Dasam Granth Darpan

85
0 0 > ;fsr[o gq;kfd.. gfjbk t;s[ f;RkD e? sK ehu? tkgko[.. d;w rqzE dogD (d;w rqzE fBoD?) eosk l (r[og[otk;h) frnkBh Gkr f;zx, nzpkbk > > 1 Page 1 www.sikhbookclub.com

description

A book about the authenticity of the Sikh text the Dasam Granth, traditionally attributed to the tenth Sikh Guru, Guru Gobind Singh. Author: Giani Bhag Singh.

Transcript of Dasam Granth Darpan

Page 1: Dasam Granth Darpan

0 0

> ;fsr[o gq;kfd..

gfjbk t;s[ f;RkD e? sK ehu? tkgko[..

d;w rqzE dogD(d;w rqzE fBoD?)

eosk l(r[og[otk;h) frnkBh Gkr f;zx, nzpkbk

> >

1

Page 1 www.sikhbookclub.com

Page 2: Dasam Granth Darpan

0 0

d;w rqzE dogD(d;w rzqE fBoD?)

eosk lr[og[otk;h frnkBh Gkr f;zx, nzpkbk

gqekFe lr[owZs gqekFB2263 ;?eNo 7-J/,cohdkpkd, jfonkDk

gfjbh tko l 1976d{ih tko l 2001

fJ; jEbh g[;se O fpBK spdhbh, ;zrsK dh wzr #s/w[V Skfgnk frnk j?.e/tb g[;se dk f;ob/y pdfbnk frnk j? ns/ nyho #ufJZe b/y j'o i'fVnk frnk j?.

sseok

1H ;wogD 52H G{fwek 63H w[Zy gq:'iB 11

gfjbk Gkr

4H wzrbk uoB 155H d;w rozE d;t/A r[o{ ih dk rozE BjhA 166H d;w rozE gqwkDhe rozE BjhA 187H d;w rozE dh fto'Xsk 208H n;b d;w rozE dwdw/ ;kfjp tkbk

nkfd r[o{ rozE ;kfjp j? 22

d{ik Gkr

9H F;so Bkw wkbk g[okD 2310H i'oh ih:? i[r ukfo fsjkoh 2611H fwsq fgnko/ O jkb w[ohdK dk efjDk 2812H @;zyB eh X[fB xzNB eh efo# tkbh nkosh 3213H d/j fFtk po w'fj fJj? 3614H frnkB gqp'X 4815H f;nkw ns/ okw eth 5416H d;w rozE ftubhnK BF/ gq/oe ouBktK 5717H gqEw GrT[sh f;wo e?HHHH 6318H jwoh eo' jkE d? oZSk 7619H sqh:k ufosq 8820H }\o Bkwj 98

2 3

Page 2 www.sikhbookclub.com

Page 3: Dasam Granth Darpan

0 0

;wogDfi; r[od/t irs ftZu nk e/,BhftnK, T[funK O rb bkfJnk.

b[ZN/ j'J/ t;ktD ykso,nkgDk tZ;dk nkg b[NkfJnk.d[yh puktD fjs pZfunK O,rkio, w{bhnK tKr eNkfJnk.T[; ;fsr[o dh Gkr e/;oh,fJj g[;se j? G/N uVQkfJnk.

4 5

shik Gkr

21H j/w e[zN ;pzXh 10922H d[FN dwB 11623H fJe j'o d[FN dwB 11824H sk jw nfXe sgf;nk ;kXh 11925H sg ;kXs gqG w'fj p[bkfJU 12326H w[o fgs g{op ehn; fgnkBk 13227H np efp iBw eEBz 13428H ny"sh d[FN dwB s/ ny"sh jh sg n;EkB 14029H j/w e[zN ;pzXh No?eN 14430H nzsek 149

u"Ek Gkr

31H gq;z;k gZso (GkJh nodwD f;zx ih pkrVhnk) 15132H gq;z;k gzso (vkeNo eosko f;zx ih pkVh) 15433H d' Fpd (vkH osB f;zx ih iZrh) 15534H fJj G[b/y/ fe fBo'b wBwZs 157

(;qH wkB f;zx wkB;o'to)35H gq;z;k (;qH wB'jo f;zx ih wkoe'}) 15936H XzBtkd 16137H ;zy/g fJfsjk; - d;w rqzE (frH ;[oihs f;zx) 163

Page 3 www.sikhbookclub.com

Page 4: Dasam Granth Darpan

0 0

rozE ns/ fJ; ;pzXh fwbd/ ;kfjs O uzrh soQK x'fynk ns/ nDEZe fwjBseoe/ eJh fBoD/ eZY/ jB, fiBQK O fJ; g[;se okjhA f;Zy gzE nZr/ ofynkik fojk j?.

w?A frnkBh ih dh jZEbh g[;se dk uzrh soQK nfXn?B ehsk j?.d;w rozE ftubhnK ouBktK O th fJe s'A tZX tkoh gfVQnk s/ thukfonkj?. eJh ouBktK B/ wB ns/ fdwkr ftZu pVh fjb-i[b wukJh oZyh j?. ;opgqtkfDs @uzvh dh tko# j?, ekbiK dhnK ;kohnK gkm g[;seK ftZu doiehsk iKdk j?. go ftfdnkoEh ihtB ftZu ns/ 1958 s'A gq'c?;o j'D d/ Bks/@uzvh dh tko# gVQfdnK-gVQfdnK id'A-id'A th fJjBK j/m fbZyhnK ;soK tZbfXnkB frnk fe @d[ork gkm pDkfJnk ;ZG/ gT[VhnK. c/fo BK i{Bh nkfJnkfiB fJj rkfJnk.#, T[d'A-T[d'A jh wB nZr/ fJe gqFB fuzBQ nk yV'Adk fe eh> d/ T[gkFe d;t/A ;fsr[o{ nfijh eftsk d/ ouDjko/ j' ;ed/ ;B < i/ouBjkok e'Jh dopkoh eth th j't/ sK th nfij/ gkm d/ gquko dh nkfrnkfBozeko dk f;woD eoB tkb/ dopko ftZu fet/A fdZsh ik ;edh j? <

nk; j?, w/o/ wB dk o'; eJh wBK dk ftdq'j pfDnk j't/rk i'frnkBh ih dh ebw okjhA T[jBK d/ b/y @gqEw GrT[sh f;wo e?# ftZu ;kekoj'fJnk j?. fJ; ftZu ;kv/ jh GktK O }pkB fdZsh rJh j?. ;r'A fJ; s'A tZXwjsZsk tkb/ ftF/ nodk; dh gfjbh gT[Vh O S'fjnk frnk j?. GrT[sh dhtko dh gfjbh gT[Vh O ;ko/ f;Zy gzE B/ nodk; dk gfjbk nBfyVk nzrwzB fbnk j?. go ;Zu sK ;Zu jh j?. ;Zu O gqrN eoBk fezBk efmB j[zdkj?. ;dhnK s'A gqtkfBs ;hBk-p;hBk gVQh-;[Dh iKdh nodk; ;pzXh e'Jh fezs{eo/ sK ntZF jh wB O m/; g[Zidh j?, go i/ e'Jh ftdtkB dbhb ns/ gqwkDKBkb ;kvh rbsh ;kO ;wMkt/ sK ;kO T[; Bkb o'; eoB dh Ekt/A T[; dkfoDh j'Dk ukjhdk j? ns/ T[; dh rZb O mzv/ fdb-fdwk| Bkb ;[BDk s/;'uDk ukjhdk j?.

r[o{ BkBe gzithA Fskpdh ;w/A @r[owfs gqekF# ftZu Sg/ fJe b/yftZu w?A r[o{ BkBe d/t ih O @;{opho BkBe# efj e/ ;ze/s ehsk fe ;dhnKs'A gqtkfBs o;wK-fotkiK eow-eKvK ns/ c'ehnK Xkofwe otkfJsK dk eEBhs/ eoBh okjhA y[ZbQk yzvB e/tb r[o{ BkBe d/t tork wjkB i'Xk jh eo;edk ;h. nzBQ/ tkj beho d/ \eho pDh iKdh ;ZgK, x'frnK, fggbK, izvK,epoK, wVhnK-w;kDK O g{ih ikDk r[o{ ih O edkfus gqtkB BjhA ;h, fJ;bJh T[jBK B/ vze/ dh u'N Bkb fejk fe oZp dh g{ik ftZu th neb dh tos'Aeo', fit/A fe - @@nebh ;kfjp[ ;/thn?, nebh gkJhn? wkB[##.

r[o{ ih B/ ;{ophosk s/ ;{M-p{M dh fJj eDh r[of;ZyK O th pyFhsK fe id'A th s/ fiE/ th feXo/ y'N B}o nkt/ sK r[of;Zy fBXZVe j' e/ fJ;O r[owfs fto[ZX eoko d/D dh i[oZns efj ;eD go fJ; i[oZns dh ni'e/

G{fwek

frnkBh Gkr f;zx ih f;Zy gzE ftZu Fq'wDh eEkeko d/ o{g ftZu ikD/iKd/ jB. r[opkDh d/ F[ZX T[ukoD, ftnkeoDe noEK dh ;{M ns/ mhe GktKd/ gqrNkn ftZu FkfJd jh e'Jh T[BQK dh pokpoh eo ;edk j't/.

Gkos d/ e'B/-e'B/ ftZu eJh-eJh wjhB/ gfjbK T[BQK dk Fpd-ftnkfynk dk gq'rokw okytK eo fbnk iKdk j?. frnkBh ih dh ehsh Fpd-ftnkfynk ;kXkoD ftneshnK s'A b? e/ uzr/ gVQ/-fby/ ftdtkBK se O pj[sgqGkfts eodh j?.

r[opkDh d/ F[ZX T[ukoD ns/ fJ; ;pzXh gJ/ eJh G[b/fynK s/ FzfenKdh Bftosh pkps frnkBh ih dk fJe b/y-;zrqfj @r[o{ BkBe dogD# fszBtkoh SZg u[ek j?, fi; s'A gqsZy j? fe ;'Mh oZyD tkb/ r[of;Zy frnkBh ihdh fwjBs ns/ ftdtsk d/ ekfJb jB. T[jBK d/ No?eN @e/; ftF/Fsk# Oth jd'A tZX ;bkfjnk frnk j?. fJ;/ soQK @d/j fFtk po w'fj fJj?# ns/ @r[o[noiB dhdko/# nkg d/ pV/ Fbkxk:'r T[^dw jB.

T[es ouBktK s'A ekch ;wK gfjbK ;zB 1939 ftZu @r[owfs doFB#g[;se okjhA nkg B/ fFt okw dk; T[dk;h dh g;[se @r[owfs dogD# ftZur[owfs ;pzXh ikD p[ZM e/ gkJ/ G[b/fynK dk GotK yzvB ehsk s/ f;Zy gzE dhwjkB ;/tk ehsh. T[d'A nkg ;fjiXkoh o{g ftZu @Gkrwb# gqukoe d/ BK BkbikD/ iKd/ ;B. d;w fgsk dh ngko feogk Bkb ;zB 1941 ftZu nkg ihO nzfwqs dh dks gqkgs j'Jh ns/ nkg B/ T[; fdB s'A @r[owfs gquko# ns/@wBwfs gqjko# dk phVk u[e fbnk.

r[owfs nzfwqs j?, T[; ftZu fe;/ soQK th fpy dh fwbktN e'Jh f;ZypodkFs BjhA eo ;edk. ;qh r[o{ rozE ;zgkdBk ;w/A ;qh r[o{ noiB d/t ihd/ ;kjwD/ th fJe thuko fJj ;h fe ;Zuh pkDh O eZuh pkDh s'A fBy/V fdZskikt/. frnkBh ih r[o{ ih d/ nzfBB Grs ns/ r[of;Zy j'D d/ Bks/ r[o{wjkoki dh ubkJh gogkNh #s/ ubfdnK ekch ;w/A s'A d;w rozE ftZu nzfesouBktK ftZu gJ/ oZb/ ;pzXh nfijK jh ;'ud/ oj/ jB. e[M e[ ouBktK B/T[jBK d/ wB O ekch m/; bkJh s/ T[jBK B/ ;Zu O eZu s'A fBy/VB bJh d;w

6 7

Page 4 www.sikhbookclub.com

Page 5: Dasam Granth Darpan

0 0

f;Zyh wzvb ftZu ekch xkN fdZ;dh j?. frnkBh ih B/ ;Zu O ;Zu efjD dkj"A;bk ehsk j?. GrT[sh d/ noE fe;/ soQK th gowkswk BjhA j' ;ed/.frnkBh ih B/ jtkfbnK okjhA fJj rZb f;ZX ehsh j? s/ i' e'Jh ftdtkB ;kOukBD gqdkB eo/ sK ;kO T[;d/ foDh j'Dk ukjhdk j?. fJj b/y gVQD T[gqzsfe;/ G[b/y/ dh r[zikfJF BjhA ofj iKdh, fe fBFu/ jh @GrT[sh dh tko# r[o{fWs BjhA ns/ BK jh fJ; O r[o{ ih tb'A ed/ gqtkBrh gqkgs j'Jh j?. Bkbjh gkm g[;seK d/ ;zgkfds eoB tkb/ wkB :'r ftdtkB gq'c?;oK gqsh th p/Bsh j? fe @uzvh dh tko# O r[o{ r'fpzd f;zx ih dh ouBk efj e/ fJ; Ogkm g[;seK ftZu Fkfwb eoB s'A ;ze'u ehsk ikt/. r[o{ r'fpzd f;zx ih dhwjkBsk T[BQK dh gzikph ftZu e'Jh ouBk BK j'D Bkb xZN BjhA iKdh.

d;w rozE ed'A ;zgkfds j'fJnk ns/ fJ; dk BK d;w rozE fet/A s/ ed'A ofynk frnk, gfjbK fJ; rozE dk eh o{g ;h < sbtzvh ;kp' ehfty/ GkJh wBh f;zx ih B/ fejVk rozE fsnko ehsk ;h < frnkBh frnkBf;zx s'A b? e/ j[D se fJ; ;pzXh eh-eh thuko gqrN j'J/ < fJjBK ;ko/ gqFBKO frnkBh ih B/ nkgD/ b/y d;w rozE gqtkfDesk ftZu pVh ;{M-p{M BkbfBfiZmnk j?.

fJe j'o pVk }o{oh w;bk @j/we[zN# dh :EkoEsk j?. Skgk]kBk nkwj'D s'A gfjbK tX/o/ eoe/, s/ e[M jd se j[D th fJj wB[Zyh ;[Gk pfDnkj'fJnk j? fe i' e[M th b'eK O fbysh o{g ftZu gqkgs j' iKdk j?, T[j T[;O gqwkDhe wzB b?Ad/ jB, s/ T[; s/ fezs{ eoB dk jhnk BjhA eod/, pfuZsqBkNe pkps th fJt/A jh j'fJnk. fJ; d/ GktK s'A ;gFN j[zdk ;h fe r[o{ ihnkgDh ;P?-ihtBh dZ; oj/ jB. Fe dh e'Jh r[zikfJF BjhA ;h. fJ; ftu'Afwbd/ r[o{ ih d/ fgSb/ iBw d/ jtkfbnK pko/ th fenk;-nkohnK F[o{ j'rJhnK. ;gs f;qzr O GkbD d/ T[gokb/ F[o{ j'J/, j[D tkbk n;EkB bZfGnkfrnk, :ksoktK F[o{ j' rJhnK ns/ Bhb/ x'V/ s/ fuZN/ pki dhnK nB/eKeokwksK gqf;ZX j' rJhnK.

i/ e'Jh }pkBh iK fbysh o{g ftZu fJj dkntk eo/ fe T[; B/ r[o{ih d/ pki d/ doFB ehs/ jB iK r[o{ ih fe;/ \eho d/ G/; ftZu iK nkiVhd/ o{g ftZu T[;O fwb/ jB sK T[jO fet/A M[NbkfJnk ik ;edk j? <

rZb fJE'A se g[Zi rJh j? fe fJe ;woZE f;Zy iE/pzdh B/ nkgDk BKjh @j/we[zN fwFB# oy fbnk j?.

j[D jkbs fJj j? fe n;hA f;Zy ;wki d/ FoXkb{nK O j[D se j/we[zN Bkb i'fVnk iKdk fojk j?, fiBQK dh j/we[zN bJh ngko FoXk g?dk j'u[eh j?, fJj ;[DB bJh fet/A fsnko j' ;ed/ jB fe @j/we[zN# e/tb ;kvhnkgDh ebgBk j? ns/ r[o{ r'fpzd f;zx ih dk fJ; Bkb e'Jh ;pzX BjhA ;h.i/ e'Jh ftdtkB ;kO fJj nky/ fe f;Zy gzE d/ j/we[zN ;pzXh ehs/ j[D se

d/ ;ko/ isB, p/nzs :ksoktK #s/ eo'VK o[g? dh ehsh ;/tk r[owfs BjhA ;r'AwBwfs dk gquko ;h sK ;kv/ wB O fezBh m/; brdh j?. fJj rZb fBo;zd/j fjod/ ftBQthA j? go ;Zu sK fsZyh eNko j?, n;b f;Zyh sK yzv/ dh Xkoj?. fJ; T[^s/ e'Jh woihT{Vk jh ub ;edk j?.

id'A nzdo dh Fesh fYZbh g? iKdh j? sK wB[Zy pkjob/ ;jko/ N'bdkj?. f;Zyh Bkw f;woB dk ihtB j?, ;Zuh ofjDh s/ ;Zuh feos j?, shoE:ksoktK j'w iZr dk gkyzv BjhA.

frnkBh ih dk j/we[zN ;pzXh fbfynk b/y pV/ mzv/ fdb-fdwk|Bkb gVQD tkbk j?. ebgs XkoBktK O fsnkr e/ fJe fBogZy r[owfsntbzph dh fdqFNh s'A fJj b/y gfVQnk ikt/ sK fBFu/ jh frnkBh ih dhftukoXkok dk ekfJb j'Dk g?Adk j?. j'o b/yK dh soQK fJ; b/y dk ;o's th@;Zu eh pkDh j?#.

d;w rozE ftZu nzfes gkfy:kB ufosqK tZb w/ok fXnkB 1960 ftZufpqzdkpB ftZu @Gkosh doFB y'i ftfdnkbk# fty/ fJe oh;ou ;ekbo B/fdtkfJnk. n;K e[M ftfdnkoEhnK B/ oZb e/ fJ;dk gkm ehsk s/ r[o{ r'fpzdf;zx ih dk fJ; ekft Bkb ;pzX gVQ-;[D e/ Fow Bkb gkDh-gkDh j' rJ/. ;ko/ f;Zy ns/ |?o-f;Zy ftfdnkoEhnK dh ;w{uh okfJ ;h fe fJj eftskfe;/ th jkbs ftZu T[; ;zs-f;gkjh dh BjhA j' ;edh fi; ftZu fe fJ;sqh-g[oFK d/ ekw-u/FNh ufosqK dk jh toDB j?.

fi;O n;hA nrzwVk wod, ;kfjp-J/-ewkb, ;kopz; dkBh, XowoZfyne ns/ nzfwqs dksk efj e/ :kd eod/ jK. fJ;O r[o{ fWs efjDk r[o{ih dk x'o ngwkB j?.

sqhnk ufosq b/y gVQ e/ gkmeK dhnK nZyK y[bQ ikDrhnK ns/gkme T[BQK thoK dh ;{M T[̂ s/ F'e gqrN eoBr/, i' nZi se fJ; O r[o{ ihdh bhbk efj e/ fJ; ftu'A eJh v{zx/ ojZ;wJh noE eZYD dh fBFcb e'fFFeod/ oj/ jB.

nZi-eb @@d/j fFtk po w'fj fJj?# tkbk rhs fJsBk jowB fgnkokj' frnk j? fe fe;/ nikD FoXkb{ r[of;Zy dk tZ; ubdk sK fJ;O @@B?FBbn?BEw## dh gdth fdtk fdzdk. fJ; fto[ZX e[M efjDk s/ ;[DBk szp{VhnK d/yZyo O jZE gkT[Dk j?.

n;hA fi; fFtk s'A fdB oks @to# wzrd/ nk oj/ jK, e'Jh ;kO fet/A fJe dw j'V ;edk j? fe fJj fFtk oZp BjhA ;r'A fFt dh gsBh gkopshj?. frnkBh ih B/ fJ; BK j/m fby/ b/y ftZu ;kO jb{Dd/ jB fe fBozekod/ T[gkFe', fFtk d/th d/ wzrs/ Bk pD', r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ Bkw Bkb fJ;ouBk O i'V e/ T[BQK dh Fy;hns O dk| Bk bkU.

i/ fe;/ wB-wshJ/ B/ r[o{ ih O gqEw GrT[sh iK uzvh tko dk eosk

8 9

Page 5 www.sikhbookclub.com

Page 6: Dasam Granth Darpan

0 0

efj e/ T[BQK O uzvh dk T[gkFe dZ;D dh xNhnk ukb ubh j? sK @@d/j fFtk##tkb/ rhs O T[BQK dh feos efj e/ T[BQK O gkopsh s'A to wzrD tkbkdo;kT[D ftZu th e'Jh eN[b Bhsh ezw eodh fdZ;dh j?. frnkBh ih B/ ;kOnoE ;wMk e/ ;ktXkB ehsk j?, n;hA T[BQK d/ fWsZr jK.

@@u"gJh - jwoh eo' jkE d? oZSk##, f;Zy wo:kdk dk nBfyVtK nzrpD rJh j?, jkbKfe fJ;d/ f;ob/y T[go ;gFN fbfynk j'fJnk j? @@efp:'tku p/Bsh u"gJh##. f;ob/y s'A gqrN j? fe fJj r[o{ ih dh fWs BjhA s/ BKjh @eft# iK @efp# r[o{ ih dk eft ;ze/sh Bkw j?.

frnkBh ih B/ nzdobhnK ns/ pkjobhnK rtkjhnK okjhA uouk eoe/ f;ZX ehsk j? fe fJj r[o{ ouBk BjhA, fJ; dh gqtkBrh dk ekoB th fJj'j? fe fpBK gVskb s'A ;w[Zu/ d;w rozE O r[o{ r'fpzd f;zx dh fWs ;wMe/ ngBk fbnk frnk. fJ; ftZu nzfes pkDhnK dh gqwkfDesk ;pzXh ed/th gVskb s/ thuko BjhA j' ;eh. jK, nikD FoXkb{nK tb'A ;/tk ftZu tkXkntZF j[zdk nkfJnk j?.

nBzdg[o ;kfjp d/ bkr/ jh fJe r[od[nkok ;kfjp dh pVh ;/tk j'ojh j? fi; dk fJfsjk; fJj dZf;nk iKdk j? fe r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ u"gJhfJ; n;EkB #s/ T[ukoB ehsh ;h.

j' ;edk j? ;wK gk e/ fJ; n;EkB dhnK dhtkoK T[̂s/ u"gJh dhnKgzeshnK th fbZy fdZshnK ikD s/ frnkBh ih dh ;Zuh-;[Zuh nktk}Brko]kB/ ftZu s'sh pD e/ ofj ikJ/, go y'i bZG/ ;Zu O gqrN Bk eoBk thr[of;Zyh BjhA, ekfJosk j?.

pkeh b/yK ;pzXh tX/o/ Nhek-fNZgDh BK eodk j'fJnk f;Zyh wzvb d/;{MtkB gkmeK gqsh fJe p/Bsh eodk jK fe fit/A frnkBh ih B/ fBogZy j'e/ ;Zu O gqrN eoB dh db/oh ehsh j?, fst/A n;hA th ;Zu ;[BD ;Zu wzBDns/ j' ;e/ sK ;Zu gqukoB dh db/oh eohJ/. r[o{ B/ r[of;ZyK O fpp/e p[ZXhpyFh j?, nkU fJ; dk gq:'r eoe/ @eZu# s/ @;Zu# dh goy eohJ/. frnkBh ihB/ gzX ftyk e/ f;Zy gzE dh wjkB ;/tk ehsh j?.

r[o{ gzE dk dk; lgq'H irihs f;zx

3274 ;?eNo 35-vh,uzvhrVQ

w[Zy gq:'iB

d;w rozE dk w[ZY pZMfdnK jh fJ; ;pzXh f;Zy gzE d/ ty'-tZyftdtkBK tb'A ty'-tyohnK ftukoK gqrN eoB dk w[ZY th Bkb jh pZM frnki' j[D se wsG/d dk ekoD pfDnk j'fJnk j?, @Gkt# G{sekb d/ ftdtkBKs'A fpBK toswkB ;w/A d/ ftdtkB th d;w rozE ;pzXh nkg' ftZu ;fjwsBjhA j'J/.

T[gq'es n;zwsh dk w[Zy ekoD gozgoktkdh ;zsK, wjzsK ns/ g[ikohnkfdeK dh gZy-g{osh tkb/ ftdtkBK sEk fBogZy ftdtkBK dhnK nv'-nvohnK ftukoK jB i' ;[Gkfte jh ty/ftnK dh iVQ j[zdhnK jB, fit/A fefJe gk;/ T[j r[of;Zy jB i' fBogZy ftdtkBK dh ftukoXkoK nXhB d;wrozE ftubh ouBk O e/tb dFw/F frok (pkDh) s'A pkeh nv'-nZv eJh wZsKd/ ethnK dhnK ouBktK ;wMd/ jB.

d{i/ gk;/ T[j nDikD FoXkb{ tho jB i' gozgoktkdh g[ikohnkfdeK dk gZy g{oB tkb/ ftdtkBK dh ftuko O :EkfoE ;wM e/ (d;wrozE ftubh ;koh ouBk o{gh t;s{ f;RkD/ fpBk) d;w rozE O d;t/A r[o{dk rozE ;wMh p?m/ jB.

e/tb fJsBk jh BjhA, ;[DB ftZu fJE'A se th nkfJnk j? fe;zroKd tkb/ fdB pkoj wkj ftu'A wjhBk ;[DB fgS'A d;w rozE ftub/ pkojwkj (i' fWFB ftS'V/ ftZu r'ghnK tb'A f;nkw eth B/ ou/ jB) ftu'A thufVQnk wjhBk ;[Dd/ jB. pbfe eJh EktK #s/ d;w rozE dk nyzv gkm thoZyd/ jB.

F'e fe T[^s/ fby/ nB[;ko fJsBh wBwfs j[zfdnK th ;kv/ nB/eKr[Dh, frnkBh, rqzEh nkfde Xkofwe nkr{ e[zGeoDh BhAdo ftZu xokV/ wkod/j'J/ T[gq'es G[b/fynK tZb T[Zek fXnkB jh BjhA fdzd/ ;r'A nkg th @d/j fFtkpo w'fj fJj?# nkfde eZuhnK pkDhnK gVQd/ jB, i/ toi' sK T[bNk fjZekskD e/ efjzd/ jB fe fJj ;G e[M d;w rozE ftZu fbfynk j'fJnk j?, n;hA}o{o gVQKr/ fJfsnkfdeHHHHHH.

10 11

Page 6 www.sikhbookclub.com

Page 7: Dasam Granth Darpan

0 0

fJZE/ fJj dZ;Dk th }o{oh j? fe T[gq'es d;w rozE dh oZN bkT[Dtkb/ ;ZiDK ftu'A FkfJd T[ArbhnK T[̂s/ frD/ ikD tkb/ jh j'D fiBQK d;wrozE t/fynk j't/, fco t/yD tkfbnK ftu'A noE-p'X sK fes/ fojk, f;ocd;w rozE dk F[ZX gkm eo ;eD tkbk th e'Jh bZG/ iK Bk. sd/ jh ;kv/eJh ftdtkB d;w rozE dh :EkoE ikDekoh d/D dh Ekt/A T[bNh ;koh dh;koh ouBk dFw/F fWs do;k e/ ;r'A G[b/y/ jh G[b/y/ gkJ/ iKd/ jB.

jkbKfe ;zB 1873 ns/ 1878 O nzfwqs;o sEk bkj"o ftZu ekfJwj'JhnK f;zx-;GktK d/ w[yhnK ftu'A gq'c?;o r[ow[y f;zx, frnkBh fdZs f;zxih nkfdeK B/ dhox ftuko d[nkok fJ; rozE O Bk Xohe @d;w rozE# f;ZXehsk ;h.

fco f;zx ;Gk G;"V B/ sK bzwh-u"Vh y'i-gVskb fgS'A fJ; rozE dhtZi-rZi e/ T[j eZbh y'bQh ;h i' fe;/ s'A Gh bZeh-fSZgh BjhA.

gkmeK d/ frnks fjs fJj do;kT[Dk th i'r Gk;dk j? fetoswkB ;w/A d/ eJh u'Dt/A ftdtkBK B/ th d;w rozE ftubh ouBk o{ght;s{ dh gSkD fjZs T[u e'Nh d/ ftdtkBK B/ pj[s e[M fbZyD dk isB ehskj?, fit/A fe - ;qH FwF/o f;zx ih nF'e - @d;w rozE pko/#, vkH osB f;zxih iZrh - @d;w rozE dk eofsqst ns/ d;w rozE dk g[okDe nfXn?B#, vkHeosko f;zx ih pkVh - @pfusq BkNe# fJfsnkfde j'o th eJh u'Nh d/ftdtkBK B/ fJ; fBro ;/tk ftZu tZX-uVQ e/ fjZ;k gkfJnk j?.

e[M fuo j'fJnk ;qH wkB f;zx ih, wkfbe @wkB;o'to# j\sktkohn]pko, Grs f;zx wkoehN, BthA fdZbh tkfbnK fJ; nsh b'VhAdh ;/tk bJh6-7 nes{po 1973 O d;w rozE ;pzXh nv'-nZv wsG/d oZyD tkb/ nB/eKT[̂x/ ftdtkBK dh r'FNh dk T[̂dw ehsk ;h, fi; d/ gqXkB gow ;fseko:'rGkJh ;kfjp GkJh nodwB f;zx ih pkrVhnk Ekg/ rJ/ ;B.

nv'-nZv ftukoK gqrN j'D T[gqzs ;op-;zwsh Bkb c?;bk j'fJnk ;hfe fe;/ th r[od[nko/ ftZu ;qh r[o{ rqzE ;kfjp d/ Bkb @d;w rozE# dk gqekFBk ehsk ikt/.

d{ik, dFw/F r[o{ ih dh pkDh ns/ ethnK dhnK pkDhnK d;w rozEftu'A fBy/V fdZshnK ikD.

d{ih tko fco ;qH wkB f;zx ih d/ ;Zd/ #s/ jh 9 wkou 1974 O r'FNhj'Jh ns/ GkH ;kH GkJh nodwB f;zx ih jh gqXkB pDkJ/ rJ/, sK th r[DhfrnkBhnK B/ gfjbk c?;bk jh @Gkt# 6-7 nes{po 1973 tkbk d[jokfJnk.

T[gq'es d'jK r'FNhnK ftZu fiBQK-fiBQK wsG/d oZyD tkb/ ftdtkBKB/ fjZ;k fbnk, T[BQK ftneshnK d/ Bkw j/m fdZs/ iKd/ jB -

GkH ;kH GkH nodwB f;zx ih pkrVhnk, ;qH pjkdo T[̂ib f;zx ih(gqXkB r[o{ r'fpzd ckT{Av/FB), vkH ;[nkwh okwgkb f;zx ih (fBowbk ;kX{,n?wHJ/H ghHn?uHvhH), vkH Xow gkb ih nkFNk (n?wHJ/H ghHn?uHvhH), vkHwjhg f;zx ih (n?wHJ/H ghHn?uHvhH), vkH osB f;zx ih iZrh (n?wHJ/HghHn?uHvhH, gfNnkbk), vkH ekbk f;zx ih p/dh (n?wHJ/H ghHn?uHvhH, fdZbh:{fBtof;Nh), vkH r'fpzd f;zx ih wB;[fynkBh (n?wHJ/H ghHn?uHvhH, :{HihH;hH),;qH joh f;zx ih (uhc fJzihBhno, gNBk ;kfjp), ;qH frnkB f;zx ihn?pNkpkdh (;kpek gqXkB fdZbh r[HgqH ew/Nh), f;zx ;kfjp frnkBh G{fgzdof;zx ih (n?wHghH), ;qH pjkdo r[opyF f;zx ih (;EkBe gqH uhc ]kb;kdhtkB fdZbh), g'qH gqwkD f;zx ih (n?wHJ/H), vkH joGiB f;zx ih, vkHwBw'jB f;zx ih, T[sw f;zx ih x/pk, J/no ewKvo wfjzdo f;zx ih (fgqzHvrF/Jh gpfbe ;e{b), iBob skok f;zx ih pZb, fpqr/vhno :{Hn?;H f;ZX{,eoBb Bfozdo gkb f;zx ih, ;qdkoBh jofdZs f;zx ih wfbe, phph gqGi'se"o ih, ;qH gqskg f;zx ih (n?wHJ/H ;eZso f;zx ;Gk Fskpdh ew/Nh), wbejofdZs f;zx ih (;kpe ;cho coK;), frnkBh Gkr f;zx ih nzpkbk, w/ioirs f;zx ih r[VrktK, ;qH jopz; f;zx ih (;eZsq r[o{ BkBe ckT{Av/FB,fdZbh), ;qH ;zs'y f;zx ih uzvhrVQ, gq'H gqhsw f;zx ih (r[o{ BkBe :{fBtof;Nhnzfwsq;o), ;qH oDpho f;zx ih, ezto wfjzdo gqskg f;zx ih (iE/dko Fq'wDhf;Zy ;wki), ;qH wB'jo f;zx ih wkoe', ;qH wdB f;zx ih BJhno (gqXkB f;zx;Gk gjkV rzi, fdZbh), ;qH fgnkok f;zx ih (n?wHJ/H), ezto wBw'jB f;zxih (n?wHJ/H), ;qH wfjzdo f;zx ih (r"sw Bro tkb/), gq'H i'frzdo f;zx (n?wHJ/H), gzvs w[BFh okw ih j;os, ;qH wkB f;zx ih wkB;o'to ns/ ;qH e[bdhgf;zx ih (phHJ/H n?bHn?bHphH i/HvhH)

e'Jh FZe BjhA fe T[̂s/ fby/ ftdtkBK dhnK fbysK ns/ f;zx ;GktKsEk ;qH wkB f;zx ih nkfde T[̂dwhnK d/ T[̂ dw ;dek nB/eK ;ZiD fpoEkjm SZv e/ d;w rozE ftubh ouBk o{gh t;s{ O f;zRkDB fjs i[ZN rJ/ jBgqzs{ eJh ftdtkB ;ZiD nkgD/ fBeNtosh fbykohnK dh gZy-g{osh fjsfbysK okjhA tZb-g/u gk e/ fJj f;ZX eoB dk isB th eod/ nkJ/ ns/ j[Dth fJj jm eo oj/ jB fe @d;w rozE# nkfd s'A nzs se ;qh dFw/F ouBkj? Gkt T[j ftdtkB ;ZiD nkgD/ ftfdne pb d/ ;jko/ b/yDh d[nkok w[bzw/O ;'Bk do;kT[D fjs i[ZN/ j'J/ jB i' @ekuh Yfjr fdtkb ekj/ ru[ bktj[#,r[o{ tke nB[;ko eZuh ezX T[^s/ gb;so eoB tKr{ T[^ek jh fBFcb j?.

Gkt e[M th j't/, w?AO nNZb ftFtk; j? fe fJ; d;w rozE dh ouBko{gh t;s{ dh gSkD fjs f;oc fWFBktsko ftu'A uho joD, ok;bhbknkfde ns/ gfynkB ufosqK fjs ekb/ ehs/ 579 ;fcnK sEk }coBkw/ s'AfgSbhnK cko;h dhnK 11 fjekfJsK ftu'A :EkoE o{g ftZu ;zy/g s'A ;zy/g

12 13

Page 7 www.sikhbookclub.com

Page 8: Dasam Granth Darpan

0 0

ikDekoh th d/ fdZsh ikt/ sK T[gq'es ;ko/ d/ ;ko/ rqzE O dFw/F fWs wzBDtkb/ fBogZy FoXkb{ sqkj-sqkj eod/ j'J/ ezBhA jZE bk e/ nkgD/ nkg jh efjT[mDr/ fe fJj ouBktK e/tb ekw-u/FNk T[s/fis eoB ns/ e'e Fk;sq tKr{BfFnK okjhA ekw-g{osh fjs fBo'b ftGukoe N'NfenK Bkb GohnK fgNkohnKjB fiBQK ftZu j'o s/ j'o ojh fJ;sqh-g[oFK d/ r[gs nzrK O th y[bQ/-v[bQ/FpdK ftZu do;kfJnk j?.

;ko nzF fJj fe fBogZy FoXkb{ nkgD/ nkg jh nB[Gt eo b?Dr/fe fit/A x[fbnk j'fJnk fwZNh-u{Bk, fe;/ vzp/ nEtk p'sb ftZu gk e/ T[;T[̂s/ o{j-nkc}k iK Fops c"bkd nkfde b/pb bk fdZsk ikt/ fst/A jh d;wrozE ftu'A dFw/F pkDh SZv e/ pkeh eJh fJe ethnK dhnK eg'b ebgBktKo{gh fwZNh-u{B/ T[Zs/ ikD/ iK fpBK ikD/ fbykohnK tb'A @;qh r[o{ d;w rozE#ns/ @d;w r[o{ rozE ;kfjp# nkfde b/pb bkJ/ j'J/ jB i' ;ko/ G[b/fynK dhiVQ jB.

pZ; ! T[̂s/ do;kJ/ G[b/fynK O w[Zy oyfdnK j'fJnK jh @gfjbk t;s[f;RkfD e? sK ehu? tkgko[# r[o{ tke nB[;ko d;w rozE ftubh ethnK dhouBk o{gh t;s{ dh f;RkD fjs ;zy/ge ikDekoh d/D dk T[^dw ehsk j?feT[Afe d;w rozE O gqwkDhe ns/ ;zg{oD s"o #s/ dFw/F fWs wzBD ftZu;ft;Eko fezs{ ehs/ iKd/ sK ;zy/g s'A ;zy/g Yzr tofsnK th ]po/ fesB/ tZv/nkeko dh g[;se fbZyDh g?adh, fJ; bJh ;zy/ge pbfe nsh ;ze'ut/A o{g ftZuBkw wksq G[b/y/ jh do;kJ/ jB s/ Bkb jh fJ; g[;se d/ ;wMD fjs nkgD/tb'A ;[y?B s'A ;[y?B Yzr tofsnk j?. ns/ j[zd/ uko/ Fpdktbh th ;ob, ;[rwnoEks f;ZXh-;kdh ;wM r'uoh tosD dk isB ehsk j? sK fe ;kXkoD s'A;kXkoD gkme O th ;wMD ftZu fdZes Bk j't/. Gkt fe;/ T[u/uh v{zxkJhftZu Bk ikDk gt/.

fJj e/tb r[o{ nekb g[oy ih dh ngko fWgk o{gh gq/oDk ns/ GkJhfJzdo f;zx ih, w[yh gqpzXe ;qh r[o{ rqzE GtB nzpkbk dh shpo bkb;k j?,fi; B/ fJ; ;/te O T[gq'es nsh b'VhAdh gzEe ;/tk fjs fJ; ;[uZi/ nkjo/bkfJnk j?.

frnkBh Gkr f;zxnzpkbk

Gkr gfjbk

wzrbk uoB> ;fsBkw[ eosk g[oy[ fBoGT[ fBot?o[nekb w{ofs ni{Bh ;?Gz r[o gq;kfd..

eo{z Bw'eo i'fo efo, j/ gqG feogk fBXkB.eo[Dkeo, eo[Dkgs?, s[wekoh efbnkB.

s[wekoh efbnkD, ekoh:, ekoD e/ eosk.eFN, ebze, eb/F, fByZb feb feb wb josk.eo[D wzrbk uoD efo, @Gkr joh# st do go{z.

eo[Dkeo eo[Dkgs?, Bw' i'o efo eo eo{z.

;t?:k Szd

;qh r[o{ BkBe no r[o nzrd, nwodk;, GZb/ e[b uzdB.okw dk;, noiB, jor'fpzd, ;qh jfookJ/ ;eb ;[y ezdB.joh fWFB, r[o s/| pjkd[o, @@r'fpzd e/;oh## d[FN fBezdB.@Gkr joh# eh Xo go fro eo, go efo uoBB ;oBB pzdB.

f;zxk fsb'ek Szd

i'fs d;'A r[oehns gktB, ;qh r[o{ rozE r[o{ eh pkBh.pkBh r[o{, r[o pkBh nj?, gosZy r[o{ fB;u? ww ikBh.

ikBh us[od; GtB fty/ eZb, ekb, eokb w/A j? rfs dkBh.dkBh j? uko gdkoE eh, fs; Gkr fwqrzd e/ pzdB mkBh.

u"gJh

r[o ;zrfs, r[o ;/te, r[o f;y. drZX j'fjz nZx e'N fiBfj fgZy.fij fgZy, pZYh bkb;k w'oh. eo{z Bw' i[r eo efo i'oh.Xo{z Xok fjs Xo fBi FhFk. fB;u? ikB Xkw irdhFk.efo nodk; f;wo ;sBkw{. eo{z nozG @@Gkrjo## ekw{.

14 15

Page 8 www.sikhbookclub.com

Page 9: Dasam Granth Darpan

0 0

d;w rqzE d;t/A r[o{ ih dk rqzE BjhA

T[go'es rozE d;t/A r[o{ ih dk BjhA, fJj e/tb BkwXohe jh d;wrozE j?. fJ; fjs fJ; O @;qh d;w r[o{ rozE ;kfjp ih# iK @d;w r[o{ rozE#nkfde efjDk sK fws/ fojk f;oc @d;w rozE# nkyDk th fJe tZvh G[Zb j?,ekoD fJj fe fJ; dh ;zgkdBk d;w r[o{ ih B/ nkg BjhA ehsh s/ Bk jheoDh ukj[zd/ ;B, pbfe T[BQK sK ;w[Zu/ gzE O th fJ; ew'A toi fdZsk ;h@Gkt# T[j nkgDh pkDh e/tb ;?AuhnK (g'EhnK) d/ o{g ftZu jh b'Vd/ ;B fit/A fe frnkBh frnkB f;zx B/ gzE gqekF fBtk; 36 nze 19 ftu fbfynk j?:Ek -

i' np rozE d;w r[o e/ok. efjbkts wZX gzE tv/ok.r[o e/ ;w/A phV Bfj sK eh. GJh pkDhnK ojh fJeKeh.nfBe? m"o g'EhnK wkfj. pkDh ojh d;w r[o tkfj.pbfe fJe fpo f;zxB pyZ:ks.r[o fYZr fpB? eoh fJ; GKs.j/ ;fsr[o i' s[woh pkBh. ujhJ/ fJemK phV pBkBh.nkfd rozE ;kfjp ;wrozE. fJj Gh pB j? wkB? gzE.fJj ;[D d;w/A r[o{ T[ukoh.r[o{ noi[B pv GJ/ T[gekoh.fsB eh Bfj pokpoh ujhJ/.Bk jw eo?A Bk s[w fco ejhJ/.fJfsnkfde ;[D ;sr[o p?B.w'B GJ/ sp ;G f;zx n?B.T[go'es jtkb/ s'A ;gFN j'fJnk fe dFw/F ih B/ fJ; d;w rozE

dh ;zgkdBk BjhA ehsh s/ Bk jh fJ; ftubh ;koh ouBk dFw/F nkfrnknB[e{b j?, pbfe e[M T[ArbhnK T[s/ frDthnK dFw/F pkDhnK s'A fpBKpkeh nB/eK fWshnK ;keZs wZs nkfde nB/eK ethnK dhnK r[o nkfFnK

gqfse{b e/tb Gzr, Fokp nkfde BfFnK dhnK gq/oe ns/ ftGukoef;ZfynktK jB.B'N - fJj rZb sK d;w rozE d/ jkwh nkg th wzBd/ jB fe fJ; rozE dh

;zgkdBk dFw/F ih B/ nkgDh jZEhA iK nkgDh j}{oh ftZu BjhA ehshs/ BK jh eokJh j? pbfe T[BQK d/ i'sh i'fs ;wktB s'A th g{o/ 13 ;kbKfgS'A ;zws 1778 (eJhnK dh wB"s nB[;ko ;zws 1782 ftZu Gkt d;wgksFkj ih d/ i'sh i'fs ;wktB s'A 17 ;kb fgS'A) GkJh wBh f;zx ihB/ fyzvhnK g[zvhnK eth nkfdeK dhnK ouBktK fJXo'A-T[Xo'A fJeZmhnKeoe/ ns/ dFw/F pkDh @pfuZsq BkNe# f;ob/y j/m fJe ;?Auh dk o{gfdZsk ;h fi; O pj[s ;w/A T[gqzs nv'-nZv fbykohnK B/ nkg'-nkgDh;{M nB[;ko d;w rozE ns/ ;qh r[o{ d;w rozE ;kfjp nkfdef;ob/y d/ fdZs/.F'e ! fe T[gq'es wB"s d/ j[zfdnK Gh ;zg{oB d;w rozE O dFw/F

ouBk ejh ikDk fesBh nBrfjbh j?.

16 17

Page 9 www.sikhbookclub.com

Page 10: Dasam Granth Darpan

0 0

d;w rqzE gqwkDhe rqzE BjhA

d;w rozE d/ ngqwkDhe Gkt gqwkDhe Bk j'D ;pzXh nB/eK ;p{sKftu'A fJe fJj th gqsZy ;p{s j? fe fJ; t/b/ gNBk ;kfjp, ;qh j}{o ;kfjp,dwdwk ;kfjp, r[od[nkok w'sh pk| (gfNnkbk), ;zro{o, fdZbh nkfd nB/eKEkJhA d;w rozE dhnK nZv'-nZv o{gK ftZu eJh phVK t/yD ns/ ;[DB ftZunkT[AdhnK jB, fiBQK ftZu ty'-tZy fbykohnK B/ ikD/ iK fpBK ikD/ nB/eKfWshnK ftZu gkm G/d ns/ f;ob/yK ftZu nzso/ sEk nzegbhnK th nZr/ fgS/ehshnK j'JhnK jB fi; ekoB gkm eoB ;w/A gkmeK O nB/eK EkJhA ;z;/-i[rs j'Dk g?Adk j?.

fco gfjbh phV i' GkJh wBh f;zx ih tb'A ;zws 1778 (eJhnK dhftuko ftZu ;zws 1782) ftZu fbyh rJh dZ;d/ jB, T[; dk G'r fjekfJsKT[^s/ j?.

d{ih phV i' ;zws 1804 ftZu pkpk dhg f;zx ih @Fjhd# jZEhA fsnkoj'Jh dZ;h iKdh j?, T[; dh ;wkgsh n;c'Ne efpZsK T[^s/ j?.

shih ;zws 1832 ftZu GkJh ;[yk f;zx ih tkbh dk G'r SfenK T[̂s/j?.

u"Eh GkJh uVQs f;zx fbys phV ftZu gzi gso/ j'o tkX{ th jB.(eJhnK dh y'i nB[;ko ;s gso/ tkX{ jB.)

j'o s/ j'o gNB/ ;kfjp dk d/th g{ie GkJh ;[yk f;zx rqzEh sKnkgDh phV pBkT[D ;w/A d/th g{ik f;ZX eoB bJh nzeV/ nZr/-fgZS/ eoB d/Bkb fJe wjKekbh d/ T[gkFe eth dh ouBk ftu'A thj dhox fsqGzrh Szdb? e/ dFw/F pkDh nekb T[;sfs ftZu Fkfwb eoB se th g[Zi frnk, fiBQKSzdK dh ;wZf;nk g{osh eftsk @@i? i? j';h wfjyk;[o wodB[ ozw egodB SsqfSs/## j? s'A gqsZy jh d[ork GtkBh dh wfjwk fdZ; ojh j? :Ek -

;[Zyk f;zx rozEh n"o, ouh phV gNB/ w/A r"o.nmkoj ;? pZsh wkfj, ofyT[ ;[ywBk SZe/ tkfj.

nezgbh b" nfBe gq;zr, oky/ T[BQ/ nkgD/ Yzr.G'r SfeT[A go gkfJT[ skfj, shB phV j'Jh fpZX :kfj.

(gzE gqekF, fBtk; 36)fJE/ jh pZ; BjhA, GkJh ;[Zyk f;zx dk ;g[sq GkJh uVQs f;zx sK

;[nkoE tZ; d;w gksFkj tor/ pDkT[Nh d;]s pDk e/ nkgDh phV ftZuj/ok-c/ohnK eoB d/ Bkb nkgD/ tb'A T[^s/ fby/ nB[;ko gzi gso/ j'o tkX{fby e/ ftZu gkT[D s'A th Bk vfonk :Ek-

g[Bk uVQs f;zx sK e/ g{s. nZyo r[o{ d;w ;w ;{s.eoe/ gKu gso/ n"o. r[o soc'A fby gkJ/ |"o.n"o rozE t?;k J/e ehT[. ;' pkt? jkew f;zx bhU.;' r[od[nko/ w'sh pk|. j? np jwB/ fgfyT[ fpbkr.n"o rozE eJh T[B fby/. nZyo r[o ;w j?A jw fgy/.d;]s d;w r[o{ e/ efj e/. ehws bJh u"rBh ufj e?.

(gzHgqH frHfrnkB f;zx, fBH36, nze 21)pj[shnK phVK d/ ft;Eko ftZu ikD dh Ekt/A bt' GkJh wBh f;zx

tkbh fbys phV (i' ;kohnK phVK s'A gfjbK ;zws 1770 ftZu fbyh rJh j?ns/ fJ; t/b/ r[og[otk;h okik r[bkp f;zx ih ;/mh d/ xo e'mh BzH 47,jB{wkB o'v, BthA fdZbh ftZu w"i{d j?) ftu'A e/tb tzBrh wksq jh gkm G/d:Ek gqekFs phVK ftu'A fWFBktsko/ 2492 Szd jB. go fJ; phV d/ 2447jB, Gkt @@SZsqh e' g{s j'## tkb/ ;tZ:? s'A b? e/ @@XzB ihT[ fsj e' ir wfj##se 45 Szd xZN jB.

gqekFs phVK ftub/ okwktsko d/ 864 Szd jB gqzs{ fJ; phV nzdo860 jB ns/ @@gKfJ rJ/ ip s/ s[wo/## tkbk ;t?:k th ]k; gso/ d/ fJjjkFhJ/ ftZu j'o jZE dk fbfynk j'fJnk j? fi; s'A ;[s/ jh f;ZX j[zdk j? fefJj ;t?:k fe;/ B/ fgS'A fbfynk j?.

gqekFs phVK ftub/ s/sh ;t?:/ th phV ftZu BjhA jB.B'N -s/sh ;t?:/ Skg/ dhnK ;kohnK phVK ftzu th BjhA, fes/ pZsh jB ns/fe;/ phV ftZu @ikrs i'fs ig?# tkbk ;t?:k gk e/ s/sh jB.

Skg/ dhnK phVK tkb/ j}ko/ d/ d; Fpd th fJ; phV ftZu BjhAfJfsnkfde j'o th eJh G/d jB. Bkb/ eJh gkmK T[̂s/ jVskb th c/oh j'Jhj?.

;G s'A tX/o/ fezs{ fJj fe T[^s/ do;kJhnK nZv'-nZv phVK d/ nv'-nZvo/ gkm G/dK O gqwkDhe gkm do;kT[D fjs e;"Nh o{g gqwkDhe phV fJeth BjhA, fi; bJh ;[s/ jh f;ZX j'fJnk fe ;w[Zuk d;w rozE edkfus thgqwkDhe BjhA fejk ik ;edk.

18 19

Page 10 www.sikhbookclub.com

Page 11: Dasam Granth Darpan

0 0

d;w rqzE dh fto'Xsk

d;w rozE dh fto'Xsk fJ; d/ ti{d ftZu nkT[AfdnK jh pbfe fJ; s'A thgfjbK pfusq BkNe o{g ftZu jh nkozG j' rJh ;h fi; dk ;zy/geh t/otkj/m fby/ nB[;ko j?.

;zws 1761 g'j dh 5-6 ftubh oks O nBzdg[o ;kfjp SZvD ;w/A fJe pj[s t}Bh rozE @ftfdnkXo nEtk ftfdnk ;kro# (fi; ftZu nB/eK ethnK tb'A ehs/ okwkfJD ns/ wkoezvk, ;qh wd Gkrts nkfde g[okDeNhe ns/ j'o eJh c[Neb ouBktK O fbykohnK B/ eJh Bkw d/ e/ fbfynkj'fJnk ;h), T[^E/ jh ofj frnk i' t?ohnK jE'A nrB G/N iK dohnk p[odkehsk frnk.

fJj th dZf;nk iKdk j? fe ;[oZfyns EktK T[^s/ ofjD tkb/ eJhf;Zy xokfBnK ns/ eJh ethnK e'b T[gq'es rozE ftubhnK E'VQhnK-pj[shnK i' fbysK ;B, T[BQK dh Y{zv-Gkb eoB tkb/ T[dwhnK B/ e[M Bk e[Mgqkgs eoe/ Bt/A f;foT[A tyo/-tyo/ f;ob/yK j/m ;?AuhnK dk o{g fdZsk s/Bkb jh e[M ;[nkoEhnK B/ ;[nkoE tZ; fJ; ;w/A s'A bkG gqkgsh fjs eJhouBktK nkgD/ tb'A ou e/ dFw/F ouBktK do;kT[D fjs ;qh w[y tkegksFkjh 10 ns/ gksFkjh 10 fbZy fdZsk.

gzE gqekF ftZy fby/ nB[;ko GkJh wBh f;zx ih B/ Gh T[^dw ehsks/ ;zws 1782 ftZu @Gkt# d;w fgsk ih d/ i'sh i'fs ;wkT[D s'A th 17t/A ;kb fgS'A (eJhnK dh y'i nB[;ko 1770 iK 1782 ftZu) ikg ;kfjp, nekbT[;ss nkfde dFw/F ouBktK d/ Bkb jh uzvh ufosq ns/ pfusq BkNenkfde f;ob/y j/m fbysh o{g ftZu fJe ;?uk fsnko eoe/ fjekfJsK T[s/G'r gkfJnk.

T[gq'es ;?Au/ ftZu r[o{ nkfFnK gqfse{b ethnK dhnK fWshnK s/Bkb jh ikg ;kfjp nkfde dFw/F pkDhnK fJeZmhnK j'D ekoD gzE ftZufto'Xh o{g nzdo fJE'A se wsG/d tZfXnk i' p[Y/ i'jV ftZu fJe Gkoh gzEefJeZm eoB se B"ps g[Zi rJh gqzs{ GkJh wfjskp f;zx ih whoK e'NhJ/ tb'A

dyb d/D eoe/ e[M ;w/A bJh fto'X pzd j'D T[gqzs GkJh wBh f;zx ih dhFjhdh ekoD fJj nfsnzs b'VhAdk fBro ezw T[E/ dk T[E/ jh ofj frnk gonzdo'A-nzdohA wsG/d xZND dh Ekt/A j'o tX/o/ gqgZe j[zdk frnk.

d{i/ gk;/ d;w rozE d/ jkwhnK B/ w"ek skV e/ nBikD FoXkb{nKftZu T[bNk fJj gquko nkozG eo fdZsk fe GkJh wfjskp f;zx ih B/ fJjfejk ;h fe i/eo w?A wZ;/ ozxV dk f;o tZY fbnkfJnk sK ethnK dh ns/dFw/F ouBk fJeZmh oZyDh, i/ ;cbsk Bk j'Jh sK pkDh nv'-nZv fBy/V d/DhnK.

e'Jh ikD/ fJj bkNoh gkJh rJh ;h, f;ZNk fJj fe dFw/F pkDh ns/eth ouBktK fJeZmhnK ofjD ;pzXh gzE ftZu nkfd ekb s'A jh wZs-G/dufbnk nkT[Adk j?.

20 21

Page 11 www.sikhbookclub.com

Page 12: Dasam Granth Darpan

0 0

n;b d;w rqzEdwdw/ ;kfjp tkbk nkfd r[o{ rqzE j?

f;Zy fJfsjk; okjhA jo r[of;Zy ikDdk j? fe r[o{ ebrhXo ih B/B"t/A gksFkj ih dh pkDh ftdwkB eoB fjs eoskog[o'A XhowZb gk;'A nkfdphV (g'Eh ;kfjp) wzr G/ih ;h sK XhowZb B/ fejk fe i/ ;woZE r[o{ j? sKBt/A f;foT[A nkg jh ou bt/.

sd r[o{ ih B/ dwdw/ ;kfjp (r[o{ eh eK;h) @Gkt# ;kp' eh sbtzvhftZu GkJh wBh f;zx ih dh b/yBh d[nkok ;zws 1762 fpWwh O fJB-fpBw[ezwb r[o{ rqzE ;kfjp fsnko eo fbnk fi; fjs dwdw/ ;kfjp ftZu d;wr[o{ tb'A ou/ ikD eoe/ jh @d;w rozE# nEtk dwdw/ ;kfjp tkbh phV ejhrJh ;h.

fco j}{o ;kfjp ftZu i'sh i'fs ;wkT[D s'A fszB fdB gfjbK eZse;[dh d[i ;zws 1765 O r[orZdh T[s/ fJ;/ dwdw/ ;kfjp tkbh phV O jhfpokiwkB eoe/ j}{o B/ nkg wZEk N/fenk ns/ ;w[Zu/ gzE O th fJ; d/skfpnk ofjD dk j[ew fdZsk. *

T[gq'es j[ew nB[;ko jh r[owfs ntbzph ;{M-p{M tkbk jo r[of;Zyd;w rozE dwdw/ ;kfjp tkbh phV Gkt r[o{ rozE ih ns/ d;w rozEftubh r[o{ r'fpzd f;zx ih dh gqwkDhe pkDh s'A fpBK j'o fe;/ th tZvh-S'NhXow-g[;se iK ;ot-b'j nkfde O gqwkDhe wzBDk nEtk r[opkDh dhs[bBk (pokpoh) d/Dh fBo'b wBwfs pbfe d;w fgsk ih d/ j[ew O fgZmd/D d/ pokpo ;wMdk j?.

* fJj dwdw/ ;kfjp tkbh phV frH frnkB f;zx d/ gzE gqekF ftZu fby/ nB[;ko p[ZYk db e'b ojhi' tZv/ xb{xko/ ftZu d[okBh b? frnk ns/ ekpb tkbh tZvh XowFkbk ftZu ;[oZfyns dZ;h iKdh j?.

:Ek - n;b d;w r[otkbk rozE. ofjs fpqZX db w? wZX gzE.xb{xkok ip tZv G:'. rozE d[okBh ;fj ;' bhT[.np ;' j? ekpb wZX ikB'. pVh XowFkbk w? wkB'.

(gzE gqekF fBtk; 36 nze 18)eJhnK d/ f]nkb ftZu fJj phV pkpk nkbk f;zx ih d/ p[oi (gfNnkbk) ftZu j?.

Gkr d{ik

F;sq Bkw wkbk g[okD

> ;qh tkfjr[o{ ih eh \sfj j?..;qh GrT[sh ih ;jkfJ..

np ;qh F;sq Bkw wkbk g[okD fby:s/.. gksFkjh 10..

fBoDknmQkoK g[okDK ftZu T[gq'es @F;sq Bkw wkbk g[okD# e'Jh BjhA s/ Bk

jh fJ; ouBk O g[okD fejk ik ;edk j? feT[Afe foyh ftnk; ih d/ ou/gqkuhB gq;zrK O g[okD efjzd/ jB. d{ihnK GkFktK ftZu g[okD O @fJfsjk;#nEtk @sPkoh]# iK @fj;Noh# th fejk iKdk j?.1 fit/A fe ftFO, pqjwKv ns/GftZF g[okD d/ gzi bZyD do;kJ/ rJ/ jB :Ek -

;or;@ u@, gqfs;orFu@ tF', wBtAsqkfDu.tAFkB[ufosA u?t, g[okDA gu beFDA..Gkt, f;qFNh dh ;kiBk, gqb?, (d/tfsnK ns/ fgsoK dh) pz;ktbh

wBtzsoK (wB{ d/ oki d/ ;w/A dh frnks) ns/ tzFK d/ ufosqK (ekoBkfwnK)dk fi; rozE ftZu toBD j't/ T[; O g[okD fejk iKdk j?. ;z;fWs GkFk d/g[oksB e'F @nwoe'F# ftZu th g[okD d/ fJjh gzi bZSD dZ;/ rJ/ jB. ns/fJ; dh g[FNh GkFk ftGkr gzikp tb'A gqekFs @fjzd{ fwfEjk; e'F# d/ gzBk353 T[s/ g[okDK ;pzXh fdZs/ t/ot/ s'A th j[zdh j?.

sk s/ d;w rozE ftubh F;sq Bkw wkbk g[okD Bkwh ouBk g[okDKd/ T[gq'es bZSDK s/ g{oh BjhA T[sodh s/ Bk jh fJ; ouBk ftZu fJfsjk;Bkb fwbd/ fe;/ gq;zr dk toBD j?. pbfe gfjb/ nfXnkJ/ ftZu Fk;sqK d/Bkw b? e/ GrT[sh dh T[;sfs2 eoB T[gqzs gj/bhnK (p[MkosK) d/ o{g ftZuF;sqK d/ Bkw fby/ jB fiBQK O ;wMD bJh ;kXkoD wB[Zy sK fes/ oj/ uzrhGbh ;{M-p{M tkb/ ftdtkBK bJh th efmB j?.

