NGAMUMULE BASA SUNDA

Makalah ieu diajengken kanggo ngaladosan salah sawios tugas ti

mata pelajaran Basa Sunda

Disusun ku : 1. …………………….

2. …………………….

3. …………………….

4. …………………….

5. …………………….

Kelas : X-1

SMAN 7 GARUT

Jalan Hanjuang No.20 Bungbulang-Garut 44165

2013-2014

PANGJAJAP

Puji sareng syukur mangga urang sanggakeun ka hadirat Alloh SWT lantaran barkat

rahmat-Na simkuring saparakanca tiasa ngabereskeun ieu lapran kanggo nuntaskeun pancen ti

Bapa/Ibu Guru. Sholawat sareng salam mugi-mugi salamina kacurah limpahkeun ka jungjunan

alam nyatana Nabi Muhammad SAW, teu hilap ka kulawargina sareng ka shahabatna sareng

mudah-mudahan dugi ka urang sadayana. Amin …

Laporan ieu di judulan ku “ GERAKAN NGAGUNAKEUN BASA SUNDA DI

LINGKUNGAN PAMARÉNTAH ” . Panyajian anu aya dina laporan ieu nyaeta kumaha

urang ngamumule basa sunda, anu tujuanna pikeun nyumponan pancen ti Guru Basa Sunda.

Tujuan anu sejenna nyaeta pikeun ngembangkeun kanyaho urang kana basa sunda .

Saleres-leresna laporan ieu pasti wae aya kakiranganna anu teu di sadari ku simkuring

saparakanca. Kumargi kitu simkuring saparakanca anu nyusun kana laporan ieu nyuhunkeun

kritikan sareng saran ti Bapa/Ibu Guru mata pelajaran pikeun nyampurnakeun laporan ieu

pikahareupeun.

Tungtung basa, simkuring saparakanca ngucapkeun hatur nuhun ka Bapa/Ibu Guru anu

parantos ngabimbing simkuring saparakanca kana nyusunna ieu laporan. Oge simkuring

saparakanca salaku anu nyusun ieu laporan ngaharepkeun supaya ieu laporan teh tiasa manfaat

kanggo ngembangkeun katerampilan dina basa sunda, sareng tiasa manfaat kanggo para siswa

pikeun diajar sastra.

Bungbulang, 6 Desember 2013

Panyusun

GERAKAN NGAGUNAKEUN BASA SUNDA

DI LINGKUNGAN PAMARÉNTAH

BUBUKA

Kasang Tukang

Pancén utama Basa Sunda nya éta alat komunikasi, sedengkeun konstruksina

mangrupa ayat-ayat anu panjangna kauger tur puguh watesna.

Kiwari Basa Sunda téh mibanda kalungguhan jadi basa daérah luyu jeung UUD 1945,

Bab XV, penjelasan pasal 36 yén wewengkon-wewengkon anu mibanda kénéh basa daérah

saperti Basa Sunda, Jawa, Madura jeung Bali anu dipiara tur diparake kénéh ku masarakatna,

basa daérahna bakal dipiara tur diajénan ku nagara. Ari sababna éta basa-basa téh mangrupa

salah sahiji unsur kabudayaan Nasional.

Pon kitu deui dina Garis-garis Besar Haluan Negara, hususna dina widang

kabudayaanana, ditétélakeun yén pembinaan basa daérah dilaksanakeun dina raraga

mekarkeun basa Indonésia katut budaya Nasional minangka salah sahiji sarana idéntitas

Nasional.

Luyu jeung pedaran di luhur, Basa Sunda minangka salah sahiji unsur budaya daérah

perlu dipiara jeung dimumulé. Lumangsungna interaksi jeung komunikasi di lingkungan

masarakat Sunda kudu “ajakan” pikeun Basa Sunda jadi basa daérah..

