl variabel), maka x variabel bebas , maka x diganti dng z sehingga didapat : zA(z) → (B(x) yC(y) yD(y)

Page 22: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika PredikatBentuk Normal Prenex

Daliyo

2). Semua variabel terikat dibuat berbeda ; jika ada sebarang dua variabel bebas yang sama, satu harus diganti namanya agar berbeda dengan variabel benas dan juga dengan variabel terikat lainnya. Dari hasil terakhir contoh diatas maka didapat :

zA(z) → (B(x) yC(y) wD(w)

3). Kita inginkan untuk memindahkan operator negasi kedalam, sehingga operator tersebut bekerja pada predeikat. Semua kuantor yang didahului oleh dapat dipindahkan kekiri dp konektive dengan aturan sebagai berikut : a). Gantilah sutau (sub)formula dr bentuk xA(x) dng xA(x) b). Gantilah suatu (sub(formula dr bentuk xA(x) dng xA(x) Dari contoh didapat : zA(z) → (B(x) yC(y) wD(w)

Page 23: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika PredikatBentuk Normal Prenex

Daliyo

4). Kita inginkan untuk memindahkan semua kuantor kedepan dp formula. Semua kuantor dapat dipindahkan kekiri melewati konektif diadika dengan aturan sbb :

(a). Gantilah (sub)formula dari bentuk A → xB dng x(A → B)(b). Gantilah (sub)formula dari bentuk A → xB dng x(A → B)(c). Gantilah (sub)formula dari bentuk xA → B dng x(A → B)(d). Gantilah (sub)formula dari bentuk xA → B dng x(A → B)(e). Gantilah (sub)formula dari bentuk xA B dng x(A B)(f). Gantilah (sub)formula dari bentuk xA B dng x(A B)

Page 24: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika PredikatBentuk Normal Prenex

Daliyo

Catatan : (a). dan (b). keduanya memerlukan x tak muncul bebas dalam A, sedang (e) dan (f) memerlukan bahwa x tak mucul bebas dalamB. Hal ini agar tak ada nama variabel terkuantifikasi berbenturan dng suatu nama variabel bebas (langkah 1) dan tak ada dua nama variabel ygterkuantifikasi berbenturan (langkah 2)

Pada contoh diatas : zA(z) → (B(x) yC(y) wD(w)menjadi zA(z) → yw ( B(x) C(y) D(w))Dan dengan sturan (c) z( A(z) → yw ( B(x) C(y) D(w)))Akhirnya dng (b) dua kali : z yw(A(z) → ( B(x) C(y) D(w))).

Page 25: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika PredikatBentuk Clausal

Daliyo

Suatu literal adl suatu formula atomik ( a positive literal) atau nega si dp suatu formula atomik ( a negative literal)

Suatu clauses adalah suatu formula berbentuk : x1x2 . . . xn(L1L2 . . . Lm), dimana setiap Li adl suatu literal dan x1, x2 , . . . , xn adl semuanya variabel-variabel yg muncul dala L1L2 . . . Lm

Suatu formula predikat adl Bentuk Clausal jika ia adl suatu konjung si dp clauses.

Page 26: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika PredikatBentuk Normal Prenex

Daliyo

Contoh.

1). (x)(y)(P(x,y) Q(y))2). (x)(y)(P(x,y) ↔ Q(y))3). (x)(y)(z)(Q(x,y) → R(z))

Andaikan F formula yang mengandung variabel bebas x. Untuk menekankan bhwa x adl variabel bebas dalam F, formula F dinotasi kan dengan F[x]. Andaikan G formula yg tak mengandung variabel x, maka : (Q(x))F[x] G = (Q(x)(F[x]) G).(Q(x))F[x] G = (Q(x))(F[x] G)((x)F[x] = (x)(F[x])((x)F[x] = (x)(F[x])

Page 27: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika PredikatBentuk Normal Prenex

Daliyo

Andaikan F[x] dan H[x] dua formula yg mengandung x, maka : (x)F[x] (x)H[x] = (x)(F[x] H[x])(x)F[x] (x)H[x] = (x)(F[x] H[x])

Tetapi :

(x)F[x] (x)H[x] (x)(F[x] H[x])(x)F[x] (x)H[x] (x)(F[x] H[x])

Page 28: ILMU KOM PUTER FAK MIPA UGM

DaliyoDaliyo

Logika PredikatBentuk Normal Prenex

Daliyo