GrT[sh T[;sfs ;w/s fJ; ouBk ftZu e[b gzi nfXnkfJ jB.yVr (fWgkB), uW, pkD (sho), gk; (ckjh) ns/ pzd{e fJj gzi F;sq w[yfrD/ jB gqzs{ F;sqK d/ ubkT[D nkfde fe;/ izrh eosp dh f;Zfynk fJ;

22 23

Page 12 www.sikhbookclub.com

Page 13: Dasam Granth Darpan

0 0

ftZu T[^eh jh BjhA fdZsh.fJ; rozE d/ gfjb/ nfXnkJ/ d/ F[o{ ftZu jh F;sqK O gho wzfBnk

frnk j?3 i' r[owfs d/ fto[ZX j? feT[Afe f;Zy gzE bJh F;sqXkoh j'Dk ns/F;sqK dh ;ckJh sEk ;[os ;zGkb oZyDh sK }o{oh j? go F;sqK d/ e/tb BkwoZND/ iK T[BQK dh g{ik eoBh, F;sqK nZr/ wZEk N/eDk, uVQkt/ ukVQB/ nkfdeT[;/ soQK fBo'b wBwfs j? fit/A fe fJe nekb g[oy s'A fpBK fe;/ d/th-d/ts/ dh g{ik eoBh ns/ ;qh r[o{ rozE ;kfjp ih s'A fpBK j'o fe;/ O r[o{ wzBDkr[owfs fto[ZX j?.

sK s/ T[gq'es @F;sq Bkw wkbk g[okD# fe;/ ;kes wshJ/ eth B/nkgDh wB"s nB[;ko fbfynk j? feT[Afe wjKekb ns/ ekfbek (wjKekbh)d/ T[gkFeK tk;s/ F;sqK d/ Bkw oZND/ ns/ T[BQK dh g{ik eoBh }o{oh j?.fit/A Jh;kJh wZs ftZu pgfs;wk, fjzd{ eow-eKvh tk;s/ :r:'gths (iB/T{),w[;bwkB bJh ;[zBs dh o;w, f;ZyK fjs nzfwqs ;z;eko dh nfsnzsntZFesk j?, fst/A jh ;kesK tk;s/ T[BQK d/ fJFN Fesh d/ j/s{ F;sqK dhg{ik fBjkfJs }o{oh j?.4 sd/ jh fJ; F;sq Bkw wkbk dh nozGsk s'A gfjbKeth B/ nkgD/ fJFN dk ;ze/s fdzfdnK @;wh GrT[sh ih ;jkfJ#5 fbfynk j?ns/ F;sqK d/ Bkw b?-b? e/ T[; O ;zp'XB ehsk j?.6

sK s/ wzBDk gt/rk fe @F;sq Bkw wkbk g[okD# r[owfs dk rozEBjhA, n;b ftZu fJj ;kes ws dk rozE j? fi; O fJ; ;kes wshJ/ ethB/ nkgD/ tb'A ou e/ r[o{ ebrhXo ih tb'A do;kT[D fjs fJ; d/ f;ob/yBkb @gksFkjh 10# fby fdZsk j? sK fe f;Zy gzE fJ; ouBk O dFw/F fWs;wM e/ gqwkDhe wzB bt/7 ns/ fJ; soQK nekb g[oy dh g{ik d/ w[ekpb/ T[s/GKs-GKs d/ F;sqK ns/ wjKekb-ekfbek dk T[gkFe iK g[ikoh pD ikt/.fJ; gq:'iB fjs jh sK eth B/ 1318 nzefVnK bJh 91 ;\/ ekb/ ehs/ jB.

T[gq'es ftuko s'A f;ZX j'fJnk fe fJj @F;sq Bkw wkbk g[okD# BkwhouBk f;Zy Xow O Ykj bkT[D dhnK gzE fto'Xh nBwshnK tb'A nB/eKukbK ftu'A fJe gqpb ukb j?, fi; s'A ;[u/s ns/ ;ktXkB ofjDk nsh }o{ohj?.

1H nmkoK g[okDK d/ Bkw fJj jB - ftFO g[okD, gdw, pqjw, fFt,Gktrs, Bkod, wkoezv/:, nrfB, pqjwt?tos, fbzr, tkokj, ;ezd, tkwB, e{ow,wsZ;:, ro[V, pqjwKv ns/ Gft;: gokD.

fJBQK gqXkB g[okDK s'A S[ZN nmkoK T[g-g[okD th jB, :Ek - ;Bse[wko,Bof;zx, Bkodh:, d/thGkrts, d[otk;k, efgb, n'FB;, wkBt, ekfbek, ;Kx,Bzd, ;"o, gkokFo, nkfds:, wkj/Fto, Gkort ns/ tfFFN g[okD.

2H fit/A fe gfjb/ nfXnkJ/ d/ nzs ftZu fbfynk j? -@@fJfs ;qh F;sq Bkw wkbk g[okD/ ;qh GrT[sh T[;ss fgqEw fXnkfJ

;wkssw;s[ ;[Gws[..##3H n; fWgkB yzv' yVr s[ge spo no[ sho.. ;?\ ;o'jh ;?jEh :j? jwko/ gho.. 3..4H t/y' l g[oFuo:koDtszsq, frnkotK sozr, e[bu{VkwfD szsq ns/

wjkfBotkDszsq, S/tK T[̂ bk;.5H GrT[sh ;pzXh tX/o/ ikDekoh bJh t/y' fJ;/ g[;se dk @@fgqEw GrT[sh

f;wfo e?## f;ob/y tkbk b/y, ns/ wjKekb d/ ufosq bJh @@j/we[zN ;pzXh## b/yt/y'.

6H :Ek -sho s[jh, ;?Eh s[jh, s[jh spo sbtko..Bkw fsjko' i' ig? GJ/, f;zX Gt gko.. 4..;;sq, n;sq s[w jh f;go s[wjh etu fByzr..otuKse s[wjh pB/ s[w p:kge ;opzr.. 7..HHHHH

7H r[o{ ebrhXo ih Xow i[ZX dh GktBk oZyD tkb/ F;sqXkoh ;{owk ;Bfi; ekoD eJh nikD r[of;ZyK B/ G[b/y/ ftZu T[gq'es @F;sq Bkw wkbk g[okD# Or[o{ dFw/F ih fWs ;wM e/ gqwkDhe wzB fbnk j?. fJj fJ; ouBk d/ eosk ;keswshJ/ eth dh ukb dk jh ikd{ j? j'o e[M BjhA.

24 25

Page 13 www.sikhbookclub.com

Page 14: Dasam Granth Darpan

0 0

i'oh ih:? i[r ukfo fsjkoh

e'Jh FZe BjhA fe r[owfs gquko ;dek eJh ;{MtkB okrh ;ZiDK B/T[gq'es rhs eZuh pkDh ;wM e/ gVQBk SZv fdZsk j?, go ni/ th eJh tho@i'oh ih:?# tkb/ rhs O nBzd ekoiK ;w/A gVQBk nsh }o{oh pbfe nBzdekoi dh wfonkdk dk fJe nzr ;wMd/ jB ns/ fJ; dh g[FNh fJ; soQKeod/ jB fe d;w rozE ftZu fby/ nB[;ko fJ; ;tJhJ/ okjhA r[o{ ebrhXoB/ i'Vh O n;h; fdZsh j?.

e[M fuo dh rZb j? fe uzvhrVQ ;?eNo 19 ftZu nBzd ekoi ;w/AfJe okrh f;zx efj fojk ;h fe Gkt/A ;wK pj[s j' u[ek j? ns/ rowh th}'oK #s/ j? go r[owfs nB[;ko dFw/F fgsk tb'A i'Vh O fdZsh n;h; dkrkfJB }o{o j'Dk ukjhdk j?, fJj efj e/ T[;B/ @i'oh ih:?# tkbk rhs nozGfdZsk.

fBoDkwzfBnk fe @i'oh ih:? i[fr ukfo# tkbk ;tJhnk d;w rozE ftZu

fbfynk j?, gqzs{ fJ; rqzE ftubh ouBk o{gh t;s{ O gSkD/ fpBK fit/A @d/j fFtk po w'fj fJj?# ns/ @fwsq fgnko/ O jkb w[ohdK# tkb/ rhs dFw/F fWs;wM e/ okrh tho gVQBk }o{oh ;wMd/ jB fst/A T[go'es @i'oh ih:? i[r ukfo#tkbk rhs th r[o{ gksFkj tb'A n;h; ;wM e/ gVQBk nsh }o{oh ;wMd/ jB.

fJ; bJh T[es rhs gVQB tkb/ ;ZiDK gqsh p/Bsh j? fe fJj ouBkdFw/F fWs BjhA pbfe fsq:k ufosqK (shthnK d/ weo co/pK) ftu'A 108t/A ufosq d/ 11t/A nze ftZu fJe eth dh ouBk j?, fi; dk ;kozF j/m fby/nB[;ko j?, :Ek-

fJe ;w/A ozGk ngZ;uok O t/y e/ egbw[Bh ih dk thoi gks j' e/Xosh T[s/ fvZrk ns/ T[; t/b/ ozGk O roG j' frnkHHHHHozGk B/ T[; roG O;w[zdo ftZu ;[ZfNnk sK T[; roG s'A fJe ;[zdo ezfBnK pD e/ fesBk fuojh ;w[zdo ftZu sodh ojhHHHHHokik pqjw dZs B/ T[; O ;w[zdo'A eZfYnk ns/

Xow ezfBnK eo e/ gkfbnk, ezfBnK dk w[Zy ;Z; (uzdowk) tork t/y e/ T[;dk Bkw ;Z;h ofynk.

B'N - gkmeK O gsk j't/ fe egbw[Bh ih ftFOd/ u"dK rtBntskoK ftu'A fJe ntsko ns/ ;Ky Fk;so d/ eosk j'J/ jB. ozGk O t/yfdnK jh T[BQK dk thoigks j' ikDk fesBk n;zGt j?, fco thoi XoshT[s/ fvZrk, s/ roG ng;uok O j' frnk. fJE/ jh pZ; BjhA, roG ;w[zdo ftZu;[ZfNnk frnk s/ T[; t/b/ ezfBnK dk o{g Xko e/ ;w[zdo ftZu fiT[Adh ojh.feZvhnK nDj'DhnK ns/ n;uoi rZbK jB.

;Z;h d/ to i'r j'D s/ okik g[O Bkb T[; dk ftnkj eo fdZsk ns/T[; ftnkj ;w/A w[pkoeK d/D nkJhnK shthnK tb'A eth B/ fJ; 108t/AufoZso d/ 51 nzefVnK ftu'A 11t/A nzeV/ ftZu fJj ;tJhnk j/m fby/ nB[;koofunk j?, :Ek l

Y'b fwqdzr pi/ ;G jh xo, :' g[o nki e[bkjb Gkoh.rkts rhs pikts skb fdtkts nkts Bkrfo rkoh.G/o jiko pih fJe pko wjk Sfp :ko j;?A fwfb Bkoh.d/fj n;h; ej? irdh; fJj i'oh ih:? i[r ukfo fsjkoh.fJ; s'A nZr/ okik g[O dh gfjbh n"os ;Z;h ;"AeD d/ ;kV/ s'A B"eoK

O e[M d/-fdtk e/ T[BQK e'b'A fFeko y/vD rJ/ j'J/ g[O O wotk fdzdh j?,nkfde fJezit/A nze T[s/ fJj ufosq eth B/ w[ekfJnk j?.

j[D gkme tho nkg jh ;'uD fe fJj fBo'b fwfEnktkd d;w fgsktb'A wzBDk p[Xwsk j? iK fBo'b w{oyg[Dk.

26 27

Page 14 www.sikhbookclub.com

Page 15: Dasam Granth Darpan

0 0

fwsq fgnko/ O jkb w[ohdK dk efjDk

fit/A @d/j fFtk po w'fj# tkbk rhs eJh okrh ;ZiDK B/ (noE-p'Xdh nDj'Ad ekoD) t/y'-t/yh r[o{ rqzE ;kfjp ih dh j}{oh ftZu gVQh ikDk B/w pDk fbnk j? fst/A @fwsq fgnko/ O jkb w[ohdK# tkbk rhs th gqubs eofdZsk j'fJnk j?.

T[gq'es rhs dh gq'VQsk fjs e'Jh efjzdk j? fe GkJh Bzd bkb ihd/ gqb'e rwB ;w/A r[o{ ebrhXo ih B/ GkJh ;kfjp okjhA fgsk r[o{ s/|pjkdo ih O ;zd/F G/fink. e'Jh dZ;dk j? fe pZu/ Fjhd j'D T[gqzs uwe"odh rVQhUA fBeb e/ wkShtkV/ ftZu G[zi/ ;[ZfsnK j'fJnK nkgDk f]nkbnekb g[oy gqsh do;kfJnk ;h.

fBoDkgfjbK sK T[gq'es d't/A ;p{s gq;go fto'Xh j'D eoe/ gqwkDhe f;ZX

BjhA j' ;ed/. d{i/ fJBQK ;p{sK dh e'Jh gqwkDhe fJfsjk; th g[FNh BjhAeodk s/ Bk jh fwsq fgnko/ tkb/ Fpd dh ftubh @@;{b ;[okjh yzio fgnkbk##tkbh ouBk Bkb w/b yKd/ jB, fi; fjs fJ; ;pzXh :EkoE ftuko dhnfsnzs bz'V nB[Gt eoe/ j/m fbyh ;zy/ge thuko fdZsh j?.

thukoT[gq'es Fpd 1428 ;f\nK tkb/ gqekFs d;w rozE d/ ;\k 709 s'A

712 se 10 FpdK tkb/ ;zrqfj ftZu 6tK Fpd j?. fJBQK FpdK d/ f;ob/yKBkb gksFkjh 10 fbfynk j? ns/ fJj Fpd T[gd/F, p/Bsh, nekb T[gkFBksEk w{osh g{ik yzvB o{g jB s/ Bkb jh okwebh, ;'om, efbnkD nkfdeokrK ftZu jB, gzqs{ fJBQK ftu'A fJ; S/t/A Fpd dk f;ob/y fJBQK s'A ftbZyD@f]nkb gksFkjh 10# j? ns/ fJ; ftubh GktBk th d{i/ FpdK s'A n;zrfspbfe p'bh th d{i/ FpdK tkbh fpqi GkFk d/ T[bN fBo'b gzikph j?, fi;s'A f;ZX j'fJnk fe fJj Fpd d;w gksFkj dh ouBk f;ZX eoB fjs ikD-p[ZM e/ d{i/ FpdK ftZu x[;/fVnk frnk j? i' ;[s/ jh fe;/ BfFnK d/ gq/wh tb'A

ftS[V/ :ko bJh eth B/ f]nkb fdZsk j? fi; dk ;ze'ue t/otk j/m fby/nB[;ko j? l-

f]nkbf]nkb Fpd s'A fXnkB, ftuko, ;zebg nkfde eJh Gkt bJ/ ik

;ed/ jB, fit/A fe -fXnkB ls/ok fXnkB feZXo j? - s/ok f]nkb feZXo j?.

s{z fXnkB jh BjhA ehZsk - s{z f]nkb jh BjhA ehsk.s{z fXnkB oZyhA - s{z f]nkb oZyhA.s{z fXnkB Bkb ezw eo - s{z f]nkb Bkb ezw eo.

ftuko l s/oh j[D eh ftuko j? - s/ok j[D eh f]nkb j?.s{z ftuko eoe/ t/y b? - s{z f]nkb eoe/ t/y b?.

;zebg l w/o/ nzdo ;zebg c[fonk - w/o/ nzdo f]nkb nkfJnk.fJfsnkfde j'o th nB/eK Gkt bJ/ ik ;ed/ jB.B'N - w[;bwkB rtZJhJ/ okr rkT[D ;w/A id'A ftZu-ftZu nbkge

gqwkD fdzd/ jB, T[BQK O th @f]nkb#, @d'jVk# iK @NZgk#nkyd/ jB.

j[D b'V fJj j? fe @@:koV/ dk ;kO ;ZEo uzrk## tkbk f]nkb fi;B/gqrN ehsk j? T[j ftnesh do;kJh ikt/.

T[j ftnesh jho j?, fi;B/ oKM/ d/ ftS'V/ ftZu T[gq'es f]nkbgqrN ehsk j? fi; ;pzXh @tko;Fkj# ns/ @dw'do# nkfdeK tb'A feZ;/ th pD/j'J/ jB ns/ GkJh r[odk; ih B/ th fdqFNKs ti'A fbfynk j? fe - @@oKMk jhotykDhn? T[j fgow fgoksh##.

jo/e ikDdk j? fe @oKMk ikfs# dk fJe B"i[nkB, Xhd' Bkw eoe/s]s j}ko/ (gkfe;skB) dk t;Bhe ;h ns/ Mzr Ffjo (gkfe;skB) dh jhoBkw eo e/, @f;nkb ikfs# dh iZNh u{ue dh Xh j? ;h.

oKM/ s/ jho dk nkg' ftZu nEkj fgnko g? frnk, go wkfgnK B/}pod;sh jho dk ftnkj @ozrg[o y/fVnK# ftZu eo fdZsk.

B'N - y/V/ fJe wzBh gqwzBh T[̂xh ikfs j? ns/ f}bk Mzr ftZu fJBQKd/ Bkw T[s/ ozrg[o y/fVnK dk fJe fgzv j?. fJj y/V/ Gkt/A ;od/-g[Zid/ pj[sjh nwho ;B go jho dk f]nkb (fXnkB) jo ;w/A oKM/ tZb jh ;h, fi; bJhT[j oKM/ gqsh nkgDk f]nkb fJzM gqrN eodh j? fe s/o/ ftS'V/ ftZu fJjoikJhnK w/o/ tk;s/ o'r @d[ydkJh# jB pbfe BkrK tKr{ vZ;dhnK jB.

s/o/ fti'r ftZu j[D w?AO ;[okjh (Fokp tkbh wNeh) ns/ (Fokp ghD28 29

Page 15 www.sikhbookclub.com

Page 16: Dasam Granth Darpan

0 0

tkbk) fgnkbk ;{bh ns/ yzio fdZ;d/ jB.s/ok ftS'Vk e;kJhnK d/ fpzr ;jkoD tKr{ j?.e;kJh b'e fJe b'j/ dk fpzr fi; O @;{nk# th nkyd/ jB, i' ftu'A

g'bk j[zdk j?, row eoe/ d[zp/ dh fgSbh uZeh ftZu y'G e/ gzxoh j'Jh uopheZY e/ ghAd/ jB. d[zpk ftukok sVcdk ofjzdk j?.

@@:koV/ dk ;kO ;ZEo uzrk## Gkt s/o/ e'b j[zfdnK ;kO (w?AO) ;ZEo(G[zi/ ;"Dk) th uzrk ;[ydkJh ;h go y/fVnK ftZu ofjDk w/o/ tk;s/ sgdk-pbdk GZm j?.

T[gq'es ftS'V/ ns/ fwbkg d/ d[y-;[y r[opkDh ftZu th do;kJ/ jB,fit/A fe -

@@BkBe fpi[bhnk uwezfB x[ofB@ xNk nfs ekbhnk..po;fB w/x ngko, BkBe ;zrfw fgoh ;[jzdhnk..

(;b'e wko{ tko wl 5, 1102)Gkt - T[gq'es fGnkBe fdqF th fgoh (gqwkswk) d/ fwbkg Bkb ;[ydkJh j?,fJ;d/ T[bN

ib Eb Bhfo Go/, ;hsb gtD M[bkod/..;/iVhnk ;'fJzB, jho/ bkb iVzdhnk..;[Go egV G'r, BkBe fgoh ftj{Dh sshnk..

(wko{ tko wl 5, 1102)Gkt - T[gq'es ;[jktDk ns/ wB'ozie fdqF th gqG{ ftS'V/ ftZu d[ydkJh j?.

g[Bk l XDh ftj{Dk gkN gNzpo, Gkjh ;/sh ikb/..X{Vh ftfu b[vzdVh ;'jK, BkBe s? ;j Bkb/..

(;b'e tkoK s/ tXhe wl 5, 1425)j[D gkme nkg jh ftukoB fe fJe r'oh, fuZNh uwVh Bkb fgnko

eoB tkbh iZNh jho dk fti'rh f]nkb feZE/ s/ fBozeko, nekb g[oy gqhswd/ gq/whnK dk fgnko feZE/.

fJe j'o rZb fJj fe fwsq fgnko/ tkb/ Fpd ftZu @@;{b ;[okjh yziofgnkbk##, i' w[jktok tofsnk j?, T[;dk noE gkDh tkbh ;[okjh sK j' jhBjhA ;edk. sK s/ fJj w[jktok e'Jh Fokp ghD tkbk Fokph s/ ftFZJh jh:ko d/ ftS'V/ ftZu tos ;edk j? i' jho iZNh B/ oKM/ :ko d/ ftS'V/ ftZutofsnk, fi; O eth B/ eftsk dk o{g fdZsk j?. go XzB jB ni'e/ T[jr[of;Zy tho i' fpBK ftuko/ jho iZNh d/ f]nkb nkfde eZuhnK pkDhnK r[o{

rqzE ;kfjp dh j}{oh ftZu M{w-M{w e/ gVQd/ j'J/ c[b/ BjhA ;wkT[Ad/, jkbKfe GZmy/fVnK dk ofjDk ns/ @;[okjh-fgnkbk# e/tb jho jh nky ;edh j?.

w[Zedh rZb, ;[okjh ns/ fgnkbk sEk y/V/ nkfde FpdK dh tos'Ar[o{ gksFkj ed/ th BjhA eo ;ed/. fJj e/tb BfFnK d/ gq/wh ;kes wshJ/eth B/ r[of;ZyK O X'yk d/D tk;s/ nkgDh ouBk r[o{ gksFkj tb'A do;kT[Dfjs @fwsq fgnko/# tkb/ dk f;ob/y gksFkjh 10 fbfynk j?.

B'N - gkmeK O fJj dZ;Dk th }o{oh j? fe i' phV ;G s'A gfjbKGkJh wBh f;zx tkbh 1770 ftZu fbyh dZ;h iKdh j? ns/ fJ; t/b/ r[og[otk;hokik r[bkp f;zx ih ;/mh d/ xo fdZbh ftZu j?, T[; ftZu T[gq'es @@fwsq fgnko/## tkbk rhs Fpd j}ko/ tkb/ 10 FpdK ;w/s j? jh BjhA.

eJh phVK ftZu T[gq'es @@fwsq fgnko/## tkb/ f]nkb gksFkjh 10 OSZv e/ e/tb 9 Fpd jh jB.

fco eJh phVK ftZu w[ohdK dh Ekt/A @@jkb \ehoK dk## fbfynk j?.;Zu g[S' sK T[gq'es ;zrqfj tkb/ ;ko/ 10 Fpd jh dFw/F ouBk wzBD ;pzXhdhox ftuko r'uo/ jB.

30 31

Page 16 www.sikhbookclub.com

Page 17: Dasam Granth Darpan

0 0

d;w rozE ftubh nkosh

;zyB eh X[fB xzNB eh efoc{bB eh poyk poykt?A

fJ; t/b/ nB/eK jh r[od[nkfonK, ;r'A wzB/-gqwzB/ fJfsjkf;e n;EkBKT[s/ th r[opkDh ftu'A nkosh d/ Fpd gVQB T[gqzs

@b'g[ uzvek j'fJ rJh HHHHHH:ks/ gq;zB GJ/ j?A wjkw[fB HHHHHiZS ngZSo fBos fdykt/A HHHHH;zyB eh X[fB xzNfB eh efo c{bB eh poyk poykt?A HHHHHj's e[bkjb d/tg[oh fwfb d/tB e/ e[fb wzrb rkt?A HHHHn?;/ uzv gqskg s/ d/tB pfYU gqskg HHHHH

nkfde eZuhnK pkDhnK th r[o{ rqzE ;kfjp ih dh j}{oh ftZu gVQhnKiKdhnK jB.

jkbKfe r[o{ nwodk; ih B/ E{Bh yzBB B:kfJ (fe;/ rZb O pko-pko d[jok e/ skehd eoBh) d[nkok eZuhnK pkDhnK gVQB s'A tofink j?fit/A fe -

;fsr[o{ fpBk j'o euh j? pkDh..pkDh s euh ;fsr[o{ pkMj[ j'o euh pkDh..ejd/ eu/ ;[Dd/ eu/ euh nkfy tykDh..

(okwebh wl 3, nBzd, 920)T[s/ fby/ nB[;ko b'V sK fJj ;h fe fJ; t/b/ nB/eK ;zs-wjkswk

nykT[D tkb/ ns/ rqzEh, gqukoe, okrh nkfde ;ko/ Xkofwe nkr{ nkgDhf}zw/tkoh O nB[Gt eod/ j'J/ nBikD FoXkb{nK O T[gq'es eZuhnK-fgZbhnKpkDhnK gVQD s'A toid/ gqzs{ T[j wjKg[oy ;r'A T[bNh tkV y/s e' ykJh tkbkfdqF gqsZy do;k oj/ jB Gkt nBikDK O toiD dh Ekt/A nkg jh eZuhnKpkDhnK gVQd/ ns/ j'oBK O th gVQB dh tX/o/ gq/oBk fdzd/ jB.

e/tb gq/oBk jh BjhA fdzd/ ;r'A eZuhnK nkoshnK gVQB dk efuZggqgZe eokT[D bJh j/m fby/ fdqFK okjhA tX/o/ fdqV eokT[Ad/ jB, fit/A fe

@;zyB eh X[fB xzNfB eh# nkyD tkb/ ;zy g[od/ (tikT[Ad/) ns/ xVhnkbyVekT[Ad/ jB s/ @c{bB eh poyk poykt?# T[ukoB ;w/A c[ZbK dh toyk eod/jB, Gkt r[o{ rqzE ;kfjp T[^s/ c[Zb ;[ZNd/ jB.

eh ikDhJ/ fe ;wK gk e/ nkosh ;w/A d'-uko w[zv/-e[VhnK Buk e/@iZS ngZSo fBos fdykt?# tkbh e;o th g{oh eo d/D.

tX/o/ y/d fJj fe T[gq'es efuZg (fBo'b wBwZs) s'A toi/ sK pikJ/bfiZs (Fow;ko) j'D d/ T[bNk o'; gqrN eod/ j'J/ skVBk d/ o{g ftZu efjzd/jB fe fJj nkosh d;w rqzE ftZu fbyh j'Jh j?, n;hA }o{o gVQKr/,fJfsnkfde.

T[sbh fbys s'A f;ZX j'fJnk fe d;w rqzE ftubh nkosh gVQBtkb/ ;ZiD d;w rqzE ftubh ouBk o{gh t;s{ O (noE p'X Bk j'D ekoD)Bk ikDd/ j'J/ e/tb fJ;dk @d;w rqzE# f;ob/y t/y e/ jh fJ;O dFw/F ouBk;wMd/ jB i' fJe tZvh Gkoh G[Zb pbfe ;ko/ G[b/fynK dh iVQ j?.

B'N - fejk uzrk j[zdk i' d;w rozE ftubhnK pfusq BkNe, uzvhufosq, fsq:k ufosq nkfde ethnK dhnK ouBktK nv'-nZv nkg'-nkgD/f;ob/yK j/m gfjbK tKr ;?AuhnK d/ o{g ftZu jh ofjzdhnK sK fe fJsB/ G[b/y/ Bk g?Ad/.

T[gq'es xkN O w[Zy oyfdnK j'fJnK jh d;w rozE ftubh nkoshdk ;zy/ge t/otk j/m fdZsk iKdk j? i' uzvh ufosq T[es fpbk; nzdo shi/fXnkJ/ d/ nozG ftZu nzfes j? fi; dk ;ze'utK ;kozF j/m fby/ nB[;ko j?,:Ek -

fJe wfjyk;[o (M'N/ dh Feb tkbk n;[o) B/ fJzdqkfde d/tfsnK OGKi d/ e/ fJzdqg[oh T[s/ ep}k eo fbnk HHHHH d/tfsnK B/ uzvh (d[ork) dhFoD bJh HHHHH uzvh B/ d?sK O i[ZX bJh tzrkfonk HHHH wfjyk;[o B/ 45 gdw;?Bk b? e/ uzvek Bkb i[ZX ehsk HHH nzs wfjyk;[o uzvh jE'A wkfonk frnk,sd fJzdo O oki d/ e/ uzfvek b'g j' rJh, :Ek - @b'g uzfvek j'fJ rJh;[ogfs e" d/ oki.#

g[Bk:ks/ gq;zB GJ/ j?A wjK w[B d/tB e/ sg w?A ;[y gkt?A.ir: eo?A fJe p/d eo?A Gt skg jo? fwfb fXnkBfj bkt?A.Mkbo, skb, fwqdzr, T[gzr opkp bhJ/ ;[o ;ki fwbkt?A.fezBo, rzXqp rkB, eo?A ifB iZS ngZSo fBos fdykt?A.

g[Bk;zyB eh X[fB xzNB eh efo c{bB eh poyk poykt?A.

32 33

Page 17 www.sikhbookclub.com

Page 18: Dasam Granth Darpan

0 0

nkosh e'N eo?A ;[o ;[zdo g/y g[ozdo e/ pb ikt?A.dkBs dZSB, d? e/ gqdZSB, Gkb w?A e[zew nSZs bkt?A.j's e[bkjb d/tg[oh fwfb d/tB e/ e[fb wzrb rkt?A.

(uzvh ufosq T[es fpbk; fXnkfJ 3, nze 53 s'A 55)Gkt - d/tfsnK dk s/i gqskg tZfXnk d/y e/ Bkod nkfde w[Bh

gq;zB j'J/ HHHH :Zr: ehs/ rJ/ HHH eJh fJe t/d wzsqK dk oNB j'fJnk HHHHfwqdzr nkfde eJh fe;wK d/ ;kiK Bkb fezBo, rzXopK B/ rhs rkJ/, iZyns/ ngZSoK B/ fBos (Bku) ftykJ/.

eo'VK d/tfsnK B/ ;zyK, xfVnkbK dh r{zi ftZu fJzdo dh nkoshT[skoh ns/ c[ZbK dh toyk ehsh, fJzdo dhnK gqeowk ehshnK, dZSDKfdZshnK, fJzdo d/ wZE/ T[s/ e/;o ns/ uktbK d/ fsbe brkJ/.

d'jokn/;/ uzv gqskg s/ d/tB pfYU gqskg.shB b'e i? i? eo?A oj?A Bkw ;fs ikg.

(nze 56)Gkt uzvh d/ s/i gqskg ;dek d/tfsnK dk gqskg tZfXnk HHHH fszBK

b'eK i? i? eko ehsh.B'N - @oj? Bkw ;fs ikg# dh ;ze'uthA ftnkfynk fJj j? fe wkoezv/ g[okD d/

82t/A nfXnkJ/ s'A b? e/ 94t/A nfXnkJ/, 13 nfXnktK d/ 700 ;b'ejB, fiBQK ftZu uzvh (d[ork) tb'A d/tfsnK dh ;jkfJsk bJh d?sKBkb ehs/ izr-i[ZXK dk toBD ns/ d[ork dk ;s'sq (wfjwk) j?.

T[gq'es 700 ;b'eK O @;gs;sh# ns/ ;s;: sEk nsh ;ze't/A o{gftZu ;fs eo e/ fbfynk j?. fJ; O d[ork ;s'sq, ehb etu nkfde thefjzd/ jB.

fJBQK 700 ;b'eK tkbh ouBk dk Nhek eth B/ uzvh ufosq T[esfpbk; ftZu 7 nfXnktK nzdo eoe/ nzs ftZu fJj ;{uBk th fdZsh j?, :Ek-

uzv ufosq eftsB w? pofBU ;G jh o; o[dq wJh j?.J/e s/ J/e o;kb GfJU BZy s/ f;Zy bT[ T[gwK ;[ BJh j?.eT[se j/s eoh eft B/ @;sr:# eh eEk fJj g{oh GJh j?.ikfj Bfws gV?A ;[Bj? ;' fB;u? efo sKfj dJh j?.

(uzvh ufosq T[es fpbk;, nze 232)sK s/ @oj? Bkw ;fs ikg## dk sksgoi fJj j? fe d[ork d/ Bkw

tkbh ;fs (;gs;Jh) d/ ikg dk oNB j'fJnk.

T[sb/ ft;Eko d/D dk ekoD fJj j? fe eJh nikD ;ZiD Bkwns/ ;fs d/ (nZyoK O nZr/-fgZS/ eo e/) ;fsBkw noE eod/ jB, i' T[̂ ekjh nF[X j?.

j[D T[gq'es nkosh (i' fBo'b jh uzvh (d[ork) ns/ fJzdo d/ts/dh wfjwk ;zi[rs j?) O ;qh r[o{ rozE ;kfjp dh j}{oh ftZu wNeK Bkb M{w-M{w e/ gVQB tkb/ nkg jh dZ;D fe fJj r[owfs j? fe fpgoB dh ohsfBo'b wBw[ysk j?.

jkbKfe T[es d/thnK ns/ fJzdo gqEkfJ gqsZy r[o{ rqzE ;kfjp tb'AfJj do;kfJnk ik fojk j? fe -

d/thnk Bjh ikB? wow.. ;G T{gfo nby gkopqjw..(okwebh wl 5, 894)

g[Bk - d[ork e'fN ik e? wodB[ eo?.(G?oT[ epho ihT[, n;Ngdh, 1162)

sEk - ;jz;o dkB d/ fJzdq o'nkfJnk..(okwebh eh tko, ;b'e wl 1, 943)

sEk - r'sw[ sgk nfjfbnk fJ;sqh, fs;[ d/fy fJzdq b[GkfJnk..;j; ;oho fujB Gr j{J/ sk wfB gS'skfJnk..

(gqGksh wl 1, dyDh, 1344);Zu g[S' sK T[gq'es nkosh ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dh e/tb

fBokdoh jh BjhA pbfe jk;'jhDk fJe fJj' fijk wy"b j? fe fit/A e'JhwB[Zy fe;/ FfjBFkj iK okFNogsh nZr/ jZE i'V e/ yV'sk j'fJnk fJj nky/fe w?A r[ofdZs f;zx u"ehdko s'A ;de/ iKdk jK iK eow uzd eK;N/pb s'Apfbjko iktK.

jK T[gq'es uzvh (d[ork) dh wfjwk ns/ fJzdq nkfdeK dhnKnkoshnK uzvh GtB (d/th d[nkfonK) ns/ wzdoK ftZu ehshnK ikD sKe'Jh jo} BjhA.

34 35

Page 18 www.sikhbookclub.com

Page 19: Dasam Granth Darpan

0 0

j?.ekoD fJj fe fJ; ;ko/ d/ ;ko/ rqzE ftZu dFw/F ih dhnK pkDhnK

ikg ;kfjp, nekb T[;sfs nkfde e[M T[IrbhnK #s/ frDthnK e/tb Bkwwksq jh jB, pkeh ;koh dh ;koh ouBk nBwZsh ftdtkB ethnK ns/ ;keswZs ntbzph (tkw wkorhnK sEk nx'V gzEh i'rhnK Bkb fwbd/-i[bd/)T[jBK ethnK dh j? fiBQK ftu'A eJhnK d/ Bkw f;nkw ns/ okw nkfde gqsZys"o #s/ fJ;/ d;w rozE ftu'A jh t/y/ ik ;ed/ jB.

f;tk dk noE nekb g[oy BjhApbfe

fFt gsBh gkopsh j?.B'N - t/y' GkJh ekBQ f;zx BkGk fWs wjkB e'F (GkFk ftGkr, gzikp tb'A

gqekfFs) gzBk 201, :Ek -fFtk - fFt dh fJ;sqh d[ork (gkotsh)fit/A okw, fWFB, go;okw nkfde 24 ntskoK dk j/s ftFO

GrtkB j?, Gkt 24 ntsko ebK (nz;{) ;zi[rs ftFO jh Xkodk j?, fst/Ay'V;k wksqh (16 d/thnK) dh j/s{ fFt gsBh gkopsh j?. noEks nv'-nZv16 d/thnK dk o{g fJj wjKwkJh gkopsh jh j? ns/ gkopsh d/ fjzr[bk,fgzr[bk, uzvek, d[ork, ;hsbk nkfde nB/eK BkwK ftu' f;tk th fJe Bkwj?.

T[gq'es gkopsh Gkt f;tk s'A to wzrD tkbk wjKekbh (ekfbek)noEks @f;tk# dk nokXe eth f;nkw j? fi; B/ uzvh ufosq T[es fpbk;dh ;wkgsh T[gqzs 231t/A nze ftZu @d/j f;tk po w'fj# tkb/ ;t?:k d[nkokf;tk s'A to wzfrnk j?, fi; O nrbk 232 nze tkbk ;t?:k j'o th ;gFNeodk j?. :Ek

uzv ufosq eftZsB w?, pofBU ;G jh o; o[dq wJh j?..J/e s/ J/e o;kb GfJT[, BZy s/ f;Zy bT[ T[gwk ;[ BJh j?..eT[se j/s eoh eft B/, ;s;: eh eEk fJj g{oh GJh j?..ikfj Bfws gV? ;[fB j? Bo, ;/ fB;u? efo skfj dJh j?..fJ; s'A nrb/ ;wkgsh tkb/ d'jo/ dk nze 233 j?, fi; O gVQ e/

gkme T[^ek jh fBo;z;/ j' ikDr/. :Ek -rozE ;fs ;fJnk e' efoU ik ;w nt[o Bk e'fJ..fij Bfws @eft# B/ efjT[ ;[ d/j uzvek ;'fJ..

d/j fFtk po w'fj fJj?

fit/A @i'oh ih:? i[r ukfo fsjkoh# ns/ @fwsq fgnko/ O jkb w[ohdK dk efjDk#nkfde eZuhnK ouBktK eJh okrh ;ZiDK B/ (fpBK ftuko/) r[o{ ebrhXo ihtb'A ouhnK ;wM e/ r[o{ rqzE ;kfjp ih dh j}{oh ftZu gVQDhnK gqubs eofdZshnK j'JhnK jB, fst/A @d/j fFtk po w'fj fJj?# tkbk ;tZ:k th t/y'-t/yh tZv/-tZv/ i?eko/ ns/ j[bkfonK Bkb gVQDk nkgDk B/w pDk fbnk j?.

i/ g[ZS/ fe @fFtk# dk noE eh j? ns/ fJ; s'A @to# wzrD tkbk e"Dj? sK wb[eVk fijk jk;k jZ; e/ efjzd/ jB fe noE s[;hA frnkBh b'e ikD'HHHH ;kO noEK-T[oEK dh b'V BjhA HHHH n;K sK nBzd b?Dk j?.

;de/ ikJhJ/ fJ; noE-p'X BK j'D tkb/ nBzd s'A fi; nBzd dk@nBzd# e/tb r[opkDh p'X s'A e'o/ jh b? ;ed/ jB.

e[M tho fJj T[^so fdzd/ jB fe f;tk dk noE nekb g[oy ns/to wzrD tkbk r[o{ ebrhXo j?.

eJh okrh ns/ gqukoe ;ZiD nkgD/ ehosB, eEk, ftnkfynk OwB'ozie o{g d/D fjs T[gq'es ;t?:k d;w rozE ftZu fbfynk do;k e/ nZvh-u'Nh d/ sqkD j'o th eJh fwou-w;kfbnK okjhA dFw/F ih O @fFtk# dk ikue(wzrsk) f;ZX eoB bJh fJE'A se fpoEk isB eod/ jB fe nkgD/ tb'A e'Jhe;o BjhA SZvd/.

fBoDkfJj wzfBnk fe @d/j fFtk# tkbk ;tZ:k d;w rozE ftZu fbfynk j?,

gqzs{ fJj fJe ;kes wshJ/ eth dh ouBk j? (fiBQK pkps fJ; g[;se ftZuBF/ gq/oe tkb/ gqeoD ftZu e[M ft;Eko fdZsk j?). r[o{ ebrhXo ih dh pkDhBjhA ns/ fFtk dk noE th nekb g[oy BjhA s/ Bk jh r[o{ ih B/ fFtk s'Ae'Jh @to# wzfrnk j?. fJ; fjs fJj G[b/yk do;kT[D s'A gfjbK fJj dZ;Dk}o{oh j? fe d;w rozE Bkw s'A G[b/yk yk e/ fJ; O d;t/A r[o{ ih dk rqzE;wMDk ns/ fJ; ftubh ;koh ouBk dFw/F fWs wzBDh fJe tZvh Gkoh G[Zb

36 37

Page 19 www.sikhbookclub.com

Page 20: Dasam Granth Darpan

0 0

sK s/ f;ZX j'fJnk fe d/j f;tk tkbk ;t?:k ;qh w[ytke pkDh BjhAfeT[Afe fJ; ;tJhJ/ sEk d'jo/ fiBQK ftZu ;k\ fbfynk j'fJNk j? fe @e"sej/s eoh# @eft# B/ ns/ @fij Bfws ekft B/ efjT[# s'A ;gFN j?, fJ; bJhT[gq'es gqpb gqwkDK dh j'Ad ftZu @d/j f;tk po w'fj# tkbk ;tJhnk r[o{ ihdh ouBk ;[gB/ ftZu th f;ZX BjhA j' ;edh.

fJE/ fJj dZ;Dk th }o{oh j? fe fijV/ ftdtkB tho d;w rozEftubh ;koh ouBk dFw/F fWs f;ZX eoB bJh r[o{ ih O jh eth do;kT[Ad/jB, T[j pfusq BkNe ftub/ efp:'pku @mKY G:' w?A i'fo eo# ns/ @BkBe;kfJo[ J/t ejs[ j? ;u/ gotdrkok## (XBk;oh wl 1, nkfd r[o{ rqzE ;kfjp),tkb/ gqwkD dh UN b? e/ efjzd/ jB fe T[gqes gqwkDK s'A ;gFN j[zdk j? fer[o{ ;kfjpkB nkgD/ nkg O FkfJo nEtk eth do;Kd/ ;B.

T[^so fJj fe pfusq BkNe ftubh @np w? ngBh eEk pykB'# ns/@mKY G:' w? i'fo eo# nkfde ethnK dh eg'b ebgBk ;pzXh fJ;/ g[;seftZu jh ft;Eko g{ote dZf;nk frnk j? fe BK e'Jh d/th 90t/A gdw d?s wkoe/ gjkVK ftZu b[Zeh s/ Bk jh fe;/ j/we[zN T[̂s/ sg;th pqkjwD dh F/o tkbhybVhT[A iBw b? e/ n;zyK toQ/ wjKekb ns/ ekfbek O nokfXnk s/ Bk jhfe;/ oZp B/ fpwkB (jtkJh ijk}) G/i e/ fe;/ d[FN dwB O nkgD/ wekBT[̂s/ p[bk e/ fJj e[\o s"fbnk fe id'A s'A f;qFNh ouh rJh T[d'A s'A b? e/ nZishe fe;/ B/ th w/ok Bkw BjhA ifgnk-igkfJnk sEk @mKY G:' w? i'fo eo#nkfde th fe;/ B/ BjhA T[ukoB ehsk.

@Gkt# fJj ;G e[M wjKekb ns/ ekfbek d/ T[gkFe eth dk fJ;bJh fwfEnktkd j? fe fet/A B fet/I f;Zy gzE fJj fBFuk eo bt/ fe d;t/A r[od/t B/ fgSb/ iBw ftZu wjKekb ns/ ekfbek O nokfXnk ;h.

d{ik r[o{ ebrhXo ih dh eft ;ze/sh w'jo-Skg ;qh w[ytke gksFkjh10 j?.

fJj tZyoh rZb j? fe d;w rozE dhnK nv'-nZv nB/eK phVK d/(eJh us[o fto'Xh ns/ nikD FoXkb{nK sEk ;[nkoEh) fbykohnK B/ fiE/ouBktK ftZu nB/eK EkJhA ndbk-pdbhnK ehshnK jB, T[E/ ikD/ nEtkfpBK ikD/ @;qh w[ytke gksFkjh 10# s/ @;qh GrT[sh ih ;jkfJ# sEk @>tkfjr[o{ ih eh \s/ j?# nkfde f;ob/yK ftZu th i'r-ni'r n;EkB SZv e/nkg' nkgDh wB"s nB[;ko nzso/ gk fdZs/ jB fiBQK dk fBoDk eoBk nikDsK fes/ oj/ uzrh Gbh ;{M tkfbnK tk;s/ th eJh tkoh efmB j' iKdk j?.

shik @@BkBe ;kfJo[ J/t ejs[ j?## tkbh s[Ze ftZu fiE/ ;kfJo Fpdtofsnk j? T[E/ BkBe Bkw th Bkb jh j?. Gkt T[E/ fJj ;z;k BjhA g?Adk fe

fejVk ;kfJo j?. pbfe nkfd r[o{ rqzE ;kfjp ih ftZu nozG s'A nzs se r[o{ftneshnK dh pkDh ftZu jo Ekt/A eft ;ze/sh e/tb BkBe jh fB:w pZXj? fi; d/ f;ob/yK T[^s/ wjbk 1, 2, 3 nkfde th ftnkge fB:w nB[;koj?. Gkt d;w rozE tKr{z Mw/bk e'Jh BjhA fit/A fe fWFBk ntsko d/ 2492SzdK ftZu nB/eK tkoh f;nkw ns/ fes/-fes/ okw eth B/ nkgD/ Bkw tos/jB. go eJh ethnK B/ nkgDhnK fWshnK ftZu nkgD/ Bkw fes/ th BjhAfdZs/, fit/A fe @okwktsko# d/ 864 SzdK ftZu eth B/ nkgDk Bkw BjhA fdZsk.e/tb 3 tkoh eft Fpd jh tofsnk j?.

fJe j'o rZb fJj fe d[oiBs'F fBnkfJ nB[;ko ed/ E'VQ/ fuo tk;s/d;w fgsk dh eft ;ze/sh w'jo Skg @;qh w[ytke gksFkjh 10@ dh Ekt/A eftth wzB bJh ikt/ sK th @d/j f;tk# tkbk ;t?:k dFw/F fWs BjhA j' ;edkfeT[Afe r[o{ ih T[; nekb g[oy d/ g[ikoh ;B fi; pkps r[opkDh fJj ;ze/d fdzdh j? fe -

fsnkfr ;[nkwh nkB eT[ fusts w{V w[rX yb yo s/.. HHHHHf;t fpozfu n;[o ;[o i/s/ ekb nrfB wfj io s/..

(wbko wjbk 5, 1267)nkfde ns/ nkgDh-nkgDh ouBk nekb T[;ss ftZu do;kT[Ad/

jB fe -nBjd o{g nBjd pkBh..uoB ;oB fij p;s GtkBh..f;tk dk noE d/th j'D dh g[FNh fjs d;w rozE ftub/ gqpb

gqwkD :Ek -d'jok

y/s ihs d?AsB bhU, rJ/ d/ts/ Gki..fJj? fpukfoT[ wB fpy?, b/j[ @f;tk# s/ oki..

(uzvh ufosq T[es fpbk; nze 72)Gkt oD G{wh ftZu d?AsK B/ fiZs gqkgs eo bJh sK d/tfsnK B/

ftukfonk fe j[D f;tk (d[ork) dh ;jkfJsk d[nkok d?AsK s'A oki tkg; b?Dkukjhdk j?.

g[BkXkfJ rdk rfj c'fo e? cT[i e'xkT{ f;tk f;o d?s e' wkfoT[..

(uzvh ufosq, T[es, fpbk;, nze 98)

38 39

Page 20 www.sikhbookclub.com

Page 21: Dasam Granth Darpan

0 0

Gkt f;tk (d[ork) B/ rdk geV e/ d?As d/ f;o #s/ xkT[ (}]w)ehsk.

j'ooes phi db ;ki e? T[so/ sNfro oki..;qtD e[bkjb ;[fB f;tk efoT[ i[ZX e' ;k}..

(uzHufoHTHfpH nze 128)Gkt oesphi d?As \"i b? e/ e?bkF gops T[^s/ nkfJnk sK F'o-

Fokpk ;[D e/ f;tk (d[ork) B/ i[ZX bJh fsnkoh eo bJh.j'o

goh, gdwBh, gkopsh, gow o{gk..f;tk pk;th, pqkjwh, foZX e{gk..

(uzHufoH nze 228)j'o

Bw' fjzr[bk, fgzr[bk, s'sbk:z..Bw' eofs e:kBh f;tk ;hsbk:z..

(uzHufoH nze 229)T[gq'es ;ko/ Bkw f;tk (d[ork) d/th d/ tZy-tZy o{gK ftZu eth tb'A

T[uko/ j'J/ jB.j'o

nrBs wko/ rB/ e', Gi? i[ ;[ ;[o efo sqk;..Xkfo fXnkB wB @f;tk# e', sZeh g{oh e?bkF..

(uzHufoH T[HfpH nze 19)Gkt id'A d?AsK B/ nB/eK d/ts/ wko fdZs/ sK pkeh d/ts/ vod/ wko/

f;tk (d[ork) dh UN se e/ e?bkF gops #s/ nk rJ/.j'o

d/tB e' XB Xkw ;G d?sB bhU fSBkfJ..dJ/ ekY ;[oXkw s/, p;/ f;tg[oh ikfJ..

(uzHufoH T[HfpH nze 20)Gkt d/tfsnK dk XB Xkw d?sK B/ yZ; (y'j) fbnk sK d/ts/ f;tk

dk nk;ok se e/ f;t g[oh (e?bkF T[^s/ nk e/ ofjD bZr/).B'N - f;tk dk noE nekb g[oy dZ;D tkb/ thoK s'A g[ZfSnk ikt/

fe nekb g[oy e?bkF gops T[̂s/ ofjzdk j? iK f;tk (gkopsh d[ork) ofjzdhj? sK eh T[^so d/Dr/ <

j'od[ork s{z, fSwk s{z, f;tk o{g s/o'..s{ Xksqh ;Pkjk Bw;eko w'o'..fWFBktsko SzdK ftu'A fFtk ;pzXh gqwkD -i:k, nki:k, fjzr[bk, fgzr[bk j?..f;tk, ;hsbk, wzrbk, s'sbk j?..

(fWFBk ntsko nze 426)fWFB ih B/ izr G{wh ftZu ;es f;zx O wkoB fjs f;tk dh

nokXBk ehsh, :Ek -pho gm/ idpho T[s? fJs G{fw g? p?m f;tk ig ehB'..nT[o dJh ;[ZX Skv ;G?sp skjh e/ X:kB fpy/ wB dhB'..uzv sp? gosZS GJh po wKrj[ i[ wB w? i'Jh uhB'..:k @nfo# nki oB' oB w?A xB ;:kw i[ wKr fJj? po bhB'..

(fWFB ntsko, nze 1332)ip? uzv e' jfo po[ gk:'..;efs f;zx e' wkfo frok:'..

(fWHnH SzHnze 1337)id'I oki/ Ghyw dh g[soh o[ewDh O ftnkj[D fjs uzd/oh dk okik

@f;;gkb# pkoks b? e/ @e[zdB g[o# ftZu nkfJnk go o[ewDh f;;gkb dh Ekt/A fWFB ih Bkb ikDk ukj[zdh ;h, fi; bJh f;tk d/ wzdo ftZu to gqkgshfjs o[ewDh B/ j/m fbyh p/Bsh ehsh, :Ek -

ip o[ewD fsj wzdo rJh..d[y ;zr fpjpb nfs jh GJh..fsj fJt o'J/ f;tk ;zr oftT[..s[fj s/ w'fj fJjh po[ ;foT[..

(fWHnH SzH nze 1988);t?:k

d[o dJh ;yhnK eoe/, eo bhB S[oh efjU xks eo? jT[A..w? pj[ ;/t f;tk eh eoh fsjh s/ ;G j'A ;{ fJj? cb g?jT[..gqkBB Xkw gm'A iw e/ fJj d/j[o? T[go gkg uV? jT[..e? fJj e' foMtkfJ mp? pfop' jfo e' fJj s/ po[ g?jT[..

(fWHnHSzH nze 1989)40 41

Page 21 www.sikhbookclub.com

Page 22: Dasam Granth Darpan

0 0

d/th i{-pkud/y dFk fsj eh irwks, gqsZS j?P skfj efjU j; n?;/..;:kw eh pkw s? nkgB? fuZs eo' d[fusk c[B ozu B e?;/..

(fWHnH nze 1990)d'jok

:' po[ b? e? f;tk s/ gq;zB ubh j[fJ fuZs..;:zdB g? uV wB fpy? ufj ;qh id[ gfs fwZs..

(fWHnH SzH nze 1991)j'o

n?;/ ;w'X e? g[sq-pX{ e', GtkBh e' g? fsB ikfJ wBk:'..mkJh; fdt; bT[ ;/t eoh fsj eh fse' nfs jh foM tk:'..ohM f;tk fsB g? sp jh efp ;:kw fJjh po[ dkB fdtk:'..nkfJ j? ;:kw B ;'e eo' sp bT[ jfo bhB/ sqhnk wB nk:'..

(feHnHSzH nze 2060)g[Bk

ekB[ e' j/fo sqhnk wfB e/ i[s ;'e eh pks ;G? fp;okJh..vko ewzvb w? ib[ ;hsb wkfJ gh:' g[B tko e? nkJh..ikdt nT[o ;G? joy? no[ pkis Gh g[o phu pXkJh..nT[o ej? efp ;:kw f;tk ;[ ;G? ikr wkfJ ;jh mfjokJh..

(fWHnHSzH nze 2061)i'r Gk;dk j? fe gkmeK O T[̂ek jh fBo;zd/j eoB fjs uzvh ufosqK

d/ w{b dh ikDekoh th d/ fdZsh ikt/.uzvh ufosqK dk w{b

t/d ftnk; ih d/ ou/ nmkoj g[okDK ftu'A fJe wkoezv/: g[okD thj?. wkoezv/: dhox nk:{ tkb/ S/ fuozihth foFhnK ftu'A fJe foFh j'fJnkj?. fi; pkps r[opkDh ftu'A th nB[tkde gqwkD fwbdk j? fe

@@wkoezv/ s/ e' nfXekJh fifB fsqD Xfo w{zv pbkJ/..##ns/ fJ; O pqjw/ dk g[Zso th fejk iKdk j?.

tk;st ftZu wkoezv/ fwqe[zv foFh dk g[Zso ;h. fwqe[zv foFh O frnkBj'fJnk fe w/o/ g[Zso dh nk:{ pj[s E'Vh j?, fi; ekoB fwqe[zv fuzsks[o ofjzdk;h. fJe tkoh e[M foFh fJ; d/ xo nkJ/, wkoezv/ B/ pj[s ;/tk ehsh, foFhnKB/ fejk, @@pZuk fuoziht oj'##, sd'A fwqe[zv B/ p/Bsh ehsh fe fJ; dh nk:{ sK

pj[s E'Vh j?L sK foFh fJ; O pqjw/ e'b b? rJ/ s/ p/Bsh eoe/ pqjw/ e'b'Afuozihth j'D dk to fdtkfJnk, fi; eoe/ pqjw/ dk g[Zso th fejk iKdk j?.

wkoezv/: g[okD d/ ;ko/ fJe j}ko ;b'e jB, fiBQK ftu'A 82t/AnfXnkJ/ s'A b? e/ 94 nfXnkJ/ Gkt 13 nfXnktK d/ 700 ;b'e jB, fiBQKftZu f;tk (d[ork) tb'A wZX, e?NZG, wfjyk;[o, oes phi ns/ ;[zG nkfded?AsK Bkb ehs/ izr-i[ZXK dk toBD j?. fJBQK 700 ;b'eK O @;gs ;Jh# ns/@;gs ;sh# nEtk @;s;:# iK d[ork gkm nkfde th fejk iKdk j?.

T[gq'es 700 ;b'eK dk e[M Nhek ;:kw nkfde ethnK B/ fpqi GkFkns/ gzikph GkFk ftZu fszB ouBktK nzdo ehsk j?.:Ek - 1H uzvh ufosq T[es fpbk; (fpqi GkFk)

2H uzvh ufosq (fpqi GkFk)3H uzvh (Gr"sh) dh tko (gzikph)uzvh ufosq T[es fpbk; d/ 7 nfXnkJ/ jB ns/ T[BQK nfXnktK

dhnK nzsektK ftZu Bkb'-Bkb wkoezv/: g[okD dh ;{uBk th Wwtko ;zg{oBs"o #s/ eokJh rJh j?. :Ek -

1H fJfs ;qh wkoezv/ g[okD/ uzvh ufosq T[efs fpbk; wZX-e'NZG pXfjgqXw fXnkfJ.

2H fJfs ;qh wkoezv/ g[okB/ HHHHHHH wfjyk;[o pXfj Bkw d[shnkfXnkfJ.

3H fJfs ;qh wkoezv/ g[okB/ @X{wo B?B# pXfj fsqshnk fXnkfJ.4H fJfs ;qh wkoezv/ g[okB/ uzv-w[zv pXfj usqE fXnkfJ.5H fJfs ;qh wkoezv/ g[okB/ oes phi pXfj gzuw' fXnkfJ.6H fJfs ;qh wkoezv/ g[okB/ fB;[zG pXfj y;Nw' fXnkfJ.7H fJfs ;qh wkoezv/ g[okB/ ;[zG pXfj ;gsw' fXnkfJ ;zg{oB.uzvh ufosq (d{i/) ns/ uzvh dh tko ftZu th T[gq'es uzvh ufosq

T[efs fpbk; tkfbnK i[ZXK-izrK O nv'-nZv ethnK B/ do;kfJnk j?.T[gq'es gqwkD fJsB/ ;pb ns/ neZNt/A pbfe gqsZy o{gh gqwkD jB,

fiBQK dh j'Ad ftZu fe;/ th ftnkeoD dh ;{sq-;zXh nEtk T[esh-:[esh iKbZSD-fpqsh d[nkok f;tk dk noE uzvek, ;hsbk, d[ork nkfde d/th s'AfpBk, nekb g[oy iK j'o e'Jh j' jh BjhA ;edk feT[Afe T[sb/ ;ko/ d/ ;ko/gqwkD d;t/A rozE ftub/ fBo'b uzvh ufosqK Bkb ;pzXs ns/ gq;zre jB.:Ek -

42 43

Page 22 www.sikhbookclub.com

Page 23: Dasam Granth Darpan

0 0

;P?:kGki rfJU wxtk fiB e/ vo, pqjw s/ nfd ;G? G? Ghs/..s/Jh t? d?As gokfJ rJ/, oB jko fBjko GJ/ pb[ ohs/..izpe, frqM fBok; GJ/ pBpk; rJ/ i[r ikwB phs/..;s ;jkfJ ;dk ir wkfJ, s?;[zG fB;[zG pv/ nfo ihs/..

(uzvh ufosq T[es fpbk; nze 225)d/t ;G? fwfb e? fJe mT[o, ;' nSZs e[zew uzdB bhB'..sZSB bZSB d/e? gqdZSB, Nhek ;[ uzv e/ Gkb w? dhB'..sk Sfp e' T[gi:' sj Gkt, fJj? eft B/ wB w? bfy bhB'..wkBj[ uzd e/ wzvb w? ;[G wzrb nkB gqt/;fj ehB'..

(uzvh ufosq T[es fpbk; nze 226)efps

fwfb e? ;{ d/tB pvkJh eoh ekbek eh, J/j' ir wks s? s' efNT[pv' skg j?..d?sB e' wko oki dhB' s? ;[o/F j{z e', pv' i; bhB' ir s/o' Jh gqskgj?..d/s j?A n;h; fdioky foy pkfo pkfo, sjK jh gfVT[ j? pqjw eT[uj{z e' ikg j?..n?;/ i;[ g{o ofjT[ uzvek e' shB b'e, i?;/ Xko ;kro w/ rzrk ihe' nkg j?A..

(uzvh ufosq T[HfpH nze 227);t?:k

d/fj n;h; ;G? ;[o Bkfo, ;[ Xkfo e? nkosh dhg brkfJT[..c{b, ;[rzX ;[ nSs dZSB iZSB, ihs e' rhs ;[ rkfJT[..X{g irkfJ e?, ;zy pikfJ e?, ;h; fBtkfJ e? p?B ;[BkfJT[..j/ ir wkfJ ;dk ;[ydkfJ, s? ;[zG e' xkfJ pv' i; gkfJT[..

(uzvh ufosq T[HfpH nze 228);Wfj ;kfi ;wkfi d? uzv, ;[w'd wjK wB wkfj GJh j?..;{o, ;;h, BG Ekg e? s/i[ d?, nkg sjK s/ ;[ b'g GJh j?..phu nekF gqekF pfYU, sj eh T[gwk wB s/ B rJh j?..X{o e? g{o wbhB j[s' oft, wkBj[ uzvek T[g dJh j?..

(uzvh ufosq T[HfpH nze 229)efps

gqEw wZXe'N wd wEB wfjyk;[o?,

wkB wodB eoB soe po pzvZek..X{wq fdqr XoB Xo X{o XkBh eoB,uzv no[ w[zv e/ w[zv yzv yzvZek..oes phoi joB, oes GZSB eoB,doB no[ ;[zG oB oko fo; wzvZek..;[zG pb Xko ;zxko eotko efo,;eb yb[ n;[o db[ i?s, i? uzvek..

(uzvh ufosq T[HfpH nze 230);t?:k

d/j fFtk po w'fj fJj? F[G eowB s/ epj{z B No'A..B vo'A nfo ;' ip ikfJ bo'A, fB;u? eo ngBh ihs eo'A..no[ f;y j" nkgB/ jh wB e', fJj bkbu jT[ r[B sT[ T[uo'..ip nkt eh nT[X fBdkB pB?, nfs jh oB w? sp i{M wo'..

(uzvh ufosq T[HfpH nze 232)d'jok

rqzE ;fs ;fJnk e' efoT[ ik ;w nto[ B e'fJ..fij Bfws eft B/ efjT[, ;[ d/j uzvek ;'fJ..

(uzvh ufosq T[HfpH nze 233)w[Zedh rZb fJj, fe @d/j# @f;tk# tkb/ ;t:? ftZu fFtk dk noE

d[ork GtkBh j? s/ fJj to wzrD tkbk ;kes wshnk (fFtk T[gkFe) @;:kw#eth j? fi; B/ fe fWFB ntsko d/ 2489t/A nze ftZu th y[b/-v[Zb/ FpdKftZu fJ;/ Gkt O gqrN ehsk j?, :Ek -

Ssqh e' g{s j" pkwB e' Bkfj, e? sg[ nkts j? i[ eo'A..no nT[o iziko fis' rqj e', s'fj fsnkr ejK fus sk w? Xo'A..np ohM e? d/j[ tj? jw eT[, i'T{ jT[ fpBsh eo i'o eo'A..ip nkT[ eh nT[X fBdkB pB?, nfs jh oB w? sp i{M wo'A..

fJe c'eh ftukofJe okrh ;ZiD Bkb d/j fFtk tkb/ ;tJhJ/ ;pzXh puB-fpbk; j'D

T[gqzs T[;B/ fJj sK wzB fbnk fe fFtk Fpd nekb p'Xe BjhA s/ Bk jhfJj ;tJhnk dFw/F fWs j? go Bkb jh T[; B/ fJj thuko gqrN ehsh fefJj ;tJhnk j[D nkw gqubs j' ikD s/ b'eh fJ; O dFw/F ouBk ;wMd/j'J/ nEkj FoXk ns/ nNZb ftFtk; Bkb gVQd/ jB, fJ; bJh fJ; d/ T[bNj[D e[M fbZyD-p'bD Bkb b'eK dh FoXk-ftFtk; N[ZN ikt/rk.

44 45

Page 23 www.sikhbookclub.com

Page 24: Dasam Granth Darpan

0 0

T[gq'es c'eh fijh thuko dk T[^so ft;Eko G? ekoD ;zy/geh o{gftZu fJj d/Dk fgnk fe nEkj FoXk d/ Bkb nEkj ;{M dk j'Dk T[; s'A th}o{oh j?, BjhA sK ;{MjhB FoXk O nzX-ftFtk; fejk ikt/rk.