GERAKAN NGAGUNAKEUN BASA SUNDA DI LINGKUNGAN PAMARÉNTAHAN

Dumasar Undang-undang Nomor 32 taun 2003 ngeunaan pamaréntahan daérah,

dijéntrékeun yén hal-hal anu pangpokona dina sistim pamaréntahan daérah nya éta

pelaksanaan otonomi daérah nu lega tur konkrit anu dipaparinkeun ka Propinsi, Kabupatén

jeung Kota. Hartina, pamaréntahan Kabupatén téh boga kawenangan dina ngayakeun

pamaréntahan ti mimiti rarancang, pelaksanaan, pengolahan jeung évaluasi.

Rarancang Gerakan Ngagunakeun Basa Sunda Luyu jeung Peraturan Daérah Nomor 5

taun 2003 BAB II Pasal 2 ngeunaan Pemeliharaan Bahasa, Sastra dan Aksara Daérah, gerakan

ngagunakeun Basa Sunda saestuna ngandung rupa-rupa tujuan :

a. Pikeun ngantebkeun éksistensi makéna Basa Sunda nepi ka jadi faktor pangrojong

pikeun tumuwuhna jati diri jeung kareueusna daerah.

b. Ngantebkeun kalungguhan tur pancén Basa Sunda.

c. Nangtayungan, ngamekarkeun, tur ngamanpaatkeun Basa Sunda pikeun pamekaran

budaya Nasional.

d. Ngaronjatkeun ajén makéna Basa Sunda.

e . (Perda No. 5, 2003:3)

Ayana kawijakan ngeunaan gerakan ngagunakeun Basa Sunda di lingkungan

pamaréntahan téh implikasina mah bakal karasa dina sakumna widang kamasarakatan di

masarakat Sunda.

Kawijakan diayakeunna panataran, seminar, lokakarya, kongrés, sawala, aprésiasi,

panaluntikan jeung kagiatan sarupa séjénna ngagunakeun Basa Sunda, mangrupa usaha

ngahirup-huripkeun Basa Sunda dina widang paélmuan.

Kawijakan ngagunakan Basa Sunda di sakola tur nyadiaan bahan-bahan bacaan Basa Sunda

mangrupa usaha miara Basa Sunda di lingkungan atikan.

Kawijakan maparin pangajén ka sastrawan atawa pinunjul pasanggiri nu ngagunakeun média

Basa Sunda mangrupa usaha ngaronjatkeun Basa Sunda dina widang budaya jeung pariwisata.

Kawijakan netepkeun yén Basa Sunda kudu tetep dipaké dina hutbah, caramah jeung acara

kaagamaan séjénna mangrupa usaha ngamekarkeun Basa Sunda dina widang kaagamaan.

Kawijakan dipakéna Basa Sunda di lingkungan masarakat jeung kulawarga geusan

ngantebkeun éksisténsi Basa Sunda dina interaksi masarakat Sunda.

Patali jeung usaha ngamumulé Basa Sunda di lingkungan pamaréntahan sorangan, aya

dua kawijakan anu ditetepkeun, éta kawijakan téh ngawengku:

a. Setepkeun Basa Sunda jadi basa resmi kadua di sagédéngeun Basa Indonésia nalikan

ngalaksanakeun pancen pamarentah daérah.

b. Sakabéh pagawé kudu ngagunakeun tur ngawasa Basa Sunda pikeun mancén gawé

di lingkungan pamaréntahan daérah luyu jeung aturan perundang-undangan nu lumaku.

Pelaksanaan Gerakan Ngagunakeun Basa Sunda

Pelaksanaan gerakan ngagunakeun Basa Sunda di lingkungan pamaréntahan Kabupatén

Bandung ditegeskeun deui ku ayana instruksi Bupati Bandung ping 6 Oktober 2004 dina

Pasanggiri Biantara Basa Sunda.

Ku kituna, kawijakan-kawijakan anu asalna mangrupa rarancang sakumaha dipérélékeun

saméméhna, saterusnamah dilaksanakeun ku sakumna pranata masarakat.

Di lingkungan masarakat sunda nu sipatna informal jeung non formal, Basa Sunda

dipaké dina interaksi sosial.

Hutbah jeung caramah dina kagiatan kaagamaan ditepikeun maké média Basa Sunda.