Gbk ! e'Jh tho FoXk s/ nNZb ftFtk; Bkb w[bzw/ O ;'Bk ;wM e/]ohd bt/ sK eh T[j FoXk w[bzw/ O ;'Bk pDk d/t/rh < jofr} BjhA. sKs/ T[; nzX ftFtk;h O w[bzw/ dk :EkoE p'X ekoT[Dk fJe tZvk T[geko j't/rk, BjhA sK T[j tho b[ZfNnk ikt/rk.

fJe j'o jk;'-jhDh dbhbfJe t/oh r[od[nkok ekbh w;id, pk}ko ;hskokw, fdZbh ftZu fJe

okrh ;ZiD @d/j fFtk# ;tJhnk gVQB ;w/A ;zrs O fJj gq/oBk fdzdk ;h fe;fs-;zrhU, r[o{ ebrhXo ih feZv/ fgnko s/ T[sFkj Bkb @fFtk# (tkfjr[o{)s'A to wzr oj/ jB, nkU n;hA th ;ko/ ;fs;zrh wkJh-GkJh oZb-fwb e/ @fFtk#(nekb g[oy) s'A wzr eohJ/ fe d/j fFtk po w'fj fJj? HHHHH.

ehosB T[gqzs eEk eoB ;w/A fJ; fbykoh (w?A) T[gq'es ;tJhJ/ ;pzXhfdqFNKsK-gqwkDK d[nkok p/Bsh ehsh fe fJj ;tJhnk r[o{ d;w gksFkj dhpkDh BjhA s/ Bk jh dFw/F fgsk B/ f;tk d/th s'A e'Jh to wzfrnk ns/ f;tkdk noE th tkfjr[o{ BjhA Gkt fJj to f;tk (d[ork) d/ nokXe eth B/wzfrnk j? fJfsnkfde.

eEk ;wkgsh s'A fgS'A r[od[nko/ d/ fJe gqpzXe B/ w?AO fejk fe i'e[M s[;K do;kfJnk j?, T[j fpbe[b mhe j? fi; O wzB e/ n;hA nB[Gt eofbnk j? fe @f;tk# Fpd nekb p'Xe BjhA pbfe @f;tk# fJe d/th dk Bkwj?, go n;hA i/eo f;tk (d/th) O jh nekb g[oy ;wM e/ gVQd/ ojhJ/ sK ehjo} j?.

T[gq'es jk;'-jhDh ns/ fBg[z;e fijh dbhb dk T[^so jo ;{os;ze'ut/A nyoK ftZu fJj d/Dk fgnk fe i/eo e'Jh tho x[fbnk j'fJnk u{BkiK Mfrnk j'fJnk ;kp[D d[ZX ;wM e/ ghDk ukj/ s/ T[; O n;bhns dZ;e/ ;[u/s ehsk ikt/ fe ;ZiDK, fJj d[ZX BjhA, Mfrnk j'fJnk ;kpD j? gow?A fJ; O d[ZX ;wM e/ gh btK sK eh jo} j?. tko/ ikJhJ/ fJj' fijhnKdbhbK s'A.

fJE/ jh pZ; BjhA, eJh tho ;{M-jhD FoXk (nzX-ftFtk;) d/ gqGktj/m T[s/ fbyhnK c'ehnK ns/ jk;'-jhDhnK dbhbK okjhA T[gq'es gqpb ns/neZNt/A gqwkDK O eZND dk fpoEk jm eoB'A th BjhA ;zrd/.

nzseki' tho fFtk (fFt gsBh) noEks d[ork GktBh d/ T[gkFe ns/

r[opkDh s'A nfrnks jB Gkt fiBQK O r[opkDh torh nb"fee dks gqkgsBjhA j'Jh, T[j ;ZiD sK p/Fe fJ; @d/j fFtk# tkb/ rhs okjhA f;tk (d[ork)s'A to wzrD ns/ iroks/ eoB iK f;tk (d/th) dhnK G/Nk th gVQD, e'Jhjo} BjhA. go ;'e ! T[jBK okrh ;ZiDK ns/ gqukoe r[ow[yK T[s/ j? i' fJegk;/ r[o{ rqzE ;kfjp ih O gqrN r[oK dh d/j wzBd/ j'J/ T[; pkDh o{g r[o{dk j[ew ;[Dd/ jB fe -

d/th d/tk w{b[ j/ wkfJnk.. (wkM wjbk 3, 129)d/th d/tk g{ihn? GkJh fenk wkrT[ fenk d/fj..gkjD[ Bhfo gykbhn? GkJh ib wfj p{vfj s/fj..

(;'om wl 1, n;Ngdhnk 639)nEtk - wjk wkJh eh g{ik eo?.. Bo ;? Bkfo j'fJ nT[so?..s{ ejhns jh nkfd GtkBh.. w[efs eh pohnk ejk SgkBh..

(r'Av Bkw d/T[, 874)go d{i/ gk;/ T[;/ jh gqsZy r[o{ rqzE ;kfjp ih dh j}{oh ftZu @d/j

fFtk po w'fj# tkbk rhs (eth dh ouBk) okjhA M{w-M{w e/ @d[ork GtkBh#s'A to wzrd/ j'J/ nkgDh ;{M ns/ f;de dk gqrNktk eod/ jB.

;G s'A tX/o/ nBoE fJj fe fijVk r[o{ ebrhXo ;qh w[ypke u"gJhftZu fJj ;ze/s fdzdk j? fe -

nBjd o{g nBkjd pkBh..uoB ;oB fij p;s GtkBh..T[; gksFkj tb'A @d/j fFtk# ouBk dZ; e/ r[o{ gksFkj dh fBokdoh

ehsh iKdh j? pbfe ;fsr[o{ ih T[s/ fBow{b d{FD fJj bkfJnk iKdk j? fer[o{ gksFkj efjzd/ e[M j'o s/ eod/ e[M j'o ;B.

nNZb ftFtk; j? fe T[gq'es gqpb ns/ neZN gqwkDK O thuko e/r[ows ntbzph f;detkB okrh ns/ gqukoe tho fdqV fBFuk eo b?Dr/ fe@d/j fFtk# tkb/ ;t?:/ ftZu fby/ f;tk dk noE nekb g[oy p'Xe BjhA pbfefFt-gsBh d/th j? fi; d/ wjKekbh, ;hsbk, f;tk nkfde j'o th nB/eKBkw jB ns/ fJ; s'A to wzrD tkbk ;kes wshnk noEks wjKekb ns/ekbh dk T[gkFe f;nkw eth j?.

nzsw p/BshfiBQK okrh ;ZiDK, rqzEhnK ns/ gqukoeK O jo ;{os @d/j fFtk#

tkbk rhs gVQD dh bkb;k nEtk u;ek fgnk j'fJnk j't/, T[j tho p/Fef;tk d/ wzdo (d/th-d[nkfonK) ftZu ik e/ gVQ b?D go r[o{ rqzE ;kfjp dhj}{oh ftZu gVQDk sZsekb SZv d/Dk.

46 47

Page 24 www.sikhbookclub.com

Page 25: Dasam Granth Darpan

0 0

frnkB gqp'X

T[gq'es f;ob/y O ;kXkoB fdqFNh Bkb t/fynK fJj Gk;dk j? fefJ; ouBk ftZu JhFtoh frnkB gqp'fXnk j? ns/ @@gksFkjh 10## j'D s'A fJjgqshs j[zdk j? fe fJj pkDh dFw/F fWs j? go dhox ftuko ehfsnK fJ;ouBk ftubh ;wrqh @@JhFto frnkB## f;ZX BjhA j[zdh s/ Bk jh fJj ouBkdFw/F fWs j?. ekoD fJj fe T[gq'es f;ob/y Bkb @@;qh Gr"sh ;jkfJ## thfbfynk j? fi; s'A ;gFN j'fJnk j[zdk j? fe fJj ouBk T[; eth dh j? i'wjKekb ns/ Gr"sh d/th dk T[gkFe j?, fi;B/ fJ; ouBk dh ;cbsk fjsnozG ftZu @@;qh Gr"sh ih ;jkfJ## fby e/ nkgD/ fJFN Gr"sh s'A ;jkfJskwzrh j?.

fgS/ ojh gksFkjh 10 pkps thuko, T[; ;pzXh fJ;/ g[;se d/ w[Zygq:'iB (G[fwek) ftZu dZf;nk frnk j? fe d;w rqzE dh ;zgkdBk r[o{ebrhXo ih B/ nkg BjhA ehsh s/ Bk jh eoBh iK eokT[Dk ukj[zd/ ;B.

fJj th dZ; nkJ/ jK fe d;w rqzE d;t/A r[o{ ih d/ i'sh i'fs;wkT[D s'A th pj[s ;wK fgS/ ti{d ftZu nkfJnk j? fi; ftZu nv'-nZvfbykohnK B/ ty'-tZy phVK nzdo nkg'-nkgDh o[uh ns/ ;{M nB[;ko fiE/ nB/e gkmK ftZu nzso/ gk fdZs/, T[E/ f;ob/y d/D t/b/ th i'r-ni'r EktK dhthuko BjhA ehsh go @;qh Gr"sh ih ;jkfJ# ik @;qh Gr"sh J/ Bwj# w{bef;ob/yK s'A ntZF jh gqsZy j' iKdk j? fe fJj fWshnK Gr"sh T[gkFe ;kesethnK dhnK jB.

gkmeK dh frnks bJh ;zy/geh t/otk fJj j? fe fJ; ouBk d/ e[b336 nze jb ns/ d' Gkrk ftZu fJBQK dh tzv j? fiBQK ftu'A wjkekb ns/ekbh d/th d/ T[gkFe ;kes eth b/ 126 nze se wjKekb dh T[;sfs ehshj/ fit/A fe -

f;oz WhN Xkoh:z. fdB; W/s jkoh:z. (nze 18)fp;kb bkb b'uzBz. wB' iwkB w'uBz.;[Gzs ;h; ;[ gqGk. ufWs uko uzdek. (nze 19)

ezibe B?B, ezp rqht efN e/jo e[fiZo rtB.edbh, eoze, eog{o rfs fpfB nekb d{i' etZB. (nze 37);[Gzs dzs gsez. ibzs ;kw ;[ xNz. (nze 84);qh ;[ ;h; ;[G:z. xNke pkB T[Gh:z.ubzs dzs gzse. Gizs d/y ;[ dbz. (nze 86)Gkt l wjKekb ih dk w[eN t/y ;{oi dhnK feoBK bfiZs j[zdhnK

jB ns/ tv/-tv/ bkb B/sq jB eztb c[Zb torhnK nZyK, ;zy torh rqht(rodB), F/o tork bZe, jkEh torh ukb, eg{o fijh ;[rzXh, joB torhnKSkbK, fuZN/-fuZN/ tv/-tv/ dzdK dhnK gkbK, id'A wjkekb ih dzd eohud/ jBT[d'A G? yk e/ \"ik BZ; iKdhnK jB nkfde.

j[D t/yDk fJj j? fe T[^s/ dZ;hnK fBFkBhnK fe;/ Foho Xkohftnesh dhnK j' ;edhnK jB iK r[o{ nekb g[oy fBozeko dhnK.

ntZF wzBDk gt/rk fe fJj fBFkBhnK ;kes wshJ/ ethnK d/ fJFNwjKekb dhnK jB ns/ fJ;/ wjKekb O ;kes b'e fBozeko, fBofteko,nekb n;e/s, yVrgkB nkfde BktK Bkb ;zp'Xd/ fit/A fe @jwoh eo' jkEd? oSk# tkbh u"gJh ns/ j'o th eJh EKJh fJ;/ g[;se ftZu dZf;nk frnkj?.

fJ; s'A nZr/ 126t/A pzd s'A 130t/A nze se nkswk okw dhnKgqwkswk s'A Grts rhsk d/ fJFkfonK T[̂s/ nXkfos eth tb'A g[ZSK jB HHHHT[gqzs :[fXFZNo nkfde gkvtK tb'A oki;{n ns/ nk;Pw/X iZr fby/ jB, fcookik gqhSs tb'A rZiw/X ns/ T[;d/ g[Zso okik iBw/ik tb'A nfj (;oZg)w/X iZr dk toBD j?.

B'N - T[gq'es iZrK ;pzXh fJ;/ g[;se ftZu @uko iZr# f;ob/y j/m;ze'utK t/otk j?.

fco iBw/ik d/ g[ZsoK tb'A ehs/ g;{w/X iZr ns/ nkg' ftubhbVkJh-fGVkJh do;k e/ 336 nze T[s/ eth b/ frnkB gqp'X tkbh ouBk dh;wkgsh ehsh j?. fi; s'A ;gFN j'fJnk fe r:kB gqp'X tkbh ouBk JhFtohr:kB BjhA s/ Bk jh r[o{ dFw/F ih fJ; d/ ofusk jB.

r:kB gqp'X ftub/ iZr:r[o{ xo ftZu n;Pw/X ri w/X nkfde c'eN eow fwZE/ rJ/ jB, fiBQK

dk ;p{s gkme r[opkDh ftu'A nB/eK EkJhA t/y ;ed/ jB, :Ek -n;[w/X irB/.. s[bk g[oy dkB/.. gqkr fJ;BkB/.. 1..sT[ B g[ifj jfo ehofs Bkwk..ng[B/ okwfj Gi[ o/ wB nkb;hnk.. 1.. ojkT[..

48 49

Page 25 www.sikhbookclub.com

Page 26: Dasam Granth Darpan

0 0

(okr r'Av pkDh Bkw d/T[ ih eh xo 1, 873)g[Bk

pBko;h sg[ eo? T[bfN shoE wo?nrfB dj? ekfJnk ebg[ ehi?..n;[w/X ir[ ehi? ;'Bk roG dkB[ dhi?okw Bkw ;fo sT{ B g{i?..

(okwebh Bkw d/T[ ih eh, 973)g[Bk

;fG shoE tos ir[ g[zB s['bkjk..jfo jfo Bkw B g[ifj g[ikjk..

(i?s;oh wl 4, 699)g[Bk

j'w, iZr, G'r, BJht/d e? nB/e g{ik,ig[, sg[, ;ziw, nB/e g[zB dkB e?..ib, Eb, fro, so, shoE, GtB G{n,fjwkub Xkok nrq nogB gqkD e?..f;wos, g[okB, p/d, Fk;sq, ;zrhs pj[,;ji ;wkX ;kX e'N i'r fXnkB e?..r[of;Zy ;kX ;zr fBwfye gq/w go?,tko vfoT[A fBrq fj jZm e'NB e'NkB e?..

(GkJh r[odk; ih)fJfsnkfde iZr ns/ eow-eKvK dk r[o{ xo ftZu w[Zb eZuh e"vh th

BjhA, gqzs{ d;w rqzE ftubh frnkB gqp'X Bkw dh ouBk (i' ;\k 127 s'A nozGj' e/ 155 #s/ w[Zedh j?, fi; d/ 336 nze jB) ftZu oki;{n ns/ n;Pw/X sEkrZiw/X g[Bk nfj (;og) w/X uko iZr fby/ jB i' g[okDe rg"fVnK O thfgZS/ ;[ZNd/ jB, fiBQK dk t/otk e/tb tzBrh wksq jh j/m fdZsk iKdk j? -

oki;{n iZrgKvtK tb'A i' gfjbK oki;{n iZr ehsk frnk, T[;dk E'Vk fijk

t/otk d;w rqzE d/ jkwhnK O T[u/uk dZf;nk iKdk j?. T[j w/o/ tho fXnkBBkb gVQB :Ek -

eo'VK foZsi (for t/d nB[;ko iZr eokT[D tkb/ pqkjwD) ns/eo'VK jh eJh-eJh iksK d/ j'o pqkjwD ;Zd/ rJ/ HHHH fJe-fJe pqkjwD O ;"-;" jkEh ns/ ;"-;" oZE s/ d'-d' j}ko x'V/ sEk ;'B/ d/ f;zrQK Bkb iVhnKj'JhnK uko-uko j}ko wfjyhnK (wZMK) s/ Bkb jh jo/e pqkjwD O fJe-fJe

Gko (YkJh-YkJh wD gZek) ;'Bk HHHH o[ew (uKdh)HHHH sKpkHHHHH nzBHHHH o/Fwhp;sq nkfde fJsB/ fdZs/ i' wzrs/ th oki/ j' rJ/.

uko e'jK ftZu jtB-e[zv pDkfJnk, fJe j}ko goBkbk nkj{shnKtk;s/ btkfJnk, fJe-fJe goBkb/ ftu'A jkEh d/ ;[zv fisBh tZvh fxT[ dhXko jho/, w'sh, e;s{oh nkfde ;[rzXs ;wZrqhHHHH ;w{j shoEK dh fwZNhHHHH ns/;ko/ w[beK dhnK beVhnK sEk ;ko/ w[beK dh nZr, jo d/F dk gkDh nkfdet;s{nK fJesq ehshnK rJhnK, :Ek -

e'fN e'fN p[bkfJ fosZi e'fN pqjw p[bkfJ..e'fN e'fN pBkfJ fpziB G'rhnfj pj[ GkfJ..iZsq sZsq ;wrqek ej{z bkr j? fBqgokfJ..oki;{ fJe efj br/ ;G Xow e' fus ukfJ.. 142..J/e J/e ;[toB e' fdi J/e dhi? Gko..J/e ;T[ ri J/e ;T[ ofE d[fJ ;jz;q s[yko..;jz;q us[o ;[toB f;zrh wfjydkB ngko..J/e J/efj dhihn? ;[B oki oki nT{sko.. 143..;[toB dkB ;[ o[ew dkB ;[ sKpq dkB nBzs..nzB dkb nBzs dhis d/y dhB d[ozs..p;sq dkB, gNzpo dkB, ;[ F;sq dkB fdjzs..G{g fGZSe j'fJ rJ/ ;G d/; d/; d[ozs.. 144..usq e'; pBkfJ e[zve ;j;q bkfJ goBko..;j;q j'w eo? br? fdi p/d fpnk; nT[sko..j;s ;[zv gqwkB fxqs eh gos Xko ngko.. 145..j's G;w nB/e fpziB bgN, MgN eokb..fwqsek ;G shoE eh ;G shoE e' b? pko..ek;Nek ;G d/; eh, ;G d/; eh fiT{Bjko..eKs GKsB e? wjko; j'whn? fsj wkfj.. HHHHH146..

n;Pw/Xc/o e? ;G d/; w? j? (x'Vk) wkfoU wZy ikfJ..ekN e? fsj e' sp? gb (wk;) e? eo? us[ GkfJ..J/e fpgqB, J/e SsqB, J/e fp;sqB dhB..usq nz; pfu:' i[ sK s/ j'w w? tj ehB.. 155..Gkt - x'V/ dk wk; fJe fjZ;k pqkjwDK ns/ SsqhnK, fJe-fJe fjZ;k

iZr ftZu p?m/ j'J/ ;kfonK b'eK B/ yKdk. sEk u"Ek fjZ;k nrB ftZu j'w ehskfrnk.

50 51

Page 26 www.sikhbookclub.com

Page 27: Dasam Granth Darpan

0 0

B'N - x'V/ dk wk; ykDk gVQ e/ gkme n;uoi Bk j'D feT[Afe x'Vkwko e/ ykDk sK fes/ fojk, d;w rqzE ftZu fby/ nB[;ko ekbh d/th(wjKekbh) ebeZs/ tkbh d/ GtB ftZu ;kb d/ ;kb wfjyk (G?A;k) Gkt M'Nkwko e/ G/N eoB fgS'A yKd/ jB, :Ek -

wfjyk;[o eZj wko efo gqc[bsGh ir wkfJ..sK fdB s/ wfjy? pb?, d/s irs ;[y gkfJ..

(uzvh ufosq nfXnkfJ 1, nze 38)e/tb G?A;k jh BjhA @gF{ w/X# iZr ftzu jkEh, y's/, peo/, foZS, G/v,

rT{nK nkfde g{zS tkb/ ikBto wko/ iKd/ jB.rZiw/X

fuZN/ dzdK tkb/ nBfrDs jkEh j'wB tk;s/ HHHHnZmK e'jK ftZu e[zvpDkfJnk HHHHHnZm j}ko foZsi (iZr eokT[D tkb/ pqkjwD) ns/ nZm bZy j'opqkjwD p[bkJ/ HHHHnZm j}ko goBkbk fiBQK okjhA jkEh ;[zv fisBh fxT[ dhXko gkJh rJh, :Ek -

n;N ;jz;q p[bkfJ foZsi[, nFN bZS fdikB..GKs GKs pBkfJ e? sjK nFN ;jz;q goBko..j;s ;[zv gqwkB skwfj j'whn? fxqs jko.. 158..

nfj (;og) w/Xoki/ iBw/ik B/ nkgD/ fgsk oki/ gqhSs dk sZSe ;og s'A pdbk

b?D fjs nfjw/X iZr nozfGnk, :Ek -fgso e/ pZX e'g s/ ;G fpgq bhB p[bkfJ..;og w/X eo:' br/, wZy xow e/ fus ukfJ.. 164..J/e e'; gqwkB b" wZy e[zv ehB pBkfJ..wzsq ;es eoB? br/ fsj ;og e'N ngko..isq ssq T[mh i?s X[B Gw, G{o T[dko.. 166..Gkt - fJ; jtB-e[zv ftZu wzsqK dh Fesh Bkb eo'VK ;Zg nk e/ fro/

s/ ;VB bZr/ i' fe fJe jZE-d' jZE s'A b? e/ j}ko-j}ko jZE bzw/ sEk S'fNnKs'A S'N/ nzr[FN gowkD (jZE d/ nzr{m/ fisB/ S'N/) HHHHHfco ;zfvnK s'A tZv/j}ko-j}ko, d'-d' j}ko, fszB-fszB j}ko :'iB bzw/ s/ u"V/ ;Zg nk e/ ;VBbZr/ (nze 167 s'A 171)

B'N - eth ih B/ fJe e'; (e'j) dk jtB-e[zv dZf;nk j?, gqzs{ d'-d', fszB-fszB j}ko :'iB bzw/ ;Zg e[zv ftZu ;Vd/ fby/ jB, fesBk jk;'-jhDkM{m j?.

j[D fJBQK ftdtkB ;ZiDK (i' ;koh ouBk r[o{ ebrhXo ih dh dZ;d/jB) s'A g[ZfSnk ikt/ sK eh fJj ;kok fwfEnktkd dFw/F ih dh jh ouBkdZ;Dr/ iK r[o{-tke nB[;ko fJj efjDr/ -

ebo[ y/s[ b? e{V[ iwkfJnk ;G e{V? e/ ybtko/..(BN wjbk 4, 981)

52 53

Page 27 www.sikhbookclub.com

Page 28: Dasam Granth Darpan

0 0

f;nkw ns/ okw eth

pfbjko ikJhJ/ T[BQK fbykoh ;ZiDK s'A fiBQK f;nkw, okw nkfdeethnK dh d;w rqzE ftu nkJhnK ouBktK i' nB/eK EkJhA g[Bo T[esh d'F,n;zGt d'F, nFbhb ns/ ekb-Gzr nkfde nB/eK d'FK dhnK GohnKfgNkohnK fBoh-g[ohnK eg'b ebgBktK O th r[o[ ebrhXo ih dh pkDh f;ZXeoB fjs @e[\or' e[\okD?# r[o{ tke nB[;ko j/m fbfynk fJj e[\o s'fbnkfe f;nkw ns/ okw r[o{ r'fpzd okfJ iK r[o{ r'fpzd f;zx ih dk s]Zb; GktT[gBkw ;h.

T[^s/ fby/ fjwkbk fiZv/ M{m O ;Zu do;kT[D fjs fJe nihp ns/jk;'-jhDh fBg[z;e fijh dbhb fJj xVh fe fit/A fjzd{ shthnK nkgD/ gshns/ i/m sEk ;[jo/ dk Bkw ;gFN o{g ftZu BjhA b?AdhnK, fst/Awksk BkBehih d/ gsh ns/ wksk r[ioh ih d/ ;[jo/ dk Bkw jor'fpzd j'D eoe/ r'fpzdf;zx iK r'fpzd okfJ Bkw th jfor'fpzd Bkb fwbdk-i[bdk ;h, sd/ wkskBkBeh ns/ r[ioh ih r'fpzd okfJ O f;nkw ns/ okw efj e/ p[bkT[AdhnK;B.

fBoDkT[gq'es ftdtkB ;ZiDK B/ fJj BjhA ;'funk fe gfjbK sK fjzd{

shthnK dh t/y'-t/yh ;"jo/ nkfde dk Bkw Bk b?Dk f;Zy wfs nB;ko fBo'bGow ns/ tfjw j?.

d[ik, fjzd{ shthnK ;"jo/ nkfde dk Bkw ;gFN o{g ftZu BjhAb?AdhnK, gqzs{ E'Vk-pj[sk nzsok gk e/ fwbdk-i[bdk Bkw b? b?AdhnK jB, gojfor'fpzd ns/ r'fpzd okfJ ftZu sK gfjbK jh coe j?.

shik, r'fpzd okfJ Bkw d'jK wksktK B/ nkg jh ofynk ;h. i/wksktK O fjzd{ shthnK tKr{z r'fpzd okfJ Bkw p[bkT[D ftZu ni'rsk Gk;dhsK T[j e'Jh j'o Bkw th oy ;edhnK ;B, Gkt T[BQK B/ r'fpzd okfJ BkwoZyDk jh BjhA ;h.

u"Ek, i/ d[oiB s'F fB:kfJ nB[;ko T[gq'es ebgDk :EkoE jh;wM bJh ikt/ sK f;nkw ns/ okw, d' BktK dh eh b'V ;h <

B'N - fJj sK j' BjhA ;edk fe f;nkw s'A ngGqz; j' e/ okw iK okws'A f;nkw pD ikt/, feT[Afe f;nkw s'A ;kw sK pD ;edk j? go f;nkw s'Aokw iK okw s'A f;nkw edkfus BjhA pD ;edk.

gzitK, f;nkw ns/ okw d'jK ethnK O jh r[o{ ih dk T[gBkw dZ;Dtkbh ebgDk (i' T[̂ek jh n:'r ns/ jk;'-jhDh j?) ed/ E'V/ fuo tk;s/ wzBth bJh ikt/ sK th T[gq'es fbykoh ftdtkBK O ;cbsk BjhA j' ;edh.ekoD fJj fe T[gq'es f;nkw ns/ okw s'A tZyok fJe ekfb Bkw eoe/ j'oshik eth th j? (t/y' fsqnk ufosq 195, nze 29).

nfs pZo e? Gkoh i[M:' sBe B w'o:' nzr.;[ eft @ekfb# g{oB G:' sp jh eEk gq;zr.S/tK, id dFw/F ih dh pkDh dh eft ;ze/sh w'jo Skg gqsZy jh

;qh w[ytke gksFkjh 10 j?, sK j'o fe;h ebgDk dh r[zikfJF jh BjhAofjzdh.

;ZstK, f;nkw-okw nkfde ethnK dh j'Ad d/ nB/eK fJfsjk;e;p{s th fwbd/ jb fit/A fe wfjwk gqekF tkose (i' ;zws 1798 fJjfbfynk frnk ;h) ftZu f;nkw, okw ns/ ekfb sEk BB{nK p?okrh nkfdeethnK d/ Bkw ;gFN jB.

fco ;zws 1833 O Szd'-pzdh ftZu fby/ wfjwk gqekF nzdo th pktk;o{g dk; ih GZbk B/ T[gqes ethnK dh j'Ad dh g[FNh ehsh j?.

r[owfs ;[Xkeo ns/ wjkB e'F i' d{ih tko pohe NkJhg ftZuSZg/, d/ gzBk 894 ftZu 13 Bzpo #s/ f;nkw, 49t/A Bzpo #s/ okw ftZu GkJh ekBQf;zx ih BkGk B/ th T[gq'es f;nkw, okw nkfde eth wzB/ jB.

e/tb fJsBk jh BjhA ;zws 1900 s/ 1905 d/ bkr/-ukr/ ftb;B,efBzxw nkfde fbykohnK B/ th nkg'-nkgDhnK ouBktK ftZu f;nkw, okwnkfde eth jh f;ZX ehs/ jB.

fJE/ jh pZ; BjhA, o'gV fBtk;h okw eth (fi;B/ ekft sozr nkfdej'o th eJh ouBktK ehshnK jB ns/ r[o{ ih dk ;wekbh th ;h) B/ nkgD/ekft sozr ftZu nkgDh j'Ad dk fJj ;p{s th fdZsk j? fe l

pqkjwD fsqZyk pz; w?A e/;t ;[s eft okw..o'gV w?A Gkyk eoh eft sqzr Xfo Bkw..i/ ni/ th e;o j? sK t/y' fsq:k ufosq 18tK l

54 55

Page 28 www.sikhbookclub.com

Page 29: Dasam Granth Darpan

0 0

eEk ;sqjthA okw eft, T[uoh fjs fus bkfJ.pj[s eEk pzXB Bfws wB w' eo:' T[gkfJ.fJj Sb S?bh S?b ;[ Sfb gfs e' rJh.;[ eft f;nkw fJj eEk sp? g{oB GJh.

(ufosq 227 nze 1)f;nkw eth B/ th fWFBktsko/ SzdK ftZu 2489t/A Szd nzdo y[b/-

v[bQ/ o{g ftZu dZ; fdZsk fe lSZsqh e' g{s j"A pkwB e' Bkfje? sg[ nkts j? i[ eo'A HHHHi/ ni/ th ;w[Zuk d;w rqzE dFw/F fWs do;kT[D tkb/ ;fseko i'r

ftdtkBK dh s;Zbh Bk j't/ sK pkpk ;[w/o f;zx d/ fby/ @r[o{ gd gq/w gqekF#dk gzBk 332 nze 9 ftZu j/m fbfynk gqwkD gVQ t/y b?D l

;:kw okw ;fsr[o e/ fgnko/.nzs ozr ;G r[B fBoXko/.w[Zedh rZb fJj fe fJfsjk;e gy'A T[bN ns/ f;Zy wfs fto[ZX

T[gq'es eZuh-fgZbh dbhb okjhA wksk BkBeh ns/ r[ioh ih tb'A dFw/F ihO f;nkw ns/ okw efj e/ p[bkT[D tkbh ekY T[BQK us[o fbykohnK tb'AfJ; bJh j? fe fe;/ Bk fe;/ sohe/ d;w rqzE ftubh ethnK dh ;koh dh;koh ouBk (fpoEk eg'b ebgDk) dFw/F fWs wzBh ikt/ feT[Afe f;nkw,okw nkfde ethnK dh tZyoh j'Ad d/ j[zfdnK fJj fpoEk T[̂ dw f;o/ BjhA ;huVQ ;edk Gkt ;w[Zuk d;w rqzE dFw/F fWs f;ZX BjhA j' ;edk ;h.

gkmeK dh frnks fjs fJj dZ;Dk th }o{oh j? fe T[gq'es ethnKB/ toDe, wkfsqe ns/ ;wZ;:k g{osh nkfde nB/eK SzdK d[nkok fiE/nkgDh ekft fBg[zBsk do;kJh j?, T[E/ g[Bo[esh ns/ n;zGt sEk ftF/F eoe/ekbGzr (;w/A d/ T[bN nkfde d'FK tZb T[̂ek jh fXnkB BjhA fdZsk fit/A fe;fsi[r dh bVkJh ;w/A ;Pk; phoi d?As d/ w{zj ftubh jtkV ftu'A ebi[rftZu j'J/ F/yK, w[|bK ns/ gmkDK nkfdeK dk g?dk j'Dk s/ sq/sk ftZu j' r[}o/okik ox[ ;pzXh ns/ w[jzwd ;kfjp sEk Grs okwk Bzd nkfdeK d/ jtkb/d/D s'A ;gFN j?.

;Zu g[S' sK T[gq'es jtkb/ fJj' fij/ n;zGt ns/ fJfsjk;e gy'AT[bN fJj' fij/ jk;'-jhD/ jB fit/A e'Jh g';sh nwb ftZu r[ZN j' e/ fJj ej/fe id'A w/o/ tv/-tv/o/ izw/ ;B T[d'A w?A eko ftZu p?m e/ ;?o eoB iKdk ;K.

d;w rqzE ftubhnK BF/ gq/oe ouBktK

;kv/ d/F ftZu gqzgok s'A jh nB/eK wZs gqufbs j[zd/ nkJ/ jB ns/Bkb-Bkb ]sw th j[zd/ rJ/ fiBQK ftu'A @@yN[ do;B Gqws/ fcofj Bj fwfbhn?G/yz## r[o{-tke nB[;ko j/m fby/ 6 wZs gqf;ZX jB, :Ek -

1H i'rh, 2H izrw, 3H ;zfBnk;h, 4H ;o/tV/, 5H p'Xh 6H p?okrh.i'r wZs fFtih s'A ufbnk i' 12 Fq/DhnK ftZu tzfvnk frnk.;zfBnk;h dZsk sq/n s'A nozG j'fJnk fi;dh tzv dZ;K fjZf;nK ftZu

j' rJh, :Ek l@pkoj wfj oktb (i'rh) yfg iktfj uj[ fSn wfj ;zfBnk;h#i'rhnK d/ 12 fcofenK ftu'A fJe nx'V (nx'oh) gzEh fcoek j? i'

nkw s"o #s/ w?bk (rzd) wk;, wdok nkfde tosdk j?, wjKekbh (ekfbek)ns/ fFtih sEk G?o'A dk T[gkFe j'D ekoD Gzr, Fokp nkfde BfFnK dhtos'A pj[s eodk j?, pbfe Gzr ghD bfrnK gfjbK Gzr dh wjZssk rzrs'A th nfXe do;kT[Adk j?, :Ek l

Gzr rzr d' pfjB j?A s[w ofjsh fFt e/ ;zrjZvh ykDh rzr s{z bZv{ ykDh Gzrz.B'N - j[D sK f;Zy gzE O ebzes eoB tkb/ ;kv/ eJh Xkofwe nkr{

th Gzr O ;r'A ;[y fBXkB dg gdth d/D'A th bfiZs Fow;ko BjhA j[zd/.T[gq'es nx'o gzEhnK ns/ tkw wkorhnK sEk sKfsqeh ws Bkb

fwbdk-i[bdk fJe ;kes ufbnk ;h i' wjKekb ns/ wjKekbh (ekfbek) dkT[gkFe j'D eoe/ wdok (Fokp) nkfde BfFnK O gkg dh Ekt/A g[zB ;wMdkj?, ekoD fJj fe fJ; wZs d/ wzB/ j'J/ Xow g[;se @e[b gqdhg szsq# ftZufbfynk j? fe sKfsqe wZs ntbzphnK O wdok nkfde BfFnK dh ed/ thfBzdk BjhA eoBh ukjhdh feT[Afe wdok gzi w[ekoK (wzw/ nZyo Bkb p'b/ ikDtkbhnK gzi t;s{nK wdok, ws;Z:, (wZSh) wk;, w?EB (fiB;h fwbkg), wdqk(G[Zi/ j'J/ fuVt/ ns/ eDe S'b/ nkfde p/oVk) ftu'A fJe w[eko j?.

fJj fcoek w{osh g{ik BjhA eodk pbfe w{osh g{ik dh Ekt/A gqsZy56 57

Page 29 www.sikhbookclub.com

Page 30: Dasam Granth Darpan

0 0

jh fJ;sqh-g[oF d/ o{g ftZu thoi fdZsk iKdk j?, Gkt fJj fe ;kes wZs thtkw wkorhnK Bkb fwbdk-i[bdk BFZJh ns/ ftGukoh fcoek j?.

sd/ jh fJj b'e ri-tZi e/ efjzd/ jB fe @ghsPk, ghsPk, g[B ghsPk,:k ts gssh G{s b/# Gkt, Fokp shU, fco ghU, w[V ghU id'A se XoshT[^s/ fvZr Bk gt' T[d'A se ghsh jh ikU.

fJBQK d/ fBFu/ nB[;ko ;z;ko dh e'Jh t;s{ th fxqDk:'r BjhA ns/e'Jh nfijk Fpd BjhA fi;d/ p'bD ftZu Fow eoBh gt/ ;r'A i' wB[Zy fxqDkiK Fow eo/, T[;O gF{ frfDnk iKdk j?.

fJE/ jh pZ; BjhA, d;w rqzE ftZu fby/ nB[;ko ;kes wshnk ethBF/ ofjs gqkDh O y's/ (rX/) dh pokpoh fdzdk j?, :Ek l

pkjB ;hsbk ;h ;'ch eh rfs.T[gq'es ;kes ws epho ih d/ ;w/A pj[s c?fbnk j'fJnk ;h, sd/ jh

Grs ih B/ fejk ;h lepho p?;BT[ eh e{efo Gbh ;kes eh p[oh wkfJ..Uj fBs ;[B? jfo Bkw i;[ T[j gkg fp;kjB ikfJ..

(;b'e Grs epho ihT[, 1367)epho ;kes ;zr[ B ehihn? d{ofj ikJhn? Gkfr..pk;B[ eko' go;hn? sT[ eS[ bkr? dkr[..

(;b'e Grs epho ihT[, 1371)epho ;kes s/ ;{eo Gbk, oky? nkSk rkT[..T[j ;kes[ pg[ok wfo rfJnk e'fJ B b?j? BkT[..

(;b'e epho ihT[, 1372)r[o{ noiB d/t ih B/ th rT[Vh okr ftZu c[owkfJnk j? ljfo e/ dk; f;T[ ;kes Bjh ;zr[..

Uj[ fpyJh U;[ okw e' ozr[.. (198)c/o d/trzXkoh ftZu th efjzd/ jB feT[bNh o/ wB T[bNh o/..

;kes f;T[ efo T[bNh o/.. (535)pZ; ! T[^s/ fby/ nB[;ko ;kes wshJ/ f;nkw nkfde ethnK dh

ouBk d;w rqzE nzdo pfusq BkNe, uzvh ufosq, fWFBktsko/ Szd, fsqnkufosq nkfde ftu'A t/y e/ gkmeK O nkgD/ nkg jh fBFuk j' ikt/rk fe fJjouBktK dFw/F fgsk dhnK BjhA pbfe T[gq'es ;kes wshJ/ ethnK dhnKjB i' fBo'b BF/ gq/oe jh jB.

fiBQK ;ZiDK O d;w rqzE t/yD dk ;wK Bk fwb/ iK ;wM Bk ;eD,

T[j tho ;zy/g o{g ftZu j/m fby/ nB[;ko ikDekoh b? ;ed/ jB, :Ek -eth nkgD/ fJFN wjKekbh (ekfbek) dk ;o{g toBD eoB ;w/A

fbydk j? fe wjKekb ih nkgDh gsBh wjKekbh ;w/s Fokp gh e/ w;s j'J/j'J/ fJzi GZGed/ jB fit/A izrb ftZu F/o dk pZuk GZGedk j?, :Ek -

wdok eo wZs wjK GGZez. pB w? wB' pkx puk pZpez.(pfusq BkNe, fXnkfJ 1, nze 53)

j'ontZXgsh okik fpyZGq BkE dh ezfBnk ftnkj[D T[gqzs fWFB ih B/

g';s, Gzr ns/ n\hw SZeh, fco Fokp ghsh, :Ek -g';s, GKr, n\hw xB' wd ghtB e? fsB eki wzrk:'.

(fWFBktsko/ Szd 2112)fco okwiBhnK (eziohnK) BZukJhnK ns/ T[BQK O pj[s XB d/D

T[gqzs noiB O Bkb b? e/ G'iB SZeD rJ/, T[E/ fco g';s s/ Gzr ghsh,n\hw SZeh, Fokp gh e/ BfFnK ftZu w;s j'D fgS'A noiB O fejk fepqjwk B/ ;Zs ;w[zdqK ou/ go nmtK ;w[zdq Fokp dk pBkT[D s'A feT[A y[zM frnk,:Ek -

fsB e" pj[ d? ;zfr gkop (noiB) b?jfo G'iB eh G{n w? gr Xko:'.g';s, GKr, n\hw wzrkfJ,gh:' wd F'e fpdk efo vko:'.wZs j' uko'A Jh e?\B ;"A;[s fJzdq? ;' fJw f;nkw T[uko:'.ekw eh:' pqjwk xfN feT[A,wdok e' Bk nkmt/A f;zX ;tko:'.

(fWFBkH Szd, nze 2115)T[gq'es g[ZS dk T[̂so noiB B/ fJj fdZsk fe iVQ pfjwD (pqjwk)

fJBQK o;K dh wfjwk O eh ikDdk ;h, :Ek -sp gkoE efo i'fo e? jfo f;T[A ej:' ;[BkfJ..iV pQkwB fJB o;B e' ikB/ ejk T[gkfJ.. (nze 2116)B'N - f;nkw eth fbydk j? fe -@d;w eEk Gkr"s eh Gkyk eoh pBkfJ# (nze 2491)Gkt - w?A e[M fbfynk j? T[j Gkrts (g[okD) d/ d;t/A ;ezX dk

Nhek ehsk j?.

58 59

Page 30 www.sikhbookclub.com

Page 31: Dasam Granth Darpan

0 0

gkmeK O fBFuk j't/ fe ;qh fWFB ih dk T[gq'es BfFnK O tosDks/ w;s j'Dk nkfde ;qhwd Gkrts g[okD ftZu fes/ ozue wkso th f}eoBjhA ns/ ntZXgsh dk Bkw th @fpqyZG BkE# BjhA pbfe @BrBkfis# j?.t/y' ;qh wd Gkrts g[okD d/ d;t/A ;ezX ftu'A 58t/A fXnkfJ d/ ;b'e Bzpo32 s'A 58 se.

sK s/ fJj e'o/ dk e'ok M{m f;oc Gzr-Fokp nkfde BfFnK dhwjZssk do;kT[D fjs eth B/ nkgD/ tb'A fbfynk j?.

;Zu g[S' sK fJ; ouBk d[nkok eth B/ wjkoki fWFB tor/ ntskoO th Gzrh Fokph do;k e/ Gzrh-g';sh nkfde nwbh sK fes/ oj/ Xkofweo[uh tkb/ fWFB GrsK O th BFZJh j'D dh jZbQk-F/oh fdZsh j?.

;G s'A tX/o/ ;'e fJj fe ;kv/ e[M ftdtkB ;ZiDK B/ d;w rqzEftub/ T[gq'es BF/ gq/oe fwfEnktkd O dFw/F fWs do;kT[D dk fpoEkisB pbfe x'o ngokX ehsk j?.

nZr/ ub'okik ghns nwb ;G Gkoh.GKfs GKfs f;T[A G'rs Bkoh.g';s GKr, n\hw uVQkt?.fgnkb/ gh guk;e[ ikt?.

(sqhnk ufosq 245, nze 3)j'o t/y'

fJe BfFnK dh gq/wD @oZ; fsbewzioh# tb'A nkgD/ gsh O BZFJhpBkT[D fjs BfFnK ofjs gqkDh O ;hsbk dk tkjB (rZXk) se th efjzdhj? HHHHH T[;dk gsh BfFnK d/ n"r[D dZ;dk j? HHHH fsbe wzioh BfFnK d/ r[DtoBD eodh j'Jh fsE'A se efjzdh j?, fit/A fe -

GKr goy t? fg:fj Grs jo eh i/ eojhA.GKr Gys t? g[oy fe;{ eh nk; Bk XojhA.nwb fg:G s/ pho pos fiB fsqD w;se go.s/ fenk ght?A GKr oj? seoh fiB e? eo.

(ufosq 245 nze 13)w{oSs j' iKdh j?, gsh T[; O T[mk e/ Xhoi fdzdk j? HHHH fco T[j

gsh O pqjw G'i bJh gq/odh j?, G'iB ;w/A T[j ;G G'iBK ftZu Gzr fwbk fdzdhj?, gsh p/j'F j' iKdk j? s/ fsbe wzioh BZFJh s/ ftFJh oki/ Bkb BZ; iKdhj?. (fsqnk ufosq 245, nze 34)

B'N - fJ; ufosq ftZu }ok eth dk c?;bk Gh gVQ' -us[o Bkfo pj[ GKfs ojh ;wMkfJ efo..w{oy Bkj (gsh) B ;wM:' T[m:' fo;kfJ eo..

j'ookik ;[wZs ;?B dh ezfBnK @oD yzG ebK# B/ nkgD/ ftZfdnk r[o{ f;t

T[gkFe O wjKekb dk T[gkFe pDkT[D bJh pj[s bzwh u"Vh uouk s'A fgS/Bdh ftZu ;[ZN e/ 800 r'sk fdZsk.B'N - e'Jh ikD/ oD yzG ebK B/ 800 r'sk d/D tkb/ r'fsnK dh

frDsh eoB bJh eth ih dh fvT{Nh bkJh j'Jh ;h.fco oZp ikD/ 800 r's/ ykD tkbk fJsB/ r's/ yk e/ ihT[Adk fet/A

fojk.fco eh ikDhJ/ ;kv/ ;fseko :'r ftdtkB fbykohnK B/ d;w rqzE

tkb/ T[gq'es rg"fVnK dk fbykoh nG[Zb r[o{ ebrhXo gksFkj fejVhnkekF-pkDh ;[D e/ fbfynk j?.

fJE/ jh pZ; BjhA oD yzG ebK B/ r's/ d/D fgS'A fFt T[gkFe O fJjXweh fdZsh fe wjKekb ih dk T[gkFe pD, BjhA sK w?A nkgD/ fgsk OejKrh fe fJ; B/ w/oh fJZ}s O jZE gkfJnk j?, :Ek -

ejh e[nkfo fgs[ gfj w?A i? j"A,s?A w[fj vkok jkE ps? j"A..s/o/ d'B' jkE eNkT{A,s"A okik eh ;{sk ejkT{A..

(fsqnk ufosq 266, nze 121)fJj ;[fB pks fwZ;q vo g:'.bkrs gkfJ e[nkfo e/ G:'.;'T{ eo'A s[w i' w[fj T[uko'.s[w fBi[ fi: s/ e'g fBtko'.. (nze 122)oD yzG ebKgkjB eh g{ik Bfj efo:?.wjKekb e/ gkfJB gfo:?. (nze 123)sp fdi wjKekb e' Xok:'.;fosk wfj gkjBB pjk:'. (nze 124)

d'jokfJj Sb ;" fw;ofj Sbk gkjB dJ/ pjkfJ.

60 61

Page 31 www.sikhbookclub.com

Page 32: Dasam Granth Darpan

0 0

wjKekb e' f;y: efo wdok, GKr fgtkfJ.(nze 125)

j'ot/y' fsqnk ufosq 403 fi; d/ 29 nzefVnK ftu'A ft;Eko G? ekoD

e/tb d' nzefVnK dk ;koKF -;[Go ;/i T[go p?mk:'. GKr, n\hw, Fokp wzrk:'.

(nze 8)g';s, GKr, n\hw, Fokp.ytkfJ s[w? sp nkg[ uV? j"A. (nze 13)fJfsnkfde d;w rqzE ftubhnK BF/ gq/oe fWshnK d/ Gzvko ftu'A

ft;Eko G? ekoD e/tb tzBrh wksq jh ikDekoh do;kJh j?.nNZb ftFtk; j? fe ;{M-p{M tkb/ f;detkB gkme T[gq'es nsh

;ze'uthA ikDekoh d/ nkXko #s/ d;w rqzE ftubh ouBk o{gh t;s{ O gSkDd/j'J/ nkgD/-nkg jh fBoDk eo b?Dr/ fe fJj ;w[Zuk rozE dFw/F fWs ;[gB/ftZu th f;ZX BjhA j' ;edk pbfe ikg, nekb T[;ss nkfde d;w frok(pkDh) s'A fpBK pkeh ;ko/ d/ ;ko/ ;kes wZs nkfde nBwsh ethnK d/fwEjk;e rZg-rg"V/ ns/ ftGukoe N'Ne/ jB.

gqEw GrT[sh f;wo e? HHHHH

T[gq'es f;ob/y d;w rqzE ftubh GrT[sh tko dh gfjbh gT[Vh dhgfjbh gzrsh (s[Ze) j? i' nodk;k ;'XD ;w/A nozGsk ftZu gVQh iKdh j?, gofJ; ftub/ @GrT[sh# Fpd d/ noE nkg'-nkgDh wB"s nB[;ko j/m fby/ fszBo{gK ftZu do;kJ/ iKd/ jB -

1H nekb g[oy, 2H ;qh ;kfjp (sbtko), 3H Grtsh (d[ork).1H nkw nodk;hJ/ nodk; ;w/A GrT[sh dk noE nkgD/ tb'A nekb

g[oy ;wMd/ j'J/ @@gqEw GrT[sh f;wo e? HHHH## T[ukoB eod/ jB, Gkt, w{zj'AsK @GrT[sh# T[ukod/ jB go nzdo'A-nzdohA fJ;dk noE nekb g[oy nB[Gteod/ jB.

2H e[M tho @GrT[sh# dk noE ;qh ;kfjp (sbtko) fBFu/ eoe/nodk; eoB t/b/ d'jK jZEK ftZu Bzrh fWgkB cV e/ @@gqEw GrT[sh HHHHH##T[ukod/ j'J/ T[u/u/ s"o #s/ @;qh ;kfjp ih ;jkfJ# th efjzd/ jB.

3H eJh fBogZy ftdtkB @GrT[sh# dk f;ZXk gZXok noE Grtshd/th, Gkt d[ork ikD e/ @@gqEw GrT[sh f;wo e?HHHH## dh EkJ/A @@gqEw ;sBkwf;wo e?HHHH## iK @@nkfd ;qh fBozeko nfpBk;h f;wo e? r[o{ BkBe bJhfXnkfJ## T[ukod/ jB, fit/A fe ;qh r[o{ f;zx ;Gk G;"V ns/ fBozekoh dopko(oktbfgzvh tkb/) nkfd eJh EkJhA brksko eJh ;kbK s'A gqubs j?.

e[M frDsh T[BQK vokeb ftdtkBK dh th j? i' GrT[sh dk noEnekb g[oy ;[gB/ ftZu th BjhA wzBd/, ;r'A @GrT[sh dh tko# d/ ubd/gqeoDe nkXko T[s/ fBo'b @d[ork# bykfJe ;wMd/ jB go nikD FoXkb{nKdh pj[-frDsh tb'A o"bk gkT[D s'A vofdnK T[xV e/ nkgDh nkswe nktk}gqrN eoD'A fMMed/ jB, fiBQK ftu fJ; jEbh g[;se dk fbykoh th e[M;wK w[jobh esko/ fojk j?.

j[D t/yDk fJj j? fe GrT[sh ;pzXh T[go dZ;/ fszB noEK ftu'A:EkoE noE fejVk j' ;edk j?.

62 63

Page 32 www.sikhbookclub.com

Page 33: Dasam Granth Darpan

0 0

e[M ftdtkBK B/ @GrT[sh# dk noE @nekb g[oy# th ehsk j? gqzs{fJ; G[b/y/ dk w{b ekoD @GrT[sh dh tko# d/ f;ob/y Bkb fbfynk @gksFkjh10# j? (i' fJ; tko d/ eosk, GrT[sh T[gkFe eth B/ fJj tko dFw/F fWsdo;kT[D fjs e[fNb Bhsh s'A ezw b?AfdnK fby fdZsk j?) fi; O t/y e/T[gq'es ftdtkBK B/ @GrT[sh dh tko# O dFw/F ih dh ouBk fBFu/ eo b?Ddk G[b/yk ykXk j?, go Bkb jh T[BQK B/ fJj th nB[Gt ehsk fe d;w fgskGrT[sh O f;woD tkb/ edkfus BjhA j' ;ed/ fi; ekoD T[gq'es ftdtkBKB/ wip{oB tb-c/o gk e/ GrT[sh dk noE nekb g[oy do;kfJnk j?.

fejk uzrk j[zdk i/ fJ; @GrT[sh dh tko# ns/ @uzvh ufosq# dk eoskfJe' jh, d/th T[gkFe eth ;wM fbnk iKdk sK fe fJsBk G[b/yk Bk g?Adki' fe fJ;/ @GrT[sh dh tko# s'A gfjbK ouBk @uzvh ufosq# d/ nfXnktK dhjo nzfsek ftZu @n\}{# Fpd i' fJ; rZb dk bykfJe j? fe ni/ gqeoD ubfojk j?, gqsZy jh fBFu/ eokT[Adk j? fe @GrT[sh dh tko# ns/ @uzvh ufosq#dk eosk fJe' jh j?. fJBQK d'jK ouBktK ftZu e/tb GkFk dk nzsok j?, @uzvhufosq# fpqi GkFk ftZu j? ns/ @GrT[sh dh tko# gzikph ftZu.

j'o BjhA sK fJ;/ GrT[sh dh tko dh 55thA Gkt nzsbh gT[Vh dhnKj/m fbyhnK s[ZeK O jh ftuko fbnk iKdk fe l

@d[ork gkm@ pDkfJnk ;G/ gT[VhnK..c/o B i{Bh nkfJnk fiB fJj[ rkfJnk..sK s/ fJ; tko dhnK 55 dhnK 55 gT[VhnK T[;/ eth dhnK ouhnK

j'JhnK jB fi;B/ fe gfjbh gT[Vh ftZu B"A r[o{ ;kfjpkB d/ fXnkT[D,f;woD dk uewk d/ e/ dFw/F ih tb'A ;G s'A gfjb/ GrT[sh O nzB: g[oyo{g ftZu f;woBk do;kfJnk j?.

eh e'Jh ;{M-p{M tkbk f;detkB r[of;Zy fJj wzBD O fsnko j? fed[ork gkm pDkT[D (ouD) tkbk eth r[o{ r'fpzd f;zx j? <

sK s/ T[gq'es d't/A s[ZeK ;gFN s"o #s/ fJe d/th T[gkFe eth tb'AjB i' y[b/-v[ZbQ/ FpdK ftZu efj fojk j? fe fijVk g[oy d[ork gkm noEkstko ;qh GrT[sh ih dhnK 55 gT[VhnK d/ gkm dk rkfJB eo/rk, T[j iBw-woB d/ r/V ftZu BjhA nkt/rk. fJBQK s[ZeK d/ noE tZb fXnkB B d/D ns/GrT[sh tko dk eosk dFw/F ih O wzBD eoe/ jh ;kv/ eJh nikD thonzfwqs t/b/ T[̂ Sb-T[̂Sb ns/ M{w-M{w e/ fJ; dk gkm eod/ ns/ rkT[Ad/ jBfe @fco B i{Bh nkfJnk fiB fJj rkfJnk#.

eh d[ork gkm (GrT[sh dh tko) O rkT[D dk T[gq'es T[gd/F fJenekb g[oy d/ bV bZrk dFw/F fgsk f;ZyK O d/ ;edk j? < BjhA, jofr}

1H @GrT[sh# dk noE nekb g[oy sK T[̂ek jh BjhA j' ;edk, ekoDfJj fe fJ; noE dh gq'VQsk fjs nkfd ;qh r[o{ rqzE ;kfjp, pbfe @d;w rqzE#ftu'A th e'Jh m'; gqwkD BjhA fwbdk. s/ Bk jh fe;/ gqwkDhe rozE nEtkFpd e'F nkfde ftu'A GrT[sh dk noE nekb g[oy fbfynk fwbdk j?. fcofJ;/ tko d/ f;ob/y ftZu @;qh GrT[sh ih ;jkfJ# ns/ tko ;qh GrT[sh ih ehsEk gqEw GrT[sh f;wo e?, fszB tkoh @GrT[sh# Fpd dh tos'A ;[s/ jh fJjfBFuk eokT[Adh j? fe ubd/ gqeoD nB[;ko fJE/ GrT[sh dk noE d[ork s'AfpBK nekb g[oy nkfde j'o e'Jh BjhA j' ;edk. ns/ @GrT[sh# Fpd dhfszB/ tkoh fJeZmh tos'A dk ekoD j/m fby/ nB[;ko j? -

T) @@;qh GrT[sh ih ;jkfJ## - fJ; f;ob/y ftZu ;kes eth B/nkgD/ fJFN GrT[sh (d[ork) s'A ;jkfJsk wzrh j? feT[Afe jo rqzEekonkgDh ouBk dh ;cbsk bJh gfjbK-gfjb nkgD/ fJFN e'b'A ;jkfJskwzrdk j?.

ftF/F eoe/ ;kes wshJ/ Gkt/A Gr"sh dk nB/eK d/thnK d/ o{g ftZunktkjB eod/ jB. gqzs{ jo ekoi dh ;cbsk fjs @@;qh Grtsh J/ Bwj## iK@@;qh Gr"sh ih ;jkfJ## nkfde Fpd tosB/ fJBQK dk w{b fB:w j?. fJ;/ bJhGrT[sh tko d/ nozG ftZu ;kes eth B/ fgqEw GrT[sh f;wo e? HHHH FpdKokjhA Grtsh d/th O f;wfonk (nokfXnk) j?.

n) @@tko ;qh GrT[sh ih eh## - s'A Gkt ;qh Grtsh (d[ork) dk i;j?.

J) sbtko - e'Jh FZe bjhA fe @GrT[sh# Fpd sbtko dk bykfJeth j?, fit/A fe fJ;/ @GrT[sh dh tko# ftubh 53thA gT[Vh dhnK j/m fbyhnKs[eK s'A ;gFN j? -

bJh GrT[sh d[orFkj toikrD Gkoh..bkJh oki/ ;[zG O os ghn? fgnkoh..gqzs{ ntXkfpqsh (n;EkB-G/d) Gkt, ubd/ gqeoD d/ nkXko T[s/

@@gqEw GrT[sh f;wo e?HHHH## ftZu nkJ/ @GrT[sh# Fpd dk noE sbtko eoBke/tb n;zrs jh BjhA, pbfe fBo'b nikDgBk j? feT[Afe fJ; soQK sK;[ywBh ;kfjp ftZu fby/ -

GrT[sh Grtzs Grfs ek ozr[.. (nkfd rqzE, gzBk 274)nB[;ko GrT[sh dk noE @Grs# th j?.3H d[ork - sK s/ @gqEw GrT[sh f;wo e? HHH# ftub/ @GrT[sh# Fpd

dk :EkoE noE ubd/ gqeoD nB[;ko fBo;zd/j Grtsh Gkt d[ork d/th jhj?.

64 65

Page 33 www.sikhbookclub.com

Page 34: Dasam Granth Darpan

0 0

BjhA.;Zu g[S' sK fJ; d/th nokfXe eth B/ Ffjd ftZu }fjo x'b e/

fgbkT[D dh i[rsh tosh j? i' fJ; tko dh wzrbkuoD o{gh gfjbh (nodk;tkbh) gT[Vh ftZu B"tK gksFkjhnK dk gqGkt gk e/ ftu'A-ftZu ;kO GrT[sh(d[ork) d/ bV bkT[D dk isB ehsk j? ns/ fe;h jZd se fJj isB ;cbth j' u[ek j? feT[Afe GrT[sh Fpd ]kb;/ d/ b{z-b{z ftZu gqt/F eo u[ek j?.

fJE/ fJe j'o rZb gkmeK tk;s/ ftF/F eoe/ B'N eoB tkbh fJj thj? fe GrT[sh T[gkFe eth B/ fJ; nodk; tkbh gT[Vh ftZu @eNkj e[zvbfB:kfJ# Gkt, T[geow, T[g;zjkosh Yzr Bkb jh ;r'A dFw/F ih tb'A GrT[shO d;K gksFkjhnK dh ;jkfJe do;kfJnk j?. fit/A fe fJ; gT[Vh dh gfjbhs[Ze ftZu @gqEw GrT[sh f;wo e? HHHH# s'A nozG eoe/ ftZu-ftZu B"A r[o{;kfjpkB O tfvnkT[AfdnK j'fJnK fco nzsbh s[Ze ftZu th ;gFN fby fdZskj? fe @;G EkJhA j'fJ ;jkfJ# Gkt GrT[sh n;K d;K r[o{nK dh jo Ekt/A;jkfJe j'Jh, noEks d;K jh r[o{nK dh jo Ekt/A Grtsh (d/th) B/ ;jkfJskehsh.

fJE/ fJj dZ;Dk th }o{oh j? fe d;w rqzE dhnK g[oksB ns/ gqubsphVK ftZu fiE/ j'o eJh gkm-G/d jB, T[E/ T[gq'es wzrbkuoD tkbh gT[VhftZu th eJh nzso/ jB, fit/A fe g[oksB phVK ftZu @okwdk;? j'Jh ;jkfJ#fbfynk j? go gqubs phVK ftZu @j'Jh# O @j'fJ# ftZu pdfbnk j'fJnk j?.g[oksB phVK ftZu @noiB jor'fpzd O c/o f;wo' ;qh jfo okfJ# gkm j? gonZi-eb dhnK phVK ftZu @c/o# Fpd dh tos'A BjhA j?. g[oksB phVK ftZu@s/| pjkdo f;wohn?# j? go nZi-eb @f;wohn?# dh Ekt/A @f;wfon?# Gkt @o#nZyo dh fpjkoh O f;jkoh ftZu pdfbnk frnk j?. fst/A jh g[oksB phVKftZu @;G EkJhA j'Jh ;jkfJ# gkm j? go nZi-eb dhnK phVK ftZu nv'-nZvfbykohnK B/ nkg'-nkgDh ;{M nB[;ko @j'Jh ;jkfJ# O pdb e/ @j'fJ ;jkfJ#ehsk j'fJnk j?. pbfe eJh g[oksB phVK ftZu fJ; dk f;ob/y th @tko ;qhGrT[sh ih# dh Ekt/A @tko d[ork ih# j?.

Gkt/A fJ; tko dh 55thA (Gkt, nzsbh) gT[Vh ftubh @d[ork gkmpDkfJnk ;G/ gT[VhnK# tkbh s[e s'A ;gFN j? fe fJ; ;koh dh ;koh tkodk eosk fJe' jh eth j?, fco th eJh ftdtkB fJ; tko dh d{ih gT[VhftubhnK j/m fbyhnK s[ZeK dk nk;ok b? e/ gfjbhnK d' gT[VhnK dFw/FfWs ns/ fgSbhnK 53 gT[VhnK eth ouBk do;kT[D dk fpoEk isB eod/jB, :Ek -

yzvk fgqEw? ;ki e? fiB ;G ;?;ko T[gkfJnk..pqjwk fp;B wj/; ;kfi e[dosh dk y/b oukfJ pDkfJnk.. HHHHH

s? jh d[ork ;kfi e? d?sK dk Bk;[ eokfJnk..s?E'A jh pb okw b? Bkb pkDk djf;o[ xkfJnk..s?E'A jh pb[ fWFB b? ez; e/;h gefV frokfJnk.. HHHHHfeBh s/ok nzs[ B gkfJnk.. HHHHHT[es ftdtkB T[gq'es s[ZeK tZb ;ze/s eoe/ efjzd/ jB fe @GrT[sh#

dh noE nekb g[oy j? feT[Afe fJE/ nekb g[oy O jh dFw/F ih B/ wZXwg[oy o{g nzdo @s? jh# ns/ @s?E'A# efj e/ ;zp'fXnk j?.

T[^so fJj fe g[okD ;kfjs s'A nikD ns/ d;w rqzE dk nfXn?Brj[ Bkb Bk eoB eoe/ T[gq'es ftdtkB ;ZiDK B/ T[̂s/ do;kJhnK s[ZeK s'AG[b/yk ykXk j?. ekoD fJj fe fJ; gT[Vh ftZu th eth B/ nkgD/ fJFNGrtsh d/th O jh wzrb o{g ftZu ;zp'fXnk j?.

feT[Afe d/th Grtsh dh g{ik fjzd{ Xow dk fJe ftF/F nzr j?.g[okDK ftZu d/th Grtsh pVh FeshFkbh wzBh rJh j? fi;dk ekoD fe;/ th;zeN ;w/A d/tfsnK O T[;dh ;jkfJsk Bkb jh nkJ/ ;zeN s'A S[NekokgkT[AfdnK do;kfJnk frnk j?.

;ezX, gdw ns/ wsZ;: nkfde g[okDK ftZu d/th GrT[sh d/nB/eK gq;zr jB. d/th Gkrts, wkoezv/: ns/ ekbek g[okD sK fby/ jhGr"sh dh wjsZsk do;kT[D bJh jB. pbfe wkoezv/: g[okD ftZu sK nozGs'A b? e/ 29 nze se d[ork-gkm dk cb fJE'A se fbfynk j? fe nfijk e'JhgdkoE BjhA i' d[ork ;s'sq s'A gqkgs Bk j't/.B'N - Gkt/A fJ;/ bJh eJh nikD FoXkb{ uzvh dh tko (d[ork gkm) O

;[ywBh ;kfjp s'A th ftF/f ;wM e/ nzfwqs t/b/ }o{o gVQd/ jB.T[es g[okDK nB[;ko d/th Grtsh jh ;z;ko dh T[sgZsh, gkbDk

ns/ BkF dk ekoD j?, T[jh pqjwk, ftFO ns/ fFt nkfdeK O iBw fdzdhj?. GrT[sh jh Xow ns/ d/tfsnK dh oZfynk fjs ntsko Xkodh j?. fJ;/bJh T[;O Grtsh, GtkBh, fFtk, d[ork, uzvh nkfde nB/eK Bkw b? e/f;wfonk iKdk j?.

g[okDK d/ pj[s/ ft;Eko ftZu Bk ik e/ f;o\ d;w rqzE ftubhnK;kes wshJ/, d/th Grs ethnK dhnK ouBktK O jh rj[ Bkb t/fynk ikt/sK gqsZy j' iKdk j? fe fJ; ;koh tko dk eosk fJe' ;kes eth j?, fi;B/fJ; d{ih gT[Vh ftZu th wzrb o{g d[nkok e/tb Gr"sh d/th O jh ;zp'fXnkj?.

fJe j'o G[b/yk fJj fe @yzvk fgqEw? ;ki e? HHHH## ftub/ @yzvk# Fpddk noE nkw s"o #s/ d'-Xkoh sbtko ehsk iKdk j?. go fJE/ fJ; dk noE

66 67

Page 34 www.sikhbookclub.com

Page 35: Dasam Granth Darpan

0 0

sbtko BjhA feT[Afe sbtko sK b'j/ dk fJe F;sq j? fi; O b[jko pDkT[Adkj?. fJ; bJh i/ @yzvk# dk noE d[Xkoh sbtko wzfBnk ikt/ sK sbtko s'AgfjbK @b[jko ;kfink# wzBDk gt/rk.

i/ bZSDK fpqsh iK nbzeko o{g ftZu pdb e/ @yzvk# dk e'Jh j'onzsqht noE ehsk ikt/ sK fJ;d/ Bkb fJe' pqjwk, ftFO, HHHd[ork, okw,fWFB nkfdeK d/ th pdb e/ nzsqht noE efjD/ g?Dr/.

don;b fJ; Fpd dk T[ukoB fpzd/ ;fjs @yzvK# eoB Bkb noEnkgD/ nkg jh ;gFN j' iKdk j?. t/y' -

Btk yzvk ftfu ikDhn? Bkfb ub? ;G[ e'fJ HHHH (ig[ih, gT[Vh 7)g[ohnk yzvk f;fo eo/ fJe g?fo fXnkfJ..

(;kozr eh tko, ;b'e wl 1, gT[Vh 10)j'tk gzfvs[ i'seh t/d gVk w[fy ukfo..Btk yzvk ftfu ikDhnk ngB/ ui thuko..

(;b'e tkoK s/ tXhe, wjbk 3)Gkt O ;gFN eoB bJh ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ftZu fJj Fpd fpzd/

;fjs th tofsnk j?, fit/A fe -g[oyK fpoyK shoEK sNK w/xK y/sKj..dhgK b'nK wzvbK yzvK toGzvKj..

(nk;k eh tko, ;b'e wl 1, gT[Vh 8)fJ; soQK uzvh dh tko dh d{ih gT[Vh dh gfjbh s[e @yzvk fgqEw?

;kfi e? fiB ;G ;z;ko[ T[gkfJnk# dk Gkt fJj j? fe @j/ Grtsh ! d/th ;z;koouD ;w/A ;G s'A gfjbK fgqEth d/ yzvK ns/ ;z;ko d/ T{Xw O s{z jh ;kfink.

fejk ik ;edk j? @yzvk# Fpd T[s/ fpzdk BjhA brk j'fJnk, fJ; bJhfJ; O yzvK dh Ekt/A fpzd/ s'A fpBK @yzvk# gVQBk ns/ fJ;dk noE d[Xkohsbtko eoBk jh T[fus j?.

T[^so fJj fe d;w rqzE ftZu nDfrDs Fpd fJj' fij/ jB fiBQKBkb fpzfdnK dh tos'A BjhA go nkgD/ e'b'A ntZF jh fpzd/ bk e/ gVQD/ g?Ad/jB, BjhA s/ noE ;gFN BjhA j' ;ed/ pbfe eJh EkJhA noEK d/ nBoE thj' iKd/ jB fiBQK dk ft;Ekoe t/otk fdZfsnK ]po/ fesB/ jh ;f\nK dhg[;se fbyDh gt/.

sK s/ ft;Eko G? ekoD foZMdh d/| ftu'A e/tb fJe-nZX dkDkt/yD tKr{z fJ;/ GrT[sh tko pbfe fJ;/ jh d{ih gT[Vh ftZu Bw{B/ wksq j/m fdZs/ gqwkD t/y' l

1H @s?jh# Fpd T[s/ fpzdk BjhA brk j'fJnk go nkgD/ e'b'A fpzdk bk e/ @s?Ajh#gVQBk gt/rk BjhA s/ @s?# dk noE @ns/# iK @s/# j't/rk.

2H @d?sk# Fpd T[s/ fpzd/ dh tos'A BjhA go e'b'A fpzdk bk e/ @d?sk# dhEkt/A @d?sK# gfVQnK jh ;gFN noE fByo/rk.

3H @pkDk# Fpd T[s/ fpzdk BjhA fi; T[s/ e'b'A fpzdk bk e/ @pkDk# dhEkt/A @pkDK# gVQBk gt/rk, BjhA s/ @pkDk# dk noE @shoK# dh Ekt/A @G/y#iK @egVk# pD ikt/rk.

4H @e/;h# Fpd th fpzd/ s'A p|?o j? go e'b'A fpzdk bkfJnK jh @e/;hA# gfVQnkfJj noE ;gFN j't/rk fe ez; O e/;K s'A geV e/ frokfJnk. ekoDfJj fe ;qh wd Gkrts g[okD d/ d;t/A ;ezX ftZu fby/ nB[;ko fWFBih B/ ez; O e/;K s'A geV gNek e/ wkfonk ;h.

sK s/ T[s/ do;kJ/ gqwkDK d[nkok f;ZX j'fJnk fe T[gq'es @yzvk# FpdT[s/ th e'b'A fpzdk bk e/ @yzvK# gVQDk jh F[ZX gkm j? fi;dk noE ;[s/ jhXosh d/ yzv pD/rk, BjhA s/ d[Xkoh sbtko j't/rk, i' gqeoD nB[;ko T[̂ekjh n;zrs (nY[ZetK) j't/rk.

T[s/ do;kJ/ s'A fpBK bZSDK fpqsh iK fe;/ j'o nzsqht noE dknk;ok b? e/ yzvK dk noE ekb o{gh yzvk edkfus BjhA j' ;edk.

e/tb d;w rqzE jh BjhA ;r'A nkfd r[o{ rqzE ;kfjp ftZu th fJj' fij/nB/eK gkm jB fiBQK T[s/ ntZF jh e'b'A fpzdk bkfJnK noEK dh :EkoEfrnks j[zdh j?. fit/A fe -

nk;k eh tko ftub/ ;b'e ftZu xVhnk ns/ r'ghnk tkbh s[Ze ftZuxVhnk sEk r'ghnk d'jK FpdK T[s/ fpzd/ BjhA go e'b'A fpzd/ bk e/ xVhnKns/ r'ghnK gVQBk g?adk j?.

fit/A pbtzv-;Zs/ dh tko nzdo @g[sqh eT[b[ Bk gkfbU# tkbh s[Ze d/@g[sqh# Fpd T[s/ fpzdk BjhA, fi; T[s/ e'b'A fpzdk bk e/ @g[sqhA# gVQ/ s'A fpBK@g[soK# dh Ekt/A T[bNk @g[sqh# (bVeh) noE j' ikt/rk, fJfsnkfde p/nzsFpd gqwkD ti'A fdZs/ ik ;ed/ jB go ft;Eko G? ekoD BjhA fby/.

nkU ! j[D d;w rqzE ftu'A jh t/yhJ/ fe fJBQK ethnK nB[;ko fe;B/;z;ko ofunk, fe; B/ pqjwk, fpFB, wj/; ;ki/ ns/ fe; B/ d/t-dkBtpDkJ/, fe; B/ okw ns/ fWFB O pb fdZsk. fco fe;B/ d[ork ;ki e/ d?sKdk Bk; eokfJnk.

t/y' wZS ntsko nze 29 fi; ftZu f;nkw eth nkgD/ fJFN wjKekb O ;zy/geh o{g nzdo ekb ns/ T[; dh Fesh ekfbek (Grtsh) O

68 69

Page 35 www.sikhbookclub.com

Page 36: Dasam Granth Darpan

0 0

GtkBh o{g ftZu do;kT[AfdnK j'fJnK fbydk j? fe -fgqEw ekb ;G ir e' sksk..sK s/ G:' s/i fpy:ksk..;'Jh GtkBh Bkw ejkJh..fiB f;roh fJj f;qFfN T[gkJh..sK s/ ;kesK B/ gowkswk dh ;koh Fesh d/th Grtsh ftZu jh wzBh

j?. fit/A fe ufoso' gy:kB d/ f;ob/y ftZu @;qh Gr"shJ/ Bwj# Gkt GrT[shO Bw;eko eoe/ gfjb/ nfXnkJ/ ftZu fJ;/ O :'rwk:k, irswksk nkfdewzBfdnK j'fJnK fejk j? fe s{z jh pqjwk, fp;B ns/ o[dq (fFt) O g?dk ehsk.d?As, d/ts/, iZS nkfde s{z jh g?dk ehs/ jB. :Ek -

s{ jh i'rwk:k s{ jh pkepkBh..s{ jh nkg o{gk s{ jh GtkBh..s{ jh fp;B s{ pqjwk s{ o[dq oki?..s{ jh fp;P wksk ;dk i? fpoki?.. 2..s{ jh d/t s{ d?s s{ iZS T[gkJ/..s{ jh s[oe fjzd{ irs w? pBkJ/.. 3.. HHHHs[wh pZe (w{zj) s/ p/d uko' T[uko/..s{ jh ;[zG B? ;[zG dkB" ;zxko/.. (nze 4) HHHHs[wh okw jt? e/ jmh d?s xk:'..s{jh fWFB jt? ez; e/;hA ygk:'.. 6..s{z jh nkfd T[gkt? s{z jh nzs wko?.. 7.. nkfdefWFBtsko/ SzdK ftZu @nE d/th i[ eh T[;sfs eEBz# f;ob/y j/mK

fbfynk j? fe -s{ jh n;sqDh ;@;sqDh nkgo{gk. HHHHT[go fdZs/ gqwkDK s'A ;gFN j'fJnk fe d/th Gr"sh (Grtsh iK

GrT[sh) s'A jh okw ns/ fWFB B/ oktD sEk ez; O wkoD bJh pb gqkgsehsk ;h. pbfe T[gq'es gqwkDK s'A sK gqsZy j' fojk j? fe d/th Grs ethnKdh fdqFNh ftZu sK GrT[sh B/ nkg jh okw ns/ fWFB ih d/ o{g ftZuntsko Xkfonk ;h.

okw uzdo ih B/ oktD O wkoB fjs pb gqkgsh tk;s/ i' d/thGrtsh dh g{ik ehsh ;h, T[;dh eEk d/th Gkrts, wjK Gkrts ns/ekfbek nkfde g[okDK ftZu fbyh j?.

fJBQK ;kes wshJ/ ethnK B/ nkgDh ouBk fWFBktsko ftZu fWFB

ih s'A th fBskgqsh d[ork ;gsFsh (d[ork-gkm iK d[ork ;s'sq) dk gkmeotk e/ T[BQK O th d/th Grs f;ZX ehsk j?, :Ek -

fco gkm eo? ;fs ;?fN ;b'e e';:kw fBskgqfs g? B No?. (nze 230)sK s/ T[gq'es s[ZeK @s[wh ;[Gz B/ ;[Gz dkB' ;zxko'# nkfde s'A fJjh f;ZX

j[zdk j? fe Gr"sh B/ nkg jh d[ork o{g XkoB eoe/ d?AsK dk Bk; ehsk.tk;st ftZu d/th GrsK nB[;ko d/th d/ eJh o{gK (ntskoK) ftu'A

T[;dk fJe nsh eo{o W'Xh ns/ i'Xk o{g th j? fi; ftZu T[j w"s, G?, ]{B-]okp/ ns/ Bk; dh d/th j?. nkgD/ fJ; gZy O gqrN eoB fjs Grtsh,ekbh, d[ork, GtkBh, uzvh nkfde o{gK ftZu ntsko Xkodh j?. sK s/ Gr"shdh tko ftZu GrT[sh d/ fJ;/ o{g nzdo doFB j[zd/ pbfe, d;w rqzE d/ eJhg[oksB T[skfonK ftZu fgS/ dZ;/ nB[;ko, fJ; tko dk f;ob/y th @tko ;qhd[ork ih# fbfynk j'fJnk fwbdk j?.

fJ; s'A fpBK, d/th Gkrts, g[okD ns/ wjKfBotkD szsq nB[;kod/th Grtsh B/ nkg jh gkopsh dk o{g XkoB eoe/ fFt ih Bkb ftnkjehsk ns/ d/tfsnK dh oZfynk fjs d[or d?As (i' r[o d?As dk g[Zso ;h) dKpZX eoe/ d[ork Bkw Bkb gqf;ZX j'Jh.

fJ; soQK ;gFN j'fJnk fe GrT[sh dh tko dh d{ih gT[Vh thd/th Gr"sh O jh ;zp'Xs eoe/ fbyh rJh j?. fJ; bJh T[E/ GrT[sh Fpddk noE @d/th Grtsh# s'A fpBK nekb g[oy nkfde e'Jh j'o noE BjhA j';edk.

GrT[sh (uzvh) dh tko dh soQK jh wjKekb ns/ ekbh d/ T[gkFe,GrT[sh Grs ethnK B/ nkgDhnK ouBktK ftZu j'o th nB/eK EkJhA Gr"shg{ik fdqVkT[D fjs v{zxhnK s'A v{zxhnK ukbK ubhnK jB. Bw{B/ bJh t/y' fJ;/d;w rqzE ftu'A @ebeh ntsko# BK tkbh ouBk i' 1428 gzB/ tkbh gqekFsphV d/ 571t/A ;\/ s'A b? e/ 610 ;\/ T[s/ w[Zedh j?, fi; d/ e[b 588 nzefVnKdk ;ko ;ze'ut/A o{g ftZu j/m fby/ nB[;ko j?, :Ek -

nozG s'A b? e/ 140 nze se nB/e gqeko d/ wB'ozie SzdK okjhA ethB/ ebi[r ftub/ gkg-T[gZdo ns/ nfsnkuko, fJE'A se do;kJ/ jB fefgsk-g[Zsoh, G?D-Gok ns/ wK-g[Zso th nkg'-nkgDk Xow fsnkr d/Dr/.

141 nze s'A 156 se 16 ;t?:/ ;wZf;nk g{osh o{g jB fiBQK dh;wZf;nk @Gb Gkr G:k fJj ;zGb e? jfo i{ jfowzdo nkt?Ar/# j?.

156t/A pzd s'A nZr/ @nzdo ewkDk ;ogo T[xV/# r[o-tke nB[;koeth dk w[Zy wzst T[xV nkT[Adk j?. eth B/ nkgDh v{zxh ukb d[nkok fJe

70 71

Page 36 www.sikhbookclub.com

Page 37: Dasam Granth Darpan

0 0

o'ue Yzr Bkb BkNeh o{g d/ e/ j/m fby/ nB[;ko d/th g{ik dk wjkswdo;kfJnk j?, fit/A fe -

ebi[rh gqGkt j/m ;zGbg[o dk F{do okik d/th dh g{ik j[ewB pzdeotk fdzdk j? HHHH fJe pqkjwD b[Ze-fSg e/ d/th g{idk j? HHHH T[;dhxotkbh pqkjwDh T[;O d/th g{iD'A toidh j? sK Gh T[j pqkjwD d/th dhg{ik BjhA SZvdk HHHH pqkjwDh oki/ O dZ; fdzdh j? HHHH okik pqkjwD O wkod/D dh Xweh fdzdk j?. pqkjwD fco th d/th g{ik BjhA SZvdk, :Ek -

sj fpgq J/e fij r[D nB/e.. nze 163fBs igs fpgq d/th gquzv..fij ehw X{wqb'uB d[yzv.. nze 164okik ;{dq pkue? si' ;/t d/th gquzv..BjhA eos nki s' e' d[yzv.. nze 172fpgq pku okik ;'Aehi? d[yzv BjhA sij ;/t..;[D b/j[ ;ku s' ej'A d/t..feT[A Bk j'fjA N[e sB e/ j}ko..BjhA sij[ gkfJz d/th T[dko.. nze 173Gkt - Gkt/A w/o/ j}ko N[eV/ j' ikD, w?A d/th Grtsh dh FoB BjhA

SZvDh.fsj pKX nKy w[;e? uVkfJ..eo bhB ekY nZ; e' BukfJ..ip br/ d/D fsj s/r skB..sp ehU ekb e' fpgq fXnkB.. nze 176ip eh:' fus w' fpgq fXnkB..fsj dhB do; sp ekb nkB..BjhA eo' fuzs fus wkM J/e..st j/s ;sq jB j? nB/e.. nze 177Gkt - d/th g{ie pqkjwD O wkoB bJh oki/ B/ sbtko geVh sK

pqkjwD B/ wjKekb ns/ Grtsh O :kd ehsk, sd wjKekb B/ ebeh(fBjebze) ntsko o{g ftZu gqrN j' e/ Xhoi fdZsk ns/ fejk fe s/o/ ;ko/t?oh j[D/ wko fdnKrk. fco ebeh ntsko tb'A i[ZX eoe/ oki/ O wko fdZskfbfynk j?.

fJ; s'A nZr/ ebeh ntsko tb'A i[ZX-izrK okjhA ;ko/ d/;-d/;Kso O

fiZs b?D fgS'A fBjebze dh fwqs:{ wfjzdh gho jZE'A dZ; e/ 588t/A nze T[s/;wkgsh ehsh j?.

w[Zedh rZb fJj fe fBjebze ntsko d/ gqrN j'D dk w[y ekoDukbke eth B/ fJe d/th g{ie pqkjwD dh oZfynk bJh do;kfJnk j?.

nNZb ftFtk; j? fe T[gq'es ftfEnk O ftuko e/ ;{MtkB gkme;fji/ jh fBFuk eo b?Dr/ fe GrT[sh T[gkFe eth B/ v{zxh ukb d[nkokfJe o'ue Yzr Bkb ebeh ntsko dk gZi pDk e/ Grtsh g{ik dh wjsZskdo;kJh j?.

fJE/ jh pZ; BjhA, fJBQK GrT[sh T[gkFe ethnK B/ Gr"sh wfjwkdo;kT[D bJh j'o th nB/eK e[\o s'b/ jB fit/A fe fjzrbki d/th d/ wzdoftu'A fJe pqkjwD B/ fJj nktk} ;[Dh fe fJE'A dk okik ebQ ;t/o/ woikJ/rk, go e'Jh wB[Zy nkgD/ ;Zs g[Zso w/o/ GtB ftZu pbh d/ d/t/ sK okikpu ;edk j? HHHH pqkjwD xo nk e/ dZ;dk j? HHH ;[Dd/-;ko pqkjwDh nkgD/;Zs/ g[Zso fbik e/ d/th nZr/ G/N ukVQ fdzdh j? HHHH w'J/ g[ZsoK O t/y e/ pqkjwDnkgD/ nkg O eNko wko e/ wo iKdk j? HHHH fco pqkjwD dh pqkjwDh thwo iKdh j? HHHH fJj e"se t/y e/ okik th woB bJh eNko cVdk j? sKd/th gq;zB j' e/ gqrN o{g ftZu pqkjwD ns/ pqkjwDh O g[ZsoK ;w/s ;ktXkBeoe/ oki/ O fuozihtsk dk to d/ fdzdh j?. (t/y' sqhnk ufosq 165)

j'o s/ j'o ojh, fJBQK GrT[sh Grs ethnK B/ r[o{ ebrhXogksFkj O th GrT[sh dk wzsq f;ZyD tk;s/ nshs ;kX{ d/ G/y ftZu ;qhGrT[sh O wBkT[AfdnK j'fJnK nB{g e"o (i' ekw-u/FNk Bkb ftnke[b ;h)d/ xo G/iD'A th xZN BjhA ehsh. (t/y' sqhnk ufosq BzH 21 nze 10), :Ek-

ufb:' G/y nkshs e' Xkfo okJh..wBkgB w' ;qh Gr"sh wBkJh..;Zu g[S' sK r[o{ ebrhXo ih dk Gr"sh d/th O nokXDk do;k e/

fJBQK ethnK B/ ]kb;/ dh ;{M ns/ f;de O f;ZXh tzrko gkJh j?.gsk BjhA ;kv/ T[u-e'Nh d/ ftdtkBK O eh j' frnk i' fJj' fij/

ufosqK dk eosk th r[o{ r'fpzd f;zx ih O f;ZX eoB T[s/ s[b/ j'J/ jB.jkbKfe fJ;/ ufosq ftub/ @sho Fsdqt e/ j[s' g[o nBzd fJe rkT[# ftubk@j[s'# Fpd gqsZy jh G{sekb dk ;{ue j?, fi; s'A f;ZX j[zdk j? fe fJj ufosqr[o{ dFw/F ih d/ i'sh-i'fs ;wkT[D s'A th fgS/ fbfynk frnk j?. nZr/t/y', @ufb:' G/y nkshs e' Xko okJh# ftubk @okJh# Fpd gqsZy jh nzB:-g[oydk bykfJe j?. fco fJj ouBk r[o{ ;kfjp ih dh fet/A j' ;edh j? < i/ fJjouBk r[o{ ih dh j[zdh sK nkgD/ nkg O T[sw g[oy dh Ekt/A nzB: g[oy o{g

72 73

Page 37 www.sikhbookclub.com

Page 38: Dasam Granth Darpan

0 0

ftZu g/F Bk eod/.fJE/ fJe rZb T[u/uh :kd oZyD tkbh fJj th j? fe d;w rqzE O

dFw/F fWs do;kT[D tkb/ ftdtkB T[gq'es ufosqK O nkgDhnK g[;seKftZu i[onZs BjhA eod/ pbfe @d/yB nkfJU irs swkFk# nkfde u'gVh-ukgVh Fpdktbh tos e/ nikD FoXkb{nK O ;jh ikDekoh d/D dhEkt/A T[bNk r[wokj eod/ jB. i/eo nkw r[of;ZyK B/ d;w rqzE dk nfXn?Behsk j[zdk sK fJj ftdtkB f;Zy iBsk O fJ; soQK r[wokj eoB dh i[onZsed/ th Bk eod/.

fJj db/oh ;qH FwF/o f;zx ih nF'e, vkH osB f;zx iZrh ns/ vkHeosko f;zx ih pkVh tor/ ftdtkBK d/ fjZ;/ nkJh j? fiBQK b[e-b[e' s'A ezwBK b?AfdnK j'fJnK d;w rqzE ftubh ouBk o{gh t;s{ fBvo j' e/ nkgDhnKg[;seK ftZu g/F ehsh j? ns/ m'; sZEK d/ nkXko T[̂s/ f;ZX ehsk j? fe @tkoGrT[sh ih eh# tkbh ouBk dFw/F fWs BjhA ;r'A d/th g{ie eth dh j?.

nZi nBwsh d/th g{ieK B/ fJ;/ @tko ;qh GrT[sh# dk nk;ok b? e/G'b/-Gkb/ f;ZyK O e[okj/ gkT[Dk nozfGnk j'fJnk j? fit/A fe d/th d/irokfsnK ;w/A ;N/iK T[^s/ d/th dh w{osh s'A E'Vh BhthA irQk T[^s/ ;qh r[o{BkBe d/t ih ns/ ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih dhnK s;thoK oZyhnK j'JhnK nkwt/yD ftZu nkT[AdhnK jB. fJj r[ZMh ukb f;Zy e"w d/ e[M nzF (fjZ;/) O j"bh-j"bh nkgDh nodk; s'A v/r ojh j?. ;qh r[o{ BkBe d/t ih ns/ r[o{ r'fpzdf;zx ih dhnK s;thoK d/th d/ iroks/ ;w/A T[gq'es Yzr Bkb ;N/iK T[^s/oZyD dk wB'oE r[o{ ;kfjpkB O d/th g{ie do;kT[D s'A fpBK j'o e'Jh BjhAj?.

j' ;edk j? fit/A GrT[sh T[gkFeK B/ d/th Grtsh dhnK G/NK(rhsK) ftZu j/m fbfynk rhs l

@Bzrh Bzrh g?ohA nepo nkfJnk,f;o ;'B/ dk Ssq M[bkfJnk.#gqubs ehsk j'fJnk j?, T[;/ soQK fe;/ fdB fJj rkT[Dk th nozG

d/D fe l@Bzrh Bzrh g?ohA r[o{ BkBe nkfJnk HHHHHH#fJ; bJh fJe-dw ;[u/s j'D dh b'V j?. fJj irokfsnK d/ fdqF

t/y e/ G'b/-Gkb/ f;Zy sK Gkt/A y[F j[zd/ j'Dr/, go ;{M-p{M tkb/ f;dehnK ns/gzE-dodhnK d/ fjod/ sK SbBh j' iKd/ jB. ;'e fe fJj e[M t/yfdnKj'fJnK th ;kv/ Xkofwe nkr{ ns/ ftdtkB e[zGeoDh BhAdo ftu'A T[mD dkBK se th BjhA b?Ad/.

tes wzr eodk j? fe Fq'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh nzfwqs;o,f;zx ;Gk Fskpdh ew/Nh nkfde Xkowe ;z;EktK d;w rqzE ;pzXh T[̂u gZXo#s/ f;Zy ftdtkBK dhnK r'FNhnK eotkT[D ns/ fpBk fe;/ fYZb-wZm d/ fJ;w;b/ O ;[uZi/ Yzr Bkb fBp/VB dk T[gokbk eoB fe d;w rqzE ftubhnKfejVhnK ouBktK ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih fWs jB ns/ fejVhnK ethnKdhnK jB.

Fq'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh O fJj th ukjhdk j? fe fe;/ thd;w rqzE d/ gqekFB bJh @d;w ;qh r[o{ rqzE ;kfjp# iK @d;w r[o{ rqzE# Bkwdh tos'A (iK fJj Bkw SkgD) s'A o'eD bJh T[u/uk isB eo/.

i/ tes f;o e[M Bk ehsk frnk sK j' ;edk j? fe ;wK gk e/ gzEfto'XhnK tb'A fJj efjDk s/ fbyDk th F[o{ j' ikt/ fe f;ZyK dk n;bh r[o{nkfd r[o{ rqzE ;kfjp BjhA @d;w ;qh r[o{ rqzE ;kfjp# j?.

nk; j? fJ; fbys O ]so/ dh xzNh ;wfMnk ikJ/rk, n?t/A B}onzdk} BjhA ehsk ikJ/rk.B'N - fJe j'o rZb gkmeK d/ fXnkB r'uoh eoB tkbh fJj th j? fe ;G

s'A gfjbh ;zws 1770 ftZu jZE fbyh d;w rqzE dh phV ftZu@GrT[sh dh tko# Ekt/A @tko d[ork ih fby:s/# f;ob/y j? ns/ j'oth eJh nzso/ jb pbfe pj[s EkJhA gkmK T[s/ jVskb th fcoh j'Jhj?. Gkt/A j'o th eJh EkJhA jVskb fcoh j'Jh j? go tko d[ork(GrT[sh dh tko) ftZu sK jVskb dh tos'A ;G s'A tX/o/ ehsh rJhj?. T[gq'es phV fJ; t/b/ ;tortk;h okik r[bkp f;zx ih ;/mh,e'mh Bz 47, jB{wkB o'v, BthA fdZbh ftZu t/yh ik ;edh j?.

74 75

Page 38 www.sikhbookclub.com

Page 39: Dasam Granth Darpan

0 0

jwoh eo' jkE d? oZSk

T[gq'es f;ob/y tkbh u"gJh dk w{b fsq:k ufosqK ftu'A 405tK Gktnzsbk wjKekb tkbk ufoZso j?, fJ; d/ nze th 405 jB fiBQK dk nsh;ze'utK ;ko j/m fby/ nB[;ko j?, :Ek -

;fsi[r ftZu fJe tv/ s/i gqskg tkb/ oki/ ;fs;zX T[s/ fJedhoxdkVQ (tZvhnK bzwhnK dkVQK) tkb/ d?As B/ d; j}ko nSj{B ;?Bk b? e/uVQkJh ehsh fi;d/ Nkeo/ fjs ;fs;zX B/ thj j}ko nSj{Bh d/t db i'Ve/ Nkeok ehsk HHHH bVd/-bVd/ d'jK gkf;nK dhnK \"iK ]sw j' rJhnK, T[;oD-G{wh dh e'g nrBh ftu'A fJe d{bj d/th g?dk j'Jh. (t/y' nze 28-29)

T[es d/th O nkgDk gsh pDkT[D bJh e'Jh wB[Zy g;zd BknkfJnk sK wjKekb dh gsBh pDB bJh T[; B/ izsqK-wzsqK Bkb wjK-wkJhGkt gkopsh O gq;zB ehsk HHHH gkopsh B/ fejk fe ;tZS j' e/ wjKekb dkfXnkB XoBk HHHH wjKekb tb'A nkekF-pkDh j'Jh fe ;Pk; phoi O wkoBfgS'A s?O toKrk HHHH ;Pk; phoi O wkoB fjs T[; d/th B/ d?s d/ feb/ Ox/ok gk e/ tzrkfonk HHHH

:[ZX-G{wh ftZu EZe ikD T[gqzs T[es d/th B/ wjKekb O nokfXnkHHHH wjKekb T[; dh ;jkfJsk bJh oD-G{wh ftZu nk frnk HHHH T[Xo d?sKdhnK \"iK jkEh, x'fVnK, oZEK s'A S[ZN yZuoK, wZMK, fpfbnK, ;{oK, fpfxnkVK,froMK, frZdVK, fuso/ nkfdeK T[s/ uVQ e/ nkJhnK (t/y' nze 179 s'A 184)

fJ; bVkJh ;w/A x'fVnK d/ ;[ZwK Bkb Xosh d/ S/ g[V T[̂v rJ/ fi;s'A ;s gkskbK ftu'A e/tb fJe gkskb ofj frnk ns/ ;s nkekFK s/ 13nkekF j' rJ/, :Ek -

Ehts e'g nfws efo GJ/. fgqEth e/ yZN gZN T[v rJ/. nze 78J/e? gZN fgqEth ofj rJh. yZN gZN j:B grB T[v rJh.iB{ fpfX J/e? ouk g:kok. rrB ou/ d; shB ;[Xkok. nze 79wjKekb B/ ;G O gSkV fdZsk HHHH ;Pk; phoi B/ nkgD/ w{zj ftu'A

nZr T[rbh fi; s'A gmkD g?dk j' gJ/. fco w{zj'A jtkV eZYh fi; s'A w[|bg?dk j' rJ/, w[V w{zj okjhA ;Pk; Gkt gtB SZvh sK T[; s'A F/y s/ ;?:Zd T[myV's/. T[s/ fby/ gmkDK d/ nB/eK BkwK ftu'A Bkjo ]kB, p?ow ]kB, pjkdo]kB, o[;sw ]kB nkfde wjKekb ;kjwD/ bVB nkJ/ HHHH wjKekb B/ @j[nz#Fpd T[ukfonk fi; s'A nkX-fpnk; nkfde nB/eK fpwkohnK g?dk j' rJhnKfiBQK Bkb nDfrDs d?sK dh ;?Bk wo rJh HHHH nzs wjKekb B/ e'g eoe/fJe sho Bkb ;Pk; phoi d?As dk Mzvk frok fdZsk, d{i/ Bkb T[;dk ;h;T[vkfJnk, fco d' shoK Bkb oE d/ gjhJ/ u{o-u{o ehs/ ns/ x'V/ wko fdZs/nkfde, :Ek -

J/e pkB s/ X[ifj frok:'.. d[fs: ;sq e' ;h; T[vk:'.. 372..d[j{z fpf;y efo dt? oE uZW.. ekfN dJ/ fSB fJe w?A pZW..ukofjA pkB ukoj{z pkik.. wko dJ/ ;G ir e/ okik.. 373..pj[o n;[o ek ekNf; wkEk.. ;qh nf;e/fs irs e/ BkEk..d[fs: pkB ;' d'T{ nfo eo.. ekfN d:' nf; X[i Bo Bkjo.. 374..g[fB okS; ek ekNk ;h;k.. ;qh nf;e/s irs e/ Jh;k..g[jgB fpq;fN rrB s? GJh.. ;GjB nkfB pXkJh dJh.. 375..XzB: XzB: b'rB e/ okik..HHHH HHHH HHHHHHHH HHHH HHHHdk; ikfB w[fj b/j[ T[pko/.. 376..

ep:' tku p/Bsh.. u"gJh..jwoh eo' jkE d? oZSk.. g{oB j'fJ fus eh fJZSk..st uoBB wB oj? jwkok.. ngBk ikB eo' gqfsgkok.. 377..HHHH HHHH HHHH;op m"o w' j'j[ ;jkJh.. d[FN d'y s/ b/j[ pukJh.. 401..fWgk eoh jw go ir wksk.. rozE eok g{oB ;[G oksk..feb fty ;eb d/j e' josk.. d[FN d'yhnB e' S? eosk.. 402..;qh n;X[Zi ip GJ/ dfJnkbk.. g{oB eok rozE ss ekbk..HHHH HHHH HHHHd{y B fs;? fpnkgs e'Jh.. 403..

nfVZb..;[B? r[zr, i' :kfj ;[ o;Bk gktJh..;[B? w[V fus bkfJ us[osk nktJh..HHHH HHHH HHHH

76 77

Page 39 www.sikhbookclub.com

Page 40: Dasam Granth Darpan

0 0

j' i' :keh J/e pko u"gJh e' ej?.. 404..u"gJh

;zps ;sqj ;j; GfDi?.. noX ;j; c[fB shfB efji?..Gkdqt ;[dh n;Nwh oft tkok.. sho ;s[dqt rozE ;[Xkok.. 405..fJsh ;qh ufosq gky:kB/ fsq:k ufosq/ wzsqh G{g ;zpkd/ uko ;" gKuufosq ;wkgsw;s ;[Gw;s[.. 405.. 7555. nci{z.

fBoDk1H fJj u"gJh ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih dh ouBk BjhA feT[Afe fJj

gky:kB (eEk ejkDh) ufosqK Gkt shthnK d/ wZeo-co/pK dk jh nzr j? s/gky:kB ufosqK d/ ftZu nkJh nFbhb GkFk (Grfpbk; dhnK BzrhnKeEktK) ;gFN s"o s/ c?;bk eoB ftZu ;jkfJe jB fe fJj ufosq r[o{ ihdh ouBk BjhA, s/ edh th BjhA j' ;edh.

2H fJ; u"gJh ftzu nkJhnK eJh s[ZeK r[owfs dh e;tZNh (nEtknkfd ;qh r[o{ rqzE ;kfjp dh pkDh) T[s/ gofynK r[owfs fto[ZX fd;dhnK jB,fit/A fe -

(T)HHHH jwo/ d[FN ;G/ s[w xktj[ HHHH.. 378..(n)HHHH ;G p?oB e' nki ;zxoh:?.. 379..(J)HHHH u[B u[B ;Zsq jwko? wkfo:fj.. 380..(;)HHHH f;y T[pkfo nf;y ;zxo'.. 397..3H fJj u"gJh ;gFN s"o s/ eth dh ouBk j? fi;dh g[FNh fJ; d/

f;ob/y @ep:'tku p/Bsh# s'A ;[s/ f;ZX jh j' iKdh j?.4H 405t/A ufosq (fi;dk fe fJj u"gJh fJe nzr j?) dh nzsek ftZu

nkJ/ fJj tke @fJfs ;qh ufosq gky:kB/ HHHH ;[Gw;sHHH.. 405.. 7555..# fJjf;ZX eod/ jB fe fJj ;ko/ 405 ufosq fusqtsh Broh d/ oki/ fusq f;zx dhejkDh d/ nkXko #s/ jB fi;dk g{ok t/otk fJ;/ g[;se d/ fsq:k ufosq tkb/b/y ftZu fdZsk frnk j?.

ufosqK d/ ouBjko ;kes wshJ/ ethnK B/ eNkj-e[zvb B:k:nB[;ko gfjbk ufosq nkgD/ fJFN uzvh (d[ork, ekfbek) dk ofunk j? ns/nzsbk th nkgD/ fJFN wjKekb dk fbfynk j?. nzsb/ wjKekb d/ ufosq OF[o{ s'A b? e/ 376t/A nze se gq;zre o{g ftZu tofDnk j? Gkt ;Pk; phoi d?Asd{bj ns/ wjKekb d[nkok ehs/ i[ZX-izr dk toDB j?. fJ; s'A nrb/ (376t/A nze s'A) nr/ T{jk ;kes eth nkgD/ fJFN noEks wjKekb ns/ irwksk(ekfbek d/th) T[s/ wjKekbek gk;'A nkgD/ d[FwDK dk ftBkF ns/ nkgDh

oZfynk fjs p/Bsh eodk j'fJnk nzsek ftZu fJ; ouBk dh ;wkgsh dk ;wKfdB n?stko, Gkd'A ;[dh nFNwh ;zws 1753 dZ;dk j? fit/A fe @;zwfs;sqj;j; HHHH.#

fJj ep:'pku p/Bsh u"gJh 377t/A nze @jwoh eo' jkE d? oZSk# s'Ab? e/ eowtko 403 nze @d[y B fs;? fpnkgs e'Jh# #s/ ;wkgs j[zdh j?, goFq'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh dh ofjs wo:kdk nB[;ko @jwoh eo' jkE d?oZSk# s'A b? e/ 401 nze nEtk @d[FN d'y s/ b/j[ pukJh# se gVQB dhnkfrnk j?.

nkU, j[D t/yhJ/ fe fJ; u"gJh d/ g{o/ gkm s'A feT[A tofink frnkj?. fJj ;wMD bJh 402 s/ 403 nzeK tkb/ gkm dk t/otk j/m fdZsk iKdkj?, :Ek -

fWgk eoh jw go irwksk..rozE eok g{oB ;[Goksk..febfpy ;eb d/j j' josk..d[FN d'fy:B e' S? eosk.. 402..;qh nf;X[i ip GJ/ dfJnkbk..g{oB eok rozE ssekbk..wB pKSs cb gkt? ;'Jh..d{y B fs;? fpnkgs e'Jh.. 403..j[D t/y' fJBQK T{go fdZshnK s/ u"gJh Bkb'A eZNhnK j'JhnK s[ZeK O.eh fJj s[ZeK fJ; bJh BjhA eZNhnK rJhnK fe fJBQK ftZu irwksk

(ekbh d/th d[ork) dh (efp:' pku p/Bsh u"gJh ouB tkb/ eth s/ j'Jh)fWgk do;kJh rJh j?, fi; fWgk d/ ekoD jh eth fJj ufoso'gky:kB o{gh;[Goksk rozE (;[jD/ wiw{B tkbk rozE, t/y' wjkB e'F - gzBk 217) w[ezwbeo ;fenk.

T[gq'es sZEK s'A f;ZX j'fJnk fe fJj u"gJh dFw/F fWs BjhA pbfewjKekb d/ T[gkFe ;kes wshJ/ eth dh j?.B'N - nZi-eb e[M r[NfenK ftZu @ep:' pku p/Bsh u"gJh d/ Bkb fes/

-fes/ gksFkjh 10 iK ;qh w[ytke gksFkjh th fbfynk ik fojk j?,i' d;w rqzE dhnK phVK ftZu BjhA fwbdk.jK, fJ; u"gJh ftZu @fBozeko#, @nkfd nzs J/e? ntskok#, @fBofpeko#,

@fBobzp#, @yVr e/s# nkfde FpdK dh tos'A s'A fJj G[b/yk g?Adk j? fe fJjFpd nekb g[oy bJh tos/ rJ/ jB go n;bhns ftZu fJj Fpd eth(Fkw) B/ nkgD/ fJFN wjKekb gqEkfJ nB/eK EkJhA tos/ jB. t/y' fJ; nzsb/

78 79

Page 40 www.sikhbookclub.com

Page 41: Dasam Granth Darpan

0 0

(405t/A) ufosq dk nze 36 -sp nf;X[i n; wzsq fpuko'.fJ; fpX s/ dkBtfj ;zxko'.Fpd @yVre/s# ns/ @nf;X[i# dk noE fJe' jh j? s/ T[j noE j?

- @fi; d/ Mzv/ ftZu sbtko dk fuzBQ j? nEtk wjKekb# (t/y' wjkB e'F, gzBk29).

fus w' ehnk ekb ek X:kBk..doFB dhnk nkfB GrtkBk.. (gzBk 52)s[w j' ;eb b'e f;oskik.. HHHHHHHnkfd, nekb, ni"fB fpBk G?..fBofpeko fBobzp irs w?.. nze 91fBofpeko, fBoi[o nfpBkFh..fBozeko, BtfBZs: ;:[zGt.. nze 92fJE/ fJj dZ;Dk th T[fus Gk;dk j? fe Fq'wDh r[od[nkok gqpzXe

ew/Nh B/ Xkofwe ;bkjeko ew/Nh dh nkfrnk nB[;ko fiE/ @jwoh eo' jkEd? oZSk# tkbh u"gJh d/ Bkb dhnK T[s/ dZ;hnK s[ZeK gVQBhnK o'e fdZshnKjB, T[E/ @w? B rB/Fj gqEw wBkT{# tkbh ;koh u"gJh d/ gkm s'A jh tofinkj'fJnk j? feT[Afe fJj u"gJh th T[sbh u"gJh tKr{ ekbek ns/ wjKekb d/T[gkFe eth dh jh ouBk j? fi; ftZu ekoi ;cbsk fjs eth B/ nkgD/fJFN d/th Grtsh ns/ wjKekb nr/ p/Bsh ehsh j? - t/y' fWFBktsko/ nze420 s'A 440t/A nze s'A fgSbh g[FfgeK ftZu th fJfs ;qh d/th T[;ss ;wkgsfbfynk j?.

T[gq'es 421 nze s'A 432 nze se 12 pzdK ftZu d/th Grtsh O;;sqDh, n;sqDh, i:k, fgzr[bk, s'sbk, f;tk nkfde nB/eK BktK Bkb;zp'XB T[gqzs 433t/A nze ftZu j/m fbyh p/Bsh ehsh j?, :Ek -

d'jokdk; ikB efo dk; go ehi? fWgk ngko..nkg jkE d? oky w'fj wB Ww puB fpuko..T[es d'jo/ fgS'A 434t/A pzd s'A 440t/A se 7 pzdK ftZu wjKekb gqsh

nkgDh nzfBB FoXk do;kJh j? fit/A fe -@j/ wjK ekb w?A B rB/Fj gqEw wBkT{#1Gkt - nkfd rB/F O BjhA wBkT[Adk s/ Bk jh ed/ feFB fpFB O

fXnkT[Adk jK, (j/ wjKekb) w/oh fbt nkg d/ fJBQK uoBK Bkb bZrh j'Jh j?.

j/ wjK b'j, j/ Grts, w?A nkg dk dk; jK, fJ; bJh gqEw/ nkg dk jhfXnkB Xo e/ fWFB ufosq oudk jK <

F'e fe ;kes wshJ/ ethnK dhnK fWshnK ftu'A T[s/ do;kJhnK e[MGktBktK Bkb fwbdhnK-i[bdhnK dk nk;ok b? e/ ;kv/ e[M Xkofwe nkr{nKB/ ikD/ iK fpBk ikD/ fJBQK O dFw/F ouBktK dk o{g d/ fdZsk.

e/tb fJsBk jh BjhA, ;r'A T[es ethnK tb'A nkgD/ fJFN wjKekb d/ts/ gqEkfJ tos/ Jh;k, fBozeko, Grts nkfde FpdK dk Gkt nekbg[oy fwZE e/ ofjok; ;kfjp nkfde fBsB/w dhnK pkDhnK ftZu obrZvk eofdZsk.

F[eo j? fe Xkowe ;bkjeko ew/Nh B/ nkgDh f}zw/tkoh fjs y'i-Gkb ns/ SkBphB eoe/ @w? B rB/Fj gqEw# ns/ @fWgk eoh jw go ir wksk#nkfde eZuhnK-fgZbhnK eth ouBktK O fBsB/w ;w/A gVQB s'A wBkjh ehshj?.

fejk uzrk j't/ fe T[es Fbkxk:'r ehs/ T[dw d/ Bkb @jwoh eo'jkE d? oZSk# nkfde j'o th nB/eK eth ebgBktK d/ fBoD? bJh tX/o/ jzGbkwkfonk ikt/ sK fe ;'B/ T[s/ ;[jkr/ dh tzBh uVQ ikD tKr{z j'o tX/o/ fBroT[geko j' ikt/.

@efp:'pku# tkbh u"gJh O dFw/F ouBk do;kT[D fjs nZi-ebfejk iKdk j? fe d;w gksFkj B/ nBzdg[o ;kfjp bkr/ fiE/ fJj u"gJhT[ukoh ;h, T[E/ j[D fJfsjk;e r[od[nkok th pD frnk j?.B'N - eh ikDhJ/ fe;/ fdB nikD FoXkb{nK tb'A fJ; n;EkB dhnK

dhtkoK T[s/ fJj ;koh u"gJh th fby fdZsh ikt/.fBoDk

fiBQK r[of;Zy FoXkb{nK B/ r[o{ ebrhXo ih d/ i'sh i'fs ;wktDs'A th brgr g"D/ fszB ;" ;kb fgS'A T[fus u"gJh tkbk wB'ebgs n;EkBbZfGnk ns/ fJfsjk;e o{g d/ e/ ;/tk nozGh j?, T[BQK dh gqpb FoXk s'AgqGkfts j' e/ e'Jh FoXktkB ifrnk;{ pj[shnK g[ZS-g[ZSktK SZv e/ e/tbfJsBh g[ZS jh eo/ fe fJ; n;EkB T[s/ r[o{ ih B/ fejVh u"gJh T[ukoh ;hfeT[Afe @jwoh eo' jkE d? oZSk# tkbh u"gJh sK T[s/ dZ;/ nB[;ko sqh:k ufosqKftu'A j? ns/ @w?A B rB/Fj gqEw# tkbh fWFBk ntsko tkbh u"gJh T[s/ dZ;nkJ/ jK, fco ;[szso u"gJh @gqDt' nkfd J/ezekok# ;qh w[ytke tkbh gksFkjh;[szso j?. fJBQK fszBK ftu'A fejVh u"gJh T[ukoh ;h, sK T[es FoXkb{nKthoK e'b u[g ;kXB s'A fpBK j'o eh ukok j't/rk.

80 81

Page 41 www.sikhbookclub.com

Page 42: Dasam Granth Darpan

0 0

w[Zedh rZb fJj fe fJ; wB'-ebgs n;EkB T[s/ ;o-go jh u"gJhouh do;kT[D dk jm eoBk j't/ sK fco nekb T[;ss ftubh T[s/ do;kJh;qh w[ytke gksFkjh d; @gqDt' nkfd J/ezekok# tkbh u"gJh do;kJh ikt/, i'e[M Bk e[M w/b sK fwb ikt/.

nkU, j[D fJ; efp:'pku p/Bsh u"gJh dh ng/eFk ftZu nekbT[;ss d/ nozG ftZu nkJh @sP gq;kfd u"gJh# fi; O ;w[Zuk gzE dFw/F ouBkwzBdk j?, tZb B}o wkohJ/ l

> ;fsr[o gq;kfd gksFkjh 10sPgq;kfd.. u"gJh..

gqDt' nkfd J/ezekok.. ib Eb wjhnb ehU g;kok..nkfd g[oy nfprs nfpBk;h.. b'e us[od; i'fs gqekFh..noE - gksFkjh 10 d;t/A r[o{ ih dh T[ukoB ehsh j'Jh pkDh,

sPgq;fd = s/oh fWgk Bkb (fJj u"gJh oudk T[ukoD eodk jK).fJe Unzeko (i' ;op ftnkge ns/ ;G dk nkfd iK) w[ZY j?, T[;O

w?A Bw;eko eodk jK. (T[; Unzeko O Bw;eko eodk jK fi;B/) gkDh ftZu,Xosh ns/ Xosh s'A nkekF se (nkgDk) g;kok ehsk j'fJnk j?. T[j nkfdg[oy j? (fi; s'A gfjbK e'Jh BjhA ;h) i' nfprs (nftnes) Foho ofjsj? ns/ ed/ BFN BjhA j[zdk. u"dj b'eK ftZu T[; B/ nkgDh i's dk gqekFehsk j?. 1.

j;s ehN e/ phu ;wkBk.. okt oze fij fJe ;o ikBk..ndt? nby g[oy nfprkwh.. ;G xfN xfN e/ nzsoikwh.. 2..(T[j) jkEh s'A b? e/ ehVh se (fisB/ th iht jB Gkt) ;ko/ ihtK

ftZu ;wkfJnk j'fJnk j?, (fijVk) oki/ (s'A b? e/) ezrkb se (Gkt ;G wB[ZyKO) fJe ;kwkB ikDdk j? (Gkt, T[j ;wfdqFNh oydk j?). dt?s s'A fpBk(e/tb fJe iK > j?) bysk s'A go/ ;op ftnkge (g[oy) j?. xN-xN dhikDBjko j? (ns/ fJ; eoe/ :EkoE frnkBh j?. 2.

nby o{g nS? nBG/yk.. okr ozr fij o{g B/ o/yk..poB fujB fij iks B gksk.. ;sq fwsq fiAj sks B wksk.. 3..T[;dk o{g ikfDnk BjhA ik ;edk. T[j Bkw s'A ofjs ns/ G/y

(pBktN, fFzrko nkfde) s'A fpBK j?. toBK fujBK (Gkt iks-gks, fcofenKns/ T[BQK d/ fsbe Skgk tr?ok) s'A fBnkok (tyok, fBob/g) j?. T[j ;G dkw[ZY j?, dt?s s'A ofjs j?, Gkt T[j ;dk fJe o; ekfJw ofjD tkbk j?. 3.

poB fujB fij iks B gksk.. ;sq fwsq fiAj sks B wksk..

;G s/ d{o ;GB s/ B/ok.. ib Eb wjhnfb ikfj p;/ok.. 4..fi;dk e'Jh toD (iksh G/d ns/) fujB (T[; G/d O do;kT[D tkb/

fBFkB) iK iks-gks BjhA j?L fi;dk Bk e'Jh d[FwD j? Bk fwZso, Bk fgskj? Bk wksk. i' ;G s'A d{o th j? ns/ fi;dk tk;-n;EkB ib, Eb ns/ Xoshs'A nkekF ftub/ ybkn ftZu th j? (Gkt, i' ;G EkJhA jk}o-Bk}o j?). 4.

nBjd o{g nBkjd pkBh.. uoB ;oB fij p;s GtkBh..pqjwk fp;B nzs Bjh gkfJU.. B/s B/s w[y uko pskfJU.. 5..(T[j) jd pBQ/ s'A ofjs ;o{g tkbk j? ns/ T[;dh pkDh nBkjd

(ezm, w{zj, dzd, ihG, j'mK ns/ ;[nk;K s'A fpBk gqrN j'D tkbh) j?, GtkBh(d/th iK wkfJnk) fi;d/ nk;o/ (iK nXhBrh ftZu) ofjzdh j?, pqjwk ns/ftFO th T[;dk nzs BjhA gk ;e/ ns/ uko w{zjK Bkb (T[BQK B/) fi;O B/fs-B/fs (Bk+fJshL fJj th BjhA, fJj th BjhA, Gkt p/nzs, p/nzs) dZf;nk j?.5.

e'fN fJzdq T[fgzdq pBkJ/.. pqjwk o[dq T[gkfJ ygkfJ..b'e uZsqd; y/b oukfJU.. pj[o nkg jh phu fwbkfJU.. 6..(T[;B/) W'VK (Gkt nDfrDs jh) (d/tfsnK d/ oki/ wzB/ ikD

tkb/) fJzdo ns/ T[g-fJzdo pDkJ/, (nDfrDs jh) pqjw/ (i' fjzd{ fwfEjk;nB[;ko f;qFNh O ;kiD tkbk d/tsk wzfBnk frnk j? ns/) fFtih nkfdeg?dk eoe/ BFN eo fdZs/. T[;B/ nkg jh u"dj b'eK dh fJe y/v (swkFk)pDkJh ns/ fco ;koh y/v O nkgD/ ftZu jh fwbk fbnk. 6.

dkBt d/t cfBzd ngkok.. rzXqp iS ou/ F[G ukok..G{s Gfty GtkB ejkBh.. xN xN e/ gN gN eh ikBh.. 7..(T[;B/) p/nzs d?AsK, d/ts/ (cfBzd, cfBzdq, ;ZgK dk okik, Gkt) F/

FBkr ns/ (d/tfsnK d/ rtJhJ/) rzXop (d/tfsnK d/ Bku/, BZuD tkb/) iSns/ T[sgZsh dhnK uko ykDhnK dh ouBk ehsh. T[j phs/ j'J/ ;w/A, nkT[Dtkb/ ns/ toswkB (phs oj/) ;w/A dh ns/ jo/e d/ fdb dh s/ jo/e god/dh Gkt jo-fJe r[gs-gqrN rZb O ikDBjko j?. 7.

sks wks fizj iks B gksk.. J/e ozr ekj{ BjhA oksk..;op i'fs e/ phu ;wkBk.. ;Gj{z ;op m'o gfjukBk.. 8..(T[;dk) Bk sK fgsk j?, Bk wksk j? ns/ Bk jh e'Jh iks-gks j?.

i' fe;/ ftZu w;s BjhA ns/ ;dk fJe o; (nkgD/ nBzd ftZu) ofjzdk j?. i';kohnK i'shnK ftZu ;wkfJnk j'fJnk j? (Gkt, ;kohnK i'shnK ftZu T[;/ dhi'fs dk gqekF j?) ns/ ;G ftZu j'D eoe/ jo EK f;zMkfDnk iKdk j?. 8.

82 83

Page 42 www.sikhbookclub.com

Page 43: Dasam Granth Darpan

0 0

ekb ofjs nBekb ;o{gk.. nby g[oy nfprs ntX{sk..iks gks fizj fujB B poBk.. nfprs d/t nS? nBGowk.. 9..(T[j) ekb (Gkt ;w/A d/ n;o s'A) ofjs j? (T[j pkb, i[nkBh ns/

p[Y/g/ nkfde d/ n;o s'A go/ j? ns/ w"s s'A ofjs j?) ns/ T[;dk ;o{g thekb (w"s ns/ ;w/A d/ gqGkt s'A) ofjs j?. (Gkt T[j i' npub j?, fJe o;j? ns/ i') bysK s'A go/ nfprs (Foho ofjs g[oy) j? ns/ (;ko/ ftnkgej'D eoe/ th ;hfws BjhA ns/ ;G s'A) fBob/g ofjzdk j?, fi;dh e'Jh iks-gks BjhA. Gkt, i' fe;/ ftF/F e[b iK ]kBdkB ftZu g?dk BjhA j[zdk ns/fi;dk BK jh e'Jh toB fujB j? ns/ i' nfprs gqekF o{g, Bk; s'A ofjsns/ GowK s'A ofjs j?. 9.

;G e' ekb ;GB e' eosk.. o'r ;'r d'yB e' josk..J/e fus fij fJe fSB fXnkfJT[.. ekb ck; e/ phu B nkfJU..10..(T[j nekb g[oy) ;kfonK dk ekb j? (Gkt T[j ;G O wkoB tkbk

j?) ns/ ;G O g?dk eoB tkbk (th T[jh) j?. T[j o'rK (phwkohnK), ;'rK(|wK) ns/ d'FK O d{o eoB tkbk j? (fij/ tkfjr[o{ O) fi; B/ th fJe fuZsj' e/ fJe fSB wksq bJh th fXnkfJnk Gkt fXnkB ftZu fbnKdk iK :kdehsk j?, T[j (iht) fco ekb dh ckjh Gkt nktkrtB d/ uZeo ftZu BjhAnkfJnk. 10.

fJ; soQK T[gq'es nekb T[;ss tkbh sft gq;kfd u"gJh ftZu nkfds'A nzs se e/tb fJe nekb g[oy dh (nzB: g[oy o{g ftZu) p/nzsskdo;kJh ns/ wfjwk rkJh j?.

T[gq'es @gqDt' nkfd J/ezekok# s'A b? e/ @ekb ck; e/ phu B nkfJT[#tkbh u"gJh nkfd ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ftubh pkDh dh e;tZNh #s/ g{ohT[sodh j?, fJ; bJh fJj u"gJh ;qh w[ytke r[opkDh j?, ns/ fJ; d/ T[bN@jwoh eo' jkE d? oZSk# tkbh u"gJh efp:'pku Gkt eth dh ouBk j? fi;ftZu eth B/ T[s/ dZ;/ nB[;ko nkgD/ fJFN wjKekb nZr/ p/Bsh eoB T[gqzsir-wksk ns/ wjKekb dk fJeZmk XzBtkd ehsk j? fit/A fe @fWgk eoh jwgo ir wksk# HHHH ns/ @;qh nf;X[i ip GJ/ dfJnkbk# nkfde s'A gqsZy j?.

efp:'pku p/Bsh u"gJh pkps fdZsh rJh T[gq'es thuko dh g[FNh;qH ;zs'y f;zx ih uzvhrVQ tb'A Fq'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh nzfwqs;o ns/vkH osB f;zx iZrh Bkb j'J/ fuZmh gZsoK s'A th ;gFN j[zdh j?.

T[es fuZmh-gZsoK dk t/otk ;qH wkB f;zx ih, Grs f;zx wkoehN,BthA fdZbh B/ nkgDh j\sktkoh n]pko @wkB;o'to# fibd 19 Bzpo 23-24-28, i{B s'A i[bkJh 1974 d/ gou/ ftZu ;\k 5 d/ u"E/ ekbw d/ nzsb/ g?o/ s'A

F[o{ eoe/ ;\k 6 d/ u"E/ ekbw se fdZsk j?, fi; dh Beb j/mK fdZsh iKdhj? l

e[M ftukoK, e[M jb{D/;qH ;zs'y f;zx, uzvhrVQ

@d;w rqzE s/ gy:kB ufosq@fgSb/ ;kb Fq'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh, nzfwqs;o Bkb d;w rqzE

ftu'A gky:kB ufosqK ;pzXh w/ok fuZmh-gZso j'fJnk ;h. whs ;eZso, Xowgquko ew/Nh tk;s/ Fq'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh, fuZmh Bzpo 36672 fwsh3-8-73 okjhA fJj i[nkp nkfJnk ;h HHHH.

nkg ih dh gfsqek fwsh 6-7-73 d/ ;pzX ftZu f;zx ;kfjpkB ;qhdopko ;kfjp ns/ iE/dko ;qh nekb s]s ;kfjp, ;qh nzfwqs;o ih dh okJ/j/m fby/ nB[;ko nkg ih O G/ih iKdh j?.

ufosq' gky:kB i' d;w rqzE ftZu nzfes jB, fJj dFw/F pkDh BjhA,fJj g[oksB fjzd{ fwfEnk;e ;kyhnK dk T[skok j?.

fJ; fuZmh d/ nkT[D wro'A ew/Nh gk;'A p/Bsh u"gJh, @jwoh eo' jkEd? oZSk#, i' d;w rqzE d/ gky:kB ufosqK dk jh Gkr j?, ;pzXh fbfynk frnk.ew/Nh tb'A fuZmh BzH 37540à6-2 fwsh 13-10-73 okjhA itkp fJj ;h l

nkg ih d/ fWgk gZsq 10-9-73 d/ ;pzX ftZu oh;ou ;ekbo ;kfjpFq'wDh ew/Nh dh okJ/ j/m fby/ nB[;ko j? l

efp:'pku p/Bsh u"gJh @jwoh eo' jkE d? oZSk# d/ ;pzX ftZu vkHosB f;zx iZrh, gzikph :{fBtof;Nh gfNnkbk B/ tX/o/ y'i ehsh j?. fJ;bJh nkg B/ iZrh j'oK Bkb spkdbk f]nkb eo b?Dk.