Diayakeunna sawala, panataran jeung kagiatan séjénna nu ngagunakeun Basa Sunda boh nu

diayakeun ku pamaréntah sorangan boh hasil rukun gawé jeung pranata liana.

Pengolahan jeung Évaluasi Gerakan Ngagunakeun Basa Sunda

Dumasar pelaksanaan gerakan ngagunakeun pamaréntahan tadi, aya sababaraha anu katitén.

Pasanggiri nu diayakeun can ngalibatkeun sakuma lapisan masarakat sabab pamilonna

diwatesanan pikeun pihak nu tangtu.

Ayana kabiasaan dipakéna Basa Sunda sacara kontinuitas di lingkungan pamaréntahan,

ngabalukarkeun matak gejedna komunikasi nalika maké Basa Sunda, pangpangna mah dina

situasi teu resmi loba anu salah ngalarapkeun basa.

Rupa-rupa parobahan geusan mangaruhan nonoman sunda, antukna teu saeutik anu leungiteun

cekelan, kaasup dina kabasaannana. Patali jeung éta hal aya istilah “gengsi”dina maké Basa

Sunda, ieu hal hésé leungitna can pati disosialisasikeun. Sabab masih aya barudak sakola nu

teu apal kana éta kawijakan tur nu apal ogé, teu pati maliré éta kawijakan.

Ieu hal luyu jeung nu ditétélakeun ku Steward yén patali jeung ajén basa bisa

disebutkeun yén dimana baé unggal basa téh aya anu dianggap worthy minuhung ajénna. Ku

kituna mindeng digunakeun. Basa Sunda dianggap teu worthy ku barudak ayeuna .

Dumasar péréléan di luhur, rarancang gerakan ngagunakeun basa sunda di lingkungan

pamaréntahan geusan méré kasempetan keur miara jeung nagmumulé Basa Sunda. Hanjakal

dina pelaksanaannana, tong boro kawijakan pamaréntah nu jieun keur miara Basa Sunda dina

widang séjénna dakon di lingkungan pamaréntahanana sorangan gé, bisa ka baca ku urang yén

hésé rék ngabiasakeun ngagunakeun Basa Sunda, sok dina sanajan komunikasi teu resmi.

Hayu Urang Mumulé Basa Sunda Basa Karuhun Urang

Alhamdulillah, gening dina kaskus regional bandung teh seueur kénéh anu merhatoskeun kana

basa atanapi budaya sunda. Simkuring reueus pisan ningalna, aya nu ngaguar kamus kecap

dina basa sunda, aya ogé nu ngaguar babasan, aya ogé nu umajak pikeun ngamumulé basa

sunda, nyakitu deui nu gogonjakan atanapi heureuy.

Kajurung ku kacintaan simkuring kana basa sunda sareng étang-étang ngiring ngamumulé

basa karuhun urang, ditambih ku rasa honcéwang tur sedih kacida nempo kaayaan ayeuna di

sabudeureun urang anu tos langka ngadangu kecap sareng paripolah nu matak tumaninah kana

manah.

Contona (ieu ogé di sabudeureun rorompok), budak leutik (balita) téh langka nu diajarkeun

ngomong (basa) cara urang sunda tapi seuseueurna mah indonesia-an wé da méh téréh cenah,

atawa ngajarkeuna wawaréhan teu kabeh (sawaréh sunda sawaréh indonesia) pan jadi teu

puguh, panginten dulur gé sering ngadangu :

diem jangan nangis aja, gandeng tau...!!!

éh ari kamu, saya cari-cari dari tadi ari gok dihareupeun...!!!

baru tau kan ??? yéé samaruknya saya teh ngabobodo...

Aya ogé nu nyarios sunda, mung kadanguna kieu :

ééhh anjing, timana wae ari sia kehed !

goblog pisan jelema teh, piraku ku ain kudu diteureuy mah !

aseep, pang nyokotkeun péso di dapur kéhéd !