T[sbhnK d't/A fuZmhnK vkH osB f;zx iZrh O G/i e/ T[BQK d/ thukoKbJh p/Bsh ehsh rJh. T[BQK dk itkp fJt/A ;h l

p/Bsh j? fe nkg ih dh fuZmh ns/ Fq'Hr[HgqHew/Nh dhnK fuZmhnK gVQbJhnK jB. p/Bsh fJj j? fe g[oksB jZE fbysK s/ fJfsjk;e rqzEK ftZufJj u"gJh nzfwqs pkDh d/ o{g ftZu fes/ fbyh BjhA fwbdh. notkuhBfWshnK ftZu Gkt/A nfij/ ;ze/s fwb iKd/ jB. gqeoD nB[;ko fsq:k ufosqd/ nzs ftZu doi j? ns/ nzsbh g[Ffgek s'A fJj T[;/ dk nzr f;ZX j[zdh j?,fJ; s'A pknd gq;zr ftZu nkJ/ ;ze/s th g{oh soQK ufosqK Bkb jh ;pzfXs jB.fJ; bJh T[j T[;/ eth dh ouBk j? fi; B/ ufosq fby/ jB. i/ ufosq r[o{ih d/ fby/ f;ZX BjhA j[zd/ sK fJ;dh gqwkfDesk #s/ th gqFB fuzBQ bZr iKdkj? ns/ T[j sd se T[g;fEs oj/rk id se e'Jh m'; gqwkD BjhA fdZsk iKdk

84 85

Page 43 www.sikhbookclub.com

Page 44: Dasam Granth Darpan

0 0

fe fsq:k ufosq r[o{ ufosq jB.Fq'Hr[HgqHew/Nh ns/ vkH osB f;zx iZrh ;kfjp Bkb j'J/ T[gq'es

fuZmh-gZsoK d/ nkXko #s/ th fJj' ;gFN j'fJnk fe @jwoh eo' jkE d? oZSk#tkbh u"gJh dFw/F fWs BjhA, pbfe T[; d/th T[gKFe eth dh ouBk j?fi;B/ 405t/A Gkt nzsb/ ufosq wjKekb tkb/ ftufbnK 376 pzdK ftZuBkNeh Yzr Bkb nkgD/ fJFN wjKekb dk s/i-gqskg (;p[ZX Bkw/ wzsqh d/ w{zj'A)do;kT[D T[gqzs 25 pzdK tkbh u"gJh ftZu T[;/ wjKekb nZr/ p/Bsh eoB fgS'A2 pzdK ftZu ir-wksk (d[ork) ns/ nf;X[Zi (wjKekb) dk XzBtkd eoB ns/u"gJh dk wjksw do;k e/ nzsbh g[Ffgek nzdo ;zwfs nkfde dZ;D fgS'A405t/A nze N'Nbh 7555 nzeK T[s/ ;wkgs ehsh j?.

e[M ;ZiD ufosq sK eth fWs wzBd/ jB go nzsbh efpT[tku u"gJhdFw/F ih tb'A T[uoh dZ;D dh wjkB G[Zb eod/ jB. T[BQK thoK O fJ;ufoso d/ nozG (fi;dk f;ob/y ;p[ZX tku j?) s'A b? e/ 405 Gkt nzs sefdZs/ Wwtko (bVh go'st/A) nzeK tZb T[u/uk fXnkB d/Dk ukjhdk j? fiBQKftZu T[es u"gJh d/ 405t/A ufosq Bkb'A nvo/ j'D dk ozue wksq th ;ze/s BjhAfwbdk.

fJj tZyoh rZb j? fe fJ; u"gJh ftubhnK e[M-e[M s[ZeK r[o{ebrhXo dh ftukoXkok Bkb fwbdhnK-i[bdhnK jB, go fJBQK dk fJj GktBjhA fe T[es u"gJh (i' gqsZy jh eth fWs j?) th dFw/F ouBk j? feT[AfefJj' fijhnK ouBktK sK eJh nBwshnK dhnK th nkg' ftZu j'o eJh EkJhAw/b yK iKdhnK jB.

j[D efp:'pku u"gJh d/ FoXkb{ th nkg jh dZ;D fe #gqDt' nkfdJ/ezekok# tkbh u"gJh (i' gqsZy jh ;qh w[ytke gksFkjh d; j?) dh, Ekt/A T[s/dZ;/ nB[;ko fJe d[ork T[gkFe eth tb'A nkgD/ fJFN (wjKekb) nZr/ p/Bsho{g ftZu ouh rJh eZuh pkDh dk gkm eoBk p[ZXwsk j? iK fBo'b HHHHH

u"gJh sK fes/ ojh, e[M FoXkb{ i' fJ; 405t/A wjKekb tkb/ (u"gJh;w/s) ;ko/ ufosq O jh dFw/F ouBk wzBD dk fpqEk jm eod/ jB, T[BQK dh;/tk ftZu p/Bsh j? fe fJ; wB"s Bkb sK fJ; ufosq ftZu fbfynk e'o/ dke'ok ;kok M{m jh ;Zu ;o{g r[o{ ebrhXo gksFkj tb'A wzBDK gt/rk, fi;dk nfs ;ze'utK t/otk j/m fby/ nB[;ko j?, :Ek -

gfjbK gfjb fJj wzBDK gt/rk fe oki/ ;s ;zX ns/ dhoxdkV d?Asd/ :[ZX ;w/A bVB tkbh d'tK gkf;nK dh \"i shj j}ko nS{jBh j?;h jkbKfewjk-Gkos g[okD ftZu fby/ nB[;ko d[nkgo :[Zr d/ wjK G:zeo :[ZX ftZue"otK ns/ gKvtK d'jK fXoK dh nmkoK nS{jB ;?Bk j? ;h.

:kd oj/ fe fJe nS{jBh ftZu d; j}ko oE, thj j}ko jkEh,ukbh j}ko x'V/ ns/ nZ;h j}ko g?db j[zd/ jB fi; O us[ozrBh ;?Bk efjzd/jB go fe;/-fe;/ g[;se ftZu fJ; s'A th tX/o/ fbyh j?.

d{ik, ;\/d M{m fJj wzBDk gt/rk fe shj j}ko nS{jBh ;?Bk BFNj'D T[gqzs T[; oD-G{wh ftu'A fJe d{bjk d/th B/ iBw b? e/ wjKekb Bkbftnkj eokT[D fjs wjk-wkJh (gkopsh) s'A izsoK-wzsoK okjhA n;h;KbJhnK.

shik, fjwkb/ fiZvk fJj M{m th wzBDk gt/rk fe @;Pk; phoi# d?Asns/ wjkekb dh bVkJh ;w/A x'fVnK d/ ;[ZwK Bkb Xosh d/ 6 g[V g[ZN/ rJ/i' nkekF Bkb fwb e/ 7 nkekFK d/ 13 nkekF j' rJ/ ns/ 7 gkskbK ftu'Ae/tb 1 gkskb jh ofj frnk.

u"Ek, fJj rZg th ;Zs-;Zs eoe/ wzBDh gt/rh fe d?AsK dhnK \"iKjkEh, x'V/ nkfde s'A S[ZN wZMK, rktK, e[ZfsnK, fpZfbnK, froMK, ;ogK ns/fpZS{ nkfdeK T[s/ uVQ e/ nkJhnK.

gzitK, fJj rg'Vk th nG[b r[o{ dFw/F ih tb'A fBFu/ eoBk gt/rk fe ;s:[r ftZu j' ojh bVkJh ;w/A ;[tk; phoi d?As dh w{zj'A fBebh jtkVBkb (eb:[r ftub/) w[|b ns/ gmkD nkfde izw gJ/.

;ko/ nzF fJj fe T[gq'es nfs eEBh ns/ n;zGt sEk ekb-Gzrnkfde jk;'-jhD/ d'FK Bkb Go/ ufosqK O dFw/F ouBk do;kT[Dk d;w fgskih dh fBokdoh pbfe ;w[Zu/ f;Zy gzE d/ f;de, Go';/ ns/ ;'u-;wM O f;ZXhtzrko j?, fi; dk sksgoi fJj fe fJ; jk;'-jhD/ ufosq O dFw/F ouBk T[jnikD FoXkb{ jh wzBDr/ i' ;'u-ftuko s'A jZE X' p?m/ j'D.

1H fJe g[okDe eEk nB[;ko fFt ih B/ rB/F ih O fJj to fdZsk ;hfe d/t g{ik ;w/A ns/ jo ekoi dh f;ZXh fjs gqEw (gfjbK) s?AO wBkfJnkikJ/rk.

86 87

Page 44 www.sikhbookclub.com

Page 45: Dasam Granth Darpan

0 0

sqh:k ufosq

> tkfjr[o{ ih eh \s/ j?;qh Gr"sh ih ;jkfJ

np py:kB ufosq by:s/gksFkjh 10.. G[izr Szd.. s{gq;kfd..

T[gq'es f;ob/y tkbh ouBk d;w rqzE gqekfFs phV 1428 ;f\nKtkbh d/ ;\k 809 s'A nozG j' e/ 1388 T[s/ ;wkgs j[zdh j? fi; ftZufJ;sqhnK d/ nFbhb ufosqK dk toBD j? @Gkt# ftGukoh n"osK d/ wZeo-\o/p do;kT[D fjs nv'-nZv ethnK tb'A 579 gzB/ ekb/ ehs/ j'J/ jB.

T[gq'es ouBk dh gfjbh nzsek uzvh ufosq tkbh SZv e/ pkeh jonzsek ftZu nkJ/ @wzsqh o{g ;zpkd/# Fpd dh tos'A ntZF jh gqshs eokT[Adhj? fe fJj ouBk fe;/ ubd/ gqeoD Bkb ;pzXs #Gkt# gq;zre o{g ftZu fe;/fJfsjk; dh ;{ue j?, fJ; bJh fJ; dk fJfsjk;e fgS'eV gkmeK dhfrnks fjs j/m fby/ nB[;ko j?, :Ek -

fusqtsh Broh d/ oki/ fusq f;zx dh ;[zdosk T[s/ ohM e/ fJengZ;uok T[; dh okDh pD rJh fi;d/ T[do'A fJe nfs ;[zdo pkbe iBfwnkns/ T[;dk Bkw jBtzs f;zx ofynk HHHHH

oki/ dh T[wo tv/oh j' ikD #s/ ng;Zuok T[;O SZv e/ d/t b'e ubhrJh HHHH oki/ O T[;d/ fti'r ftZu ftnke[b t/y e/ wzsohnK B/ y'i-Gkb eoe/@T[vSk# (T[Vh;k d/ oki/ dh ezfBnk i' T[;/ ng;Zuok torh ;[zdo ;h) oki/fusq f;zx O fbnk fdZsh.

T[gq'es ;[zdoh nkgD/ ws/J/ g[Zso T[s/ w'fjs j' rJh, go jBtzs f;zxnkgD/ Xow T[s/ gqgZe fojk sK T[;B/ fyZM e/ T[bNk d'F jBtzs f;zx #s/ bke/ oki/ O GVekfJnk HHHHH oki/ B/ nkgD/ g[Zso O gqkD-dzv d/D bJh pzdh]kB/ftZu vZe fdZsk HHHHH f;nkD/ wzsohnK B/ jBtzs f;zx O fBod'F ikD e/ T[;d/pukU fjs oki/ O tko'-tkoh n"osK d/ tb-Sb ;[DkJ/ i' frDsh ftZu 405

ufosq jB fiBQK ftZu 20-25 ufosq g[oFK d/ th do;kJ/ jB HHHH nzsbk 405tKufosq wjKekb tkbk ;p[ZX Bkw/ wzsoh B/ ;[DkfJnk fi; O eJh y'ih ;p[ZXBkwk th efjzd/ jB.

T[gq'es ufosq fJsB/ nFbhb (bZfinkjhB) pbfe fJj' fij/ ftGukoeN'Ne/ jB fiBQK ;pzXh nft;Eko ikDekoh d/Dh sK fes/ ojh, ;ze'uthnK N{eKd/D s'A th Fow nkT[Adh j?. fco th gkmeK dh fdqFNh r'uo eoB dk jZm fJ;bJh ehsk j? fe ;kv/ e[M ftdtkB ;ZiD fJ; ftGuko Gzvko O th dFw/FfWs do;kT[D fjs nZvh-u'Nh d/ sqkD s[b/ j'J/ jB.

e[M ftdtkB sK fJBQK Bzr/-w[Bzr/ rzd Go/ ufosqK dh tekbs eod/j'J/ r[opkDh ;zdoF f;ZX eoB bJh j/m fby/ gqwkD tosB'A th ;ze'u BjhAeod/, fit/A fe l

TH ;hnkb/ ;'jzdhnK fgo rb pkjVhnK..(nk;k F/y cohd ih)

nH i' ;j ezfm B brhnk ibB f; pkjVhnK..(tvjz; wjbk 1)

JH fgqn nze[ nzfe fwbkJh HHHH (i?s;oh Szs wjbk 1);H ezsk s{ ;T[ ;/iVh w?vk jG' d[y[ T[bkfj..

(wko{ vyB/ wjbk 5)jH ni[ B ;[sh ezs f;T[ nzr[ w[V/ w[fV ikfJ..

(;b'e F/y cohd ih), fJfsnkfde.j' ;edkj? T[gq'es ftdtkBK B/ fBeNtosh nikD FoXkb{nK tk;s/

fJj BthA ekY nkekF-pkDh s'I th tZX j't/ go r[owfs ntbzph ;{MtkBK dhfdqFNh ftZu ;{M ns/ FoXk dk dhtkbk fBeb ikD s'A th tX/o/ j?. ekoD fJjfe r[opkDh ftub/ T[gq'es gqwkD sK d[okukoh ihT[V/ O th Grsh Gktd[nkok gqG{ fwbkg fjs gq/od/ jB fiBQK okjhA ftekoh wB dh ftGukoeo[uhnK tb'A jZN e/ @T[we-so;-ukb/# r[o{ tke nB[;ko gqG{ gqhsw d/ fwbkgbJh T[wkj ns/ so;/t/A Bkb fBozekoh (wkor) o;s/ ub g?Adk j?.

go fJ;d/ T[bN fsq:k ufosq Xkowe o[uh tkb/ fjod/ O th wbhBeo fdzd/ jB, fi; dh g[FNh bJh fsq:k ufosqK fjs ethnK tb'A ekb/ ehs/579 gzfBnK ftub/ 7555 nzefVnK ftu'A e/tb tzBrh wksq ;ze'uthnK N{eKjh ek\h jB l

1H fJe, Sfink Bkw tkbh t/Ftk ekw-tZ; j' e/ wodkt/A G/F nzdoi'rh pD e/ dFw/F dopko nkT[Adh j? HHHH r[o{ ih T[; O ;Zu-w[Zu jh i'rh

88 89

Page 45 www.sikhbookclub.com

Page 46: Dasam Granth Darpan

0 0

d/Dr/.2H fJe nB{g e[nfo Bkwh XBKY fJ;sqh dFw/F ih d/ o{g T[s/ v'b

e/ @wrB dk;# Bkwh wB[Zy O fJj ;wMk e/ r[o{ ih tZb G/idh j? fe s[;hAGrT[sh wzso f;ZyDk ukj[zd/ j' sK oks O w/o/ xo nk ikU HHHH r[o{ ih wzsqf;ZyD tk;s/ G/F pdb e/ Gr"sh d/th O f;wod/ j'J/ T[; d/ xo g[Zid/ jB,:Ek -

ufb:' Xkfo nkshs e' G/; okJh.wBkgB fpy? ;qh GrT[sh wBkJh.ufb:' ;'s sk e? fcfo:' Bkfj c/o/.Xf;:' ikfJe? tk fsq:k e/ ;[ v/o/.

(ufosq 21 nze 10)nB{g e"o nkgDh wbhB bkb;k tZ; eJh jkt-Gkt ns/ tb-SZb

eodh j'Jh XwehnK d/D s/ th nk iKdh j? HHHH r[o{ ih nv'b ofj e/ T[;O wzd-tkFBk s'A o'ed/ jB sK fBokF j' e/ fyZMdh j'Jh u'o-u'o nky e/ o"bkgk fdzdh j? HHHH b'e nk e/ r[o{ ih O x/o b?Ad/ jB HHHH r[od/t nkgDk pukUfjs T[; d/ Gok dh gZr bkj e/ XZek-w[Zeh eoB T[gqzs T[;/ O u'o efjzd/j'J/, u'o-u'o efjzd/ j'J/ b'eK d/ jtkb/ eoe/ nkg T[; GhV ftu'A fBeb nkT[Ad/jB, go fJe g?o dh i[Zsh ns/ ezwbh T[E/ jh ofj iKdh j? HHHH fdB uVQ/ i[Zshns/ ezwbh ;w/s nB{g e"o O r[o{ dopko wzrtk e/ skVd/ jB HHHH T[j w[nkchwzrdh j? HHHH fco T[; O tyo/ fbik e/ efjzd/ jB fe s{z r[Z;k eo e/ ;kOu'o pBkT[D tkbk ufosq eo ftykfJnk HHHH nzs r[o{ ih B/ thj j}ko o[g?T[; dh fSwkjh pzBQ fdZsh, :Ek -

fSwk eo" np fsq:k s[w? pj[o B eoh:j[ oKX.ph; ;jz; NZek fs;? dJh fSwkjh pKX.

(ufosq 23 nze 12)T[gq'es ufosq dk ;kozF fJj fe fJe nekb dk g[ikoh r[o{

ebrhXo, d/th dk fJsBk FoXkb{ ;h fe fiE/ th ;' g?Adh ;h, T[E/ jh GrT[shwzsq f;ZyD bJh t/b/-e[t/b/ th g[Zi iKdk ;h.

d{ik - s/i g[zi, wod nrzwV/, ;zs-f;gkjh dk fJsBk G? iK o'jp thBjhA ;h i' nB{g e"o torhnK ewhBhnK ozBK th XwehnK fdzdhnK ns/ u'o-u'o nkyD'A th BjhA ;zrdhnK ;B.

shik - wZeko ozBK tKr{z dFw/F fgsk th wZeo-\o/pK d/ wkfjo ;B.u"Ek - r[of;ZyK tb'A nkJ/ d;tzX ns/ ;zrsK dh fWs ewkJh tkbh

r'be ftu'A thj-thj j}ko o[g? fSwkjh nB{g e"o fijhnK d/ nB'y/ ufosqK

;wM e/ T[; e'b'A wzso f;ZyD fjs nZXh okshA T[; d/ xo iKd/ jB HHHH SfinknkgD/ n;bh o{g ftZu nk e/ ekw-ftF/ fjs sob/ b?Adh j? HHHH XwehnK thfdzdh j? HHHH u'o-u'o efj e/ T[mdh j? HHHH F'o-Fokpk ;[D e/ b'eK d/ nkT[DT[s/ fJj efj fdzdh j? fe u'o e'Jh BjhA, w?A ;[gB/ ftZu poVkJh jKHHHH b'eKd/ ub/ ikD fgS'A r[o{ ih O Xweh fdzdh j? HHHH nzs r[o{ ih T[; O Fokpnkfde fgtk e/ p/j'F eoB T[gqzs 60 w'jo T[;dh f;oKdh oZy e/, pu e/ nkiKd/ jB. (t/y' ufosq 16tK)

ftukogfjbK sK r[o{ eh Broh ;qh nBzdg[o ;kfjp ns/ T[j th BthA-BthA

nkpkd j'Jh ftZu t/Ftk dk ofjDk ethnK dk T[j' fijk fwfEnktkd j?fit/A T[BQK Bzd wsh ns/ r[bkp' sEk nB{g e"o nkfde d[okukoBhnK dknBzdg[o ftZu ofjDk fbfynk j?.

@e'Jh ikD/# T[s/ fbyhnK ftGukoBK B/ r[o{ eh Broh O nkgDk nZvkpDkfJnk j'fJnk ;h.

d{ik - @@i? fvm/ wB[ Xhohn? febfty tzRfB@ d{o/..##(;{jh wjbk 5, 761)

r[o{-tke nB[;ko dFw/F ih dk doFB eoe/ fJ;d/ T[bN Sfink O ekw-tkFBk c[oBh feE'A se wzBh ik ;edh j?.

shik - @@;fsr[o[ ;okc[ Bdoh ftud' eY?##, nB[;ko nzsoikwh r[o{ ihdk i'rh pDh j'Jh Sfink O gSkD Bk ;eBk, r[o{ ih dh ;otZrsk d/ T[bNj?.

u"Ek - izsqK-wzsqK dk yzvB eoB tkb/ r[od/t ih dk wzsq f;ZyD ikDkfeE'A se wzfBnk ik ;edk j?.

gzitK - fJe ewhBh n"os r[o{ gksFkj O XwehnK d/D dh ehi[ons eo ;edh j?.

S/tK - T[; O p/j'F eo e/ nkT[Adh t/ohA T[; dh f;oKdh 60 w'joKr[o{ ih B/ fe; B/e ewkJh pdb/ oyh, nkfde.

w[Zedh rZb - T[s/ do;kJh ;koh eg'b ebgBK ethnK dh e[NbBhsh ns/ r[o{ nkdoF fto[ZX pbfe r[o{ fBzdk gq:'iBh, wbhB nkswk dhBzrh s;tho j?.

j[D ;fseko i'r ftdtkBK s'A ed/ fJj g[fSnk ikt/ fe s[;kv/ eEBnB[;ko @fsq:k ufosq# dFw/F ouBk wzBD ftZu sK T[s/ dZ;/ ;ko/ d'FK dhf}zw/tkoh ethnK dh Ekt/A ;r'A r[o{ gksFkj T[s/ nkT[Adh j? sK eh T[^so

90 91

Page 46 www.sikhbookclub.com

Page 47: Dasam Granth Darpan

0 0

pdb/ tosB'A th xZN BjhA ;B eod/.f;ZNk fJj - fe fsq:k ufosq dFw/F frok wzBD ftZu T[s/ dZ;/ ;ko/

d/ ;ko/ d{FB nG[Zb r[od/t T[s/ no'g/ ik ;ed/ jB i' T[̂ ek jh fBow{b ns/so?t/ ekb n;zGt jB.

108t/A ufosq ftub/ @i'oh ih:' i[r ukfo fsjkoh# tkb/ b/y ftZu dZ;nkJ/ jK fe okik gz[B{ dh gfjbh fJ;sqh B/ ;"AeB d/ ;kV/ g[zB{ O nkg jh wotkfdZsk ;h.

fJ; s'A nrb/ 109t/A ufosq dk ;zy/gtK fpqsKs fJj j? fe g[zB{ d/wod/ ;ko Xowoki eo'Xks[o j' e/ nkgDh ;Gk O tzrkodk j? fe nkgD/ gshdk xks eokT[D tkbh d/ wkoB O e'Jh fsnko j? HHHH T[opZ;h ng;uok phVQku[edh j? HHHH wodkt/A t/; ftZu pB-mB e/ d; bZy o[g? d/ x'V/ T[s/ ;tko j'e/ gz[B{ dh xo-tkbh e'b iKdh j? HHHH T[j T[opZ;h O ;Zu-w[Zu jh g[oF ikDe/ ekw-g{osh fjs sob/ b?Adh j? HHHH G'r dk ;wK fBFfus ehsk iKdk j? HHHHT[opZ;h nkgD/ bZe d[nkb/ fJe E?bh bg/N e/ T[;d/ nrb/ fjZ;/ ftZu e[M Ne/gk e/ T[s/ w'w dh gkbF eoe/ pDkT[Nh wdBze[; (g[oF dk r[gs nzr) pDke/ T[; dh o[uh nB[;ko G'r eoB Bkb T[j pj[s gq;zB j[zdh j? gqzs{ T[; r[gsnzr T[s/ T[opZ;h B/ }fjo th bk fdZsh ;h fi; ekoD g[zB{ dh fwqs:{ j' iKdhj?, :Ek -

Nfe:B eh ugZNh T[op;h.w'fw wkfo nk;D ;' e;h. nze 52fpy e/ b/g stB w' eh:'.f;tfj foMkfJ wKr eo bh:'. nze 53sp b/ Bkfo rJh t[j nkJh.ekwKs[o jt? e? bgNkJh.sk e"A G/d eS{ Bfj ikB:".T[op;h e" efo g[oy gSkB:'. nze 54sk ;' G'r nfXe ip ehB'.wB w?A wjK nBzd ;[y bhB'.fpy[ e/ uVQ/ ws sp GJh.iw e/ Xkw fpy? ub rJh. nze 55i' ftdtkB nkgDhnK g[;seK ftZu @d/yB nk:' irs swkFk#

nkfde wB'ozie FpdktbhnK tos e/ fsq:k ufosqK O dFw/F ih dh f;Zfynk-dkfJe ouBk f;ZX eoB dk fpoEk jm eod/ jB, T[j tho j[D nkg jh dZ;Dfe T[s/ do;kJ/ fBo'b nFbhb n;zGt ns/ rzd-Go/ fwfEnktkd tkb/ ufosqftu'A Bti'pB ftXtk npbktK ns/ ftF/F eoe/ B"itkB w[zv/-e[VhnK fejVh

F[G f;Zfynk rfjD eoBr/.3H 119t/A ufosq ftubh ;ze'uthA ftuko -fJe @wzsq ebK# nEtk @szsq ebK# oki ezfB:k fJe okie[wko O xo

p[bkT[Adh j? HHHH G'r ;w/A T[; dh wksk @izsq ebK# nk iKdh j? HHHH wzsq ebKS/sh-S/sh nkgD/ fwsq dh dkVQh e/;K se (o'w Bk;e gkT{vo) d[nkok d{oeoe/ e[Vhnkt/A p;sq gtkT[Adh j'Jh nkgDh Xow dh G?D eoe/ dZ;dh j? HHHHokik-okDh ;Zu-w[Zu jh nkgDh ;g[sqh wzsq ebK dh Xow G?D ;wM e/ pj[s XBns/ p;sqkfd fdzd/ jB HHHH

fJe fdB wzsq ebK nkgDh Xow G?D (okie[wko) O gkbeh ftZufpmk e/ ;?o eoB HHHH pk}ko ftu'A bzxD ;w/A gkbeh Bht/A ;[ZN e/ G'r HHHH nzsszsq ebK, j/m fbyh gsqek, gkbeh (v'bh) ftZu oy e/ nkgD/ fwZso okie[wkoBkb N[o iKdh j?, :Ek -

phu p}ko gkbeh rJh.godB gKfs S'o e? dJh.s/ ekj{z e' fdqFN Bk nkt?. nze 16nFN ejkoB e/ ezX T{go.ikx?A bJh whs G[i d{z go. nze 17fi:' fi:' ubh gkbeh ikt?.fs:' gqhsw uNe? u[Nekt?. nze 18fby gshnK v'oh wfj Xoh.wks fgsk sB fJj? T[uoh. nze 19Bo ;[zdo w'ej[ f:j Gk:'.sK s/ w?A f:j ufosq pBk:'. nze 20j[D ;fseko i'r ftdtkB i' fsq:k ufosqK O dFw/F pkDh f;ZX eoB

bJh nkgD/ tb'A e'Jh e;o th BjhA SZvd/, T[j nkg jh dZ;D fe fijVkr[od/t o'wK dh p/-ndph eoB tkb/ O gfss dZ;dk ns/ pZio e[ofjs eokofdzdk j?, T[j o'w BkFe gkT{voK okjhA e/;-jhD j'D tkb/ ufosq fbyD ftZufeE'A se o[uh oy ;edk j?.

4H ufosq 403 tkb/ dhnK nsh ;ze'uthnK N{eK HHHHfuzih Ffjo d/ oki/ fuzr; ;/B O fJe ;dk e[nfo itkB e[Vh O xo

p[bk e/ ekw tkFBk nXhB jZE i'Vdh s/ g?ohA fvZrdh j'Jh sob/ b?Adh j?, gookik BjhA wzBdk sK ;j/bhnK okjhA T[; dhnK pkjtK ieV e/ gZr bjk e/T[; d/ f;o ftZu 700 i[Zsh wkoB T[gqzs dw fdtk e/ 900 i[Zsh fco wkodhj? HHHH 1600 i[ZshnK MZbB fgS'A okik G'r bJh fsnko j' iKdk j?, :Ek -

92 93

Page 47 www.sikhbookclub.com

Page 48: Dasam Granth Darpan

0 0

ip G{gfs fJe pks B wkBh.Fkj ;[sksp nfXe o;kBh. nze 16;yh:B B?B ;?B eo dJh.okik eh pjhnK rfj bJh.geo okft eh gkr T[skoh.gzB jh w{zv ;s ;/ Mkoh. nze 18G{g biZs Bfj jkfJ pykB?.fiB e'Jh Bo w{M? gSkB?.Fkj ;[Zsk fJs fBqsfj B S'o?.gBjh tKfj wzv{ go s'o?. nze 20gb jh ip ;'bk ;? goh.sp okik eh nKy T[xoh. nze 21g[fB okik fJj GKs pykBT{.w? fsq: s'o ufosq B ikB'.np i{sB ;" w[M? B wko'.i' ukj' s'A nkB fpjko'. nze 22Fkj ;[sk ip :' ;[fB gkJh.B?B ;?B d? ;yh jNkJh.nkg[ rJh okik gfj XkfJ.ekw G'r ehBk bgNkfJ. nze 23g';s, GKr, n\hw fybkJ/.nk;B sK so fd:' pBkfJ.u[zpB okfJ nfbzrB bJ/.fbzr d/s fsj G'r w' GJ/. nze 24GZr w' fbzr fd:' okik ip.o[fu T[gih soBh e/ fi: sp.bgfN bgfN nk;B so rJh.u[zwB eos G{g e/ GJh. nze 25rfj rfj fsj e' ro/ brktk.nk;B ;' nk;Bfj S[jktk.nXoB ;" d'T{ nXo brkJh.d[j{z e[uB ;" e[uB fwbkJh. nze 26fJj fpfX G'r fe:k okik sB.fij fpfX o[uk uzubk e/ wB.pjo" okt fpdk efo fd:'.nBs d/; e' wkor fb:'. nze 27

gsk BjhA 1600 i[ZshnK dh frDsh e"D eodk fojk ns/ Bzr/ f;o1600 iZ[sh MZb e/ okik fuzr;?B ihT[Adk fet/A fojk.

j' ;edk j? fe fsq:k ufosq 266 nze 21 ftZu fby/ nB[;kookie[wkoh @oD yzG ebk# jEhA T[; dk ftfdnk r[o{ Bdh ftZu 800 r'sk yke/ th fit/A ;jh ;bkws fojk ;h fst/A okik fuzr/; ;/B th 1600 i[Zsh MZbe/ ;dk e"o O gq;zB eoB d/ ;woE fojk j't/.

i' ;ZiD @d/yB nk:' irs swkFk# tkbh s[Ze dk nk;ok b? e/ fsq:kufosqK dk eosk dFw/F r[o{ fbyd/ jB, T[BQK thoK s'A ed/ g[fSnk ikt/ fes[;kv/ eEB nB[;ko T[s/ do;kJ/ rzd Go/ ufosqK tkbk swkFk jh r[o{ iht/yD iK ftykT[D nkJ/ ;B iK j'o e'Jh < sK eh T[^so d/Dr/.

5H 49t/A ufosq dh ftfEnk fJj j? fe nBzdg[o ftZu fJe BzdwshftGukoB e'b eJh g[oF nkT[Ad/-iKd/ ;B HHHH T[; d/ xo tkbk @w{oy# ;kv/e'b r[o{ r'fpzd f;zx tkbh Fpd pkDh gVQdk ofjzdk HHHH id'A edh xo iKdksK Bzdwsh efjzdh fe w/ok gsh tv/ GkrK tkbk j? i' jo ;w/A Fpd-pkDh ftZugofunk ofjzdk j?, fJ; O sK ebi[r dh tK th BjhA bZrh HHHHH T[j w{oy,ukbke Bzdwsh s'A nkgDh f;\s ns/ fwZmhnK-fwZmhnK c[bkj[DhnK ;[D e/c[Zb iKdk, :Ek -

nBzdg[o BkfJB fJe ojJh. Bzdwsh sK e' ir ejJh.@w{oy@ BkE stB e' oj?. fsq:k e? eS{ Bk w[Zy s/ ej?.

nze 1sK e/ Xkw pj[s iB nkt?A. fB; fdB sK ;' G'r ewkt?A.;' iV gVQk jwko/ ojJh. sK e' eS{ B w[Zy s/ ejJh.

nze 2ip epj{z tj[ Xkw f;Xkt/. :' sK ;' fsq: puB ;[Bkt?.:K ej efb eh pks Bk bkrh. w/o' fgZ:k pv' pvGkrh.

nze 3d'jok

fB; fdB ;pdB rktjh ;G ;kXB e' okT[.w' gfs r[o e' Grs j?, brh B efb eh pkT[. nze 4f:j iV c{fb puB ;[D ikt?. nfXe nkg ej ;kX[ ejkt?.

nze 5T[gq'es ;zy/g fij/ ufosq O rj[ Bkb ftukfonK ;kes wshJ/ eth

dh e[Nbsk nkgD/ nkg jh T[xV nkT[Adh j? i' Fpd-pkDh ftZu gou/ j'J/r[of;Zy O pko-pko w{oy ns/ iV efjzdk j?, fco Bkb jh @;' iV gok jwko/ojh# tkbh s[Ze d[nkok eosk ekoe tkbh f}zw/tkoh d;w fgsk T[s/ ;[ZNdk j?.

94 95

Page 48 www.sikhbookclub.com

Page 49: Dasam Granth Darpan

0 0

eth sK fes/ fojk, ;kv/ wzB/-gqwzB/ e[M ftdtkB sK ufosqK ;w/s;w[Zu/ d;w rqzE dk eosk th dFw/F fgsk do;kT[D tkbk jm BjhA SZvd/.

eJh ftdtkB fJj efjzd/ jB fe fsq:k ufosqK d/ f;ob/y BkbgksFkjh 10thA fbfynk j? fi; s'A fJj ouBk dFw/F fWs f;ZX j[zdh j?. T[̂sofJj fe GrT[sh eh tko ns/ ;:kw nkfde ethnK tkb/ b/yK ftZu ;[ft;Ekodo;kfJnk j? fe d;w rqzE d/ nv'-nZv fbykohnK B/ nkg'-nkgDh wB"s ns/;{M nB[;ko fGzB-fGzB phVK ftZu fiE/ eJh EkJhA ouBktK nrV-fgSV j'Dns/ gkm-G/dK tZb rj[ BjhA ehsk, T[E/ eJh EkJhA f;ob/y th fJe-d{i/ d/gqshe{b fby fdZs/ jB.

d{ik, fJBQK ufosqK d/ f;ob/yK ftZu @;qh Gr"sh J/ Bwj# th f;ob/yd/ o[g ftZu j? ns/ okwkfde GrT[sh T[gkFe ethnK d/ Bkw th ;gFN jB.

e[M tho fsq:k ufosqK O d;w frok (pkDh) ;wMD tkbh G[Zb sKBjhA eod/ go fwfEjk;e rozEK iK g[okDK dk T[bZEk (Nhek) ;wMD tkbhT[BQK dh th G[Zb j?. ekoD fJj fe fJBQK ufosqK ftZu ;fsi[r d/ oki/ ;fs;zXs'A b? e/ sq/sk, d[nkgo ns/ efbi[r ftubhnK r[o{ ebrhXo ih pbfe T[BQKs'A th fgSbhnK xNBktK dk toBD j'D eoe/ fe;/ g[okD iK j'o fe;/ rozEdk T[bZEk th f;ZX BjhA j' ;edk. e[M ;ZiD fJBQK ufosqK O d;w pkDhdo;kT[D fjs fJj efjzd/ jB fe r[o{ ebrhXo ih B/ fJBQK ufosqK d[nkokftGukoB n"osK d/ wZeo-\o/pK s'A ;ktXkB ofjD bJh ]kb;/ O fusktBhfdZsh j?.

T[gq'es ftdtkBK O gsk j'Dk ukjhdk j? fe fJBQK ufosqK ftZu sKs[;kvh wB"s d/ T[bN ;r'A ekw-g{osh fjs Ekt/A-Ekt/A e'e Fk;sq d/ jtkb/ d/e/ g';s, gzr ns/ n\hw nkfde BfFnK dh y[Zb-w-y[Zbh tos'A dZ;h j? s/ Bkbjh ftGuko ;w/A e'Jh wB[Zy T[go'A nk ikJ/ sK T[; s'A w[eoB d/ nB/eK Yzrth do;kJ/ jB. pbfe o'w BkFe gkT{voK okjhA e/;jhB j' e/ wod s'A shthApD e/ pu ikD d/ ;[Mkn th fdZs/ j'J/ jB, fi; s'A fJj ouBk nzfwqs-dkskr[o{ gksFkj tb'A f;ZX eoBh T[BQK dh T[^uh-;[Zuh FkB O tZNk bkT[D ns/;w[Zu/ f;Zy gzE dh ;{M-p{M ns/ f;de O f;ZXh tzrko j?.

e[M ftdtkBK B/ fsq:k ufosqK dk eosk d;w fgsk do;kT[D fjsfJE'A se th GZi-d"V ehsh fe GkJh wBh f;zx ih tb'A fbyh rJh dZ;h iKdhfJe (pDkT[Nh) fuZmh th ti{d ftZu b? nkT[Adh.

F'e fe vkH osB f;zx iZrh B/ T[; fuZmh dk T[j gki T[x/fVnk feT[gq'es ftdtkB ;ZiDK O fpBk fBok;sk d/ j'o e[M th gqkgs Bk j'fJnk s/Bk jh nZi se T[; dk :EkoE T[^so d/ ;e/. (fuZmh pkps gVQ', vkH osB

f;zx iZrh ih fWs @d;w rqzE dk feofsqst#)j[D ;'uD tkbh rZb fJj j? fe fJBQK ufosqK (i' gqsZy jh ;kes

ethnK d/ wbhB fjod/ dh wB'ozie eftsk ftZu bg/Nh j'Jh Bzr-w[Bzrhs;tho jB) O th fijV/ ftdtkB c'ehnK ns/ eZuhnK-fgZbhnK dbhbK okjhAdFw/F pkDh f;ZX eoB'A BjhA ;zrd/. T[BQK e'b'A v{zx/ GktK tkbhnK ouBktK d/:EkoE p'X dh eh nk; j' ;edh j?.

w[Zedh rZb fJj fe T[s/ do;kJ/ fsq:k ufosqK s'A nkgD/ nkg jh;gFN j' fojk j? fe fJj ufosq ftF/ bzgN-g[oFK dk fdb-gouktk ns/ ekw-u/FNk T[̂s/fis eoB tkbhnK ;kes wshJ/ ethnK dhnK wB-xVs ouBktKjB i' oki/ fusq f;zx ns/ T[; dh okDh (jBtzs f;zx dh wso/Jh wK) sEkjBtzs f;zx dk gZi pDk e/ do;kJhnK jB.

jkbKfe 405 ufosqK ftu'A fJE/ e/tb tzBrh wksq 5-6 ufosq jhdo;kJ/ jB, pkeh ufosq th d[okukoe N'Ne/ jh jB. pbfe eJh ufosqK ftZusK fJ;soh g[oFK d/ r[gs nzr th y[bQ/-v[bQ/ FpdK ftZu fBo{g/ jB - t/y'ufosq 312 nze 11, j'o t/y' - ufosq 242 nze 3, 4, 24 s/ 25, fco t/y' ufosq366 nze 7 s/ 8 fJfsnkfde. br-gr ;ko/ d/ ;ko/ ufosq jh n;zGt ns/nFbhbe d'FK dk Gzvko jB, fiBQK O gfVQnK-;[fDnK wB[Zy Fow Bkb gkDh-gkDh j' iKdk j/. fJ; bJh fJj ouBk ;[gB/ ftZu th ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ihdh f;ZX BjhA j' ;edh.

96 97

Page 49 www.sikhbookclub.com

Page 50: Dasam Granth Darpan

0 0

}\o Bkwj

}\o Bkwj (fpi? gsq) \ko;h }pkB ftZu B}w (FkfJoh) d/ o[gnzdo fbyh 111 pzdK tkbh fJe fuZmh j? i' r[o{ ebrhXo ih B/ ;zws 1762uVQd/ fpWwh ;zws ftZu fby e/ dhB/ eKrV (fdnkb g[ok) s'A GkJh dfJnkf;zx ns/ Xow f;zx ih jEhA n'ozrkpkd ftZu n"ozr}/p O G/ih ;h.

fjek:ksKd;w rqzE nzdo }\oBkw/ s'A fgS/ \ko;h d/ FkfJoK tb'A ouhnK 11

fjek:sK fbyhnK jB, fiBQK O nkw p'b-ukb ftZu ejkDhnK iK gq;zrefjzd/ jB. \ko;h ftZu ejkDh O @fjek:s# ns/ fJ; d/ pj[-tuB (ejkDhnK)O @fjek:ks# fejk iKdk j?.

e[M NhekekoK B/ fJBQK 11 fjekfJsK O th dFw/F fWs do;kT[DbJh fJBQK dk ;pzX }\oBkw/ Bkb i'V e/ 12 fjekfJsK tkbh fuZmh f;ZX eoBdk fpoEk isB ehsk j?. jkbKfe fBogZy GktBk Bkb ftukoB s'A gqsZy jhfJj fjekfJsK eth fWs gqshs j[zdhnk jB fiBQK dk ;pzX }\oBkw/ Bkbozue wksq th BjhA fdZ;dk.

T[gq'es ftuko ;pzXh ft;Eko G? ekoB e/tb fJe wzBh-gqwzBh wjkBftnesh ;qhwkB wjzs fWgkb f;zx ih (T[BQK dh nkgDh fbys nB[;ko;qhwkB 108 pqjw frnkBh ;zs fWgkb f;zx ih wjzs), ;qh nzfwqs;o tb'A ehs/}\oBkw/ d/ Nhe/ tZb gkmeK dk fXnkB fdtkT[Adk jK.

fJj Nhek gzithA tko ;zB 1973 ftZu Sfgnk fi; okjhA ;fseko i'rwjzs ;kfjp ih B/ jo fJe jekfJs dh ;wkgsh T[gqzs i' Bkb-Bkb dFw/Fih tb'A n"ozr}/p O sksgoiK ;fjs ;zp'fXnk j?, T[j sksgoi fjekfJsK d/w{b gkmK s'A ftbZyD jB ns/ Bk jh fe;/ fjekfJs dk do;kfJnk sksgoin"ozr}/p T[s/ tkgo ;edk j?. sK s/ fJj sksgoi wjzs ;kfjp ih B/fjekfJsK O dFw/F ouBk do;kT[D dh GktBk nXhB jh (nfX:ko o{g ftZu)nkgD/ tb'A do;kJ/ jB sKfe fet/A Bk fet/A fJj fjekfJsK dFw/F ouBk f;ZX

j' ikD.jkbKfe }\oBkw/ ns/ T[; s'A fgSbhnK fjekfJsK d/ f;ob/yK ftZu

th fdB-oks dk coe j? fit/A fe }\oBkw/ dk f;ob/y @> j[ew;fs, ;qhtkfjr[o{ ih eh \sj }\oBkwj ;qh w[ytke gksFkjh 10# j? go fjekfJsKT[s/ @> tkfjr[o{ ih eh \sj# fbfynk j?, Gkt @;qh w[ytke gksFkjh 10#BjhA fbfynk, pbfe f;oc @gksFkjh 10# th BjhA.

fco jo fJe fjekfJs d/ ty'-tyo/ wzrbkuoD jB i' gqsZy jh jofJe fjekfJs O }\oBkw/ Bkb'A nZvoh do;kT[Ad/ jB pbfe 11 fjekfJsK dknkg' ftZu th e'Jh ;pzX BjhA feT[Afe fJBQK dhnK GktBktK nB[;ko w}w{Bth nv'-nZvo/ jB.

fJe j'o rZb }o{oh B'N ekoT[D tkbh fJj th j? fe fjekfJsK dk;pzX }\oBkw/ Bkb j[zdk sK }\oBkw/ dh nzsek ftZu @n\i{z# Fpd (i' fJ;rZb dk bykfJe j? fe ni/ e[M j'o fbyDk j?, Gkt ni/ w}w{B ub fojkj? dh tos'A }o{o j[zdh fe uzvh ufosq d{i/ d/ jo/e nfXnkfJ dh ;wkgsh T[gqzs@n\i{z# fbfynk j'fJnk j?, i' fJj bZysk eokT[Adk j? fe fJ; d/ Bkb j'oufosq th jB.

fco fsq:k ufosqK dh jo fJe nzsek ftZu th @n\i{z# Fpd ;gFNj? i' gqsZy jh fJj bZysk eokT[Adk j? fe fJ; d/ Bkb ni/ j'o ufosq thfbyD/ jB.

nNZb ftFtk; j? fe ;fseko i'r wjzs ;kfjp ih ed/ T[s/ dZ;/f;ob/yK ns/ wzrbK sEk @n\i{z# Fpd tZb fXnkB fdzd/ sK fJBQK fjekfJsKO ;[gB/ ftZu th dFw/F ouBk do;kT[D dk isB Bk eod/.

fJj fjekfJsK \ko;h }pkB ftZu fbyhnK t/y e/ fbykoh B/}\oBkw/ O \ko;h ftZu fbfynk t/y e/ Bkb jh fby fdZshnK.

fit/A fe GkJh ;kfjp GkJh tho f;zx ih B/ th ;{oi gqekF o[s 6nz;{ 57 d/ c[N-B'N ftZu do;kfJnk j? fe dk;skB :k fjekfJsK dk }\oBkw/Bkb gq;zre ;pzX BjhA, fJj }\oBkw/ Bkb pkdFkj gk; th BjhA rJhnK,\ko;h j'D eoe/ fe;/ fbykoh B/ fJeZmhnK fby fdZshnK s/ n?T[A eZmhnK s[ogJhnK.

i'r Gk;dk j? fe fJBQK 11 fjekfJsK ftu'A e[M fjekfJsK dh(ft;Eko G? ekoB) e/tb ;ze'ut/A nyoK ftZu ikDekoh th d/ fdZsh ikt/ sKfegkmeK O nkgD/ nkg jh fBFuk j' ikt/ fe fJj dFw/F ouBk BjhA pbfefsq:k ufosqK tKr{z fJj th \ko;h }pkB d/ FkfJoK tb'A fBo/ rg-rg"V/ jhjB.

98 99

Page 50 www.sikhbookclub.com

Page 51: Dasam Granth Darpan

0 0

}\oBkw/ s'A fgSbh gfjbh fjekfJs d/ 65 pzd jB fiBQK dk nsh;zy/gtK Gkt j/m fby/ nB[;ko j?, :Ek -

okik wkBXksk B/ nkgD/ g[Zso @dbhg# O fJe dkDk ;kps w{zrh ns/nZXk S'bk fdZsk i' dbhg B/ nZXk S'bk fe;/ Bkb tZNk-;ZNk eoe/ fJe S'NkdkDk ;kps b? fbnk.

T[gq'es w[zrh ns/ S'b/ O Xosh ftZu phi fdZsk, fi; s'A ;kb fgS'Apj[s dkD/ pD rJ/ HHHH d[pkok phiD s'A nkT[Ad/ ;kb j'o tX/o/ j' rJ/ HHHHjo ;kb phifdnK-phifdnK 12 tfoQnK T[gqzs T[BQK c;bK dh fJsBh oewtZNh i' bZyK dh frDsh ftZu ;'B/-uKdh Bkb bZd/ j'J/ jkEh, x'V/, T{m ns/d; gdw ns/ d; Bhb ;'B/ dhnK w[joK s'A fpBk d' Ffjo th Bt/A nkpkdehs/ fiBQK d/ Bkw w[zrh d/ dkD/ s'A w[zrh gND ns/ db/ j'J/ S'b/ Gkt dkbs'A fdZbh ofynk.

fBoDkwzfBnk fe w[zrh ns/ S'b/ dk fJe-fJe dkDk phiD s'A 12 ;kbK

ftZu FkfJd wBK w{zjh c;b sK j' rJh j't/, go T[s/ dZ;/ nB[;ko ;'B/-uKdhBkb bd/ j'J/ nBfrDs jkEh-x'V/ ns/ w[joK nkfde (fiBQK dk nzdk}ke/tb emB jh BjhA pbfe n;zGt j?) dZ;Dk, @okJhA dk gjkV# dZ;D tKr{znfs-eEBh pbfe fBo'b rZg BjhA sK j'o eh j? <

fco oZp ikD/, fJ; neb d/ e'N FkfJo B/ fe; ftnkeoD dk nk;okb? e/ db/ j'J/ S'b/ Gkt @dkb# Fpd s'A fdZbh dZf;nk j?.

ftnkeoDe ;{M sK fes/ ojh, fJj FkfJo fJfsjk;e gy'A th e'okj? i' fe okik dbhg O oki/ wkBXksk dk g[Zso fby fojk j?, jkbKfewkBXksk s'A fesBhnK jh g[FsK fgS'A oki/ dbhg dk iBw j'fJnk j?. t/y';qh wd Gkrts g[okD, ;ezX 9tK nfXnkfJ 8 s/ 9, fi; dk nsh ;ze'utKfpT[ok (t/otk) fJj j? fe ;{oipz;h okik wkBXksk dk g[sq nzfwqs, nzfwqs dkg[sq johs, johs dk g[sq fsqFze{, fco okik joh uzd, joh uzd dk g[sq o'js,o'js dh e[b ftZu okik ;ro, ;ro d/ bVe/ nz;wkB dk g[sq okik dbhgj'fJnk fi;dh ;zskB ftZu GrhoE nkfde HHHHH

j[D ;fseko i'r wjzs ;kfjp ih nkg jh dZ;D fe fJj' fijhfjekfJs (ejkDh) d;w fgsk tb'A n"ozr}/p O fby G/iDh dZ;D tkbk nG[Zbr[od/t ih dh T[^uh-;[^uh FkB O tZNk BjhA bk fojk sK j'o eh j?.

d{ih fjekfJs d/ 139 pzd jB fiBQK dk ;zy/ge ;ko fJj j? fe fJeT[^so d/F dk okik jfod[nko nk e/ nkgDh ezB:k pfusqwsh dk ;P:zpooZudk j?.

T[j nB/eK okie[wkoK ftu'A fJe ;{owk ;[GN f;zx g;zd eodh j? HHHH;[GN f;zx efjzdk j? fe w/oh fJe okDh nZr/ j?, fJ; bJh w?A d{ik ftnkj BjhAeokT[Adk HHHH oki/ tb'A fJe wzfBnk-gqwzfBnk eow-eKvh pqkjwD ik e/ ;[GNf;zx O pfusq wsh bJh wip{o eodk j? HHHH ;[GN f;zx e[okB ns/ o;{b dhe;w u[Ze e/ efjzdk j? fe w?A d{ik ftnkj BjhA eokT[Dk, fit/A fe -

fe JhA ok wB jofr} B eodw ep{b,fe eT[b/ e[okB;s e;w/ o;{b.. (pzd 35)pfusqwsh r[Z;/ ftZu nk e/ efjzdh j? fe j[D w?A T[; O @toQKrh@ i'

w/o/ Bkb i[ZX eoe/ w?O jokt/ HHHH izr fSVdh j? fi; ftZu p{zdh, i'Xg[o,nzp/o, uhB nkfde tfvnK-tfvnK w[beK d/ nB/eK oki/ fJeZbh pfusqwshjE'A wko/ iKd/ jB. ;[GN f;zx dh tkoh nkT[Adh j? fi; O wZE/ ftZu sho wkoe/ v/rdh j? HHHH fJe j'o sho T[;dh FkjoZr ftZu wko e/ p/j'F eo fdzdh j?,fco T[;dh gfjbh okDh dk o{g pDk e/ gkDh fgbkT[Adh j'Jh, T[;O j'F ftZufbnkT[Adh j? HHHH ;[GN f;zx T[; O nkgDh gfjbh okDh ;wM e/ nkT[D dkekoD g[ZSdk j? fi; dk T[^so fJj fdzdh j? fe s[;hA ihT[Ad/ j't' sK wbQw-gZNh nkfde dh ;/tk eoKrh BjhA sK s[;kvh bkF b? nktKrh HHHH ;[GN f;zxgq;zB j' e/ efjzdk j? fe e[M wzr HHHH T[^so fJj fdzdh j? fe s[;hA wo e/Bt/A f;o iBw fbnk j?, fJ; bJh s[;hA w/o/ Bkb Bt/A f;foUA bktK b? bt'.fco nrBh gquzv eoe/ uko c/o/ b?D T[gqzs oE ftZu fpmk e/ nkgD/ v/o/fbnkT[Adh j?. ;[GN f;zx uzrh j'F nk ikD #s/ g[ZSdk j? fe j[D w?A feE/ jKns/ s{z e"D j? fi;dk T[^so fJj fdzdh j? fe w?A pfusqwsh jK fi;B/ s[;kOizr ftZu p/j'F eoB T[gqzs s[;kv/ Bkb c/o/ b? e/ ftnkj eok fbnk j? HHHHfJ; s'A nr/ i' nFbhbe toBD j?, T[j fbyD s'A b/yDh ezpdh j? - gkmenkg jh t/y ;ed/ jB.B'N - fJ; fjekfJs ns/ 52t/A fsq:k ufosq ftZu e'Jh fGzB-G/d BjhA, e/tb

fjzdh GkFk ns/ \ko;h }pkB dk nzso j?. fsq:k ufosq ftZupfusqwsh d/ fgsk dk Bkw fpi? f;zx j? ns/ T[;O ;{oipz;h fbfynkj? go e[okB nkfde dh ;"rzX T[E/ BjhA fbyh. ed/ fJ; fjekfJs d/FkfJo s'A g[fSnk ikt/ fe fjzd{ Xow d/ fJe wzB/-gqwzB/ wjkB shoEjfod[nko T[s/ fJe ;{oipz;h fjzd{ oki/ tb'A ;[nzpo j? ns/ fJeeoweKvh pqkjwD ftu'brh eo fojk j? go fJe fjzd{ ;[GN f;zxe[okB Foh\ ns/ j}os w[jzwd ;kfjp dh e;w u[edk j? sK ehT[̂so d/t/rk.w[Zedh rZb fJj fe fJj fjekfJs i' sqh:k ufosqK ftu'A 52t/A ufosq

dk d{ik o{g ns/ fBok e[\o jh e[\o s'fbnk j'fJnk j?, T[j d;t/A r[od/t

100 101

Page 51 www.sikhbookclub.com

Page 52: Dasam Granth Darpan

0 0

tb'A n"ozr}/p O fby G/iDh f;ZX eoB tkbk ikD-p[ZM e/ r[of;ZyK O X'ykBjhA d/ fojk sK j'o eh j?.

fjekfJs u"Eh d/ e[b 51 pzd jB fiBQK dk fBu'V fJj j? fe fJeek}h dh n"os fJe oki/ T[s/ w'fjs j' e/ nkgDh wbhB tkFBk gqrN eodhj? HHHH okik efjzdk j? fe s{z gfjbK nkgD/ xotkb/ dk f;o tZY fbnkt/A sKw?A s?O nkgD/ xo oZy btKrk HHHH s[oeBh xo nk e/ ;[s/ gJ/ ek}h dk f;otZY e/ bj{ fbpfVnk f;o oki/ O nk e/ ftykT[Adh j? HHHH okik f;o t/y e/vodk j'fJnk efjzdk j? fe s{z nkgD/ ];w O tZY SZfvnk j?, oZp ikD/ fes{z w/o/ Bkb eh e[M eo/Arh, fJ; bJh fJE'A ubh ik.

s[oeBh r[Z;/ Bkb Goh j'Jh oki/ dh ny'A puk e/ tZfYnk j'fJnk f;oT[E/ jh oy fdzdh j? s/ xo nk e/ o'D-fgZND br iKdh j? HHHH b'eK dk fJeZmj' ikD #s/ efjzdh j? fe e'Jh }kbw ek}h ;kfjp dk f;o tZY e/ b? frnkj? HHHH fco tZY/ j'J/ f;o ftu'A v[bQd/ bj{ d/ fBFkBK T[s/ b'eK O fbik e/ f;oftykT[Adh j? HHHH b'e tZY/ j'J/ f;o ;w/s oki/ O ijKrho d/ g/F eod/ jB HHHHijKrho oki/ O s[oeBh d/ jtkb/ eo fdzdk j?. s[oeBh T[; O ibkdK d/jtkb/ eoB brdh j? sK oki/ tb'A nZy d/ fJFko/ okjhA s[oeBh dh o}kwzdhwzB ikD T[s/ T[;dh ikB pyFh eoe/ nkg wZe/ tZb O N[o g?Adh j? HHHH e[Md{o ik e/ b'eK tb'A nZy pukT[Adh j'Jh oki/ e'b nk iKdh j?.

j[D t/y' sqh:k ufosqK ftu'A 267tK ufosq fi;d/ e[b 22 pzd jB ns/fJzB-fpzB T[s/ fbyh u"Eh fjekfJs dk fjzdh GkFk ftZu o{g fusfonk j? s/Bkb jh T[; oki/ dk Bkw th o{g ;?B fbfynk j'fJnk j?.

F'e fe fJj' fij/ rg"V (fiBQK s'A tv/-tv/ rg"Vh th BZe tZN b?D)th noFh gqhsw dFw/F tb'A n"ozr}/p O fby G/iD/ do;kT[D tkb/ ftdtkB;ZiD }\oBkw/ s'A fgSbhnK fjekfJsK ns/ sqh:k ufosqK dk gki T[x/VB dhEkt/A T[bNh dFw/F pkDh f;ZX eoB T[s/ s[b/ j'J/ jB.

}\oBkw/ s'A fpBK 11thA nzsbh fjekfJs d/ 21 pzd jB fiBQK dkf;ZNk fJj j? fe fJe ojhw ]kB gmkD dh n"os nkgD/ :ko j;B ]kB Oxo p[bk e/ ftGuko eodh j? HHHH e'Jh nkdwh ojhw ]kB O ]po fdzdk j?HHHHT[j r[Z;/ Gfonk sbtko cV e/ xo nkT[Adk j? HHHH gmkDh nkgD/ :ko OtZY e/ d/| nzdo r'Fs fozBQ e/ ojhw ]kB O y[nk e/ y[F eo fdzdh j?, T[j]po d/D tkb/ O T[bNk M{mk ;wM e/ tZY SZvdk j?.

e[opkB ikJhJ/ fJ; FkfJo s'A i' nZy d/ gbeko/ ftZu j;B]kB OtZY e/ T[;dk ]{B ns/ jZvh-g;bh iK tkb nkfde T[;/ t/b/ feBko/ bk e/r'Fs th yk-y[tk fdzdk j?, jkbKfe fJj xNBk ;[gB/ ftZu th t/yh ikt/ sKth e[M Bk e[M tes }o{o br iKdk j?.

j[D t/y' sqh:k ufosq 221 fi;d/ e/tb 7 pzd jB go fjzdh GkFk d/fbpk; ftZu gqsZy jh T[gobh fjekfJs fdZ;dh j?.

jK, e[M BktK ftZu ndbk-pdbh j? fit/A fe fjekfJs ftZu gmkDdk Bkw ojhw]kB fbfynk j? go fJE/ ;zwB ]kB j? ns/ gmkDh dk BkwfjekfJs ftZu sK j? jh BjhA go fJE/ @;qh fwqrokiwsh# fbfynk j? (tkj o/eth ih wjkoki) xo tkb/ dk Bkw ;zwB ]kB go xotkbh dk Bkw ;qhfwqrokiwsh @w{zj rT{ dk, XV rX/ dk# tkbh ejkts tKr{ fejk Y[etK i'Vj?. gmkDh d/ :ko dk fjekfJs ftZu j;B]kB j? go fJE/ Fkdh]kB fbfynkj?.

8thA fjekfJs d/ 47 pzd jB go ejkDh 40 pzdK T[s/ w[Ze iKdh j?,pkeh d/ nze nT[et/A fij/ jB Gkt fjekfJs Bkb w/b BjhA yKd/.

fjekfJs dk ;ze'utK ;ko fJj j? fe pkdFkj nk}wFkj dh p/|wnkgD/ :ko O xo p[bkT[Adh j?, fi; d/ d'-d' B"itkB jkEhnK torh vhb-v'b tkb/ g[ZsoK O ;[fsnK t/y T[j xpok e/ efjzdk j? fe fJBQK O ikr nkrJh sK w?O wko ;[NDr/, fJ; bJh gfjbK fJBQK dk e'Jh pzd'p;s eo e/ fcow?O p[bkJhA, fJj efj e/ tkg; ubk iKdk j?.

p/|w d'jK g[ZsoK O Fokp okjhA w;s eoe/ tZY ;[ZND T[gqzs o'D-fgZND br iKdh j? HHHH b'eK dk fJeZm t/y e/ fJj dZ;dh j? fe fJBQK d'jKFokp gh e/ p/j'Fh ftZu fJe-d{i/ O esb eo fdZsk j? HHHH fco cN/-g[okD/egV/ gk e/ \ehoBh o{g ftZu izrb ubh iKdh j? HHHH T[ikV ftZu fFt ihwjkoki doFB d/ e/ g[ZSd/ jB fe s{z @j{o# j?A iK @goh# nEtk nkekF'A T[sfonkuzdqwk j?A HHHH T[^so fdzdh j? fe w?A fpbfFsK d/F d/ pkdFkj dh p/Nh jK HHHHfFt ih gq;zB j' e/ efjzd/ jB fe to wzr HHHH to fJj wzrdh j? fe w?A p[fYT[AitkB j' e/ nkgD/ :ko O fwb gtK.

to gqkgsh T[gqzs :ko d/ y{j T[s/ ik p?mdh j? HHHH :ko O nkT[AfdnKt/y pkoQK f;zrQ/ dk o{g Xko e/ d"Vdh j? HHHH :ko th T[;d/ fgS/-fgS/ x'Vkd[VkT[Adk j? HHHH pj[s d{o ik e/ ]{p;{os B"itkB pD iKdh j? ns/ :ko Bkbubh iKdh j?.

j[D T[s/ fby/ e'o/ d/ e'o/ M{m O ;Zu wzfBnk ikt/ sK fJj th wzBDkgt/rk fe pkdFkj dh p/|w B/ p[Ykg/ ftZu j[zfdnK th :ko dh gq;zBsk bJhnkgD/ gkb/-g';/ tvh vhb-v"b tkb/ d'jK g[ZsoK O nkgDh jEhA e'j ;[ZfNnkHHHH fco jkb gkjfonk ;[D e/ nkJ/ b'eK ftu'A fe;/ O th T[;dh e'Mh eos{sdk gsk Bk bZrk HHHH fco T[ikV ftZu iKdh j'Jh ftGukoD O fFt ihwjkoki d/ doFB j' ikD tkbh rZg th wzBDh gt/rh, fJsBk jh BjhA fJj

102 103

Page 52 www.sikhbookclub.com

Page 53: Dasam Granth Darpan

0 0

fBFuk th eoBk gt/rk fe fsqekfbr (G{s Gfty:ks toswkB d/ r:ksk)fFt ih GrtkB O th T[;d/ x'o gkg dh frnks Bk j'Jh fi; bJh T[BQKB/ g[ZfSnk fe s{z @j{o# j?A iK @goh# nEtk HHHH

fJE/ jh p; BjhA, fJj gqshs th eoBh gt/rh fe T[; ekwkrBh ftZu;Vh-G[Zih ftGukoD T[s/ fFt Fzeo fJsBk ohM/ i' T[; dh fJZfSnk nB[;koi' e[M th pDBk ukj/, T[j o{g Xko e/ :ko O fwb g?D dk to d/D se thfsnko j' rJ/ fi; eoe/ T[; B/ gfjbK pkoQK f;zrQ/ dk o{g Xko fbnk, fcoB"itkB e[Vh th pD rJh HHHH fJfsnkfde T[gq'es ;ko/ d/ ;ko/ rg"V/ ;Zs-;Zs eoe/ wzBD/ g?Dr/.

;Zu g[S' sK fJBQK fjekfJsK ftZu FkfJo B/ \ko;h }pkB tos e/j/m fbyh gqubs ejkts gqsZy eoe/ ftyk fdZsh j? fe -

M{m p'b' oZi oZi e/, fco ;"A ikt' w{zj eZi e/.F'e fe ;kv/ g{i: ns/ wzB/-gqwzB/, T[u-e'Nh d/ gqf;ZX ftdtkB, wjzs

;kfjp, wjzs fWgkb f;zx ih B/ T[s/ do;kJh n;zGt s'A th n;zGt pbfe;[gB/ ftZu th Bk tkgoB tkbh fjekfJs (ejkDh) O th nkgD/ ftfdne pbd/ nk;o/ :EkoEsk dk o{g d/D fjs d;w fgsk ih tb'A do;kT[D dk isBeoe/ i' nB'yk fijk ;p{s fdZsk j?, T[j T[BQK dh T[̂ uh-;[Zuh FkB d/ T[ek jhgqfse{b j?.

fjekfJs 9thA d/ 44 pzd jB fiBQK dk ;zy/geh t/otk fJj j? fef\ozrd/F d/ pkdFkj dh okDh nkgD/ :ko O p[bk e/ fJe BkJhA (jikw) e'b'Aw'uB/ Bkb T[; dh dkVQh d/ tkb g[Ntk e/ }BkB/ egfVnK ftZu r'bh d/ o{gnzdo nkgD/ e'b ftGuko-fjs oydh j?.

fJe fdB pkdFkj T[; O y{p;{os n"os ;wM e/ ekw-tkFBk nXhBfJe B"eokBh G/i e/ p[bkT[Adk j? fi; dk T[̂so fdZs/ fpBK u[g-ukg okDh e'bik e/ efjzdk j? fe w?O ;Zu-w[Zu dh fJ;soh ;wM e/ pkdFkj B/ p[bkfJnkj?, fejk uzrk j't/ fe w?A fJE'A ubk iktK, BjhA s/ G/d y[bQ ikD T[s/ @s{z# ns/@w?A# d't/A jh wko/ iktKr/ HHHH okDh efjzdh j? fe vo BjhA, w?A s?O uko wjhB/j'o th nkgD/ e'b oy e/ ozr-obhnK HHHH oks O pkdFkj ekwt; j' e/ BthApDh r'bh e'b nkT[Adk j? HHHH okDh T[; r'bh O nkgD/ e'b ;[tk b?Adh j?.

pkdFkj ;wMdk j? fe fJ; r'bh B/ okDh O w/o/ pkps dZ; fdZsk j'Dkj?, fi; bJh okDh B/ ]podko j' e/ fJ; O nkgD/ e'b ;[tk fbnk j?, pkdFkjtkg; ubk iKdk j?.

d[ih oks O fco nkT[Adk j? sK th T[; O okDh e'b ;[fsnK t/ytkg; w[V iKdk j? HHHH fJ;/ soQK gzi-S/ oksK c/o wko-wko e/ w[Vdk j'fJnk

ekwks[o j' e/ euhuhnK tZNdk-tZNdk nkgD/ nkg fJj' fijhnK p/Fow rZbKeodk j? i' fbyD s'A ebw o[Zedh j? ns/ ftuko Fesh th fbyD dh nkfrnkd/D s'A n;woZE j?, fit/A fe ;qhwkB wjzs ;kfjp ih B/ nkg th nkgD/ ehs/Nhe/ d/ c[N-B'N ftZu do;kfJnk j?.

Gkt/A wjzs ;kfjp ih B/ nkgD/ tb'A fesBh jh u'gVh-ukgVhFpdktbh tosD dk isB ehsk j? sK Gh fJsBh nFbhbe (rzdh p/Fow)fjekfJs j? fi;O ;[DB tkbk Fow Bkb gkDh-gkDh j' iKdk j?.

F'e fe ;fsekoi'r wjzs ;kfjp ih B/ fJj' fijhnK rzd GohnK ns/fBo'b M{mhnK fjekfJsK th ebrhXo gksFkj tb'A n"ozr}/p O fbyhnKdZ;D dk isB, oZp ikD/ fe; ftuko O w[Zy oy e/ ehsk j?.

e[M th j't/ fJj }o{o wzBDk gt/rk fe fJj fjekfJsK ns/ ufosqn;zGt s'A th n;zGt jB, fiBQK O d;w fgsk tb'A n"ozr}/p O fby G/iDk;j/ d/ f;zrK tKr{ sq?D ekb n;zGt j?.

j'o tX/o/ e[\o;fseko i'r wjzs ;kfjp ih nkgD/ }\oBkw/ ns/ fjekfJnks

;Nhe gzBk 266, ;so 20 T[s/ fbyd/ jB fe n"ozr}/p gqkD:kw dk nfGbkFh;h fi; d/ @pb# Bkb o'} ;t/o/ dh Bwk} r[gs o{g ftZu wZe/ ik e/ gVQdk;h.

fJe fdB ;fsr[o{ ih x'V ;tko j' e/ fBwk} gVQ e/ tkg; nkT[Ad/n"ozr}/p dk o;sk o'e e/ roithA nktk} ftZu efjzd/ jB fe j[D dZ; fefJ; t/b/ s/oh e"D oZfynk eo ;edk HHHH n"ozr}/p xpok e/ ikB pyFh bJhsob/ b?Adk j? HHHH r[o{ ih efjzd/ jB fe ;kvk f;Zy dfJnk f;zx fuZmh(}\oBkwj) b? e/ S/ wjhB/ s'A s/o/ e'b frnk j'fJnk j? go s/o/ eowukohnKB/ T[;O s/o/ e'b nkT[D s'A o'fenk j'fJnk j? HHHH pkdFkj jZE i'V e/ efjzdkj? fe j[D w?A iKfdnK jh T[;O p[btk btKrk HHHH dFw/F ih n"ozr}/p OfBFkBh wksq S'Nh feogkB d/ e/ skehd eod/ jB fe fJj th GkJh dfJnkf;zx O d/ d/Dh.

pkdFkj d/ p[bkT[D T[s/ dfJnk f;zx ih nzdo tVfdnK jh tkfjr[o{ih ek ]kb;k ns/ tkfjr[o{ ih eh \sj p[bkT[Ad/ jB HHHH pkdFkj g[ZSdk j?fe ]kb;k g?dk j' frnk j?, fi;dk T[^so dfJnk f;zx jK ftZu fdzdk j? HHHHsd ek}hnK tb'A pkdFkj T[s/ fJj \stk bkfJnk iKdk j? fe j}{o nkgdkj[ew ;h fe fijVk ]kb;k b\} ej/rk, T[;dh }pkB eZN fdZsh ikt/rh HHHHj[D nkg B/ nkgDh }pkB Bkb ]kb;k fejk j? HHHH pkdFkj g[ZSdk j? fe e'Jhn?;k sohek th j? fe w?A FfoUA th M{mk Bk j'tK ns/ }pkB th Bk eNkT[Dh

104 105

Page 53 www.sikhbookclub.com

Page 54: Dasam Granth Darpan

0 0

gt/, sK ek}h efjzdk j? fe fJe ;'B/ dh fipQ (}pkB) pDtk e/ nkgDh fiZGT[s/ oy', fco T[j eNtk e/ \ehoK O dkB ti'A d/ fdT[ HHHH fJ;/ soQK eoBfgS'A n"ozr}/p woB-woKd j' iKdk j? go T[;dh fizd BjhA fBebdh fi;Od[yh t/y e/ }/p[bfBFk (T[;dh p/Nh) efjzdh j? nkg B/ ]kb;k b\} nkgDh}pkB Bkb fejk j? go \sj (tkfjr[o{ ih eh \sj) BjhA ejh, sK jh fJsBhsebhc gk oj/ j'. fJ; bJh \sj Fpd nkgDh }pkB Bkb ej' sK ;[y?bhikB fBeb/rh HHHH pkdFkj Fokn s'A vodk u[Zg eo iKdk j? HHHH }/p[bfB;kefjzdh j? fe }pkBh p'bDk Fokn d/ T[bN r[Bkj ;wMd/ j' sK ebw-dtksb? e/ ek|} T[s/ jh \sj fby SZv' HHHH nzs ek|} T[s/ fbfynK j'fJnkpkdFkj dh fizd fBebdh j?, fJfsnkfde.

j' ;edk j? T[s/ fbyh ftfEnk gVQ e/ ;fstuBhJ/ FoXkb{ tho sKGkt/A @;fspuB# dhnK r{ziK gk d/D go ;{M-p{M tkb/ f;detkB y'ihnK dhfdqFNh ftZu fJj e/tb ;{oi gqekF d/ eosk dk wB'ebgs fwfEnktkd j?fi; dh g[FNh fe;/ th gqwkDhe fJfsjk; d[nkok BjhA j' ;edh.

e'Jh g[S/ fe n"ozr}/p tork fJe eZNV w[snZ;ph w[;bwkB fjzd{eoweKvhnK tKr{ gqkDk:kwh fet/A j' ;edk j? sK eh T[^so fdZsk ikt/rk.p;, u[Zg.

ed/ E'VQ/ fuo tk;s/ T[;O gqkDk:kwh fwE th fbnk ikt/ sK th o'}wZe/ g[ZiD tkbh nksw-Fesh dk wkbe T[j fet/A j' ;edk j?.

;qhwkB wjzs ;kfjp ih nkg jh dZ;D fe s]s d/ bkbu tZ; j'nkgD/ pkg FkjijkB O e?d eo e/ gkDh y[D'A th so;k-so;k e/ wkoD ns/;e/ GoktK O esb eoB, fco bZyK ;'jkrDhnK d/ ;'jkr b[ZND, G?DK d/ thovZeo/-vZeo/ eoB wktK dhnK r'dK ykbh eoB, pZu/ :shw eoB, fco Xown;EkBK O ;kV c{e e/ fwZNh ftZu fwbkT[D pbfe e[okB wihd dhnK M{mhnKe;wK ykD tkb/ em'o fuZs n"ozr}/p d/ wbhB fjod/ ftZu jo o'} wZe/ nkfdeg[ZiD tkbh nksw Fesh dk wzBDk p[ZXwsk j? iK wjkB nfrnkBsk dk gqsZy;p{s j?.

jkbKfe T[gq'es ftuko ;pzXh ;{oi gqekF n?B fJe nz; 31 d/ c[N-B'N ftZu GkJh ;kfjp GkJh tho f;zx ih B/ th ;gFN ehsk j? fe fJj'fijhnK rZbK @Fkj# dh o{jkBh skes dhnK w"bkfDnK B/ xV e/ ;op ;kXkoDftZu c?bkJhnK fe ;kvk Fkj fJsBk pbh j? i' o'} wZe/ ik e/ fBwk} gVQdkj?, fJj rZb eth ih B/ nkw b'eK ftZu c?bh j'Jh s/ e[M no;k wro'A N[ohojh ;[D e/ fbyh j?. n?;/ }kbw fBodJh ftZu fJsBh o{jkBh fJekrosk feE'A;h.

fejk uzrk j[zdk i' wjzs ;kfjp ih j'o BjhA sK ;{oi gqekF ftub/T[s/ do;kJ/ jtkb/ d/D bfrnK fJ;/ ;{oi gqekF d/ n?B 1 nz;{ 31 d/ c[N-B'N ftZu GkJh ;kfjp GkJh tho f;zx ih tb'A T[s/ fby/ c?;b/ O jh t/y b?Ad/sK fJ; fpoEk ebgBk dk nk;ok edkfus Bk b?Ad/ s/ Bk jh r[owfs ntbzphgkoy{ r[of;ZyK d/ fjod/ d[fys eoB d/ Gkrh pDd/.

fgS/ fojk, wfeT[ w[Vd/ j'J/ n"ozr}/p O o;s/ ftZu dFw/F ih dkbbekoBk.

i/ r[od/t ih ;Zu-w[Zu jh T[; O bbekod/ iK tzrkod/ sK fJBQ/ tv/pio gkgh x'o ngokXh O T[BQK ihT[AfdnK feE/ SZvDk ;h pbfe fJj' fij/]{Bh dfozd/ O ]sw eoe/ ;w{zj f;qFNh T[s/ fJe tvk Gkoh T[geko eoBk ;h.

d{ik - dfJnk f;zx ih jZEhA G/ih fuZmh (}\oBkwj) gVQD dh skehdeoB dh Ekt/A fJ; ;w/A ;r'A o{-p-o{ j[zfdnK nkgDh }pkBh ;G e[M nkg jhdZ; d/Dk ;h.

shik - w[bkeks ;w/A pkdFkj B/ GkJh dfJnk f;zx ih s'A fJj g[ZSDkfe ]kb;k g?dk j' frnk j? <

eh ;zws 1756 tkbh ft;kyh s'A brGr fJ; 1762 se g{o/ 6 ;kbKftZu n"ozr}/p O T[; ]kb;/ d/ g?dk j'D dk gsk BjhA brk ;h fi; O ]sweoB bJh fJ; B/ nkg jh \"iK G/iD ns/ M{mhnK e;wK ykD nkfdenB/eK gkgV t/b/ ;B sK T[;O GkJh dfJnk f;zx ih s'A ]kb;k g?dk j'Dtkbh g[S eoB dh b'V jh eh ;h <

eh e'Jh pzdk fdB d'gfjohA fe;/ e'b'A fJj g[ZS eo ;edk j? fe ;[oiufVQnk j? iK BjhA. sK s/ fJ; M{mh rZg O ;Zu wzB b?Dk wjkB nfrnkBskdk gqsZy ;p{s j?.

ed/ d[oiB s'F B:kfJ nB[;ko T[gq'es fwfEnktkd O wzB th fbnkikt/ sK ek}h, w"bkfDnK tb'A n"ozr}/p T[s/ }pkB eNkT[D tkbk \stkbkT[Dk T[sb/ M{m O th wks gk d/D tkbk M{m f;ZX j't/rk. ekoB fJj fenkgD/ pkg ns/ ;e/ GoktK O th s;hj/ d/-d/ e/ wkoD tkb/ ;zrfdbn"ozr}/p nZr/ fijV/ w"bkD/ ns/ ek}h T[̂ uk ;kj b?D br/ th Eo-Eo ezpd/j'D, T[j T[; pkdFkj dh fiZG (}pkB) eZND dk c?;bk d/D dh eh i[onZsoyd/ ;B.

wzfBnk fe iwkB/ ;k} n'ozr}/p Foj dh nkV b? e/ FoZJh w[;bwkBKdh nyhA xZNk gkT[D bJh fe;/ Bk fe;/ t/b/ T[BQK Bkb ;bkj wFto/ sKGkt/A eo jh b?Adk j't/rk go ek}h nkfdeK O T[;B/ fJsB/ nfXeko BjhA fdZs/j'J/ ;B i' MZN jh T[; dh }pkB eZND se th g[Zi ikD.

106 107

Page 54 www.sikhbookclub.com

Page 55: Dasam Granth Darpan

0 0

;[oi gqekF n?B 1 nz;{ 31 d/ c[N-B'N ftZu GkJh ;kfjp GkJh thof;zx ih B/ th fbfynk j? fe n"ozr}/p gZek dhB-dko w[;bwkB th BjhA ;h,fBwk} o'}/ dhB d/ ezw ;G fJe p[oek wksq ;B, nzdobhnK oki;h egNBhshnK d/ YZeD bJh.

;G s'A tX/o/ fJj rg'Vk fe ;'B/ dh }pkB pDtk e/ pkdFkj dh}pkB T[s/ oZy e/ eZNh rJh.

fJE/ jh p; BjhA, T[sb/ eEB nB[;ko n"ozr}/p dh fizd ;[yZbhfBebD bJh }/p[bfB;k tb'A nkgD/ pkg O @tkfjr[o{ dh \sj# p[bkT[Dh iKek|} T[s/ \sj Fpd fbyD dk ;bkj d/D tkbh ;G s'A tX/oh fJe jk;'-jhDh T[j rZg j? fi;dk e'Jh w[;bwkBh sPkoh] iK e'Jh ftd/Fh fbykoh nEtkfjzd{ f;Zy gqwkDhe fJfsjk; e'Jh th g[FNh BjhA eodk.

i/ ;Zu-w[Zu jh T[gq'es fbysK ;ZuhnK j[zdhnK sK w[;bwkBK dkotZJhnk T[;/ t/b/ pdb e/ j'o dk j'o j' ikDk ;h, pbfe T[BQK jw/FK bJhr[o{ ]kb;/ dh FoD b? b?Dh ;h, ekoD fJj fe w[;bwkB b'e T[gq'esw[nif}nK (eokwksK) d/ jd'A ekfJb j[zd/ jB.

e[M th j't/, fJj wzBDk gt/rk fe T[s/ do;kJhnK fbysK wB'-ebgs iK ;[DhnK-;[DkJhnK nEtk ;{oi gqekF d/ eosk tb'A fbyhnKj'JhnK jB i' eZu/-fgZb/ nzXftFtk;hnK tk;s/ sK Gkt/A nsh o'ue (o[uh dkekoD) j'D go tk;st ftZu fJj nfs-eEBhnK jh BjhA ;r'A ;ko/ dk ;kokT[j fwfEnktkd j? i' eJh t/oK ;Zu O th ;zd/j :[es eo e/ ;w[Zu/ gzE bJhbkGdkfJe j'D dh Ekt/A T[bNk jkBhekoe pbfe jw/FK bJh ftszvktkd dko{g Xko e/ M{m/ MrV/-M/fVnK dk ekoD th pD iKdk j?.

w[Zedh rZb fJj fe n"ozr}/p ns/ d;w fgsk sEk ek}h nkfdeKtkbk T[s/ do;kfJnk tkoskbkg fBo'b fwfEnktkd j? i' wjzs ;kfjp ihT[BQK dh nkgDh fbys nB[;ko (;qhwkB 108 pqjw frnkBh ;zs fWgkb f;zxih wjzs) torh wjkB ftnesh tb'A do;kT[Dk nB[e{b BjhA, ;r'A T[BQK dhT[^uh-;[Zuh FkB d/ T[ek jh gqfse{b j?.

Gkr shik

j/we[zN ;pzXh

np w?A nkgBh eEk pykB'.sg ;kXs fij fpX w'fj nkB'. HHHHH

j/w e[zN gops j? ijK.;gs f;qzr ;'ps j? sjK. HHHHH

d;w rozE ftub/ pfusq BkNe d/ S/t/A nfXnkfJ ftubh T[gq'eseth ouBk O eJh nikD FoXkb{nK B/ dFw/F pkDh ;wM e/ fBFu/ eo fbnkfe r[o{ ebrhXo ih B/ fgSb/ iBw d[FN dwB o{g ftZu j/we[zN gops T[s/sg ehsk ;h.

sd/ jh eJh nikD FoXkb{ j/we[zN O r[o{ ih dk sg n;EkB fwZEe/ t/y'-t/yh tvhnK-tvhnK y/ubK ns/ ]ou eo e/ :ksok eod/ HHHH uVkt/ukVQd/ HHHH eJh gqeko dhnK ;[yBk ;[yd/ jB.

T[gq'es wB"s nB[;ko jh :kso{nK fjs eJh ;j{bsh ;ehwK pDhnKns/ j'o th pD ojhnK jB fiBQK T[s/ bZyK-eo'VK se ]ou j' u[ek, s/ ni/th j' fojk j?.

d{i/ gk;/, f;Zy gzE d/ nB/eK wzB/-gqwzB/ ftdtkB d;w rqzE ftubhouBk o{gh t;s{ gSkBD tkb/ T[es :ksok O fJe wjkB G[Zb ns/ fBo'bwBws ;wMd/ jB, fit/A fe ;qH FwF/o f;zx ih nF'e, ;qH osB f;zx ih iZrh,vkH eosko f;zx ih pkVh, ;qhwkB GkH;kHGkH nodwB f;zx ih pkrVhnknkfdeK B/ nkgDhnK fbysK okjhA th do;kfJnk j?.

ntZF wzBDk gt/rk fe j/we[zN O r[o{ ;kfjp dk sg n;EkB wzBDtkb/ r[of;ZyK O G[b/yk g?D dk ekoD T[s/ do;kJh @np w? ngBh eEk pykB'#tkbh ouBk j?, i' wjKekb ns/ ekbek (wjKekbh) d/ nokXe fJe ;keseth tb'A ouh j'Jh ouBk j?, fi;dh y'i ehfsnK r[o{ dFw/F ih d/ i'sh i'fs;wkT[D pbfe pkpk pzdk f;zx (r[opyF f;zx) ih dh Fkjds s'A th fgS'A dhouBk f;ZX j[zdh j?.

108 109

Page 55 www.sikhbookclub.com

Page 56: Dasam Granth Darpan

0 0

;ZiD'A, w?A M{m fbfynkHHHH w?A e[\o s'fbnk HHHH w?O pyfFnk ikt/.e'Jh g[S/ fe ;zs g{oB f;zx tb'A G[Zb wzBD dk ;p{s eh j?

s/ T[E'A d/ jh t;Bhe e?gNB fwjo f;zx ih i' dhtkB ftZu w"i{d;B ns/ j[D fJ; t/b/ nzpkbk SkT[Dh ftZu ofjzd/ ns/ gzikphr[od[nko/ d/ gqXkB jB, Bkb jh eEk ehosB d/ o;hJ/ ns/ ftdtkBjB, T[BQK s'A g[fSnk ik ;edk j?.

Nhek ig[ ih - fit/A fe;/ ukbke Nhekeko B/ nkgD/ tb'A ehs/ ig[ ih d/Nhe/ O GkJh wBh f;zx ih tb'A do;kfJnk ;h ns/ fJj thfbfynk ;h fe fJj gT[Vh fJsBh tkoh HHHH tZb w{zj eoe/gfVQnK nDfrDs XB gqkgs j't/rk HHHH fJj gT[Vh fJsBhtkoh HHHH tZb w{zj eoe/ gVQB Bkb d[FwD wo ikt/rk,fJfsnkfde.

fit/A osBwkbk, B;hjs Bkwk, g?Ash; nZyoh, gqkD ;zrbh, fis doby w[jzwdk nkfde ouB tkfbnK B/ r[o{ BkBe d/t ih dhnK ouBktKdo;kJhnK jB.

fit/A g?Ash; nZyoh dh nzsek ftZu d[ork wzsq Bkb obkfJ fbfynkwjbk 10 nkfde.

f;ZNk fJj fe T[gq'es fbykohnK tKr{z T[s/ fby/ wjKekb d/ nokXeeth B/ th @np w? ngBh eEk pykB'# tkbh nkgDh ouBk O r[o{ ebrhXoih tb'A fbyh j'Jh f;ZX eoB dh v{zxh ukb ubh j?, i' T[ek jh fBow{b ns/e'o/ dk e'ok M{m j?.

F'e, fe T[gq'es fjwkb/ fiZv/ tv/ M{m O nBikD FoXkb{ sK fes/oj/, uzrhnK-uzrhnK ;{MtkB ftneshnK B/ th ;Zu ;wM e/ j/we[zN OdFw/F ih dk sg n;EkB fBFu/ eo fbnk fi; d/ eJh fJe ekoDK ftu'AfJe fJj th m'; ekoD j? fe ;{oi gqekF d/ eosk wjK-eth GkJh ;zs'y f;zxih tor/ wjkB ftnesh B/ th d[FN dwb dk fgS'eV (ny"sh d[FN dwBns/ ny"sh jh fgS'eV) do;kT[D fjs eftsk d/ b'o nzdo T[̂uhnK-T[̂uhnKT[vkohnK bk e/ T[gq'es fjwkb: fiZv/ e'o/ M{m O ;r'A j'o th uko uzB bkfdZs/, fi; ;pzXh ;{oi gqekF ok; 11 nz;{ 50 s'A 52 se fdZs/ rJ/ bzw/-u"V/ft;Eko ftu'A e/tb ;zy/geh u{eK jh j/m do;kJhnK iKdhnK jB, :Ek -

;fsi[r ftu d/tfsnK dh ;jkfJsk bJh nkfd-Fesh (d[orkGtkBh) 90 gdw d?s wkoD T[gqzs EZe e/ j/we[zNh gjkVK ftZu b[Ze rJh, :Ek-

;zy:k B" e/ nze go y'VF F{B brkfJ.90000000000000000

T[s/ do;kJ/ wjKekb d/ T[gkFe eth dh nkgDh ouh ouBk O r[o{ebrhXo ih tb'A T[uoh do;kT[D s'A wB'oE fJj ;h fe f;Zy gzE O fJjfBFuk j' ikt/ fe d;w gksFkj fgSb/ iBw ftZu th wjKekb ns/ ekfbekd/ nokXe ;B.

T[gq'es ukbke eth tb'A ubh rJh v{zxh ukb j'o th eJh rqzEkekonkg'-nkgD/ rqzEK O gqwkDhe do;kT[D bJh gqzgok s'A jh ubd/ nkJ/ jB, Gktnkg'-nkgDhnK g[;seK O wjkB ftneshnK tb'A dZ;d/ nkJ/ jB, fit/A fe-okwkfJD - f:j okwkfJD fsqekbr foFh pkbwhe ih B/ GrtkB okw

ih e/ ntsko XkoB ;/ Gh d; j}ko po; gfjb/ GftFpkDh e/ o{g w/A T[ukoB eh Eh.

:jh nwo eEk (okwkfJD) nwoe[zv n;EkB gofFtih wjkoki B/ gkopsh e' ;qtB eokJh. :jh okwkfJD;gsfoFh B/ B?fwyko shoE go eJh j}ko foFhUA e' p'XeokJh.

ro[V g[okD - f:j @r[oV g[okD# ftFO ih B/ nkgD/ tkjB ro[V gqsh p'XeokfJnk.

Gfty:s - f:j wjk-gktB @Gfty:s g[okD# pqjwk ih B/g[okD Bkod e' fB;u? eokfJnk.iBw ;kyh - fit/A fpXhuzd fjzdkbhJ/ B/ nkgD/ tb'A iBw-;kyh ftZu

nB/eK wB-wo}h dhnK M{mhnK-;ZuhnK ;kyhnK fby e/gqwkDhe do;kT[D fjs G{fwek ftZu fJj fby fdZsk fefJj ;kyhnK GkJh pkb/ B/ r[o{ nzrd d/t ih O ;[DkJhnKs/ g?V/ w'y/ B/ fbyhnK.

eEk g{oBwkFh - fit/A fgzv pbe;o, sfj;hb uetkb, f}bk fijbw d/t;Bhe ;zs g{oB f;zx B/ eEk g{oBwkFh (eg'b ebgBk)ou e/ fbfynk ;h fe dFw/F ih B/ fJe oks ftZu fJe ;":koK F/o wko/ HHHH nzBQk y{j ;[ikyk j'fJnk HHHH fJfsnkfdes'b/ j'J/ e[\o O GkJh dfJnk f;zx ns/ GkJh wBh f;zxtb'A do;kfJnk :Ek dfJnk f;zx e' f;y Ek wBh f;zxp[XtkB.

(eEk g{oBwkFh Szd'pzdh)B'N - gkmeK O fJj th gsk j't/ fe fJ;/ ;zs g{oB f;zx B/ ;zB 1909 O

fgzv w[ohd, f}bQk fijbw ftZu ;i/ ]kb;k dhtkB ;w/A nkgDh ouheEk g{oBwkFh pkps G[Zb wzBfdnK j'fJnK e{e-e{e e/ fejk ;h fe

110 111

Page 56 www.sikhbookclub.com

Page 57: Dasam Granth Darpan

0 0

fJs/ d?s d/th jZs/ frB/fofyB ;w[dkfJ.(;{oi gqekF, ok; 11, nz;{ 50, nze 13)

p/b ns/ ;[p/b Bkw d/ d' d?:Zs nkgDh ;?Bk b? e/ d[ork O Y{zvDbr/ HHHH j/we[zN T[s/ p?m/ fJe pqkjwD sg;th s'A b[Zeh j'Jh d/th ;pzXh g[ZSehsh HHHH sg;th B/ d?AsK O MkV gkJh HHHH d?As sg;th O wkoB d"V/ HHHHsg;th B/ nkgDk F/o dh ybQ tkbk nk;D MkfVnk fi; ftu'A fJe tv/s/i tkbk wB[Zy g?dk j' e/ T[es d?AsK Bkb fesB/ jh toQ/ i[ZX eodk fojk,d?As wko/ rJ/ HHHH gjkVK ftZu b[Zeh j'Jh nkfd Fesh (d[ork) th nk rJh.T[; f;zx uowek;[s Gkt F/o dh uwVhUA izwD tkb/ wB[Zy T[s/ gq;zB j' e/p'bh fe s{z w/oh ;jkfJsk ehsh j? HHHH j[D w?A s/oh ;jkfJe otQKrh HHHH s{zw/ok wks-b'e ftZu ntkjB eohA, w?A gqrN j' e/ s/oh oZfSnk eoKrh, :Ek-

ehB; pj[ ;jkfJsk w/oh, jZs e? d?s Ghw ;w[dkfJ.J/e p/o s[w w[fj p[bktj[, sp nktj[rh w?A joekfJ.

(;{oi gqekF, ok; 11, nz;{ 51, nze 3)fco p'bh fe nZi s'A s/ok Bkw d[FN dwB j'fJnk. w[V efjD bZrh

fe s{z F/o dh yZb ftu'A izfwnk j?, fJ; bJh s/o/ gzE dk BK th ]kb;kj't/rk.

;de/ ikJhJ/, fJ; BthA ftnkeoDe ;{M T[s'A i' @yZb# (uwVh) ns/@]kb;k# Fpd O fJe' o{g ftZu jh fby ojh j?. fit/A tZS/ O rT{ uZNdh j?fst/A d[FN dwB O d[ork d/th uZND br gJh. HHHH

nzs d[FN dwB O sgZf;nk eoB ns/ fuozihtsk dk to d/ e/d[ork b'g j' rJh.

(;{oi gqekF, ok;, nz;{ 51, nze 9)j[D r[o{ ih O wjKekb ns/ ekfbek dk nokXe wzBD tkb/ j/we[zNh

FoXkb{ tho fpoEk jm SZv e/ fBogZy GktBk Bkb T[gq'es jtkfbnK Othuko e/ gfjbK fJj dZ;D fe d[ork B/ 90 gdw d?As nkswe Fesh Bkbwko/ iK Fohoe pb Bkb <

i/ nkswe Fesh Bkb wzBhJ/ sK d[ork dk EZe e/ (ikB pukT[Dfjs) gjkVK ftZu b[ZeDk e'o/ dk e'ok M{m f;ZX j't/rk ns/ Fohoe pb Bkb90 gdw d?AsK dk wkoDk sK j/we[zN d/ gqpzXe :kso{nK ;w/s nkg jh BjhAwzBD bZr/, fi; s'A ;gFN j'fJnk fe @wjKekb ekfbek nokXh# nkfde ouBke/tb wjKekb (;kes wshnK dk wzfBnk fJe fJFN d/tsk) d/ nokXe;kes wshJ/ fJe eth dh r[of;ZyK O X'yk d/D fjs fBoh-g[oh eg'b ebgBkj?. i' ;[Zs/ jh fJj fBFuk eokT[Adh j? fe Bk e'Jh d/th 90 gdw d?s wko e/

gjkVK ftZu b[Zeh s/ Bk jh j/we[zN T[s/ fes/ d[FN dwB B/ F/o dh ybVh ftu'AiBw b? e/ sgf;nk ;kXh.B'N - eJh ftdtkBK B/ wjKekb dk noE dhox ekb (pj[s ;wK) ns/

ekbK dk ekb sEk ekfbek dk noE JhFtoh ;zxko Fesh th ehs/jB, gqzs{ ntZXkfpqsh (n;EkB G/d) nB[;ko gqeoDe o{g ftZu fJE/;kesK dk wzfBnk wjKekb fJe d/tsk j?, fi; dk ;o{g d;w rqzEftZu gky:kB ufosq noEks fsq:k ufosqK d/ gfjb/ nfXnkJ/ d/17t/A nze ftZu j/m fby/ nB[;ko j?, :Ek-w[zv eh wkb, fd;kB e' nzpo,pkw eo:' rb w? nf; Gko'.b'uB bkb eokb fdg? d'T{,Gkb fpokis j? nfB:ko'.S{N/ j?A pkb, wjK fpeokb,fp;kb b;? od gzfs T[i:ko'.Skvs i[nkb, bJ/ eo p:kb,;[ ekb ;dk gqfsgkb fsjko'.Gkt - rb ftZu y'gohnK dh wkbk, ;oho'A BrB, rb/ ftZu t}Bh

sbtko yZp/ gk;/ ehsh j'JhL d't/A nZyK fGnkBe bkbh Bkb fbFed/ wZE/ s/B'edko GtQK uVQhnK j'JhnK, f;o d/ y[bQ/ fGnkBe tkb, tv/-tv/ fufNnKdzdK dhnK gkbK, ;og dh fjbdh ihG tKr{ w{zj ftu'A i[nkbk (nZr) SZvdkj?. n?;k ekb nEtk wjKekb s[jkvh ;dk gqfsgkbDk eodk j?.

f;o\ fJE/ jh BjhA, T[gq'es wjKekb dk ;o{g ;kes ethnK B/ j'oth eJh EkJhA fusfonk j? fi; ;pzXh ft;Eko G? ekoD e/tb pfusq BkNed/ gfjb/ nfXnkfJ ftu'A e[M ;zy/geh N{eK jh j/m fdZshnK jB, :Ek -

eoz pkw ukfg:z fWgkDz eokbz.wjK s/i s/iz fpoki? o;kbz.wjK dkVQ dkVz ;[ ;'Gz ngkoz.fiB? uoph:z iht iZr:z j}koz. (nze 18)uwZe:z fWgkDz nG{sz GfJnkDz.X[Bz B/tok:z x[oz x[zxok:z. (nze 31)us[opKj ukoz, fBi{Nz ;[Xkoz.rdk, gk; ;'jz iwz wkB w'jz. (nze 32)f;oz ;/s SZsoz, ;[ ;[Gz fpoki?.by? S?b SkfJnk eo/ s/i bki?.fp;kbkb B?Bz wjkoki ;'jz.

112 113

Page 57 www.sikhbookclub.com

Page 58: Dasam Granth Darpan

0 0

fYrz nz;gkbz j;? e'N W'jz. (nze 35)wdok eo wZs GZGez.pB w? wB' pkx puk pZpez. (nze 53)Gkt - wjKekb ih d/ yZp/ jZE ftZu XB[y ns/ tZvh fWgkB bNedh

j?. bzwhnK-bzwhnK dkVQK fiBQK Bkb j}koK iht uZp iKdk j?.g?oK ftZu B/to (MkioK) s/ x[zxo{nK dh SDeko, uko pkjK, f;o s/

i{Vk, jZEK ftZu rdQk (w[rdo) ns/ gk; (ckjh) j?.tZvhnK-tZvhnK bkb nZyK ;{oi dhnK feoBK O th bZfis eodhnK

jB. Fokp gh e/ w;sh ftZu fJzi GZGed/ jB fit/A izrb ftZu F/o dk pZukp[Zedk j?.

T[i?B ftZu T[s/ dZ;/ ;o{g tkbk wjKekb dk ;o{g nekb g[oybykfJe BjhA j' ;edk s/ BK jh bZSDK fpqsh d[nkok nEtk j'o fe;/ nzsohtnoE dk nk;ok b? e/ fJ;dk noE nekb g[oyh t?okN ;o{g ehsk ik ;edkj? feT[Afe T[s/ fby/ nB[;ko eth ebgs wjKekb d/ uko jZEK ftZu XBy,sbtko, rdk s/ ckjh j?, f;o T[s/ i{Vk, bzwhnK-bzwhnK dkVQk ns/ tZvhnK-tZvhnK bkb nZyK jB. Fokp gh e/ F/o d/ pZu/ tKr{z GZGedk j?.

d{i/ gk;/ dFw/F ih dk nekb g[oy (wjKekb) gzuw gksFkj tb'A;j;fWsh ;b'eK nzdo 57t/A ;b'e ftZu j/m fby/ nB[;ko j?, :Ek -

B ;zyz, B uWz, B rdk, B f;nkwz..n;uoi o{gz ojzs iBwz..B/s B/s eEzfs p/dk..T{u w{u ngko r'fpzdk..j'o t/y' d;w fgsk ih dh nkgDh jh pkDh ikg[ ftu'A, :Ek -ekbjhB, ebk ;zi[rfs nekb g[oy, nd/;.Xow, Xkw ;[ Gow ofjs nG{s, nbZy nG/;.nzr okr B ozr ik efj, ikfs gks B Bkw.rop rziB, d[FN GziB, w[efs dkfJe ekw. (nze 84)nekb, fdnkb, nby, nG/y.nBkw, nekw, nrkj, nYkj. HHHHHBk okr/, Bk ozr/, B o{g/ Bk o/y/.neowz, nGowz, nrzi/, nb/y/. (nze 195)

j'o t/y' ;qh w[ytke gksFkjh 10 u"gJhekb ofjs, nBekb ;o{gk.nby g[oy[ nfprs nftX{sk.

ikfs gkfs fij fujB B poBk.nfprZs d/t nS? nB Gowk.T[gq'es wjKekb dk ;o{g fpBK ;zd/j fBFuk eokT[Adk j? fe fJ;

ekb nEtk wjKekb dk noE nekb g[oy BjhA j' ;edk s/ Bk jh fJ;dke'Jh j'o noE fBozeko nkfde j' ;edk j?.

114 115

Page 58 www.sikhbookclub.com

Page 59: Dasam Granth Darpan

0 0

d[FN dwB

nkU, j[D j/we[zN T[s/ sg n;EkB tkb/ d[FN dwB d/ ybVh tkb/nk;D ftu'A g?dk j'D ;pzXh ftuko eohJ/.

g[okDe rg"fVnK okjhA f;ZX j[zdk j? fe fJe for foZS s'A pDh ;[zdofJ;sqh T[s/ w'js j' e/ fJzdo d/tsk dk thoi T[; fJ;sqh d/ pkbK (tkbK)ftZu frfonk, fi; s'A pzdo dh Feb tkbk @pkbh# izfwnk, T[gqzs T[;/ fJ;sqhO t/y e/ ekw tZ; j'J/ ;{oi dk phoi T[;dh rqht (rodB) T[s/ fvZrk sK;[rqht dk iBw j'fJnk.

gokFo foFh dk phoi wZSh d/ T[do (g/N) ftZu frnk sK T[;d/ T[do'AwS'doh fBeb gJh.

ozGk ngZ;uok O sZe e/ egbw[Bh dk gks j'fJnk fpzd{ (phoi) fvZrksK ozGk dh e[y'A T[; t/b/ fJe ;Z;h (uzB torh) ezfBnk izw gJh, fi;dkft;Eko fJ;/ d;w rqzE ftub/ fsq:k ufosqK d/ 108t/A ufosq ftZu j?,fJfsnkfde.B'N - e'Jh ikD/ phoigks j'D dh phwkoh T[gq'es wjkB ftneshnK T[s/

jh ohMh j'Jh ;h. @y?o tkj tkj#.r[opkDh s'A ftdZs j[zdk j? fe -@@i?;/ wks fgsk fpB[ pkb[ B j'Jh..## (r'Av epho ih)fi; Bkb T[gq'es fwfEjk;e Ye"A;b/ Gkt/A w/b BjhA yKd/ go fco th

fpzd{ (thoi) ;goF j'D eoe/ e[M Bk e[M B/V-s/V oyd/ jB, gqzs{ ;{oi gqekFftZu fby/ nB[;ko j/we[zN T[s/ p?m/ fJe pqkjwD sg;th d/ nk;D ftu'A d[FNdwB dk izw g?Dk e/tb n;zGt jh BjhA pbfe T[gq'es g[okDe Ye"A;fbnKO th wks gk d/D tkbk fJe nihp Ye"A;bk j?.

Gbk, i/ e'Jh ;{MtkB ifrnk;{ ;kv/ e'b'A fJj g[ZS eo/ fe fgSb/iBw ftZu sg eoB tkbk s[;kvk d[FN dwB j/we[zN T[s/ nkT[D s'A gfjbKT[j feE'A dk t;Bhe s/ fe; o{g ftZu ;h sK T[; O fJj' T[^so d/tKr/ fe

fJe sg;th pqkjwD B/ nkgDk F/o dh ybVh tkbk nk;D MkV e/ T[; ftu'AfJe i'Xk eZfYnk ;h fi;dk Bkw d/th Grtsh B/ gq;zB j' e/ d[FN dwBofynk ;h.

i/ T[gq'es ifrnk;{ fJ; ny"sh d[FN dwB dh T[s/ do;kJh jk;'-jhDh T[sgZsh ;[D e/ fJj efj d/t/ fe T[es pqkjwD dk nk;D fe;/ wdkohdk E?bk ;h fi; O MkVfdnK j'fJnK T[; ftu'A pZu/ iw{o/ tKr{z e'Jh d[FN dwBfBeb nkfJnk ;h sK T[;dk T[^so ;kv/ e'b fpBK u[g ;kXB d/ j'o eh j';edk j?.

jK, fJj }o{o j' ;edk j? fe G[Zb wzBD ns/ bZfis j'D dh Ekt/AT[bNk fJj efj d/JhJ/ fe s{z ;kO fNueo ehsh j?, jkbKfe fJ; O fNueoefjDk T[sbh G[Zb s'A th fJe j'o tv/oh G[Zb j? feT[Afe fJj fNueo BjhApbfe ;kO j/we[zNh gjkVK dhnK m'eoK ykD tkbh fBo'b wBws O skVBkd/ o{g nzdo nB[Gt eokT[D tkbk fJe fBZro T[geko j?.

116 117

Page 59 www.sikhbookclub.com

Page 60: Dasam Granth Darpan

0 0

fJe j'o d[FN dwB

j/we[zNh FoXkb{nK ftu'A eJh ;ZiD fJj efjzd/ jB fe okik ;'YhokfJ d/ g'so/, fgqEh okfJ d/ g[Zso, okik tSb okfJ (nkgD/ nkg O d[FNdwB nykT[D tkbk tZvk ;{owk) B/ fJe i'rh d/ gqGkt j/m oki-;ki SZv e/j/we[zN T[s/ sgf;nk ;kXh ;h.

T[̂ sogfjbK sK ;{oi gqekF ns/ T[gq'es jtkb/ dk nkg' ftZu fdB-oks

fiZvk fto'XkGkt j?, d{ik ekb Gzr (;w/A d/ T[bN) d'F ekoD fJj jtkbk;{oi gqekF s'A th jk;'-jhDk j? feT[Afe okik ;'Yh okfJ bth e[b d/ oki/ ekbokfJ dk g[Zso d[nkgo i[r d/ nzs ftZu j'fJnk j?, gqzs{ eth ebgs d[FNdwB j/we[zN T[s/ ;{oi gqekF ftZu fby/ nB[;ko ;s:[r s'A sgf;nk eodkfojk j?.

sj jw nfXe sgf;nk ;kXh

j[D pfusq BkNe ftubh @sj jw nfXe sgf;nk ;kXh# tkbh s[ZeO bt' fi; s[Ze dk nk;ok b? e/ ;{oi gqekF d/ eosk B/ d[FN dwB dhsgf;nk (ny"sh d[FN dwB s/ ny"sh jh sgf;nk) ;kXB d/ ft;Ekoe g[ZbpZX/ jB. T[; ft;Eko ftu'A e/tb ;ze'ut/A fJFko/, :Ek -

d[FN dwB B/ Gr"sh d/th s'A fuozihtsk dk to b?D T[gqzs T[;dhnkfrnk gkbD fjs j/m fby/ o{g ftZu sZg nozfGnk.

f;o s/ iNK, ;oho'A BrB, nZyK pzd, fBokjkoh ns/ w'BXkoh o{g ftZufJe g?o d/ Gko yV' e/, d't/A pkjtK T[go eo e/, fBoiht ns/ ibjhB pBftZu n;zyK toQ/ fJj' fijh efmB sgf;nk ehsh fe ;oho ;[Ze e/ jZvhnK jhjZvhnK ofj rJhnK. (;{oi gqekF ok; 11, nz;{ 52)

fBoDkn;zyK toQ/ sZg eoB tkbh T[sbh fbys gVQ e/ ;kXkoD s'A ;kXkoD

;{M tkb/ pbfe g[okD gzEhJ/ th n;uoi j'Dr/ fe n;zyK tfoQnK ftZu sKnB/eK tkoh gob? ns/ eJh tkohA wjk-gqb? th nkT[Adh j?, fi; ekoD j/we[zNgops nkfde ;koh dh ;koh ouBk dk jh Bk; j' e/ e/tb ib jh ib dkth nGkt j' e/ -

@@nopd Bopd X[zX{ekok..XofD B rrBk, j[ew[ ngkok..## (wko{ ;'bj/ wl 1, 1035)

tkbk T[j fdqF j' iKdk j? fi; dk e'Jh X[ok jh BjhA pzfBQnk ik ;edk, sKfco oZp ikD/ n;zyK toQ/ sgf;nk ;kXD tkbk (eth ebgs) d[FN dwB feE/yV' e/ sg eodk fojk j?.

f;ZNk fJj fe Bk e'Jh d[FN dwB j'fJnk s/ Bk jh fe;/ O GrT[shdh nkfrnk gkbD fjs j/we[zN T[s/ n;zyK toQ/ yV' e/ ;oho O eFN d/Dtkbk sg ehsk.

fJe j'o rZb B'N eoB tkbh fJj th j? fe nkfd ekb s'A b? e/118 119

Page 60 www.sikhbookclub.com

Page 61: Dasam Granth Darpan

0 0

toswkB ;w/A se ;z;ko wzvb ftZu nkT[D tkb/ igh, sgh nkfdeK d/ nkws"o ns/ irs gqf;ZX ftneshnK d/ Bkw ftF/F eoe/ fjzd{nK d/ nB/eK rozEKftZu fBo{gD jB, fit/A fe -

24 ntsko, 16 d/thnK (fiBQK O y'V;k wksqh th efjzd/ jB), 9w[Bh, 7 foFh, 9 BkE, 84 f;ZX ns/ 6 fuozihth, ish nkfde.

(fuozihth - eke G;[zG, b'wF foFh (fi;O nwo foFh th efjzd/jB), wkoezv/:, Bkod, r'oy ns/ ftGhyD.ish - dZskgo/:, GhFw, r'oy, jB{wkB, bZSwD ns/ G?o'.)T[sb/ eEB s'A Gkt fJj fe pfusq BkNe ns/ ;{oi gqekF ftZu fby/

nB[;ko n;zyK toQ/ ihT{D tkb/ fe;/ d[FN dwB B/ j/we[zN T[s/ wjKekb ns/ekfbek O nokfXnk j[zdk sK T[s/ fby/ 6 fuozihthnK tKr{z ;stK fuozihth,pbfe n;zyK toQ/ ihT{D tkbk, Fq'wDh ;stK fuozihth d[FN dwB th fe;/Bk fe;/ rozE ftZu }o{o fbfynk j'fJnk j'Dk ;h. iK 6 ishnK tKr ;stKish ;r'A ;stK wjk ish d[FN dwB dk Bkw th fe;/ Bk fe;/ g[;se ftZuntZF j[zdk, BjhA s/ nkw ighnK-sghnK ;doF jh fes/ Bk fes/ }o{o j'Dk;h, gqzs{ ;[gB/ wksq th BjhA.

nkozG ekb d/ fbykoh B/ Bk ;jh, d[nkg[o i[r ftZu 18 g[okDK d/ofusk dZ;/ iKd/ t/d-ftnk; B/ th fe;/ g[okD ftZu e'Jh d[FN dwB BjhAdo;kfJnk.

fco oZp ikD/, pfusq BkNe d/ fbykoh wjKekb d/ T[gkFe ;keseth ns/ ;{oi gqekF d/ eosk B/ feE'A nkekF-pkDh ;[D e/ T[gq'es @ny"shd[FN dwB# ;pzXh fwfEnktkd Bkb nB/eK gso/ ekb/ ehs/ jB.

i/ ed/ j/we[zN d/ FoXkb{ thoK tKr{z pfusq BkNe ns/ ;{oi gqekFftub/ fwfEnktkd O E'VQ/ fuo tk;s/ ;Zu jh wzB fbnk ikt/ fe r[o{ebrhXo ih B/ T[s/ fby/ nB[;ko d/th (d[ork) dh nkfrnk gkbD fjsfgSb/ iBw j/we[zN T[s/ tZvh Gkoh emB sgf;nk ;kXD dk jm ehsk ;h sK;r'A r[o{ ih T[s/ r[o{ nkdoF fto[ZX T[bNk wBws dk d'F nogD j't/rk (i'fszB' ekb n;zGt j?), ekoD fJj fe r[o{ xo ftZu fJj' fij/ jm i'r nkfdeemB ;kXBk dk w[Zb eZuh-e"vh th BjhA, pbfe fBo'b wBws j?, fit/A fe -

jfo fpB nto fWnk fpoE/..ig sg ;ziw eow ewkD/ fJfj Uo? w{;/.. rT[Vh wl 5

j'onzB[ B ykfJnk ;kd[ rtkfJnk.. HHHHH

p;sq B gfjo?.. nfjfBf; ejo?..w'fB ftr{sk.. feT[ ikr? r[o fpB[ ;{sk..

(nk;k eh tko, ;b'e wl 1, 467)wBjfm feB? B gkfJU ;G Ee/ eow ewkfJ..wNjfm G/y efo Gowd/ d[y[ gkfJnk d{i? GkfJ..

(tvjz; eh tko, wl 4, ;b'e wl 3, 593)g[Bk

T[dw[ efo bkr/ pj[ Gksh fpuofj,nfBe ;k;sq pj[ yN{nk..G;w brkfJ shoE pj[ Gows/,;{yw d/j pzXfj pj[ iN{nk..fpB[ jfo GiB ;rb d[y gkts,fiT[ gq/w pYkfJ ;{s e/ jN{nk..g{ik uW eos ;'w gkeknfBe GKfs EkNfj efo EN{nk..

(;t:/ ;qh w[ytke wl 5, 1389)fJe j'o rZb fJj fe GkJh bfjDk ih r[o{ FoD nkT[D s'A gfjbK

tfoQnK pZXh t?FB' d/th nkfde d/th-d[nkfonK #s/ g[Zi e/ i'sK irkT[Ad/ oj/go e'Jh r[of;Zy T[BQK dh oh;/ d/th doFBK O BjhA frnk feT[Afe T[jeoskog[o ftZu r[o{ BkBe do T[s/ nkT[D s'A gfjbK, ;{j/ egV/, rb ftZuw"bhnK d/ nZN/, jZEK ftZu S?D/ b? e/ d[ork dhnK G/NK (rhs) rkT[Ad/ j'J/ r[o{nkdoF fto[ZX t?FB' d/th nkfde d[nkfonK s/ i'sK irkT[D tkb/ d/th g{ie;B.

jK, id'A r[o{ nzrd d/t o{g ftZu nkJ/ sK yv{o ;kfjp nkfdegftZso r[oXkwK d/ doFB eoB/ jo r[of;Zy nkgD/ XzB-Gkr ;wMD bZrk.

r[o{ nwodk; ;kfjp 19-20 ;kb rzrk g[Zi e/ fJFBkB eod/ oj/,fiBQK dh oh; eo e/ e'Jh th f;detkB f;Zy fJ; GktBk Bkb rzrk :ksokBjhA eodk fe r[o{ nwodk; ih rzrk-wkJh d/ doFB eod/ ;B, fJ; bJhn;hA Gh }o{o rzrk fJFBkB eohJ/. ekoD fJj, fe r[o{ nzrd d/t ih dhFoD b?D s'A gfjbK T[j fsbe izR{ nkfde t?FBt o{g ftZu fJe eow-eKvhrzrk :kso{ ;B, go r[orZdh T[s/ ;[F'fGs j'D T[gqzs jo r[of;Zy r'fJzdtkbnkfde r[oXkwK dh uoD X{V wZE/ bkT[Dh nkgDk ;[Gkr ;wMD br fgnk.

T[sb/ jtkfbnK dk f;ZNk fJj fe fJ;/ iBw ftZu j[zfdnK jh r[o{nzrd d/t ns/ r[o{ nwodk; ih dh oh;/ n;hA t?FB' d/th ns/ rzrk wkJh dh

120 121

Page 61 www.sikhbookclub.com

Page 62: Dasam Granth Darpan

0 0

:ksok wBwZs ;wMd/ jK, sK d;w fgsk d/ fgSb/ iBw d[FN dwB (ns/ T[jth ny"sh d[FN dwB) d/ sg n;EkB j/we[zN dh :ksok eoBh feE'A sep[ZXwsk j?.

pj[shnK bzwhnK-u"VhnK ftukoK SZv e/ xN'-xZN fJsBk jh ;'ufbnk ikt/ fe pfusq BkNe ns/ ;{oi gqekF ftZu fby/ nB[;ko d;w fgskB/ fgSb/ iBw ;Zu-w[Zu jh F/o dh yZb ftu'A g?dk j' e/ (i' nkekF d/ c[bKtKr{z sqt? ekb n;zGt s'A th n;zGt j?) nDfrDs d?As wkoB T[gqzs Gr"sh(d[ork) dh nkfrnk gkbD fjs j/we[zN T[s/ n;zyK toQ/ G[ZfynK-sZf;nK ofje/ sgf;nk ehsh j[zdh sK fJj' fij/ T[x/ ns/ fBih n;EkB dh :ksok fjsdFw/F ih nkg Bk iKd/ < }o{o iKd/. ns/ ;G s'A gfjbK iKd/, pbfe f;Zy;zrsK O Bkb b? e/ fJe BjhA eJh tkoh iKd/. gqzs{ nkg ih B/ ;koh dh ;kohnk:{ ftZu fJe tkoh th ikD dk T[^dw BjhA ehsk s/ Bk jh d;w fgsk d/i'sh i'fs ;wkT[D s'A fgS'A nB/eK fBeNtosh r[ouoBK d/ G"fonK (fit/A fenekbh c{bk f;zx tor/ woihtV/ nkfdeK) ftu'A fe;/ fJe f;Zy B/ th j/we[zNO r[o{ ih dk sg n;EkB wzB e/ :ksok ehsh.

jo e'Jh ikDdk j? fe wjkokik oDihs f;zx ih O fiE/-fiE/ thfJfsjk;e r[oXkwK dh ;' g?Adh ;h, T[E/ jh g[Zi e/ T[j e/tb doFB jh BjhAeod/ ;B, ;r'A nBfrDs wkfJnk ]ou e/ fBFkB ekfJw eoB'A th e;o BjhASZvd/ ;B. eh T[BQK O th fe;/ r[of;Zy B/ j/we[zN dh ;{j Bk fdZsh <

wZedh rZb fJj fe d[FN dwB dh j'Ad ns/ j/we[zN T[s/ sg ;kXBknkfde fe;/ gy'A th f;ZX BjhA j' ;ed/. fJ; bJh nikD FoXkb{ ;ZiDK tb'Aj/we[zN O r[o{ ih dk sg n;EkB ;wM e/ :ksok fjs tjhoK gkT[DhnKnkfde ;ko/ dk ;kok T[̂ dw fBFcb ns/ fpoEk jm pbfe fBo'b wBwZs j?.

sg ;kXs gqG w'fj p[bkfJU

j[D gkmeK dh frnks fjs T[gq'es f;ob/y tkbh ouBk ;pzXhpfusq BkNe ftu'A ;zy/ge ns/ ;{oi gqekF, ok; 11, nz;{ 53 ftZu fdZs/ft;Ekoe Gzvko ftu'A ft;Eko G? ekoD e/tb tzBrh wkso N{eK, :Ek -

w?A (d[FN dwB) fgSb/ iBw j/we[zN T[s/ tZvh Gkoh emB sgf;nkeo fojk ;K HHHH nekb g[oy B/ ;/teK okjhA gkbeh ftwkB G/i e/ w?O nkgD/e'b (fojkfJFh fNekD/ T[s/) p[bkfJnk, w?O MZbh ftZu fpmk e/ tv/ fgnkoBkb w/ok wZEk u[zfwnk - w?O fejk fe s{z }o{o po }o{o wks-b'e ftZu ik e/w/ok Bkw igk HHHH w?A (nekb g[oy) f;qFNh ouB ;w/A ;G s'A gfjbK d[ydkJhd[FN d?As pDkJ/, :Ek -

ip gfjb/ jw f;qFN pDkJh.d:s ou/ d[FN d[ydkJh.

go T[BQK (d?AsK) w/ok Bkw Bk igkfJnk ;r'A #s/ G[i pb p"o/ j' rJ/,(pfusq BkNe nfXnkfJ 9, nze 9)

w?A r[Z;/ ftZu nk e/ T[j d?As S/sh jh ]sw eoB T[gqzs d/ts/ Ekg/,:Ek -

s/ w'fj swe sBe w' Ekg/, fsBeh mT[o d/tsk Ekg/.s/ Gh pb g{ik T[oMkfJ, nkgB jh gqw/Fo ejkJ/.

(pHBH nfXnkfJ 6, nze 7)fco nFN ;kyh, f;ZX, foyh, dZs, wB[Zy, r'oy nkfde G/i/ gqzs{ w/ok

Bkw fe;/ B/ Gh Bk ifgnk-igkfJnk HHHHg[B jfo okwkBzd e' eoK, G/; p?okrh e' fiB Xok.ezmh ezm ekm eh vkoh, gqs eh fWnk B feS{ phukoh.

(pHBHnfXH9, nze 25)wjKdhB sp gqG T[goik, noX d/; e' ehB' okik.

122 123

Page 62 www.sikhbookclub.com

Page 63: Dasam Granth Darpan

0 0

;G s/ ngBk Bkw igkfJT[, ;fsBkw eKj{z B fdqVkfJT[.(pHBHnfXH9, nze 27)

sg ;kXs gqG w'fj p[bkfJU, fJw efje/ fJj b'e gmkfJU.(pHBHnfXH9, nze 28)

fBoDkT[sbh fbys s'A ;gFN j'fJnk fe ;/teK okjhA ftwkB (jtkJh

ijk}) G/i e/ d[FN dwB O nkgD/ e'b (fojkfJFh fNekD/ T[s/) p[bkT[Dtkbk nekb g[oy ;op ftnkgh BjhA, pbfe Jh;kJhnK ns/ w[;bwkBK dhwB"s nB[;ko ;st/A ns/ u"E/ nk;wkB T[s/ ofjD tkb/ oZp tKr{ fe;/ fBFfusn;EkB T[s/ ofjzdk j?, fiE/ T[;B/ d[FN dwB O nkgD/ fNekD/ T[s/p[bkfJnk, Gkt T[j ;op-d/;h BjhA pbfe fJe d/;h j?.B'N - eh ikDhJ/ < fit/A d;w rqzE ns/ ;{oi gqekF d/ FoXkb{ tho B/

ethnK tb'A dZ;/ rJ/ wB'ebgs d[FN dwB dk sg n;EkB bZG e/j/we[zNh :ksok nozGh j'Jh j?, fe;/ fdB e'Jh gq/wh fJj Bknok thbk d/t/ fe w?O T[j n;EkB th bZG fgnk j? fiE/ nekb g[oy B/d[FN dwB O jtkJh ijk} okjhA p[bk e/ fejk ;h fe s{z }o{o po}o{o wks b'e ftZu ik e/ w/ok Bkw igk.d{i/ gk;/ ebrhXo gksFkj @ikg ;kfjp# nkfde pkDhnK ftZu

nkgD/ nekb g[oy O pko-pko nd/; (n-d/;) d/;-ofjs ns/ nmkw/ (n-mkw/) n;EkB ofjs nkfde g[ekod/ jB fi;dk wsbp fJj fe nekb g[oy;op ftnkgh j'D eoe/ fe;/ fBFus n;EkB T[s/ ofjD tkbk fJe d/;h BjhAGkt T[j }kjo }j{o ns/ jk}o j}{o j?.

eh e'Jh ;{MtkB r[of;Zy T[gq'es fBo;z;/ eoB tkbh dFw/F ouBk dhj'Ad ftZu d;w rozE ns/ ;{oi gqekF ftubh T[s/ fbyh G[b/y/ jh G[b/y/ gkT[Dtkbh ethnK dh eg'b ebgBk O dFw/F fWs wzB ;edk j? < jofr} BjhA.

d{ik fJj fe nekb g[oy B/ d[FN dwB O M'bh ftZu fpmk e/ wZEku[zfwnk ns/ wks b'e ftZu ik e/ Bkw igkT[D dh skehd ehsh fi; s'A ;[s/jh f;ZX j'fJnk fe wZE/ u[zwD tkbk ns/ nkgDk Bkw igkT[D bJh sob/ b?Dtkbk (eth tb'A ebfgs ehsk) e'Jh j'o jh ;ohoXkoh nekb g[oy j?, i' M'bhftZu fpmkT[Adk ns/ wZEk u[zwdk Bkb/ rZbK th eodk j?, gqzs{ d;w gksFkjnkgD/ nekb g[oy O nBzrh (nB-nzrh) nzr ofjs ns/ nekJ/ (n-ekJ/)ekfJnk (;oho) ofjs dZ;d/ jB, fit/A fe ikg[ ;kfjp ftZu th do;kfJnk j?,:Ek -

uW, fujB no poB, ikfs no gks BfjB fij..

o{g, ozr no o/y, G/y, e'T[ efj B ;es fej..sksgoi fJj fe T[gq'es gqsZy o{gh gqwkDK dh j'Ad ftZu @np w?

ngBh eEk pykB'# tkbh eth dh wB'ebfgs ouBk dFw/F fWs edkfusBjhA j' ;edh.

shik, fJ; ouBk ftZu ftnkeoDe G[ZbK j'D eoe/ th nG[Zb r[o{tb'A T[uoh f;ZX BjhA j[zdh, fit/A fe @ip gfjb/ jw f;qFN pDkJh# tkbh s[Zes'A nekb g[oy T[sw g[oy gqshs j[zdk j? gqzs{ @gqG e' gqG{ B feBj{ ikBk# ns/@sp ;kyh gqG nFN pBkJ/# nkfde s[ZeK ftZu nekb g[oy @nzB: g[oy#do;kfJnk j?, fJfsnkfde G[ZbK nekb g[oy iK d;w fgsk tb'A ;[gB/ ftZuth BjhA j' ;edhnK fi; s'A fJj ouBk fBo'b eth dk jh fwfEnktkd f;ZXj[zdk j?.

us[o eth B/ Gkt/A fesB/ jh tZb-c/o gk e/ @wjKekb ekfbeknkokXh# tkbh ouBk d;w fgsk tb'A ouh rJh f;ZX eoB dk fpoEk isBehsk j? go @@T[xfo rfJnk i?;/ y'Nk Yp{nk## r[o{tke nB[;ko nkgD/ nkgjh M{m fByo-fByo e/ ;kjwD/ nk fojk j?.

u"Ek, fJ; ouBk ftZu ekb Gzr (fJfsjk;e gZy d/ T[bN) d'F thnkT[Adk j? i' fJe tZvh Gkoh G[Zb j?, fit/A fe okwkBzd O ;z;ko ftZu G/iDkgfjbK dZf;nk j? ns/ wjKdhB (w[jzwd ;kfjp) O fgS/ fbfynk j? go w[jzwd;kfjp okwkBzd s'A brgr 800 ;kb gfjbK j'J/ jB ns/ okwkBzd ih fgS'A.

eh j}os w[jzwd ;kfjp ns/ okwkBzd ih O ;z;ko ftZu G/iD tkb/nekb g[oy O fJsBk u/sk th Bk fojk fe w?A okwkBzd O gfjbK G/fink j?iK w[jzwd ;kfjp O <, fi; s'A nkgD/ nkg jh f;ZX j'fJnk fe fJj eg'bebgBk e/tb eth dh j?.

e/tb fJE/ jh BjhA, fJ; eth B/ nkgDhnK fWshnK ftZu j'o theJh EkJhA fJfsjk;e gZy fto[ZX p/EthnK wkohnK jB fit/A fe sq/sk i[r ftZuj' r[}o/ okw uzdo ih d/ gVdkdk oki/ or dh tfvnkJh eofdnK j'fJnKebi[r ftZu j'J/ r'oy BkE ns/ okwkBzd ih d/ gqwkD fdZs/ jB, :Ek -

;qh ox[oki oki ir ehBk. HHHHH (ox[oki nze 135);zfBnk;B dZs o{g eo ikfBT[,i'rB r[o r'oy eo wkfBT[.okwkBzd p?okrB ikBk,wjKdhB s[oeB gfjukBk. (nze 140);si[r ftZu ;[nk; phoi d?As tb'A wjKekb Bkb i[ZX eofdnK

nkgD/ w{zj dh jtkV Bkb F/y, ;Z:d, w[|b, gmkD g?dk eoB/ fbfynk j?,

124 125

Page 63 www.sikhbookclub.com

Page 64: Dasam Granth Darpan

0 0

t/y' wjKekb dk 405tK ufosq nze 198 ns/ 199 fJfsnkfde.gzitK, T[s/ eEB ehs/ nB[;ko fJ; ouBk ftZu fiE/ ftnkeoDe

ns/ ekb Gzr d'F jB, T[E/ (eth ebgs) fJe j'o tZvk @fwfEnktkde# d'Fth j?, fJ; bJh fJ; ouBk O dFw/F fWs efjDk nB[fus jh BjhA, ;r'AfBo'b p[ZX{gDk j?.