Upami dina paripolah :

loba budak nu calutak ka kolotna

loba kolot nyontoan teu hadé ka budakna

babasaan kolot jeung budak teu matut

jeung sajabana

Tah, dina basa sunda aya nu disebat undak-usuk, nyaéta nerapkeun basa dina tingkatan

nu luyu jeung kaayaan urang ayeuna (keur ngomong atawa keur make bahasa). Lamun urang

geus biasa make undak-usuk basa nu bener (basa / lisan anu diatur) Insya Alloh saeutik lobana

bakal nepa kana paripolah urang ogé (anu di atur ku budaya/étika dugi ku agama).

Tujuan ayana Tatakrama Basa Sunda téh nyaéta teu aya sanés pikeun silih hormat

atawa silih ajénan jeung papada jalma. Jadi lain jang ngabéda-bédakeun harkat jeung darajat

jalma saperti jaman féodal. Tah kukituna omongan kakara disebut hormat upama dibarengan

ku :

Lisan (kecap)

Pasemon

Rengkuh jeung peta

Lentong

Kusabab éta sim kuring umajak ka dulur-dulur hayu urang rémekeun deui basa jeung

budaya karuhun urang téh, malah mandar jadi kahadéan keur urang jeung turunan urang

sadaya.

Tanya jawab :

1. Pertanyaan ti Ilham

Kumaha carana ngalestarikeun basa sunda ?

Jawab:

- Carana urang kudu cinta kana basa sunda, kudu bisa ngomong nu hade make

basa nu alus supayaa nu aya warga dilingkungan urang bisa tertarik kana basa

nu diomongken ku urang sadayana.

- Samemeh ngajak kabatur oge diri sorangan kudu menerkeun heula diri

sorangan ngarah jadi contoh nu hade.

2. Pertanyaan ti Anisa

Naon nu dimaksud ekstensi dina ngamumule basa sunda ?

Jawab :

Ekstensi dina ngamumule basa sunda nyaeta ngajungjungken atawa nharonjatkeun

basa sunda sangkan basa sunda henteu punah di zaman kiwari.

PANUTUP

Bisa dicindeukeun yén kawijakan ngenaan gerakan ngagunakeun basa sunda di

lingkungan pamaréntahan ngawengku sababaraha tahapan. Kahiji tahapan rarancang, nya éta

nyieun kawijakan. Kadua pelaksanaan kawijakan. Katilu pengolahan jeung évaluasi, nya éta

luyu henteuna kawijakan nu geus dijieun jeung kanyataan dilapangan.

Kawijakan ngagunakeun Basa Sunda nu dirancang ku pamaréntah téh lumaku keur sakumna

widang kamasarakatan. Nu jadi poko dina ieu gerakan téh nya éta masarakat sunda

ngabiasakeun maka Basa Sunda jadi media komunikasi di lingkungan. Ieu hal maksudna, nya

éta urang sunda. Sok sanajan dina pelaksanaan éta kawijakan téh can nyumponan harepan

jeung udagan, lebah dieu urang kudu bisa ngungkulan éta pasualan.

Kukituna, rarancang nu geus dijieun téh saterusna kudu disosialisasikeun sarta

dimasarakat perlu dimekarkeun iklim sosial nu mangaruhan suasana kabasaan masarakat

sunda sangkan sakumna kawijakan bisa dilaksanakeun.

Pancen miara jeung ngamumulé Basa Sunda téh pancen urang saréréa. Urang Sunda boh

pituin boh tatamu nu cicing di tatar Sunda kudu soson-soson make Basa Sunda dina

komunikasi sapopoé. Mudah-mudahan idéntitas kabudayaan urang sunda tetep nanjeur tur

mekar.

Putra jaman ayeuna lolobana gaya ngomong oge pake basa anu henteu sopan, sarta

langkung mementingkeun gaya basana sorangan daraia dina basa daerahnasorangan. Janten

basa wewengkon eta peryogi di mumule ti ayena, supados putra indonesia ngagaduhan gaya

basa anu hade ,bener jeung sopan jeung supados basa wewengkon urang henteu di bantun

hakoleh nagara sanes atawa ical margi henteu dibudidayakeun.