T[gq'es G[Zb d/ gqGkt j/m jh nB/eK FoXkb{ fJ; ouBk ftZu nkJ/@nekb g[oy pku fJ; ehN gqfs# ns/ @w? ngBk ;[s s'fj fBtkik# sEk@efp:'pku - mkY GfJU w?A i'o eo# nkfde ethnK tb'A s'b/ j'J/ e[\o Od;w frok ;wM e/ r[og[opK ;w/A iBw t/b/ gVQd/ j'J/ c[Zb/ BjhA ;wkT[Ad/.

fgS/ dZ; nkJ/ jK fe T[gq'es ouBk fJe wjKekb ns/ ekbh d/thd/ T[gkFe ;kes eth dk e[Nb Bhsh d/ gqGkt j/m wB'ebfgs fBo'bfwfEnktkd j? fi;O dFw/F fWs fJ; bJh do;kfJnk frnk fe f;Zy gzEfJj fBFuk eo bt/ fe d;w fgsk fgSb/ iBw d[FN dwB o{g ftZu thwjKekb ns/ ekfbek d/ nkokXe ;B.

fJj th dZ; nkJ/ jK fe wjKeth GkJh ;zs'y f;zx ih B/ ikD/ iKfpBK ikD/ fJj ouBk d;w frok ;wM e/ ;{oi gqekF nzdo fJe o"ue Yzrns/ wB'ozie eftsk dh bg/N ftZu fJ; fBo'b fwfEnktkd O :EkoEsk dko{g d/D ftZu nkgD/ tb'A e'Jh e;o BjhA SZvh s/ Bkb jh f;Zy gzE d/ fJewzB/-gqwzB/ T[u e'Nh d/ ftdtkB ;uyzv tk;h gzvs skok f;zx ih Bo'sw fijhwjkB ftnesh B/ th X'yk yk e/ wjkGkos d/ nkfd g[op fXnkfJ 119t/Aftub/ 47 s'A 50 se 4 ;b'eK dk nk;ok b? e/ ;gs f;qzr ns/ j/we[zN sEk@gzv{oki fij i'r ewktk# nkfde s[ZeK d/ nkXko T[s/ nkgD/ tb'A r[o{ ih d/sg-n;EkB dk rbs c?;bk d/ fdZsk, jkbKfe T[gq'es 4 ;b'eK ftZu j/we[zNns/ rzX wkdw nkfde n;EkBK T[s/ ftuoBk ns/ fBtk; eoB dk toBDokik gzv{ ;pzXh j?, d;w r[o{ ih dk fJjBK ;b'eK ftZu ozue wksq th f}eoBjhA.

e'Jh FZe BjhA fe ;fsekoi'r gzvs skok f;zx ih f;Zy gzE ftZu T[ue'Nh d/ ftdtkB ;B ns/ T[BQK B/ f;Zy gzE O pj[s e[M d/D fdZsh j?fit/A fe @r[o{ rqzE e'F# ns/ @r[owfs fBoD? ;kro# sEk @Grs pkDh ;Nhe#nkfde rozE fdZs/ jB, go eJh EkJhA T[BQK bkgotkjh s'A th pj[s ezw fbnkj? i' ft;Eko G? ekoD e/tb Grs pkDh O jh fbnk ikt/ sK fJe-fJe Fpdd/ d'-d', fszB-fszB pbfe eJh EkJhA uko-uko noE th ehs/ jB, fiBQK dht/y'-t/yh ;zs GrtkB f;zx ih B/ th nkgDh pkb p'XBh Grs pkDh ;NheftZu fJe s'A pj[s/ noE fdZs/ jB ns/ j'o th eJh NhekekoK B/ fJj oh;ehsh j?, i' fe fJe s'A pj[s/ noE eoB/ nB[fus jB.

fsbzr okr ftub/ Bkwd/t ih d/ @jb/ :koK jb/ :koK# tkb/ Fpddh T[EkBek ftZu Bkwd/t ih ;pzXh d[nkoek d/ o;s/ ftZu EZe e/ x'Vh dhbkb;k eoBh, fi; pdb/ w[|b B/ ;Zio ;{Jh tS/oh u[e"D bJh ftrko/ geVb?Dk nkfde fby e/ ;ko/ jh NhekekoK O fgS/ SZv rJ/ jB.

j'o s/ j'o ojh, Grs pkDh ;pzXh fJj fbfynk fe Grs pkDh r[o{noiB d/t ih B/ nkg ou e/ Bkw GrsK d/ fby fdZs/ jB. fst/A dFw/F ihd/ j/we[zN T[s/ sg n;EkB dk c?;bk th wkBi'r gzfvs ih B/ G[b/yk gk e/rbs fdZsk j?.

cb ;o{g fJ; wB'ebfgs n;EkB T[s/ ;zB 1936 ftZu r[od[nkokpD frnk. HHHH :ksok nozGh rJh HHHH fco @iZr eh G/vk-ukb ubs/ e/ gkS/ub/# tKr{z t/y'-t/yh :kfsqe tjhok g? rJhnK.

fJE/ jh p; BjhA, eJh EkJhA r[og[op g'j ;[dh ;gswh ;w/A nZXh oksubD fgS'A T[gq'es eth ouBk @np w? ngBh eEk pykB'# O iBw eEk dko{g d/ e/ ;i/ dhtkBK ftZu }o{oh gVQDk r[og[op dk fJe nsh b'VhAdk nzrpD frnk.

e'Jh g[S/ fe @np w? ngBh eEk pykB'# tkbh ouBk ftZu e[M ;Zuth j? fe M{m jh M{m fbfynk j? iK @okJhA dk gjkV# nEtk yzG dk eK pDke/ dZ;D tKr{z nfs-eEBh j? ns/ fJ; ;Zu-M{m sEk nfs-eEBh dk fBskokfet/A ehsk ikt/ sK fJ; ;pzXh fe;/ T[esh-i[rsh Gkt dbhbpkih dh r[zMbftZu g?D dh b'V BjhA pbfe @gqsZy O gqwkD eh# tKr{z fe;/ fdqFNKs gqwkDnkfde dh }o{os th BjhA. ekoD fJj fe fJ; ouBk ftubk nZyo-nZyonkgD/ nkg jh c[N-N[N e/ fJ;O (eth ebfgs) fBo'b fwfEnktkd do;kfojk j?, fi; dk ;zy/ge t/otk j/m fby/ nB[;ko j?, :Ek -

fJ; ouBk O iBw eEk d/ o{g ftZu :EkoE wzfBnk ikt/ Gkt ;Zu-w[Zu jh nekb g[oy ns/ d[FN dwB dk tkoskbkg ;wfMnk ikt/ sK ;G s'AgfjbK (ethnK d/ wzB/ j'J/) nekb g[oy T[s/ jh eJh fezs{ j' ;ed/ jB fiBQKftu'A ft;Eko G? ekoD e/tb fJj gZy jh fbnk ikt/ fe nekb g[oy B/ d[FNdwB e'b fJj frbQk ehsk fe w?A nkfd ekb s'A b? e/ j[D se nB/eK d?As,d/ts/, nFN ;kyh, dZs, r'oy, wB[Zy, okwkBzd. w[jzwd nkfde nB/eK jhftneshnK ;z;ko ftZu G/ihnK go fe;/ ftnesh B/ th w/ok Bkw BjhAifgnk-igkfJnk ;r'A ;G B/ nkg'-nkgDh g{ik ftZu T[oM e/ w?O ft;kofdZsk, :Ek -

ip gfjb/ jw f;qFN pBkJh. dJhs ou/ d[FN d[ydkJh.s/ Gipb pto/ j'fJ rJ/. g{is gow g[oy ofj rJ/.

126 127

Page 64 www.sikhbookclub.com

Page 65: Dasam Granth Darpan

0 0

dZ;', fi; nekb g[oy B/ ;G s'A gfjbK d[y d/D tkb/ d[FN d?As nkgjh ou/ s/ nkg jh T[jBK dhnK G[iK pbtkB ehshnK sK T[; nekb g[oyO frbk eoB dk eh jZe j? fe d?As gow g[oy dh g{ik eoB s'A ofjrJ/.

j[D t/yDk fJj j? fe fJ; iBw eEk tkbh ouBk ftZu ny"shnekb g[oy frbk eodk j? fe nZi se w/ok Bkw fe;/ B/ th BjhA ifgnk-igkfJnk go nkfd r[o{ ih d/ ntsko fdB ft;ky ;dh shi, ;zws 1526s'A b? e/ g'j ;[dh ;gswh, ;zws 1723 r[o{ ebrhXo ih d/ ntsko se g{o/197 ;kb gfjbK r[o{ BkBe d/t ih B/ BtK ikfwnK ftZu ;fsBkw igD-igkT[D dk i' uZeo ubkfJnk ;h, eh T[j nekb g[oy dh fdqFNh s'A pkjo;h < iK nekb g[oy O r[o{ BkBe d/t T[s/ Bkw igkT[D tkbk fJspko Bkfojk.

d{i/ gk;/ r[o{ noiB d/t ih ;[ywBh ;kfjp nkfde nB/eK pkDhnKftZu fJj do;kT[Ad/ jB fe fi; fp;zGo (ftFt-gkbe) O w?A f;wodk jK,T[;dk Bkw nB/ek jh ftneshnK igdhnK jB, :Ek -

f;woT[ ik; fp;[zGo J/e?.. Bkw[ igs nrBs nB/e?..(rT[Vh ;[ywBh wl 5, n;Ngdh 1, 262)g[Bk

eJh e'fN GJ/ p?okrh.. okw Bkw ;zfr fsfB fbt bkrh..eJh e'fN gqG eT[ y'izs/.. nksw wfj gkopqjw[ bjzs/..eJh e'fN do;B gqG fgnk;..fsB eT[ fwfbU gqG nfpBk;..eJh e'fN wkrfj ;fs;zr[.. gkopqjw fsB bkrk ozr[..

(rT[Vh ;[ywBh wl 5, n;Ngdh 10, 276)eJh e'fN gkopqjw e/ dk;.. fsB j'ts nksw gork;..eJh e'fN ss e/ p/s/.. ;dk fBjkofj J/e' B/sq/..eJh e'fN Bkw o;[ ghtfj.. nwo GJ/ ;d ;d jh ihtfj..eJh e'fN Bkw r[B rktfj.. nksw o; ;[y ;jfi ;wktfj..ng[B/ iB eT[ ;kf; ;kf; ;wko/.. BkBe UfJ gow/;o e/ fgnko/..

(rT[Vh ;[ywBh wl 5, n;Ngdh 10, 276)fco fJ;/ iBw eEk ftZu fby/ nB[;ko nekb g[oy tb'A Grs

okwkBzd ih T[s/ @gqG eh fWnk B feS{ phukoh# tkbk M{mk d'F no'gD ehskfrnk j? fi;dk yzvB nkfd r[o{ rqzE ;kfjp d[nkok j' fojk j?, :Ek -

r[o{ BkBe d/t ih B/ 8 ;kbk gfjbh T[dk;h ;w/A pBko;'A Grs

okwkBzd ih d/ fBeNtosh ;/teK e'b'A Grs ih dk i' Fpd fby fbnKdk ;h,fi; O p;zs okr ftZu r[o{ rqzE ;kfjp nzdo r[o{ noiB d/t ih B/ ftdwkBehsk, T[; Fpd ftubhnK @@;fsr[o w? pfbjkoh s'o## ns/ @@okwkBzd ;[nkwhows pqjw, r[o ek ;pfd ekN? e'fN eow## nkfde s[ZeK s'A @gqG eh fWnk BfeS{ phukoh, tkbk d'F okwkBzd ih T[s/ fbnkT[D dh Ekt/A T[bNk fwfEnktkded'F eth ebfgs nekb g[oy T[s/ nkT[Adk j?.

j[D bt' wjKdhB (w[jzwd ih) T[s/ nkgDk Bkw igkT[D tkb/ d'F;pzXh thuko :Ek gfjbK sK Grs okwkBzd ih s'A fgS'A w[jzwd ;kfjp dknkT[Dk fBo'b M{m fbfynk j? feT[Afe w[jzwd ;kfjp Grs okwkBzd ih s'A T[s/fby/ nB[;ko brGr 800 ;kb gfjbK j'J/ jB.

d[ik, w[jzwd ;kfjp ih B/ nk:{ gq:zs (;koh f}zdrh ftZu) fes/ thnkgDk Bkw BjhA igkfJnk, fi;dk gqsZy ;p{s T[BQK dh ebkw (ebwkFoh\)j?, fi; ftZu oZp (nekb g[oy) O ofjwkB, ojhw ns/ nZbk Fohe efj e/Bkb jh fJj fBy/Vk eo fdZsk j? w?A nbkj (oZp) noEks nekb g[oy BjhA.w?A nbkj tb'A G/fink j'fJnk o;{b jK, :Ek @w[jzwdo;{bfJbkj#.

i/ ni/ th w[jzwd ;kfjp T[s/ nkgDk Bkw igkT[D tkbk FZe j't/sK jo w;fid ftZu gzi t/oh o'} i' n}kB (pKr) fdZsh iKdh j?, T[; ftub/b\}K O ;wMDk (eth ebfgs) nekb g[oy tk;s/ pj[s }o{oh j?, :Ek -

1H nZbkj j{ nZepo. uko t/ohA, fi;dk wsbp fJj j? fe oZptZvk j?. oZp tZvk j?. oZp tZvk j?. oZp tZvk j?.

2H bkfJbkfJZb fbZbk. fJ;dk wsbp fJj fe oZp bkFohe j?,Gkt T[;dk ;kBh e'Jh BjhA.

3H nZFjkdkB bk fJbk fJZb fbZbk. Gkt, w?A rtkjh fdzdk jKfe oZp ;G s'A tZvk j?, T[;dk e'Jh Fohe BjhA.

4H nZFjkdkB w[jzwd o;{b fbZbk. fJ; dk Gkt fJj fe w?A(w[jzwd oZp BjhA) w?A T[; tb'A G/fink j'fJnk o;{b jK.

5H jh nbhnb ;Zbjk, jh nbhnb ;Zbjk. fi; dk noE fJjfe nkU, (w'wB') nbkj dh f;\s eohJ/.

6H jh nbhnb \Zbkj, jh nbhnb \bkj. sksgoi fJj fenkU, (w'wB') fBiks jk;b eohJ/.

7H nbkj j{ nZepo, nZbk j{ nZepo. wsbp oZp tZvk j?, oZptZvk j?.

8H bkfJbk fJZbfbbk. noEks oZp bkFohe j?.

128 129

Page 65 www.sikhbookclub.com

Page 66: Dasam Granth Darpan

0 0

T[gq'es pKr d/ j[zfdnK th eth ebfgs nekb g[oy O w[jzwd;kfjp T[s/ @nkeh# j'D dk FZe j't/ sK T[;O ;kes wshJ/ eth f;nkw, okwnkfde jh ;wMk ;ed/ jB iK fco f;Zy gzE d/ wzB/-gqwzB/ T[j ftdtkB i';w[Zu/ d;w rqzE O dFw/F fWsa do;"Ad/ jB, T[jh ;wMkT[D.

fejk uzrk j[zdk i/ ;{MtkB y'ih ftdtkBK tKr{ @np w?A ngBh eEkpykB'# tkbh ouBk ftubh wjKekb d/ nokXe ;kes eth dh e[fNbBhsh O;wM fbnk iKdk sK fe fJj ouBk r[o{ ;kfjp ih dh j'D dk G[b/yk ;[gB/ftZu th Bk g?Adk, gqzs{ @G[bD nzdfo ;G[ e'# nEtk @G[bD ftu ehnk ;G[ e'Jh#r[o{tkeK nB[;ko nkfd ekb s'A jh ;kXkoD iht sK fes/ oj/, eJh tZvhnK-tZvhnK wjkB ftneshnK th G[ZbdhnK ojhnK ns/ j[D th eJh j;shnKG[Zb ojhnK jB.

u/s/ oj/ fe G[Zb O wzB b?Dk th fe;/ ;{ow/ dk ezw j?. fi; G[Zb wzBbJh T[j Bk G[Zb/ tork j' frnk, fit/A fe gzikph ejkts ftZu fejk iKdkj? fe @G[Zbk T[j Bk ikDhn? i' fco xo nkt?#. fJ; d/ T[bN G[Zb Bk wzBDh;r'A fJe j'o tv/oh G[Zb j? feT[Afe G[Zb Gkt/A e'Jh wzfBnk-gqwzfBnk ftdtkBeo/ iK nDikD, nzs G[Zb, G[Zb jh j?.

fJE/ fJj th wzBDk gt/rk fe nDikD dh G[Zb dk Bshik e/tbnikD bJh jh jkBhekoe j[zdk j? go fe;/ wzBh-gqwzBh ftnesh dh G[Zb T[;d/nB/eK fBeNtosh, nikD FoXkb{nK T[s/ th n;o Gog{o j[zdh j?. fit/A feT[s/ fby/ nB[;ko ;{oi gqekF d/ eosk eft ;zs'y f;zx ih ns/ gzvs skokf;zx ih Bo'sw dh G[Zb dk Bshik fJj fBefbnk fe fJ; t/b/ nB/eKr[of;ZyK B/ G/vk-ukb tKr{z t/y'-t/yh j/we[zN dh :ksok ns/ fcbwK okjhA gqukonozfGnk j'fJnk j?. fiBQK tk;s/ j[D G[Zb wzBDh n;zGt BjhA sK efmB }o{oj?, ekoD fJj fe id'A e'Jh ;ZiD fBZih ;[nkoE iK jT[w? d/ gqGkt j/m nkgDhG[Zb O iksh ;[nkb iK fiZs-jko dk ftFk pDk bt/ sK T[; t/b/ T[; O jmSZvDk noEks G[Zb wzBDh gqkD SZvD s'A th efmB j' iKdh j?. fit/A fefcT{} j' u[e/ pbp ftZu bkJhN BjhA nk ;edh, fst/A jh njzrsk wZwsk, GktjT[w? ns/ ;[nkoE tZ; j' u[e/ wB ftZu FoXk ns/ ;{M dk nkT[Dk th n;zGtj' iKdk j?.

wZedh rZb fJj j? fe fJ; t/b/ oh;-goh;/ ub/ j'J/ j/we[zNh gqtkj Oo'eDk tZrd/ jV O o'eD tKr{z Gkt/A n;zGt sK BjhA go efmB }o{o j' u[ekj?, ekoD fJj fe e[M fJj' fij/ nikD FoXkb{ th j[zd/ jB i' fBZi gq:'iBhnkr{nK d/ u[e/-u[ekJ/ ;r'A n;bhns do;kT[D tkfbnK T[s/ T[bN/ eJhfe;w d/ fBow{b d{FD bkT[D pbfe XwehnK d/D se th nk iKd/ jB fi;s'A eJh fJe vokeb ftdtkB G?Ghs j' e/ ;fjw iKd/ jB ns/ eJh t/oK pj[-

frDsh dh jK Bkb jK th fwbk fdzd/ jB.jK, Fq'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh iK e/Adoh f;zx ;Gk Fskpdh

ew/Nh nkfde fJfsjk;e f;zx ;GktK fJ; nsh b'VhAdh gzEe ;/tk tkb/fBro ezw O jZE ftZu b? b?D dk T[gokbk eoB sK ;ji/ jh ;cbsk j' ;edhj?.

130 131

Page 66 www.sikhbookclub.com

Page 67: Dasam Granth Darpan

0 0

w[o fgs g{op ehn; g:kBk

;{MtkB gkmeK nB[Gt eo fbnk j't/rk fe T[gq'es ;kes(;esh-ekbek T[gkFe) eth B/ r[o{ ebrhXo gksFkj O fgSb/ iBw@d[FN dwB# o{g ftZu wjKekb ns/ ekbek nokXe do;kT[D bJh fesBhus[okJh s'A ezw fbnk j? Gkt @np w?A nkgBh eEk pykB'# tkbh nkgDhouh ouBk feZv/ nB'y/ Yzr Bkb dFw/F ouBk eoe/ do;kJh j? feT[AfenkgDh ouh eftsk dk nkg jh f}zw/tko pDdk sK r[o{ ih tb'A Grtshdh nkfrnk gkbB fjs @j/we[zN# T[s/ n;zyK toQ/ G[fynK-sZf;nK ofj e/wjKekb ns/ ekbek nokXB dk jm eoBk fe;/ r[of;Zy B/ ;[gB/ ftZuth BjhA wzBDk ;h s/ Bk jh fe;/ Grtsh d/th B/ ]kb;/ d/ b{z-b{z ftZugqt/F eoe/ @gqEw GrT[sh f;wo e/HHH nkfde T[ukoD dh gq/oDk d/Dh ;h.

pbfe tZ; brd/ r[of;Zy fJ; ukbke eth O wk\h wzrD sewip{o eo fdzd/, j' ;edk j? e'Jh i'Fhbk f;detkB r[of;Zy fJ;O nr'AbJh wjKekb ns/ ekfbek dh J/izNh fjs e[\o s'bB'A jw/Fk bJh ezBQhjZE btk e/ SZvdk.

d{ih, fJj rZb th gkmeK tk;s/ ;wMDh }o{oh j? fe fJ; us[oeth B/ fwZm/ d/ bkbu i{m ytkT[D tKr{ j/m fbyhnK c[bj[DhnK dhbg/N ftZu d;w fgsk ih O ekfbek nkokXe f;ZX eoB tkbk f;ZyK OX'yk fdZsk j?, fit/A fe -

sj jw nfXe sgf;nk ;kXh..wjkekb ekfbek nkokXh..fJj fpX eos sg;:k G:'..dt? s/ J/e o{g jt? r:P?..sg ;kXs gqG w'fj p[bk:'..fJw efj e/ fJj b'e gmk:'.. HHHH HHHHmkY G:' w? i'fo eo puB ejk f;o BkfJ..gzE ub/ sp irs w? ip s[w eo' ;jkfJ.. nkfde

F'e fe T[gq'es eth fWs c[bj[DhnK O nikD FoXkb{nK B/ d;wfrok fBFu/ eoe/ j/we[zN O :kfsqe tjhoK gk fdZshnK ns/ eth tb'A @gqEwGrT[sh f;wo e/HHHH# tkbh gT[Vh ftZu ehs/ GrT[sh O nodk;/ ftZu Fkwbeo fbnk.

fJE/ jh p; BjhA, fJ; eth B/ e[NbBhsh d/ gqGkt j/m fBo'bfwfEnktkd s'A ezw b?AfdnK j'fJnK fbfynk fJe j'o e[\o fJj s'fbnk, :Ek-

132 133

Page 67 www.sikhbookclub.com

Page 68: Dasam Granth Darpan

0 0

gkNzpo gFwzpo uho..pj[s w'b e/ d[obG ;[zdo,d/fs ftG{yB w[esk jho..

(;{oi gqekF, ok; 11, nz;{ 53, nze 13)d/f; fpd/;fB s/ fdi nktfs,gktfs j? XB e' wB Gk:'..fpqzd nkjko ;[ ehfB; wkXo,g{oe, w'de, g{g ytk:'..G{o gzukfwqs j's oj/ fBs,j'w eofj it, fxqs wzrk:'..ekwBk g{oB j'fs nB/eB,;qh r[o B/ i;[ :'A fpEok:'..

(;[HgqHok; 11, nz;{ 53, nze 16)okfs e' mkB e? s:kr wjkB,nbZy eh ;/t eo?A T[o wkjhA..gqkD fBo'X e? T[oX e',efo w{oX w/A fEosk B ubkjhA..uzub i' wB e' pf; w?A efo,gq/w nrkX s/ Bk fBe;kjhA..e/se ekb fpshsfj p?ms,;qh gqw/Fo w?A fEo gkjhA..

(;{HgqH ok; 11, nz;{ 53, nze 17)fJ; fpfX eoh nokXBk nb/y o{g r[od/t..gow gq;hd/ ikfBe?, fB; pk;[o eh ;/t..

(;{HgqH ok; 11 nz;{ 53 nze 18)d[FN dwB gfm:' eo/ ngBh nz; ;[ikB..w'fj g[sq efop' ujfs, n; ;zebg gSkfB..

(;{HgqH ok; 11 nz;{ 53 nze 19)shoEoki fsqp/Dh T{go phs rJ/ ifpj{z yNwk;..g[zB dkB, fdB eofs fpskJ/, sjhA nkB ehBf; gqek;..

(;{HgqH ok; 11 nz;{ 53 nze 20)(fJE/ ;{oi gqekF d/ jtkb/ e[M ft;Eko Bkb fJ; bJh fdZs/ jB fe

j/we[zN d/ FoXkb{nK B/ r[od[nkok ;qh j/we[zN ;kfjp w?B/iw?AN NoZ;N, bkN{;o'v, ekBg[o, :{HghH d[nkok wJh 1969 ftZu ikoh ehs/ j/we[zN d/ fJfsjk;ns/ rkJhv ;pzXh No?eN d/ ;\k 10 dh u"Eh ns/ gzithA gzrsh ftZu eth;zs'y f;zx ih dh fJ; fWsh O pj[s wjZssk fdZsh j?. nk; j?, T[gq'es

np efp iBw eEBz

w[o fgs g{op ehn; g:kBk..GKs GKs e/ shoE BkBk..ip jh iks fsqp/Dh GJ/..g[zB dkB fdB eos fpsJ/..sjh gqekF jwkok G:'..gNBk Ffjo fty/ Gt b:'..

(pfusq BkNe, ;gsw'A fXnkfJ)Gkt w/o/ fgsk B/ (g[Zso bkb;k nXhB) g{op fdFk d/ eJh shoEK

T[s/ fJFBkB eoD T[gqzs fsqp/Dh (gq:kroki) g[ZiD s/ dkB-g[zB eofdnK eJhfdB fpsk fdZs/ sK HHHH w/ok iBw gNB/ Ffjo ftZu j'fJnk.

T[s/ fby/ nB[;ko eth tb'A s'b/ j'J/ e[\o dk ft;Eko ;{oi gqekFd/ eosk B/ j/m fby/ nB[;ko ehsk j?, :Ek -

fJs ;qh s/| pjkdo r[o ih,fpzd shoEB sho fBtk;..;fG n;EkB dkB d/ wkBd,gktB s/ gktB efo sk;..ir:, j'w, dSBk pj[ ezuB,;kXB, fdiB oze i/ ok;..nfBe gqeko eokfJ njkoB,d/fs nuktfs ;kXB ok;..

(;{oi gqekF ok; 11, nz;{ 53, nze 12)fJw nB/e jh shoE eoe/,shoE oki fsqp/Dh sho..g[zB dkB eo fdt; fpskfJ,izr ;wkfX fpy? rzGho..eo? ir: pj[ ezuB d/tfj,

134 135

Page 68 www.sikhbookclub.com

Page 69: Dasam Granth Darpan

0 0

ft;EkoEe N{eK s'A gkme nkg jh ;{oi gqekF ftub/ dFw/F ih d/ iBw pko/fby/ rg'V/ s'A tke\ j' ikDr/.)

eth ;zs'y f;zx ih dh T[gq'es fbys i' tk;st ftZu pfusq BkNed/ nkXko T[s/ jh fbyh rJh j?, dk sksgoi j/m fby/ nB[;ko j? l

(g[Zso gqkgsh fjs eow eKvhnK dh soQK) ;qh r[o{ s/| pjkdo ;kfjpB/ nB/eK shoEK dk oZNB ehsk, iZr-j'w ehs/ ns/ pqfjwD nkfdeK O dSDKfdZshnK.

fJ;/ soQK oZNB eod/ j'J/ shoEoki gq:kr g[Zi/, fiE/ p/nzs g[zB-dkBehs/, :'r-;wkXhnK brkJhnK Gkt gqDk:kw ehs/.

(g[Zso gqkgsh bJh) ;fsr[oK B/ fJsBk dkB fdZsk fe d/F-fpd/FK d/nDfrDs pqfjwD dkB b?D nkJ/ ns/ w{zj-wzrhnK t;sK gqkgs ehshnK.pqfjwDK O ykD bJh GKs-GKs d/ G'iB, bZv{, g[VhnK, eVkj, wkbQ-g[V/nkfde fdZs/ rJ/, o/Fwh egV/ s/ row d[Fkb/ fdZs/ rJ/. iZr ehs/ ns/ i"A,fxqs nkfde ;wZrqh wzrk e/ j'w ehs/ rJ/.

oks O ;qh r[o{ s/| pjkdo ;kfjp ih gqkDk:kw dh ;kXBk eod/oj/.

fJ; gqeko pqfjwDK O dkB-g[zB s/ j'w, iZr eoe/ gqkDk:kw dhnK;kXBktK ;kX e/ ;qh r[o{ s/| pjkdo ;kfjp B/ gow/Fo O gq;zB eo fbnkfi;d/ cb;o{g tkfjr[o{ B/ s[Zm e/ r[o{ s/| pjkdo ;kfjp d/ rqfj fty/nkgDh fBZih nzF @d[FN dwB# O xZfbnk Gkt, shoEoki gq:kr fty/ S/wjhB/ se brksko fJ; gqeko dhnK ;kXBktK eoB fgS'A ;qh r[o{ r'fpzd f;zxih (d[FN dwB) dk gqekF j'fJnk ns/ g'j ;[dh ;gswh ;zws 1723 fpWwhO gNBk ;kfjp fty/ nkg dk iBw j'fJnk.

w[Zedh rZb fJj fe eosk ;{oi gqekF B/ fJj gqrN ehsk j? fe ;qhr[o{ s/| pjkdo ;kfjp B/ g{op d/ shoEK dk oZNB e/tb g[Zso gqkgsh tk;s/jh ehsk. fJ;/ ekwBk nXhB jh T[BQK B/ fjzd{ eow-eKvhnK tKr{z fxU, i"Ankfde jtB ;wZrqh d/ j'w ehs/ ns/ g[zB dkB ehs/. ;tk;K O g{oe e[zGe,o/ue okjhA tos e/ gqkDk:kw d/ (r[owfs fto'Xh) eow ;fsr[oK tb'A ngDkJ/dZ;/ rJ/ jB.

fJj rZb Bk sK r[opkDh ftZu do;kJ/, f;Zy ws d/ f;XKsK Bkbw/b yKdh j? s/ Bk jh fJfsjk;e y'i dh e;"Nh #s/ g{oh T[sodh j?. fJj rZbr[o{ s/| pjkdo ;kfjp dh ;op ftfynks wjkB Fy;hns Bkb th g{oh BjhAs[Zbdh ns/ Bk jh B"thA gksFkjh dh ouh pkDh O ;kjt/A ofynK jh mhe f;ZXj[zdh j?.

r[opkDh ftZu fJe Ekt/A BjhA, nB/eK Ekt/A fjzd{ ws d[nkok gquko/rJ/ j'w, iZr nkfde eow-eKvK dk GotK yzvB ehsk frnk j?. shoE go;Dd/ c'e/ f;XKs O sK pj[s eoV/ jZEK Bkb fbnk frnk j?. fco T[;/ r[opkDhdk gquko eoB tkb/ ;fsr[o{ nkg ][d r[opkDh fto[ZX eow fet/A eo ;ed/;B < r[opkDh ftZu sK fJ; ;pzXh r[owfs f;XKs fpbe[b ;gFN o{g ftZunkJ/ jB, :Ek l

j'w pko/nfBe gqeko ehJ/ pj[ isBk..g[zB dkB @j'w/# pj[ osBk..;oho[ eNkfJ eo? pj[ GKsh..Bjh s[fb okw Bkw phuko..BkBe r[ow[fy Bkw[ ighn? fJe pko..

(rT[Vh ;[ywBh wl 5, n;Ngdh 3, 265)iZrK pko/

n;[w/X ir[ ehi?, ;'Bk roG dkB[ dhi?, okw Bkw ;fo sT{ B g{i?..(okwebh Bkwd/T[, 973)

shoE pko/shoE d/fy B ib wfj g?;T[, ihn izs B ;sktT[r'..nm;fm shoE r[o{ fdykJ/, xN jh Ghsfo B@kT[r'..

(okwebh Bkwd/T[, 973)BktB eT[ shoE xB/ wB pT[ok o/, g{iB eT[ pj[ d/t..ej[ epho S{NB[ Bjh wB pT[ok o/, S{NB[ jfo eh ;/t..

(rT[Vh epho, 336)epho rzrk sho i[ xo[ eofj ghtfj fBowb Bho[..fpB[ jfo Grfs B w[es j'fJ fJT[ efj ow/ epho..

(;b'e epho, 1367)epho mke[o[ g{ifj w'fb b/ wBjm shoE ikfj..d/yk d/yh ;PKr[ Xfo G{b/ GNek ykfj..

(;b'e epho, 1371)shofE Bktk i/ fs;[ Gktk ftD[ GkD/ fe BkfJ eoh..

(ig[, gT[Vh 6, 2)shofE BktD ikT[ shoE[ Bkw[ j?..shoE[ ;pd[ thuko nzsfo frnkB[ j?..

(XBk;oh wl 1, 687)

136 137

Page 69 www.sikhbookclub.com

Page 70: Dasam Granth Darpan

0 0

nm;fm shoE i/ Bktfj T[so? Bkjh w?b[..(nk;k eh tko, ;b'e wl 1, 473)

sfN shoE Bjh wB[ gshnkfJ..(rT[Vh epho ih, 325)

fJfsjk; dh ;jh ikD-gSkD th fJ; ;ZukJh O j'o T[x/V fdzdh j?.r[o{ BkBe d/t ;kfjp no r[o{ nwodk; ih dk shoEK T[s/ ikDk fJfsjk;ftds j?, go T[; dk gq:'iB Bk sK fjzd{ eoweKv dk gZy g{oBk ;h s/ Bkjh T[; wZs nB[;ko xNhnk ;z;koe gqkgshnK ;B, ;r'A T[;dk ;gFN gq:'iBb'eK d/ j'J/ tZv/-tZv/ fJeZmK ftZu ;Zu Xow dk T[gd/F fdqVkT[Dk ;h. fit/A fes[ykoh okr ftZu fJ; gq:'iB O ;gFN ehsk j? -

shoE T{dw[ ;fsr[o{ ehnk ;G b'e T[XoD noEk..(s[ykoh wl 4, 1116)

r[o{ BkBe ;kfjp jfod[nko }o{o rJ/, go fgzv GokT[D iK ;{oitZb w{zj eoe/ fgZsoK O gkDh d/D bJh BjhA pbfe gZSw O gkDh MZN e/ G[Zb/-GNe/ ihtK O fJjBK tfjwK s'A nk}kd eoB bJh rJ/ ;B. nkg irBBkEg[oh th rJ/ go dht/ irk e/ nkosh eoB bJh BjhA, ;r'A nkosh eoB d/c'e/ eow s'A b'eK O S[Nekok fdtkT[D bJh.

fJ;/ soQK r[o{ s/| pjkdo ;kfjp d/ g{op d/F d/ d"o/ pko/ sKfJfsjk; y'ihnK B/ T[xV e/ ftuko g/F eo fdZs/ jB. nkg dk w[Zy nkFk sKg{op d/F dh ew}'o s/ fBskDh fjzd{ iBsk O ;Zu Xow d/ bV bk e/ Xhoi,fdbk;k s/ j"A;bk d/Dk ns/ T[jBK ftZu Xow bJh vZND dk pb g?dk eoBk;h. fJfsjk;ekoK B/ r[o{ ;kfjp d/ fJ; d"o/ Bkb fJe j'o ;zd/F O ;zp'fXsehsk j?. T[j fJj fe T[; ;w/A d/F ftZu nk;kw jh fJe n?;k fJbkek ;h fiE/fjzd{ okfinK dh nk}kdh e[M ekfJw ;h fi; O n"ozr}/p nkgD/ G/i/ fJeik;{; okjhA T[E'A d/ okik fpFB okJ/ s/ okw okJ/ O nkg; ftZu bVk e/ ]sweoBk ukj[zdk ;h. r[o{ ;kfjp B/ d'jK okfinK dk nkg;h ;wM"sk eotk e/ fJ;xo'rh izr O j'D'A o'e fdZsk.

;qh r[o{ s/| pjkdo ;kfjp ih dh ;koh pkDh fjzdh GkFk ftZu j? fi;dk ekoD fJjh j? fe ;qh r[o{ ih ek\h fuo g{op d/F ftZu jh gquko eod/oj/.

w[Zedh rZb fJj fe B"t/A r[od/t ih tb'A g{op fdFk ftZu fJsBktes d/D dk gq:'iB fJj ;h fe T[; gk;/ pBko;, r:k, gq:kr nkfde gqf;ZXfjzd{ shoEK T[s/ gKfvnK tb'A fjzd{ eoweKvK dk g[okDe ws nB[;ko gqukoj' fojk ;h fi; eoe/ T[BQK tfjwK-GowK ftZu GNedh G'bh-Gkbh b[ekJh O

r[owfs fdqVkT[D bJh fJj oZNB ;h i' fe T[BQK dh T[uoh pkDh s'A th gqsZyfdZ; fojk j?.

j[D gkme fBogZy o{g ftZu ftuko eo b?D fe r[od/t ih d/ T[gq'esT[gekoK O pfusq BkNe d/ eosk eth ns/ ;{oi gqekF d/ ofusk GkJh ;zs'yf;zx ih B/ fezBh db/oh Bkb S[fNnkfJnk j?, Gkt T[BQK dh ;koh xkbBk Og[Zso ekwBk fjs fjzd{ eoweKvhnK tKr{ :Zr, j'w ns/ gqkDk:kw nkfdeftZu do;k e/ feBK tZvk nBoE ehsk j?, pbfe T[BQK T[s/ @nto T[gd/;? nkgB eo?# tkbk fJe fBow{b d{FB bkfJnk j?.

nk; j? r[owfs ntbzph r[of;ZyK tKr{ fBogZy o{g ftZu f;ZyhnkdoF O w[y oZy e/, @gfjbK t;s[ f;RkD e? sK ehu? tkgko#, r[otkenB[;ko d;w rqzE ftubh ouBk o{gh t;s O gSkBD tkbk r[of;Zy j/we[zN;pzXh G[b/y/ s'A e/tb nkg jh BjhA pu/rk pbfe j'o th nB/eK G[ZbVFoXkb{nK O, fJ; p/-b'V/ wB'-ebfgs shoE dh :ksok tkbh wBws s'ApukT[D dk nsh b'VhAdk T[geko eo/rk.

138 139

Page 70 www.sikhbookclub.com

Page 71: Dasam Granth Darpan

0 0

ny"sh d[FN dwB s/ny"sh jh sg n;EkB

fJ;/ j/we[zNh gqeoD ftZu gqpb gqwkDK d/ nkXko T[s/ dZ;/ nkJ/ jKfe Bk e'Jh d/th 90 BtQ/A gdw d?As wko e/ j/we[zN gops T[s/ b[Zeh s/ Bk jhfe;/ d[FN dwB B/ pqkjwD d/ ybVh tkb/ nk;D'A iBw b? e/ d/th dhnkfrnk gkbD fjs n;zyK toQ/ wjKekb ns/ ekfbek O nokfXnk.

sksgoi fJj fe i' izfwnk jh BjhA T[; woBk feE/, tkbh ejktstKr{z id d[FN dwB jh e'Jh BjhA j'fJnk sK T[;dk sg n;EkB feE/ j'Dk;h.

sK s/ ;kv/ G[ZbV thoK B/ fij' fijk eth ebgs d[FN dwB fBFu/ehsk j'fJnk j?, T[j' fijk jh wB'ebgs sg n;EkB fwZE e/ j/m fby/nB[;ko :kfsqe tjhoK nozGhnK j'JhnK jB. fit/A fe gfjbK gfjb ;qhwkBfrnkBh @mke[o f;zx ih# nzfwqs;o tkfbnK d/ fJFkfonK nB[;ko ;[e/s wzvhd/ bkr/ otkb;o dhnK 7 T[uhnK gjkVhnK O ;gs f;qzr fBFu/ eoe/ fJ;Osg n;EkB fwZEh ofynk ;h. feT[Afe fJE/ fJe @e[zsh e[zv# th pfDnk j'fJnkj?.

:kd oj/ fe @e[zsh# okik gzv{ dh okDh ns/ :[fXFNo, noiB, Ghw;?Bdh wksk s/ fWFB ih dh G{nk (c[Zch) brdh ;h.

i'frzdo Bro ftZu @fpibh xo# pDB ;w/A fJe m/e/dko ;qH Njbf;zx ih B/ fJE/ fJe r[od[nkok th pDtk fdZsk ;h.

e[M fuo fgS'A T[es G[ZbVK B/ nB[Gt ehsk fe sg n;EkB fJjBjhA e'Jh j'o j?, fi; bJh BthA y'i nB[;ko r[og[otk;h gzvs skok f;zx ihBo'sw tb'A toswkB n;EkB dk c?;bk d/D T[s/ ;zs ;'jD f;zx ih NhjVhrVtkb tkfbnK B/ ;zB 1936 ftZu r[od[nkok pDtkfJnk.

T[es n;EkB ;pzXh gqpzXe ew/NhnK ti{d ftZu nkJhnK HHHH fcbwK

nkfde eJh sohfenK Bkb gqkg/rzvk j'D s/ nikD/ FoXkb{ t/y'-t/yh ifEnKd/ o{g nzdo N'fbnK d/ N'b/ pD e/ nkT[D br/ HHHH uVQkt/ uVQD/ nkozG j'J/HHHH ;[yBK ;[yhB brhnK HHHH :kso{nK fjs ;j{bsh ;ehwK nB[;ko bZyK-eo'VK se ]ou nkT[D bZrk.

E'VQ/ ;w/A T[gqzs fco ;'u nkJh fe fJj irQk th sg n;EkB BjhA fi;bJh sjeheksh ew/Nh pDh fi; B/ c?;bk fdZsk fe sg n;EkB fJE'A xN'-xZN th 7 cobKr d{o j?, jkbKfe fJj c?;bkth wB'-ebgs jh ;h.

cb ;o{g nzdo'A-nzdohA gqpzXe Gkt/A fe;/ th n;EkB ;pzXh fdqVftFtk;h BjhA ;B, go T[s/ dZ;/ nB[;ko nDfrDs ]ou j' u[e/ ekoD T[BQKfJj' i'r ;wfMnk fe j[D fJ;/ toswkB n;EkB dh gqf;ZXsk jh mhe j?.

T[es toswkB n;EkB dh w[;fwdsk (gqwkDhesk) bJh eJhgqkg/rzfvnK ftu'A fJe fJj Yzr th ngDkfJnk frnk fe fJe wkJh O ;[gB/ftZu r[o{ ebrhXo ih B/ fJ;/ n;EkB bJh gq/fonk j?, pbfe T[es wkJh e[Mfuo :kso{nK O fJ;/ toswkB n;EkB fjs gqGkts eoB bJh b?euo thfdzdh ojh ;h.

;zB 1974 ftZu iBtoh d/ wjhB/ ipbg[o ftZu fJe ;od/-g[id/r[opkDh ns/ ehosB o;hJ/ ;qH BZEk f;zx ih B/ th fJ; fbykoh O dZf;nkfe j/we[zN :ksok ;w/A T[gq'es wkJh ;kO gqGkts eoB fjs toswkB n;EkBdh g[FNh bJh ;[gB/ ftnkfynk ;[DkT[Adh ojh ;h.

;qH BZEk f;zx ih B/ fJj th dZf;nk fe fJe t/oh ;kv/ iZE/ d/ e[M:kso{ T[uh-T[uh fJj efjD br/ fe nkU t/y' fBFkB ;kfjp ftu dh r[o{r'fpzd f;zx ih x'V/ T[s/ ;tko j' e/ doFB d/ oj/ jB.

T[es nktk} ;[D e/ ;ko/ :kso{ fBFkB ;kfjp d/ d[nkb/ doFB bJhyV/ j' rJ/, fiBQK ftu'A e[M sK jK Bkb jK fwbk e/ jK ih, jK ih ejh iKd/;B s/ e[M tho u[Zg-u[gks/ dZV tZN e/ yV/ ;B.

d{i/ gkf;T[A brksko fJj nktk} nk ojh ;h fe tvGkrh r[ow[Zy'oZi-oZi e/ doFB eo bt' gqzs{ w?O (;l BEk f;zx ih) e/tb gkbF ehs/ j'J/fbFed/ yzv/ s'A fpBk e'Jh doFB-d[oFB Bk j'fJnk sK w?A ;'funk fe fJjejtK fe w?O fJ; gkb;h yzv/ ftu'A doFB BjhA j'fJnk sK fJj g/qoe efjDr/s{z tvGkrh r[ow[Zy BjhA, i/ fJj ejtK fe doFB j'J/ jB sK e'o/ dk e'okM{m j?.

;'u-;'u e/ w?A nkgD/ Bkb d/ :kso{ ipbg[o r[od[nkok f;zx ;Gk;do d/ gqXkB u"Xoh wjK f;zx ih s'A g[ZfSnk fe s[;K doFB ehs/ jB sKT[j th wbeVk fijk jk;k jZ; e/ u[Zg j' rJ/.

140 141

Page 71 www.sikhbookclub.com

Page 72: Dasam Granth Darpan

0 0

sksgoi fJj fe eh fJj' fijhnK j'o th nB/eK rZbK :ks{onK dho[uh tXkT[D ns/ toswkB n;EkB dh gqf;ZXsk sEk gqwkDhesk fjswB'ebgs BthnK s'A BthnK xVhnK iKdhnK jB. fit/A fe wkB:'r w/ioT[wokT[ f;zx ih @p?A;# nkoHe/H g[ow BthA fdZbh tkfbnK tZb'A fJ;/ wzst bJh;qh j/we[zN ;kfjp dh nb'fee ns/ nwo eEk Bkw eoe/ No?eN SgtkfJnkfrnk, fi;dk ;zy/ge t/otk fJ; j/wez[Nh gqeoD ftZu fdZsk frnk j?.

r[od[nkok ;qh j/we[zN ;kfjp w?B/iw?AN Nq;N bkN{; o'v, ekBg[o :{HghHtZb'A wJh 1969 ftZu ikoh ehs/ j/we[zN d/ fJfsjk; ns/ rkJhv ;zpzXh No?eNd/ ;\k 10 T[^s/ j/we[zNh toswkB n;EkB dh gqwkDhesk bJh fJ; gqekofbZfynk frnk. :Ek l

;G s'A gfjb'A fi; ftdtkB B/ y'i ehsh, T[j jB skok f;zx Bo'swnkg Gkb eod/ T[E/ g[i rJ/ fiE'A dh fJe wjKGkos nkfd gopH1 nfXnkfJ119 ;{zj fdzd/ jB.

frnkBh skok f;zx ih Bo'sw rzX wkfXw d/ gjkV g[okD/ fBFkB bZGe/ nkg j/we[zN ;kfjp dk fNekDk ;jh eo fbnk fiE/ fe edhw s'A fJe EVkth pfDnk j'fJnk j?.

thukowzfBnk fe g[okDe ws nB[;ko t/d ftnk; jZEhA fby/ wjK-Gkos

g[okD d/ 119t/A nfXnkJ/ ftu'fbnK 47 s'A 50 se uko ;b'eK nzdo ftnk;ih B/ okik gzv{ dk d'jK fJ;sqhnK (e[zsh ns/ wkdoh) ;w/s BkrFN, ekbe{Nns/ rzX wkfXnw nkfde gjkVK ftZu ftuoBk ns/ j/we[zN gops T[s/ sZgeoDk do;kfJnk j?, gqzs{ dFw/F ih tb'A fgSb/ iBw d[FN dwB o{g ftZusZg ;kXB dk T[es uko ;b'eK nzdo toBD ozue wksq pbfe fJFkok seth BjhA s/ Bk jh T[s/ dZ;/ nB[;ko j'Dk ;h feT[Afe id d[FN dwB jh e'JhBjhA j'fJnk sK T[;dk sg n;EkB feE/ j'Dk ;h.

sK s/ gzvs skok f;zx ih tb'A T[gq'es uko ;b'eK dk nk;ok b? e/j/we[zN T[s/ dFw/F ih d/ fgSb/ iBw d/ sg n;EkB dk c?;bk d/Dk e/tbpfusq BkNe d/ S/t/A nfXnkfJ ftubh @j/we[zN gops j? ijK# ns/ @sj jwnfXe sg;:k ;kXh# tkbh eth ebgBk O dFw/F fWs nB[Gt eoe/ ns/;{oi gqekF ok; 11 nz;{ 50 s'A 51 se fBo'b fwfEnktkd T[s/ nkXkos j'Deoe/ T[ek jh rbs pbfe fJe jk;'-jhDk c?;bk j?, ekoD fJj fe T[s/;gFN ehs/ nB[;ko id d[FN dwB jh e'Jh BjhA j'fJnk sK T[; dk sgn;EkB feE/ j'Dk ;h.

d{ih rZb fJj fe fJE/ edhw s'A fJe EVQk th pfDnk j'fJnk j?.

T[̂ so@g[ZfNnk gjkV s/ fBefbnk u{jk# dh ejkts tKr{z ;de/ ikJhJ/ fJ;

sg-n;EkB dh gqwkDhesk fJe (p'r}) EV/ d[nkok do;kT[D tkfbnk s'A.eh gzvs skok f;zx ih B/ T[es EV/ O edhwh EVk j'D dk c?;bk

fe;h nzso:kwsk d/ nkXko T[s/ fdZsk ;h iK T[s/ do;kJ/ wjK Gkos tkb/uko ;b'eK d/ nk;o/ y'i-Gkb eoe/.

wjK Gkos tkb/ ;b'eK d/ nk;o/ y'i-Gkb eoe/.wjK Gkos tkb/ ;b'eK ;pzXh sK T[sb/ eEB okjhA dZf;nk frnk j?

fe fJBQK 4 ;b'eK ftZu d[FN dwB pkps ;[gB wksq th ;ze/s BjhA fwbdk.fgZS/ ojh wkB:'r gzfvs ih dh nzso:kwsk fi; pkps fBo;z;/ jh

wzBDk gt/rk fe gzfvs ih wjkoki nzsoikwh BjhA ;B s/ Bk jh T[BQK ed/nkgD/ nkg O nzsoikwh nytkT[D tkbk gyzv ehsk ;h. i/ gzfvs ih ;Zu-w[Zu jh nzsoikwh j[zd/ sK T[j j/wez[Nh gjkVK ftZu fcoB fcokT[D dk gqhFowed/ th Bk eod/ ;r'A G[ZbV FoXkb{nK O th dZ; fdzd/ fe Bk e'Jh d[FN dwBj'fJnk s/ Bk jh fJE/ fe;/ B/ jZm i'r Xko e/ sZg ehsk j? noEks T[BQKnDikD :kso{nK O th j/we[zN gjkVK ftZu :ksqe m'eoK ykD'A toi d/Dk ;h.

142 143

Page 72 www.sikhbookclub.com

Page 73: Dasam Granth Darpan

0 0

j/w e[zN ;zpzXh No?eN

e[M fuo j'fJnk w/io T[wokT[ f;zx ih @p?A;# nkoHe/H g[ow, BthAfdZbh B/ gzikph ftZu fJe 50 ;\/ dk No?eN @;qh j/we[zN ;kfjp dh nb"feeneZE s/ nwo eEk# ekch frDsh ftZu SgtkfJnk.

T[go'es No?eN ftZu G'b/ Gkb/ FoXkb{nK O j/wez[N dh :ksok fjsg/qoD bJh wB'ebgs eJh xNBktK do;kJhnK jB, fiBQK ftu'A ft;Eko G?ekoD fJB-fpB fbyD dh Ekt/A e[M ;zy/geh N{eK gkmeK dh frnks bJh fJ;gqeko jB.

j/we[zN iKd/ j'J/ fJe p[Y/ pkp/ dk Ee/tK t/ye/ dFw/F ih B/ @e[bh#o{g ftu p[Y/ dh rZmVh uZ[eDh s/ Bkb jh Bhb/ x'V/ T[̂s/ n;tko j' e/ doFBd/AfdnK j'fJnk @fggb e'Nh# s'A @i'Fh wZm# se gj[zukT[Dk fco ;G d/ t/yfdnKt/yfdnK e[bh o{g ftZu jh b'g j' ikDk.

(;\k 17)i'Fh wZm T[̂s/ pD/ j'J/ d[FN dwB Bkw tkb/ r[od[nko/ O t/yd/ ;ko

ekwkfde gzi/ t?oh fJ; d/jh O SZv iKd/ jB.(;\k 18)

i[bkJh ;zB 1961 ftZu j/we[zN'A tkg; nkT[AfdnK r'fpzd xkNr[od[nko/ dh ;/tk bJh pqjwk, ftFO nkfde s/sh eo'V d/ts/ jZEK ftZu MkV{cVe/ whbK pZXh eskoK ftZu nkg' nkgDh tkoh dh T[vhe ftZu yV's/ j'J/ fJef;Zy r[od/t f;zx B/ ;[gB/ ftZu t/y//.

(;\k 19)fi;d/ wB dh w?b i'Fh wZm r[od[nko/ doFB eoe/ Bk T[soh j't/ T[;

dh w?b r'fpzd xkN d/ r[od[nko/ ftZu g[ZifdnK jh T[so iKdh j?.(;\k 21)

fJe t/oh ;zs mzvh f;zx ih O xxohnk r[od[nko/ ftZu oks ;w/Apkjo'A fJzi nktk} nkJh fit/A e'Jh foZS peoh O yKdk ns/ pZeoh fwnK fwnKeodh j't/ HHH ;zs ih vod/ j'J/ izrb gkDh fjs pkjo Bk fBeb/ sK fe;/

B/ dotk}k yVek e/ pkjo'A nktk} fdZsh ;zs ih Bk vo' HHHT[m'HHH fBsB/w eo'HHH fco Gh ;zs ih Bk T[m/ sK nuBu/s ewo/ ftZu fdB uV/ tork ukBDj' frnk HHH ;zs ih fJFBkB nkfde eoe/ tkg; nkJ/ sK ewo/ ftZu T[jkekbh p'bh oks ns/ T[j' xZ[g jB/ok fdZf;nk.

(;\k 23)d[pkok p{jk yVeD T[s/ ;zs ih B/ pkjo fBeb e/ t/fynk fe fJe

gjkVh rvohnk pkoj-s/oj G/vK b? e/ yV'sk j'fJnk p/Bsh eo fojk j? fe;zs ih fJE/ s[;hA fJeZb/ j' w?O j[ew eo' sK s[;kvh o'Nh gkDh dh ;/tk fjsfJE/ jh ofj gtK HHH nkfrnk fwb ikD T[s/ T[j rvohnk o'Nh gkDh dh ;/tk s'A fpBK d[ZX dk y'nk pDk e/ y[nKdk ns/ w[Zmh-ukgh nkfde th eodkfojk HHH ;zsK d/ fBeNtosh ;/teK d/ nk ikD T[gqzs T[j G/vK tkbk (No?eNfbykoh ih d/ fJFkfonK nB[;ko dFw/F r[o{) efjD bZrk fe w/oh fvT{Nh j[Dg{oh j' rJh j? HHH fco ;G d/ t/yd/ G/vK ;w/s T[E/ jh b'g j' frnk.

(;\k 24)j/we[zN tkb/ ;o'to ftu'A Bhb/ x'V/ ;w/s r[o{ ih fBebd/ jtk ftZu

goeowk eod/ j'J/ eJh :kso{nK B/ t/y/.(;\k 28)

fJe gq/wh B/ fJ; n;EkB s/ r[o{ e/ wfjb t/y/ jB fijV/ fJsB/ ;[zdojB, fiBQK dh ;[zdosk O toBD eoB bJh Bk jh e'Jh b\} j? ns/ Bk jhe'Jh w?Nhohnb fJ; Xosh #s/ w"i{d j?.

fJ; r[od[nko/ d/ EfbT[A p/nzs fwZmh nktk} tkfjr[o{-tkfjr[o{ T[;i'rh d/ w{zj'A fBeb ojh j? fijVk eJh :[ZrK s'A fJE/ p?mk sgZf;nk eo fojkj?.

(;\k 28)fJ; ;o'to ftZu fJe' tkoh fJFBkB eoB Bkb pbZv-gq?Fo, fdb

dhnK fpwkohnK, g[okD/ o'r d{o j' iKd/ jB.(;\k 28)

;zs mzvh f;zx ih xkrohnk s'A jo p[X ns/ n?stko j/we[zN ik e/r[o{ rqzE ;kfjp d/ doFB T[gqzs gziK fgnkfonK dk gqFkd fJe e"bh ftZu oye/ pkjo'A skbk bk nkT[Ad/ ;B fi;O gzi fgnko/ nzdo gqt/F eoe/ gqFkdSZeD T[gqzs e"bh ;k\ eoe/ oy iKd/ ;B.

(;\k 29);zs ih fJe Bzr-XVzr/ e/tb gZsoK dh sVkrh tkb/ fpqX ;kX{ O

fwb/ fi;d/ GotZfNnK d/ fYbe/ j'J/ wk; B/ ;kX{ dk w{zj YZfenk j'fJnk ;h,

144 145

Page 73 www.sikhbookclub.com

Page 74: Dasam Granth Darpan

0 0

T[;d/ c[N-c[N bzw/ Bj[z ;B ns/ ;ko/ Foho T[s/ xkj izfwnk j'fJnk ;h.(;\k 31)

B'N - fbykoh ih B/ fJj BjhA fbfynk fe xkj d/ phi ns/ iVQK T[; ;kX{d/ Foho nzdo ;B iK j'o fes/, feT[Afe phi ns/ iVQK s'A pr?o sKxkj T[^r jh BjhA ;edk.T[; sg;h ;kX{ B/ ;zs ih s'A eVkj gqFkd b? e/ SZeD T[gqzs fejk

fe ;fsr[o{ s{z XzB j? fi;B/ w[M/ ;kY/ nm wjhB/ e/ pknd e[S ykD/ e' dhnkHHH nki oks e' ;fsr[o{ ih B/ w[M/ j[ew dhnk fe s[w jwko/ f;Zy ;/ gqFkdb/eo Se/A, fco fejk fe w?A d/ysk j{z jo p[X n"o n?stko e' ;qh r[o{ r'fpzdf;zx ih s[wkok gqFkd b/B/ e' Bhb/ x'V/ go uVQ eo fJXo ;/ iks/ j?A, nkioks e' Gh rJ/ E/.

(;\k 33)fJe fpqX wkJh Foho Gkok j'D eoe/ EZeh j'Jh o;s/ ftZu p?m rJh,

;zs mzvh f;zx ih B/ T[; O fejk fe wkJh s{z fgS/ xkrohnk w[V ik, s?Oeb e'Jh gqpzX eoe/ b? iktKr/ HHH wkJh fgS/ Bk w[Vh ns/ iE/ Bkb th BkN[oh, T[;dk gsh ns/ 22 ;kbK dk g[Zso th T[;O fJefbnK SZv e/ iE/ BkbN[o rJ/. fJeZbh p?mh wkJh vodh j'Jh nkgD/ r'fvnK ftZu w{zj b[Zek e/ o'Adhj'Jh O fJe-dw w'fYT[A geV e/ fe;/ B/ nktk} fdZsh fe t/y s/o/ ;kjwD/ e"DyVk j? HHHH t/fynk sK dFw/F ih ;B HHHH t/yfdnK jh uoDK s/ Yfj gJhsK r[o{ ih B/ fejk fe fijVh uh} tZv/-tZv/ izrh;toK O eJh-eJh i[rsgf;nk wro'A BjhA fwbh ns/ i' uh} s[;kv/ iE/ O th BjhA fwbDh, T[js/o/ ;kjwD/ yVh j? HHHH wkJh B/ g[fSnk fe s[;kvk x'Vk ns/ pki feE/ j? sKr[o{ ih B/ fejk fe s/o/ fgnko dk ;dek S/sh g[ZiD tk;s/ x'V/ ns/ pkidh T[vhe BjhA ehsh.

(;\k 43)10 ;szpo 1965 O g{oBwkFh d/ fdB id'A w'sh pk|, BthA fdZbh dk

iZEk xkrohnk g[Zik sK fJe nN?uh-e/; (fi; ftZu e[M r[opkDh d/ r[Ne/ ns/o[wkb/ ;B) fi; :kso{ B/ u[fenk j'fJnk ;h, T[;d/ T[s/ pki T[vkohnKbkT[Adk j'fJnk ;o'to ftZu u[ZGh wko e/ BQkT[D fgS'A ;o'to dhnK gqeowkeoe/ T[E/ jh b'g j' frnk HHHH fi; B/ nN?uh-e/; u[fenk j'fJnk ;h, T[;dkg?o fc;bD #s/ nN?uh-e/; T[s/ fvZr ikD eoe/ T[j :kso{ r[NfenK dh p/ndph t/y e/ o'D bZr fgnk sK T[;O fJe-dw nktk} nkJh fe s[;kvh pZ;dohnk ftZu T[bNDh ;h go T[j d[Zy w?A nkgDh pkDh o{gh @d/j# T[s/ b? e/pZ; puk bJh j?.

(;\k 45)

B'N - fbykoh ih dk wB'-ebgs dFw/F fJe gk;/ sK p[ZY/ :kso{ dkEe/tK se e/ e[bh o{g ftZu T[;dk ;kwkB u[ed/ j'fJnK fggbe'Nhs'A i'FhwZm se gj[zukT[D ftZu ;jkJh j[zdk j? ns/ fpqX wkJh OEfenK t/y e/ gj[zuD bJh x'V/ s/ pki O Gh BjhA T[vhedk. Bkb/dohnk ftZu pZ; T[bND dk y/d nkgD/ ;oho d/ T[̂s/ ;jkodk j? god{i/ gk;/ ;zB 1969 ftZu ;szpo d/ wjhB/ doiBK d/ doiB :kso{pZ;K ;w/s j/we[zNh gjkVK ftZu e[ub/ ikD T[^s/ gotkj jh BjhAeodk.j'o t/y' fJ;/ No?eN d/ ;ck 14 ;so 12 s'A 17 sZe fbZfynk j? fe

GkJh ;kfjp GkJh tho f;zx ih fbZyd/ jB fe ;gsf;zqr (fi;dh T[ukJh19800 c[ZN j?) fty/ r[o{ ;kfjp bs d/ Gko ns/ pkjtK T[̂ go eoe/ uko i[rbrksko yV' e/ tkfjr[o{ ih dh nokXBk eod/ oj/.

fJe frnkBh ih (fi;dk Bkw No?eN ftZu BjhA fbZfynk) d;d/ jBfe ;qh j/we[zN fty/ r[[o{ ;kfjp B/ 272 i[r sgZf;nk ehsh.

fBoDkT[go'es fbykoh tho B/ T[^s/ dZ;/ nB[;ko GkJh tho f;zx ih tZb'A

j/we[zN T[^s/ r[o{ ih dh sgZf;nk uko i[Zr dZ;h j? s/ Bkb jh fJe frnkBhih (fi;dk Bkw No?eN ftZu Bk fbZyD s'A FZe g?Adk j? fe fJj fbykoh thodh nkgDh jh ebgDk j?) dh i[pkBh 272 i[Zr dZ;/ jB.

e[ZM th j't/ fbykoh tho O gsk j'Dk ukjhdk j? fe Xow Fk;sqK d/eEB nB[;ko ;fsi[r dh nkopbk 1728000 po; j? ns/ so/ski[r dh nk:{1296000 ;kb j? s/ d[nkgo dh ntXh 864000 to/Q, fco ebi[r dk ;wK4320000 to/Q j? ;G fwbk e/ 4320000 i'V pDdk j?, fi;O wjKi[r iK fJeu"eVh fejk iKdk j?, fJ; bJh fbykoh ih tZb'A dZ;/ 272 i[r dhnK 68uT[eVhnK pDdhnK jB ns/ fJe uT[eVh d/ 4320000 O 68 Bkb }opd/D s/ 29 W'V ;?Ash bZy ;Zm j}ko ;kb (293760000) pDdk j?.

fJj th wzBDk gt/rk fe T[go'es 293760000 ;kbK d/ ;w/A nzdoirs ouBk ftZu nB/eK T[bNk-g[bNk ns/ gob? sEk wjK gob? thnkT[AdhnK jB, fi; ekoD j/we[zN nkfde ;koh dh ;koh ouBk dk Bk; j'e/ e/tb ib jh ib pbfe ib dh Gh nGkt j' e/ wko{ ;'bj ftZu T[uo/r[o{ tke nB[;ko @nopd Bopd X[zX{ekok.. XofD B rrBk j[ew[ ngkok..#(nkfd rozE, gzH 1035) ;r'A X[zX{ekok s'A th nb"fee @B sd X{zX g;kok j/#tkbk T[j fdqF j' iKdk j? fi; fdqF dk e'Jh fdqF do;kfJnk jh BjhA ik;edk. Gkt e'Jh X[ok pzfBQnk jh BjhA ik ;edk.

146 147

Page 74 www.sikhbookclub.com

Page 75: Dasam Granth Darpan

0 0

j[D fbykoh ;kfjp nkg jh dZ;D fe s[;kv/ dZ;/ nB[;ko 272 i[rGkt 2937600000 ;w/A ftZu id fe j/we[zN nkfde ;koh ouBk jh Bk; j'iKdh j? sK r[o{ ih 272 i[r feE/ yV'e/ sZg eod/ oj/ ns/ T[go'es i[ZrK dhfrDsh e"D eodk fojk ;h.B'N - fJ; No?eN d/ fbykoh w/io nkfde sK fes/ oj/ f;Zy gzE d/ wzB/-

gqwzB/ ftdtkB ns/ wjKeth GkJh ;zs'y f;zx ih sK ;[yfBXkB dhw"i nzdo ;{oi gqekF ok; :koK nz;{ 50 s'A 53 ftZu j/we[zNhsgZf;nk n;zyK toQ/ fbZy e/ ;ko/ jh fbykohnK O fgZS/ SZv rJ/ jB.tX/o/ F'e fe w/io ;kfjp nkgD/ fbZy/ No?eN d/ ;\k 28 T[^s/ r[o{

ih dh sgZf;nk eJh (nB/eK) i[Zr fbZyd/ jB go T[;/ ebw Bkb GkJh thof;zx ih dh }pkBh uko i[r, fco T[;/ b/yDh d[nkok fJe wB'ebgs frnkBhih tZb'A 272 i[Zr do;kT[Ad/ jB, fi; s'a f;nkfDnK dh ejkts tKr{z wzBDkgt/rk fe M{m dk f;o-g?o e'Jh BjhA j[zdk.

j' ;edk j? fe No?eN dk f;ob/y nb"fee neZE s/ nwo eEk ns/fJ; ftubhnK nkgj{z xVhnK ejkDhnK gVQ e/ G'b/-Gkb/ FoXkb{ sK Gkt/A;Zu-w[Zu jh nwo eEk ;wMd/ j'J/ j/we[zN dh :ksok fjs tjhoK gk d/D god;w rqzE ftubh ouBk o{gh t;s{ O gSkBD tkb/ ;{MtkB fBogZy y'ihT[gq'es wB'ebgs xNBktK e/tb ;zrsK O X'yk d/D fjs fBo'b fwfEnktkdjh ;wMd/ jB. ekoD fJj fe r[owfs ntbzph f;detkB uzrh soQK ikDd/jB fe Bk e'Jh d[ork GtkBh BtQ/A gdw d?As wko e/ j/we[zNh gjkVK ftZu b[Zehs/ Bk jh fe;/ sg;h pqkjwD B/ F/o dh ybVhT[A d[FN dwB O iBw fdZskns/ Bk jh d/th dh nkfrnk gkbD fjs r[o-nkfFnK fto[ZX fe;/ G[fynK-sf;nK ofj e/ n;zyK toQ/ Foho O eFN d/D dk jm ehsk.

fejk uzrk j[zdk i' No?eN dk fbykoh tho wB-wo}h nB[;ko e'o/ M{ms'A ezw b?D t/b/ xZN' xZN fJsBk jh ;'u b?Adk fe fJj No?eN fiZE/ nDikDFoXkb{nK B/ gVQBk j? T[E/ ;{M p{M tkb/ r[owfs ntbzph ftdtkB th gVQBr/sK fJsBh p/gotkjh s'A ezw Bk b?Adk sK fe fJsB/ fwfEnktkd O t/y e/;{MtkB f;dehnK O fJsBk y/d Bk j[zdk.

nzsek

r[opkDh ns/ r[ofJfsjk; ftu'A T[s/ do;kJ/ gqpb Gkt neZNt/AgqwkDK d/ j[zfdnK th j/we[zNh tho pfusq BkNe ns/ ;{oi gqekF dk nk;okb? e/ j/we[zN O fe;/ d[FN dwB dk sZg n;EkB ;wMD tkbk jZm B SZvDsK T[BQK O pfusq BkNe d/ S/t/A nfXnkfJ ns/ ;{oi gqekF ok; 11 nz;{ 50s'A 53 ftu'A fJ;/ d[FN dwB ;pzXh j/m fbZyhnK eg'b ebgBktK th ;fs ;fseoe/ wzBDhnK g?DrhnK :Ek-

gfjbK gfjb e'o/ dk e'ok M{m fJj wzBDk gt/rk fe ;fsi[r ftZue'Jh nkfd Fesh (Grtsh d/th) d/tfsnK dh ;jkfJsk bJh 90 (BtQ/) gdwd?As wko e/ EZeh j'Jh j/we[zNhA gjkVK ftZu b[Ze rJh fi; Bkb i[ZX eoB bJhp/b ns/ ;[p/b Bkw tkb/ d' d?As c"i b? e/ T[; O Yz{YD bZr/.

jkbK fe fi; gk;/ dh BtQ/ gdw ;?Bk wkoh ikt/ T[; XV/ dk ;kj;Zs jh ;[Ze iKdk j? fi; s'A fJj th wzBDk gt/rk fe d?AsK e'b ni/ j'o thek\h c"i j? ;h fi; d/ pb p's/ T[j d/th Bkb i[ZX eoDk ukj[zd/ ;B.

fJe j'o ;'u fJj th eoDh gt/rh fe fiE/ gdwk d/ gdw f;oc d?AstZ;d/ j'D T[E/ d/tfsnK ns/ wB[ZyK dh nkpkdh fwbkfJnK okFB-egV/nkfde pbfe frDsh dk gqpzX th j' ;edk j? iK BjhA.

fco fJj th ;'uDk gt/rk fe fiE/ utQK i[ZrK d/ d/tfsnK dh frDshs/sh eo'V dZ;h iKdh j't/, T[E/ e/tb ;fsi[r ftZu jh frDshT[A pkjo okyFKdh tZ;'A j't/ sK T[;O ;fsi[r fejk ikt/ iK j'o e[M.

fJe j'o rZg fJj th wzBDh gt/rh fe fit/A wdkoh nkgD/ E?b/ OMkV e/ ftu'A pZuk iw{ok eZY ftykT[Adk j? fst/A fJe sgZ;th pqkjwD B/ nkgD/nk;B ftu'A bVkek ;{owk eZY ftykfJnk i' T[̂s/ dZ;/ d?AsK Bkb tfoQnK pZXhi[ZX eodk fojk.

e/tb fJsBk jh BjhA, fco fJj gqshs th eoDh gt/rh fe T[j EZee/ b[eh j'Jh d/th B/ T[; i'X/ T[s/ gq;zB j' e/ T[;dk Bkw d[FN dwB oZfynkHHHfit/A tZS/ O rT{ uZNdh j? fst/A T[; B/ d[FN dwB O uZfNnk HHH wjKekb ns/

148 149

Page 75 www.sikhbookclub.com

Page 76: Dasam Granth Darpan

0 0

ekbek nokXB dh nkfrnk d/ e/ b'g j' rJh.fJ; s'A th tX/o/ fJe fJj fwfEnktkd th ;fs puB eoe/ wzBDk

gt/rk fe d/th wksk dh nkfrnk gkbB fjs eth ebgBk d[FN dwB B/ fJeg?o d/ Gko, d't/A pKjtK T[̂uhnK eoe/ G[Zy-sZ; ;jkofdnK, ;oho O nshnzseFN d/ e/ n;zyK toj/ wjK ekb ns/ ekbek O nokfXnk i' r[o{ nkF/ d/T[^ek jh fto[ZX j?.

e/tb fJsBk jh BjhA, fJ; rg"V/ T[^s/ th fdqVQ ftFtkFh j'Dkgt/rk fe T[; wjK ekb ns/ ekbek nokXe T[̂s/ (eth ebgs) nekb g[oyfJsBk ohfMnk i' T[u/uk ftwkB (jtkJh ijk}) G/i e/ nkgD/ e'b p[bkfJnkHHH T[;dk w{zj wZEk uz[fwnk HHH T[; e'b Grs okwk Bzd ns/ j}os w[jzwd;kfjp torhnK gftsq nkswktK T[^s/ fBow{b d{FD bkJ/ HHH HHH T[;Og[so/bk pDk e/ ;z;ko ftZu G/fink.

fJE/ jh pZ; BjhA fJe j'o ;{c?d M{m fJj th nekF pkDh s[b wzBDkgt/rk fe ;fsr[o{ s/| pjkdo ih B/ g[sq gqkgsh fjs g{op fdFk d/ jfod[nko,pBko; nkfde ns/ ftF/F eoe/ fsqp?Dh (gq:kroki) T[^s/ wjhfBnK pZXhfJFBkB ehs/ HHH bZv{, g/V/, wkbQ-g{o/ nkfde Sek e/ pqkjwDK O gq;zB ehskHHH i? fxqs nkfde ;fwrqh wzrtk e/ j'w jtB ehs/ HHH gqkDk:kw nkfde eJhgqeko dh i'r ;kXBk ;kXh nkfde.

cb ;o{g T[go'es (r[owfs fto[ZX) c'eN eoweKvK T[s/ (ethebgs) nekb g[oy B/ nsh gq;zB j' e/ gq:kroki T[̂s/ j[zfdnK jh (nyT[sh)d[FN dwB O r'fpzd okfJ d/ o{g nzdo r[o{ s/| pjkdo ih d/ xo G/fink.

j[D j/wez[Nh FoXkb{nK s'A g[ZfSnk ikt/ fe T[̂s/ do;kJhnK r[owfsfto[ZX fBo'b eth ebgs ebgBktK wzBD i'r jB iK fsq; ekoB i'rhnKHHH

nNZb ftFtk; j? fe T[es nDikD tho iK s/ bfis (Fow;ko) j'e/ T[ek jh u[g ;kX b?Dr/ s/ iK fco T[BQK e'b xfVnk xVkfJnk T[̂so fJj'j't/rk fe T[go'es jk;' jhD/ fwfEnktkd O T[j nzX ftFtk;h jh wzBDr/ i'ftuko/ Fesh s'A T[^ek jh jZE X' p?m/ j'D.

w[Zedh rZb fJj fe j/we[zN O fe;/ d[FN dwB dk sZg n;EkB fwZEe/ t/y'-t/yh :ksqe tjhoK T[j nDikD FoXkb{ jh gkT[Ad/ jB i' ftuko Feshs'A ezw b?Dk T[^ek jh SZv p?m/ j'D.

u"Ek Gkrgq;z;k gZso

> ;qh tkfjr[o{ ih eh csfj..;fsr[o{ ;Zu/ gksFkj B/ nkgDh f;Zyh dk wkor pVk ;ob, ;"yk no

fBokbk jh ofunk ;h, skfe jo fJe d[Bhnkdko fJ; s/ ub e/ nkgDhihtB :ksok ;cb eo ;e/. go fizBK fJj ;"yk, ;ob ;h fJ; O t?;k g{ohsoQK do;kfJnk BjhA frnk.

gfjbK-gfjbK fJ; dh ftnkfynk eoB tkb/ ftdtkB f}nkdksoT[j j[zd/ jB fiBQK B/ gfjbK j'o wsK d/ rozEK Fk;soK dh ;NZvh ehsh j[zdh;h, e[dosB T[j f;Zy ws T[go Gh ftnkfynk eoB t/b/ d{;oh ozrs jh ukVQfdzd/. fJj ozrs ftZu-ftZu n?Bh f}nkdk uVQ iKdh ojh fe nfrnkBh ;ZiDf;Zy ws O fjzd{ ws dh fJZe Fky jh ;wMD bZr gJ/. fJj G[b/yk pj[sk T[d'Ag?D bZfrnk id GkJh r[opyF f;zx, @pzdk f;zx pjkdo#, dh Fjhdh fgZS'A]kb;k gzikj ;kb Xow :[ZX bVdk fojk. fJj r[ohbk izr ]kb;/ B/ izrbK,gjkVK, no o/fr;skBK ftZu p?m e/ bVh. T[d'A f;zxK d/ pZu/ s/ gqtko iK Bkbj[zd/ iK fgZS/ fgzvK ftZu jh oj/ fiBQK dh d/y Gkb pj[sh fjzd{ tho jh eod/oj/. T[jBK B/ fJj eoBh jh ;h feT[Afe ]kb;k T[jBK dh jh bVkJh sK bVfojk ;h, i' }[bw dk fFeko j' e/ fBopb j'J/ r[bkw pD/ p?m/ ;B.

d{;o/, i' gfjbK fbysK j'JhnK T[j GtK r[opkDh dh ftnkfynk ;hs/ Gtk fJfsjk;, T[j eftsk ftZu jh j[zdhnK ojhnK. fJ; bJh ;gZFN fBoB/BjhA j' gkJ/ i' nkw \fjw j' ;ed/.

r[ohbk izr bVfdnK id ]kb;/ B/ \sfj gkJh sK gqG[;Zsk nonkgDk nkg ;zGkbD ftZu jh bZr/ oj/, id fe wjkokik oDihs f;zx B/]kb;/ dk nk;ok b? e/ gzikp g[o nkgDk oki ekfJw eo fbnk. T[; d/ okiftZu ]kb;/ O \"i ftZu bVB-woB d/ ezw jh T[;B/ brkJh oZfynk, oki gqpzXd/ B/V/ BjhA nkT[D fdZsk. T[j n;bh ezw v'rfonK, g{ophnK, pqkjwDK noj'o nB:wshnK d/ jZE ftZu jh fojk. fi; eoe/ T[d'A Gh f;Zyh dh o{go/ykfB]ko e/ fBokbh BjhA fe;/ B/ do;kJh.

150 151

Page 76 www.sikhbookclub.com

Page 77: Dasam Granth Darpan

0 0

nzro/}K d/ oki ;w/A w}Qph fyu'skD d/ gqsheow ti'A f;Zyh dh ;zGkbeoB dk nfj;k; g?dk j'fJnk. Jh;kJh fwFBohnK dhnK ;o|owhnK nonkohnk ;wki d/ jwfbnK B/ j'o Gh S/sh ikro{esk fbnKdh. s/ n?T[A f;zx;Gk w{tw?AN dk nkozG j'fJnk, fi;dk Bshik gfjbK uhc ]kb;k dhtkB s/c/o r[od[nkok ;[Xko w{tw?AN ftZu nekbh gkoNh dh ekfJwh j'Jh.

fJ; d"okB GtK nzro/} ;oeko \"i ftZu f;Zyh dh o{go/yk ;zGkbDftZu pVh ;jkJh j'Jh, go f;Zy ftdtkB f}nkdkso nB:wshnK d/ n;oj/mK jh vzr NgkT[Ad/ oj/, y[bQ e/ f;yws O fBokbk eo e/ BjhA do;k;e/. e[M E'V/Q fij/ ftdtkBK s/ gzE dodhnK B/ fJj nfj;k; ehsk s/ f;zx;Gk bfjo ub"Dh F[o{ ehsh j[D nk e/ E'V/ fij/ ;kbK s'A ;kv/ ftdtkBK ftZufJj o[uh g?dk j'Jh j?. GtK ftZu-ftZu e[M ;ZiD i' f;Zyh o{g ftZu sK jB gopqkjwDtkd iK ;[nkoE nXhB iK nkgDh r[o{vzw dh d[ekB ubkT[D fjsrV-rV gk fdzd/ jB, go e[M r[of;Zy ;ZiD f;Zyh O fB]koB ftZu bZr/ jBno e'Jh y[bQ e/ f;yws O pqkjwDhws d/ dkp/ j/m'A eZY e/ nk}kd eoB bJhsZsgo th j'J/ jB, sK fe f;Zyh dh ;jh o{go/yk fB]ko uwek e/ fbFekJhikt/.

fJBQK r[ow[yK ftu'A jh frnkBh Gkr f;zx ih jB fiBQK O ;fsr[oKB/ fwjo eoe/ fJ; ezw bkfJnk j?. w?O e[M ;kbK s'A fJBQK Bkb fwbD dkw"ek fdZbh ftZu d;w rozE r'FNhnK d/ d"okB jh fwfbnk j?. T[d'A s'A jh ided/ fwbD dk c/o nt;o fwfbnk j? sK fJjBK d/ ]kb;Jh thuko no ;gZFNBshi/ n]} ehs/ j'J/ ;[D e/ fuZs pVk gq;zB j'fJnk j?. fJj ;fsr[oK dh ebkjh tos ojh j?. i' fJ; soQK d/ r[ow[fy ftdtkB ;kv/ ftZu fBsoB bZr/ jBno p/bkr s/ p/y"\ j' e/ f;Zyh O ;jh do;kT[D d/ nkjo/ bZr/ jB.

j[D fJBQK B/ d;w rozE g[o nkgDh ;gZFN s/ ftdtsk Goh y'i nookfJ fbZy e/ fJ; g[;se dk yoVk fsnko ehsk j?, i' fJjBK B/ fgnko nofWgkbsk eoe/ w?O fdykfJnk j?. fJjBK d/ pj[s ;ko/ thuko w?A fdZbh d;wrozE r'FNhnK ftZu Gh ;[D/ thuko/ ;B. feT[Afe w?O gqXkBrh dh ;/tk fdZshrJh ;h fJ; bJh F[o{ s'A nyho sZe ;ko/ jh ftdtkBK d/ f]nkb no ;ko/gZyK s'A thuko g{o/ ;[DB dk nt;o gqkgs j'fJnk. d;w rozE pkps oktKtZy'-tZy w[ZY s'A jh ubhnK nk ojhnK jB. fejVh fejVh ouBk ;qh dFw/Fih dh nkgDh j? no fejVh j'o ethnK dh j? fJ; dk fBoBk j' jh BjhAgkfJnk.

nBzd g[o ;kfjp SZvD fgZS'A id w[|bK s/ gjkVh okfinK dhnK\"iK B/ ;j[znK ;[rzXK fSZe/ s/ Nzr e/ X'y/ Bkb ;fsr[oK d/ tjho T[go jwbkeo fdZsk sK ;o;k gko eoB t/b/ r[o{ dopko d/ g[;sekfbnK dk pj[sk fjZ;k

dfonk ftZu jh o[VQ frnk ;h. fgZS'A GkJh wBh f;zx ih B/ EK EK s'A fiZE'A fes'Agsk bZfrnk ouBktK fJeZmhnK eoe/ d;w rozE dh Feb pDkJh. fJjuouk T[d'A s'A jh uZb ojh j?, f;Zy fJfsjk; d;dk j? fe id GkJh wfjskpf;zx no GkJh ;[Zyk f;zx ih phekB/o d/ EbK s'A ;qh nzfwqs;o wZ;/ ozrVQ O;'XD nkJ/ sK T[d'A th fJj uouk p[Y/ i"jV ]kb;/ ftu ub ojh ;h fefijVh pkDh dFw/F fgsk dh nkgDh T[ukoh j'Jh j? T[j nbfjdk eoe/ nopkeh nbfjdk eoe/ d' g'EhnK pDk fdZshnk ikD iK fJeZmh fJe' jh oZyhikt/. sK Gkjh wfjskp f;zx ih B/ fJ; dk \?;bk sK BjhA go rb n?T[A w[ekfdZsh fe i/ T[j wZ;/ O ;'X e/ \sj gk e/ tkfg; gj[zu rJ/ no d;w rozEfJe' jh g[;se d/ o{g ftZu oZfynk frnk.

i' Bshi/ frnkBh Gkr f;zx ih B/ eZY/ jB T[j T[BQK B/ pVh ;'u;wM, ;'M ftuko, no fwjBs brB Bkb eZY/ jB, w?A T[jBK pj[s ;kfonKBkb ;fjws jK. T[BQK B/ pj[s ;ko/ G[b/y/ no |bs \fjwhnK d{o eoe/ fJetZv-w[bh ;/tk ehsh j?. fJ; ftu e'Jh Fe BjhA fe d;w rozE ftZu ;kohouBk ;fsr[oK dh T[ukoh nksfwe T[Bsh bJh nfXnkswe pkDh BjhA j?.fJ; ftZu j'o rozEK Fk;sK r|?ok d/ soiw/ no wB' ebgs gq;zr GhnB:wshnK d/ gJ/ jB no d[BhnKdko bJh wB'oziB s/ jo fJe ihtB d/gfjb{ ftu ;/XK Gh w"i{d jB. e[M f}nkdk p/pke j'D eoe/ gkme O xpokGh fdzdhnK jB. fejVh ouBk fe; dh j? fJj fBFu/ Bkb efjD bJh w/okwB fMiedk j?. nk]o ;fsr[oK d/ dopko ftZu 52 ftdtkB eth Gh e[Mfbyk gVh d/ ezw bJh jh sK oZy/ j'J/ ;B. T[j e[M eod/ jh j'Dr/.

frnkBh Gkr f;zx ih dk T[dw n?; t/b/ gzE O bZrh Ykj s'ApukT[D bJh pVk ;jkJh j'J/rk. i' ikD p[Me/ iK nfrnkBsk Bkb G[b/y/;kv/ ftZu gkJ/ ik oj/ jB, T[j pj[s ;ko/ fJBQK d/ ftuko d{o eo d/Dr/, nogzE O j'o ws tkfbnK d/ dkp/-goSkt/A j/m'A eZY e/ n;bh o{g o/yk ftZufBokbk s/ nekbh gzE do;k e/ uwek ;eDr/. gzE O n?; t/b/ i' pVk ]sokj? T[j pqkjwDh ws ftZu ;wK ikDdk j?. fJj t?;/ w[ZY'A jh pfDnk nkfJnkj? go j[D f}nkdk shpo, fsZyk, no pj[w[yh pD frnk j?. n?; tes YkjgzE O nzdo'A s/ pkjo'Aj d'B'A gkf;nK s'A bZrh j'Jh j?. nzdo'A x[Dk yk fojkj? no pkjo'A f;T{Ae. nZr/ jzB/ jzB/ whoh j[zdh ;h, j[D ghoh Gh jzB/-jzB/ j'JhiKdh j?. fJj T[dw pVk pkw"ek s/ p[fBnkdh j? i' gzE ;/tk bJh ;fsr[oK B/eotkfJnk j?.

frnkBh Gkr f;zx ih d/ thuko jo fJe d;w rozE d/ gkme bJhfXnkB ftZu oZyD/ r[Dekoh jB sK fe T[j ;jh ;/X s/ ubdk oj/. w?A frnkBhih d/ T[dw, fwjBs, s/ ftdtsk no y'i dh fdb'A gq;z;k eodk jK, no T[BQK

152 153

Page 77 www.sikhbookclub.com

Page 78: Dasam Granth Darpan

0 0

O tXkJh fdzdk jK. ;fsr[o ;Zuk gksFkj T[BQK d/ ;dk nzr ;zr j't/ no fJ;/soQK ;/tk b?Adk oj/.

dk;nodwB f;zx GkJh

febk, pkrVhnK (tkfJnk BkGk)17H3H76

154 155

gq;z;k gZso

frnkBh Gkr f;zx fe;/ ikD gSkD d/ w[jski BjhA. w?O fJBQK d/ftuko gVQB dk ;wK fwbdk fojk j?. d;w rozE dh pkDh ;zpzXh pj[sG[b/y/ gJ/ j'J/ jB. r[o{ ih dh ouBk fejVh j?. ns/ pkeh pkDh fejVh fejVhj?. fJ;dk fBoDk frnkBh ih B/ fJ; jZEbh g[;se ftZu pVh fwjBs Bkbehsk j?.

fJ; f;XKse ftuko ftZu T[BQK B/ e/tb dbhb pk}h s'A ezw BjhAfbnk ;r'A gqwkDhe jtkfbnK okjhA fBoD/ fdZs/ jB ns/ gzE dh fBZro ;/tkehsh j?.

w?O nk; j? f;Zyh O fgnko eoB tkb/ ftdtkB T[BQK dh fwjBs dkw[b gkT[Dr/ ns/ T[BQK d/ fJ; wjkB ekoi ftZu jo soQK ;jkJh j'Dr/.

w/ohnK F[G fJSktK ns/ nodk;K T[BQK d/ ;zr jB.

r[o{ gzE dk dk; leosko f;zx @vkeNo#;go{B ;'bB n?uHghH5, gkto jkT{; o'v

d' Fpd

- vkH osB f;zx iZrhn?wH J/H, ghH n?uH vhH, vhH fbNH

gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk.frnkBh Gkr f;zx ih O w?A Bk e/tb fgSb/ eJh tfoQnK s'A ikDdk

jK, ;r'A fJBQK d/ ftfynkB ;[DB dk ;[nt;o th wkD u[fenk jK. frnkBhih pVh T[̂uh gZXo d/ f;Zy gqukoe jB. fJBQK dh gquko ftXh fBoh g{oh behodh \ehoh BjhA. gozgok s'A uZbh nk ojh jo rZb O fJzB fpzB wzB e/ T[; OgqukoBk fJBQK O g;zd BjhA. :EkoEsk dh e;"Nh s/ g{ohnK Bk T[soBtkbhnK f;Zy r[o{nK ns/ r[ows pko/ gqufbs eg'b ebgBktK O soe ns/dbhb d[nkok oZd e/ tk;sftesk dk p'X eokT[Dk frnkBh ih d/ gquko dkw{b nkXko j?. g[okD-gzEhnK O Gkt/A fJBQK dhnK rZbK uzrhnK Bk bZrD goBthA ghVQh d/ fezs{ekoh dh ;zs[FNh bJh fJBQK dk gquko pj[s T[g:'rh j? ns/G[ZbVK O T[fus wkor T[^s/ fbnk e/ r[ows d/ ;jh ;o{g dk p'X eokT[Adkj?. fJ; gZy'A fJj fpoX j' e/ th BthA ghVQh Bkb edw fwbk e/ ubD d// ;woEgqukoe jB.

jZEbh g[;se ftZu frnkBh ih B/ d;w rozE pko/ gJ/ nB/eG[b/fynK O pV/ ;ob ns/ ;[p'X Yzr Bkb ;gZFN ehsk j?. ;BksBh frnkBhtor gozgok s'A d;w rozE O r[o{ r'fpzd f;zx ih dh ouBk wzBdk nkfJnkj?, go rzGho nfXn?B s'A fJ; ftukb/ sZE r[ows ns/ r[o{ r'fpzd f;zx ihd/ ftnefsZst Bkb w/b BjhA yKd/ ns/ Bk jh fJfsjkf;e ns/ ;kfjsewo:kdk O nzrheko eod/ jB. cb;o{g fJ; rozE ftubh ;koh ;kwrqh O r[o{r'fpzd f;zx ih dh ouh wzB b?Dk fe;/ e;"Nh s'A th gqwkfDs BjhA j[zdk.e/tb ikg, nekb T[;sfs nkfd e[M e[ Grsh g{oe ouBktK O jh r[o{;kfjp dk ofunk wzfBnk ik ;edk j?. n;b'A, r[o{ ih d/ dopkoh ethnKdhnK ouBktK O r[o{ ih d/ i'sh-i'fs ;wkT[D s'A pj[s fgS'A GkJh wBh f;zx,GkJh dhg f;zx, GkJh ;[Zyk f;zx nkfd f;zx nkr{nK B/ ;qh r[o{ rozE ;kfjp

Page 78 www.sikhbookclub.com

Page 79: Dasam Granth Darpan

0 0156 157

dhnK bhjK T[s/ fJe rozE ftZu fJeZmk ;zefbs eo fdZsk, i' gfjbK @pfusqBkNe dk rozE# nkfd BktK Bkb gqf;ZX j'fJnk, go pkd ftZu ;qh r[o{ rozE;kfjp Bkb'A By/V oZyD bJh T[; O @nkfd rozE# ns/ fJ; O @d;w rozE#fejk ikD bZrk. @d;w rozE# Bkw s'A Gowhi e/ nzX FoXkb{ fJ; O d;wr[o{ ih dh ouBk wzB e/ gquko eoB bZr gJ/. fJ; G[b/y/ O d{o eoB bJhfrnkBh Gkr f;zx dk jZEbh g[;se d/ o{g ftZu ehsk T[dw pVk Fbkxk:'rj?.

w?O g{oh nk; j? fe ;{MtkB gkme frnkBh ih d[nkok i[NkJ/ sZEKO fXnkB Bkb ftuko e/ d;w rozE ;pzXh ;jh ;/X rqfjD eoBr/.

21H12H1974

fJj G[b/y/ fe fBo'b wBwZs <

;l wkB f;zx, w?B/fizr n?vhNo,wkB;o'to thebh, BthA fdZbh

frnkBh Gkr f;zx ih nk\ nzpkbk, fe;/ ikD-gSkD d/ w[Eki BjhA.nkg 80 ;kbK dh nk:{ ftZu r[opkDh d/ wjKtke @r[owfy p[Y/ ed/ Bkjh fiBknzsfo ;[ofs frnkB[# nB[;ko fpbe[b fsnko-po-fsnko i[nkB jB ns/Xow-gquko bJh nkg dk x'Vk jo tes ghfVnk jh j[zdk j?. nkfd r[o{ rozE;kfjp ns/ d;w rozE dh pkDh nkg O pj[s ezm j? ns/ nB/e T[^u e'Nhd/ ftdtkBK Bkb'A tZX r[opkDh dh ftnkfynk ikDd/ jB. ns/ i/ w?A fJj Ghefj fdnK fe nkg dk ihtB jh r[opkDh ftZu Yfbnk j'fJnk j? sK fJjnfseEBh BjhA j't/rh.

fJj e[dosh jh j? fe frnkBh ih i?;/ r[o f;Zy wBwZs ed/ podkFsBjhA eo ;ed/. fJBQK B/ nkgD/ gquko d/ bzw/ ;w/A ftZu ;dk jh r[ows T[̂s/ukBDk gkfJnk j? ns/ id th fe;/ B[eo'A nkg Ykj bZrdh t/yd/ jB sKi[zw/tkoh Bkb T[;dk vZN e/ p/fMie w[ekpbk eod/ jB.

d;w rozE O nkg ih B/ fBo'b dFw/F ih dh gftsq pkDh ed/ ths;bhw BjhA ehsk ns/ fJ; ftZu T[; ;w/A d/ dopkoh ethnK dh fwbktNdk nkg B/ p[bzd nktk} ftZu j'ek fdZsk j?. go j/wez[N d/ shoE oZu/ ikDwro'A nkg J/; e[\o fto[ZX tX/oh eoVkJh Bkb w?dkB ftZu nk fBso/ jB s/jo Ffjo Ffjo s/ fgzv-fgzv ftZu wBwZs fto[ZX pVk jh w[dZbb gquko eo oj/jB. nkg ih dk fJj c[owkT[Dk pik j? fe @@;[Zs/ O s/ irkfJnk ik ;edkj?, ikrd/ O e"D irkt/.## nkg ih d/ nDEZe T[̂dw Bkb ;[Zs/ }o{o ikr oj/jB s/ ikrd/ r[wokj j'J/ nkg d/ X{nKXko gquko s'A xZN' xZN gq/FkB }o{o jB.

fJj jZEbh g[;se nkg ih B/ don;b j/we[zN ;pzXh wBwZs O s'VBbJh jh fbZyh j? go fJ; Bkb tZvk bkG fJj j'fJnk j? fe d;w rozE pko/j'o i' nB/eK G[b/y/ Xow d/ tgkohnK B/ gk oZy/ ;B, T[j Gh nkg B/ pVh:'rsk ;fjs d{o eo fdZs/ jB.

Page 79 www.sikhbookclub.com

Page 80: Dasam Granth Darpan

0 0158 159

frnkBh Gkr f;zx ih B/ fJj nd[Zsh g[;se fbZy e/ ;w/A dh wzr Og{ok ehsk j?. fJj g[;se r[o{ nkF/ nB[e{b j? s/ r[opkDh d/ nkXko s/ ;'uftuko e/ ;zihdrh Bkb fbZyh rJh j?. pV/ jh fdbeF Yzr Bkb wBwZs dkyzvB ehsk j? s/ r[o{ BkBe ;kfjp d/ wkor dk ukBD gkfJnk j?. w?O g{oBGo';k j? fe i' tho j[D sZe d;w rozE O fBo'b dFw/F ih dh pkDh ejhnk oj/ jB, fJj g[;se fXnkB Bkb gVQe/ nkgDk jZm fsnkr d/Dr/ ns/j/we[zN i?;/ p/b'V/ shoEK dh f;Zy ;wki ftZu e'Jh EK BjhA oj/rh.

w?O Go';k j? fe fJj g[;se xo-xo dk fFzrko pD/rh.19-8-1975

gq;z;k

;l wB'jo f;zx wkoe'}, fdZbhpdkw dh fwZmh froh tKr frnkBh Gkr f;zx ih dh sk;ho row

j? go ftXh g{ote tofsnK frnkBh ih s'A mzve s/ fdwkr O soktN fwbdhj?. frnkBh ih g[oksB f;Zyh dh ;keko w{os jB ns/ pV/ dwri/ tkb/p}[or jB.

frnkBh ih B/ r[of;Zyh ihth j?. r[opkDh x'yh j?. ;o'fsnK O r[o{xo tZb gq/fonk j?. ;kXkoB eEk-tkueK tKr wB xVs ;kyhnK s/ nXkfos,nkgDh rZb O nr/o/ N'oD dh EKt/A, fJj' fij/ dzG dh oithA By/Xh ehsh j?,s/ fBo'b r[owfs nB[;ko ftF/ O fBGkfJnk j?. ;o'fsnK O frnkBh ih dho;Bk s/ ;o;tsh dk tk; j'D dk ftFtk; j?. r[opkDh O brK wksoK d/F[X T[ukoB d/ gZy s/ p'bfdnK i/ e'Jh Bk;se th frnkBh ih dk GkFD ;[Dbt/ sK T[mD s'A gfjbK T[j pkdbhb nk;se pD uZ[ek j't/rk.

frnkBh ih d/ gouko dk x/ok pVk ftFkb j?. ftneshrs gZXos/ ehsk fJBQK dk gouko fe;/ ;z;Ek d/ fwbt/A isBK s'A th FkfJd tX/ok j't/. frnkBh ih fi; ftF/ s/ th p'bD iK fbZyD, T[; O dbhb ;fjs fBGKd/jB. r[opkDh ns/ d;w rozE sK fit/A fJBQK O ;kok }pkBh :kd j't/. XkowefJfsjk; ns/ fwfEjk; dhnK pohehnK d/ frnkBh ih ftF/F ikDeko jB.

jZEbh g[;se ftZu frnkBh ih B/ d;w rozE ftub/ G[b/fynK dkfBoBK eoB ftZu pVk :'r T[gokbk ehsk j?. fJBQK dhnK dbhbK O gofynkfJT[A gqshs j[zdk j? fe fJBQK nZyoK d/ fgZS/-fgZS/ e'Jh pVk T[s/fis tbtbkezw eo fojk j?.

f;Zy ;zrs e/tb FoXk nXhB jh, eth ouBk tkbh eZuh pkDh Oth Bw;ekodh ubh nkJh j?, feT[A fe T[j @@;qh w[ytke gksFkjh 10## d/\o}h f;ob/y j/mK fbZyh j'D eoe/ iK ;zrqfj dk BK @@;qh d;w rozE## j'Deoe/ NZgb/ dk ekoB pDdh ojh j?. fJBQK NgfbnK nXhB, ;zrsK B/ x'o

Page 80 www.sikhbookclub.com

Page 81: Dasam Granth Darpan

0 0160 161

nFbhb ;kfjs O th YkJh ;" ;kb sZe nkgD/ fBFu/ dk Nhek fwED dh G[Zbehsh j?. ni'e/ ;w/A dh fJj shpo b'V Gk;dh ;h fe e'Jh ftdtkB fJ; ftF/dk fBoDkswe ftFb/FD eo/. vkeNo osB f;zx ih iZrh B/ fJ; fgos dhbhj ubkD dh gfjb ehsh. j[D frnkBh Gkr f;zx ih B/ th dodh GktBknXhB fJBQK NgfbnK s'A ;zrsK O ikD{ eokD dk isB nozfGnk j?.

@@fsq:k ufosq## ns/ fJBQK nFbhb ufosqK d/ fbykoh @okw# ns/ @Fkw#nkfd pkps ftuko ikDB/ ;zrsK bJh pVh bkj/tzdh rZb j?. ftnkj FkdhnK;w/A nDG'b okrhnK gk;'A, fJe t/fFnk d/ ;/i T[go j'fJnk tkoskbkg@@gfoBkoh eh ;/i## tkbk d'fjok iK ;Z;h g[O gqsh fdZsk to @@i'Vh ih:' i[ruko fsjkoh## tkbh efEs n;h; O o'eDk Xkowe ew/NhnK dk w[Zy T[d/F j'Dkukjhdk j?. @@d/fj fFtk po w'fj fJj?## tkbk ftuko, Xkowe ftdtkBK gk;'Ank]oh fBoD/ dh wzr eodk j?. @@p/Bsh u"gJh## ftu'A e[M ;b'eK dh SKNh eod/Dk jh ek\h BjhA, ;r'A db/oh Bkb fJ; rZb O nZr/ s'oB bJh tX/o/ pohehdh ;'u wzrdk j?. fJBQK ;G rZbK s'A tX/o/, @@j/w e[zN ;kfjp## dh BthA ubh:ksok dh fgos g[eko-g[eko e/ ;'utkBK O ;Zu' ;Zu fBoDk eoB bJh g/qodhj?. frnkBh ih B/ fJj' fij/ nB/eK ftukoK O w[Zy oZy e/ nkgD/ db/o fBoD/do;kJ/ jB, i' ;zrsK O b'VhAdh ;/X d/D ftZu pVk ;cb isB j?. frnkBhih fJ; xkbDk Goh y'i bJh tXkJh d/ jedko jB.

nodk; j?, fe tkfjr[o{ gksFkj fJBQK fBFekw T[gokfbnK bJhfrnkBh Gkr f;zx ih O ;dht ekb nrtkJh pyF/.

XzBtkd

fiBQK wzB/ gqwzB/ T[^u e'Nh d/ gqf;ZX ftdtkBK B/ jZEbh g[;se dkyoVk t/yD dh fWgkbsk eoe/ gq;z;k gZsoK okjhA w?O foDh pDkfJnk, T[BQK;fseko:'r ftneshnK dk XzBtkd eodk j'fJnk T[BQK d/ gftZso BktK s'AgkmeK O ikD{ eokT[Adk jK -

1H gow ;fseko:'r wjkB ftnesh GkJh ;kfjp GkJh nodwBf;zx ih pkrVhnK

2H gzE gqf;ZX, T[^u e'Nh dh wjkB j;sh vkH eosko f;zx ihpkVh, ;zg{oB ;'bB, 5 gkto jkT{; o'v, n?uHghH

3H gzE-gqf;ZX y'ih iZrh ;kfjp vkH osB f;zx ih, n?wHJ/HghHn?uHvhH vhH fbNH, gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk.

4H wkB:'r ;l wkB f;zx ih wkbe wkB;o'to jcsktkohn]pko, Grs f;zx wkofeN, BthA fdZbh.

5H gow ;B/jh, gzE fjs{ ;l wB'jo f;zx ih wkoe'}, ofizdoBro, BthA fdZbh.

6H gow gqhstkB r[ow[Zy fgnko/ g'qH irihs f;zx ih n?wHJ/Hgzikph, fcbk;ch, rktow?AN ekbi, uzvhrVQ.

T[^s/ fbZyhnK wjkB ftneshnK s'A fpBK j/m fbZyhnK ;fseko:'rj;shnK fizBQK fJ; g[;se d/ yoV/ dh fbykJh ftZu w/ok jZE tNkfJnk, T[BQKdk jkofde XzBtkdh jK -

1H gow ;B/jh ;l nwoihs f;zx ih n?wHJ/H fjzdh ns/ nro/}h, ;?eNo-15 vh uzvhrVQ fiBQK fJ; g[;se d/ SgtkT[D fjs GZid"V eoBd/ Bkb eJh F[G ;wZshnK d/D dh ;jkfJsk th ehsh.

2H ;l wBw'jB f;zx ih ;'psh s/ ;l w'jB f;zx ih ;kjBh sEknwohe Fkj f;zx ih, BthA fdZbh tkfbnK fiZE/ yoV/ dh fbykJh ftZu

Page 81 www.sikhbookclub.com

Page 82: Dasam Granth Darpan

0 0162 163

BkE[ o[do FZs ;zwfs fpeow T{go ftZd:k nto g[okB.

yZrtkjB fFt BzdB wk;?,sZw gZy phs foFh gfjukB.

izp{ dhg/, Gkos yzv/, ;[zG jzsh rZY e/ n;EkB.@Gkr fwqr/F# ;wkgs ehB', fJj g[;se gqG eo[Dk mkB.

;jkfJsk ehsh T[E/ wkoezv/ ns/ ;qhwd Gkrts g[okD, fjzd{ fwfEjkf;e e'Fns/ wjkB e'F nkfde nB/eK b'VhAdhnK g[;seK fbnk d/D dh fWgk eoe/XzBtkdh pDkfJnk.

3H gow ;fseko:'r ;l r[og{oB f;zx ih nBzd, wkbeihHn?;H fgqzNo} tkfbnK B/ fJ;/ jZEbh g[;se bJh pVh fwjBs ehsh s/go{c ohvhBr ;koh w/o/ Bkb bZr e/ ehsh.

frnkBh Gkr f;zx,nzpkbk

;zy/g fJfsjk; l d;w rozE

frH ;[oihs f;zx, fdZbh;fBwo p/Bsh j?, jZEb/ d;w rozE tkb/ nfs ;zt/dBFhb ftF/ s/ ;qh

nekb s]s ;kfjp tZb'A d'jK gZyK d/ ftdtkBK dhnK r'FNhnK eotk e/, gzEibdh jh fBoDBkfJe c?;b/ bt/. fiBQK ouBktK pko/ ;kok gzE fJZe wZs j?fe ouBktK dFw/F ih dhnK jh jB, T[BQK O SZv e/ pkeh d' oktK tkbhnKouBktK gzEe ;N/iK T[^s/ gVQB tk;s/ o'e brk fdZsh ikt/, id'A se T[BQKpko/ gzE ;gFN fBoD/ Bk b? ;e/. ftdtkBK O vo j? fe e[M d' oktK tkbhnKnfs b'efgq: j' u[ZehnK ns/ tZX s'A tZX gVQhnK ik ojhnK ouBktK d/ f;ZN/ti'A gzE dk fJZe tZvk fjZ;k pqkjwDh sgK ns/ shoE :ksoktK dk fFeko j'ikt/rk ns/ fco fJj xkNk g{ok eoBk ;"yk BjhA j't/rk.

fe;/ r[of;Zy tk;s/ @@d;w## Fpd fesBh fyZu oZydk j?, fJ; tk;s/e/tb fJsBK efj d/Dk jh ekch j? fe @@d;w## Fpd s'A wkB' fJT[A wfj;{; j[zdkj? fit/A gqsZy dFw/F ih d/ doFB j' oj/ jB. FkfJd fJjh ekoD j? fe nkw;zrsK d;w rqzE s'A fJj gqGkt b?AdhnK jB fe fJ; rzqE ftZu ;qh ebrhXoih dh pkDh j? ns/ fJ; rzqE d/ fto'X ftZu fJZe th bc} ;[DBk g;zd BjhAeodhnK. idfe fJj rZb pV/ :ehB Bkb ejh ik ;edh j? fe gzE nzdonZi 99ch ;dh ;ZiD sK T[j jB fiBQK B/ ed/ d;w rzqE d/ doFB th BjhAehs/ ns/ i/ e[M B/ doFB ehs/ th jB sK T[BQK ftZu pj[s/ fJ; nzdo'A edhouBk t;s{ O jh BjhA gVQ ;e/ ns/ i/ e[M B/ gfVQnk j? sK frDsh d/ ;ZiDjB, BjhA sK T[BQK O noE jh ;gFN BjhA j'J/ ns/ ftu'A e[M gzrshnK d/noE nkgDh wo}h Bkb xV bJ/ jB. fJ; tk;s/ }o{oh j? fe nkw ;zrsK,fi; O e/tb ;[DB eoe/ jh @dFw/F pkDh# ;wM ojhnK jB, T[; dh e[MikDekoh fdZsh ikt/. v[Zb/ p/oK ni/ e[M ftrfVnk BjhA, i/ c'e/ s/ nzBQ/ i'FftZu ;w/A O Bk ;zGkfbnk frnk sK nkT[D tkbhnK B;bK ;kO ed/ wkc BjhAeoBrhnK.

fJ; pko/ e'Jh d' oktK BjhA fe dFw/F fgsk ih d/ i'sh-i'fs ;wkT[D

Page 82 www.sikhbookclub.com

Page 83: Dasam Granth Darpan

0 0164 165

;w/A @d;w rzqE# Bkw dh e'Jh ouBk w"i{d BjhA ;h. r[od/t fgsk B/ nkg iKnkg ih d/ dopkoh ethnK B/ i' ouBk gkT[ANk ;kfjp d/ eth dopkoK;w/A ehsh, ;G fJfsjk;eko fJ; rZb s/ ;fjws jB fe fJj ;koh ouBknkBzdg[o ;kfjp SZvD ;w/A ;o;k Bdh dh G/N j' rJh iK d[FwBK B/ ;kVfdZsh. fJ; ouBk dk e[M fJfsjk;ekoK B/ e[b tiB 9 wD ns/ Bkw @ftfdnk;kro# iK @ftfdnk Xo# rqzE dZf;nk j?. jK ! B"t/A gksFkj dh pkDh nkfd phVftZu do} eokT[D T[gozs, w"i{dk @;qh r[o{ rzqE ;kfjp# dk Bkw jh T[;;w/A @d;t/A gksFkj ih dk rzqE# eoe/ gqufbs j'fJnk fwbdk j?. feT[Afe T[;;w/A d't/A phVK gqkgs ;B, gzit/A gksFkj ih d/ ;w/A s'A ;zgkfds nkfd phVns/ d;t/A gksFkj okjhA ;zg{oBsk gqkgs ni'eh phV. fJj e/tb gfjukDtk;s/ ;h. nZi d/ e[M fbykoh T[BQK fbysK s'A jh e[M G[b/yk yk oj/ wkb{wj[zd/ jB.

;zB 1708 JhH ftZu r[od/t ih d/ i'sh-i'fs ;wkT[D s'A pknd gzET[go pVh GhVk dk ;wK ;h. e"w O nkgD/ fBFkB/ tZb nZr/ N[oB tk;s/izrbK, oki;EkB d/ wko{EbK ns/ gjkVK ftZu ;wK eZNDK fgnk. ikg ;kfjp,;t?:/ nkfd pkDhnK sK fBsB/w dk nzr j'D eoe/ gzE dh o;Bk dk fFzrkopD u[ZehnK ;B. dFw/F ih dh pkeh pkDh fe; soQK gqkgs ns/ ;[oZfynsehsk ikt/, gzEe nkr{nK O pVk fceo ;h. GkJh wBh f;zx, pkpk dhg f;zxnkfde nkr{nK B/ fJ; pko/ GotK isB ehsk. Bshik fJj - fiE/ r[od/tdh pkDh fJeZso j'Jh T[E/ nB/eK eZuhnK ouBktK pkDh d/ G[b/y/ ftZu fJeZsoj' rJhnK. e[M ouBktK dopkoh ethnK dhnK th ;zGkb ftZu nkJhnK. fJ;rzqE dh pkDh O i/ ftuko e/ gfVQnk ikt/ sK fJ; pko/ e'Jh G[b/yk BjhA ofjiKdk fe e[M gzEe d'yhnK B/ th ;w/A dk g{ok-g{ok bkG T[mkfJnk ns/ e[MouBk fwbd/ i[bd/ FpdK ftZu xV e/ fJeZso eotk fdZshnK. ftF/FeoeoweKvh pqkjwD tor, fi;dh d[ekBdkoh O r[owfs d/ gqekF Bkb ;G s'AtX/o/ ;ZN gjz[uh ;h, fJ; ;w/A O fet/A u[Ze ;edk ;h. fJ; B/ sK gfjb/ ikw/s'A jh r[o{ xo s/ tko eoB dk ;wK BjhA ;h rtkfJnk. fJ; ;w/A th sgK,shoE fJFBkBK nkfd d/ nB/eK pqkjwDh eoweKvK O r[owfs dh ukFBh uVQke/ pbfe r[o{ ;kfjpK Bkb f;ZXk ;zpzX i'V e/ iK w{zj'A eZYtk e/ ouBktKfsnko ehshnK ns/ fJeZso eotk fdZshnK, ;gFN wkb{w j[zdhnK jB. mhefJ;/ soQK fi; soQK nB/e g[oksB pqkjwDh ouBktK O Ne;kbh f;ZX eoBtk;s/ @fJ; O ftFO ih B/ nkgD/ tkjB ro{V O ;[DkfJnkHHHfFt ih B/gkopsh O ;[DkfJnkHHH.# T[; ;w/A ;keswshnK B/ th ;w/A dk g{ok-g{ok bkGT[mkfJnk f;ZX jz[dk j?.

fJeZso j'JhnK T[go'es ouBktK pko/ Gkoh GhVK d/ ;w/A fJj fBoDk

eoBk fe fejVh dFw/F ih dh j? ns/ fejVh fwbktN, w[Feb jh BjhApbfe n;zGt ;h. ;Zu sK fJj j? fe e[M ;w/A tk;s/ fJ; O fJZe fibd ftZu;zGkb oZyD tk;s/ th gzE nzdo shpo wsG/d ;h. r[opkDh d/ Bkb eZuhnKouBktK th fJZe'A fibd ftZu oZyhnK ikD, ;{MtkB ;zrsK fJ; rZb OpodkFs BjhA ;B eo ;edhnK. jfowzfdo ;kfjp ih dk ;o'to g{fonk iku[Zfenk ;h ns/ nzdo wZ;k ozxV t/;tktK d/ Bku eotk fojk ;h. gzE ;kjwD/gfjbk ;[nkb gzE dh j'Ad O pukT[Dk ;h. GkJh wfjskp f;zx whoke'NhJ/nkfd d/ fJ; ;[Mkt s/ fe fJ; ;[nkb O e[M ;w/A tk;s/ nZr/ gk fdZskikt/, T[; ;w/A d/ f;nkD/ nkr{nK B/ ;koh ouBk t;s{ O fJe fibd ftZu;[oZfyns eo fbnk. nkr{ ;{MtkB ns/ f;nkD/ ;B, T[BQK B/ fJ; fibd O@@pfusq BkNe## Gkt @@tfuZso fijk BkNeh ;zrqfj## Bkw d/ fdZsk. ;'funk j't/rk fe @@N[o/ sK ;K dFw/F ih dh pkDh fJeZso eoB go fJj fJe BkNeh;zrqfj j' frnk##. fJ; pko/ ibdh ftZu fJj BjhA ;h fejk ik ;edk fefejVh ouBk ebrhXo ih dh j? s/ fejVh BjhA. fJ; tk;s/ fJ; ;zrqfj O@@pfusq BkNe## dk Bkw d/ fdZsk sK fe nkT[D tkbhnK B;bK r[wokj Bkj'D. FkfJd T[j fJj BjhA ;B ikDd/ fe gzE dh jkbs ;[XoB dh pikJ/fBxodh ikDh j? ns/ r[opkDh ;{M xNdh ikDh j?, BjhA sK T[j }o{o e'Jhj'o T[gokbk eod/. ;gFN j? fe nkozG ftZu ;koh g'Eh dk Bkw jh @@pfusqBkNe## ;h Bk fe nZi dh soQK e[M fjZ;/ dk. 19thA ;dh d/ nzs she @@d;wrzqE## Bkw dh e'Jh ouBk ti{d ftZu BjhA ;h ns/ fJ; ;zrqfj ftZu'A r[opkDhSkND dk ezw jkbh pkeh ;h.

e[M Fokosh b'eK B/ sK wZ;/ ozxV s'A jfowzfdo ;kfjp nk}kdeotkT[D tkbh ouBk Bkb th co}h ;kyhnK gqubs eo fdZshnK fit/A GkJhwBh f;zx ih d/ pzd-pzd eZN/ ikD tkb/ ;okg tkbh ejkDh iK d;w pkDhfJeZmh eoB tk;s/ wksk ;z[do e"o ih tZb'A GkJh wBh f;zx ih fuZmh dkf}eo. GkFk ftfrnkBh ;kps eo u[Ze/ jB fe T[j fuZmh th Bebh j? ns/T[d'A fbZyh rJh id'A 19thA ;dh d/ nzs T[̂s/ fBZp dk gqubD j'fJnk go dZ;hik ojh j? 18thA ;dh d/ nkozG dh.

;wK pdb frnk, fJ; ouBk ;zrqfj ftZu'A dFw/F ih dh pkDh sK ehSKNDh ;h gzE dh jkbs r[ows gZy' ns/ r[opkDh dh ;'Mh s'A fdB-p-fdBfBxodh rJh. gquko gqpzX |?o-f}zw/tko b'eK d/ jZEK ftZu iKdk frnk ns/;ko/ eoweKv r[opkDh ;'Mh dh xkN ;dek, f;Zyh gquko ns/ f;Zyh xoK dknzr pDd/ rJ/. gzE dh fJ; fBxoh j'Jh jkbs ;dek fJ; @@pfusq BkNe##dk Bkw @@d;w rzqE## ns/ fco @@;qh d;w rzqE## ns/ j[zdk j[zdk j[D @@d;w, ;qhr[o{ rzqE ;kfjp ih## pD frnk. eh fJj nkgD/ nkg ftZu e"w dh nDrfjbh,

Page 83 www.sikhbookclub.com

Page 84: Dasam Granth Darpan

0 0

Bk;wMh ns/ x{e ;Z[s/ j'D dk ;p{s BjhA. Bkw fbZyD dk Yzr th nihp j?@@d;w## T[go S'Nk fijk ns/ @@;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih## d{ih gzesh ftZu tZvk;kok. ;zrsK dh ikDekoh tk;s/ fJ; dk ;o{g i' pD uZ[ek j? T[j fJ; gqekoj? -

d;w@@;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih##

Skge jB - GkJh itkjo f;zx feogkb f;zx n?Av ;zBi, nzfwqs;o ns/ j'o.;Zuh rZb sK fJj j? fe ;zB 1877 she ;kok gzE fJe ws ;h fe

d;w rzqE dh ;koh ouBk dFw/F ih dh BjhA. ;w[Zu/ d;w rzqE ftZu'A e/tb gziouBktK dFw/F ih dhnK wzBhnK iKdhnK ;B - ikg ;kfjp, nekb T[;sfs(nzsw e[M ;[nkb SZv e/), }\oBkwk, s/Ash ;t?:/, Fpd j}ko/ (fwso fgnko/O SZv e/). pkeh MrVk ;h sK e/tb pkDh dh j'o SKNh dk. Bt/A MrV/ dknkozG sK gzfvs skok f;zx Bo'sw dh ouBk @r[owfs fBoD? ;kro# s'A j'fJnk.j[D n;hA fJsBh v{zxh yZv ftZu fvZr u[Ze/ jK fe nZi gzE ftZu e[M nfij/ftdtkB th T[Go nkJ/ jB i' ;koh ouBk O jh dFw/F ih dh j'D dk jZmeo oj/ jB. fJ; dk w{b ekoD r[opkDh frnkB pko/ ew}'oh ns/ g'Eh dkBkw d;w @;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih# gqubs j' ikDk j?.

i/eo gzE B/ ni/ th nkgDh fizw/tkoh O Bk ;wfMnk ns/ ;{MktkBspe/ B/ fJ; gk;/ t/b/ f;o fXnkB Bk fdZsk sK e'Jh tZvh rZb BjhA eb Oe[M wBwshJ/ e[M EkJhA nkfd phV dh pikJ/ fJ; d;w rzqE dk gqekF jhnkozG eo d/D dk jhnk th eo b?D. nZi th sK ;qh j}{o ;kfjp ns/ gNBk;kfjp tor/ wjkB r[o{ n;EkBK #s/ nkfd phV d/ Bkb - Bkb fJ; dk gqekFehsk ik fojk j? ns/ T[; dh d/yk d/yh e[M j'o r[od[nkfonK ftZu th.;{MtkB', ikr' ! feXo/ nfijk Bk j't/ fe nZi dh bkgqtkjh ekoD n;hA fJ;FjhdK dh iZE/pzdh O o;ksb ftZu ;[ZND d/ fizw/tko pDhJ/. i/ fJjh jkbsubdh ojh sK T[j fdB d{o BjhA id'A wB[ZysK O eoweKvK ftZu'A eZYD dhdkt/dko fJj e"w, fJ; d;w rzqE ftubhnK e[M ouBktK s'A gqGkfts j' e/nkg jh shoEK, sgK, s/ eoweKvK ftZu T[bM ikt/, d[BhnK O fJZe nekbg[oy dh Sso SkfJnk j/m fbnkT[D d/ dknt/ eoB tkb/ nkg jh fe;/(GrT[sh) d/th nkfd dh g{ik dh yZv ftZu fvZr g?D.

]kb;k ih, ikr' ! ikr' !! d{i/ gk;/ i/ nkT[D tkbhnK B;bKr[opkDh frnkB okjhA ;zGb rJhnK sK th ;kvh w"i{dk nDrfjbh ObkjBsk gkT[D s'A fpBK ;kO e'Jh ;fseko BjhA d/DrhnK.

fijV/ ;ZiD d;w rzqE dh ;w{j ouBk O dFw/F feos wzBd/ iK

;wMd/ jB, T[BQK d/ uoBK ftZu ;fBwo p/Bsh j? fe j/m fdZshnK gzeshnKO gVQB ns/ nzdk}k brkT[D fe eh fJj ouBktK nksfwe ihtB dks/,d;t/A BkBe, gzE d/ tkbh ;qh dFw/F ih dhnK j' ;edhnK jB < go fJjfJe ;ZukJh j? fe fJj T[;/ d;w rzqE ftZu'A jB fi; O n;hA ;[Zs/ f;ZXdFw/F ih fWs wzBd/ ik oj/ jK.

g';s GKr nchw fybkJ/, nk;B sK so fd:' pBkfJ.u[zpB okfJ nfbzrB bJ/, fbzr d/s fsj Gr w' GJ/.. 24..Gr w' fbzr fd:' okik ip, o[fu T[gih soBh e/ fi:/ sp.bgfN bgfN nk;B so rJh, uz[pB eos G{g e/ GJh.. 25..rfj rfj fsj e' ro/ brktk, nk;B ;" nk;Bfj S[jktk.nXoB ;" d'T{ nXo brkJh, d[jz{ e{uB ;" e[uB fwbkJh.. 26..

(ufosq 403)B'N l gkme ;ZiD nkg noE d/y b?D, fbZyD/ ;'GBhe BjhA.j'o gV'Q l-

i/ nwbB eZj/ ykfJ ysk epj{z Bfj ykt?A.wz{fv nto Bfj ikfj nkg[ epj{z B w[zvkt?A.uzubkB e' fuZs u'o fSB fJe wfj b?jhA.GKfs GKfs GkfwBfB G'r Gkts wB d/Ajh.. 23..HHH nwb gkB ;[G nzr XBy ;o fiB b:'..j' ;' Bo ihts w[efs irs Ghso G:'.. 27..Gkt l fijV/ wB[Zy (Fokp, Gzr, nchw nkfd d/) d/ nwb eod/ jB

T[j edh X'yk BjhA yKd/. T[j d{finK d/ f;o sK w[zB b?Ad/ jB go T[BQK Oe'Jh BjhA mZr ;edk. ;[zdohnK d/ wB fJe fyzB ftZu w'j b?Ad/ jB. GKs GKsdhnK wB GkT[AdhnK fJ;sohnK O G'rd/ jB. fJ; soQK fJ; gqeko d/ @F[G#BF/ i' eod/ jB, T[j wB[Zy wkB' fJ; ;z;ko ftZu w[es j' iKd/ jB. fJ;/ soQKl-

epj{z B ykJ/ gkB, nwb epj{z Bfj gh:'..epj{z B y/b ny/N B ;[y fBoXB ej eh:'..epj{z B ;"AXk bkfJ okr wB GkfJ:'..j' eo:' B GkfwB G'r, irs e:'A nkfJ:'.. 28..

(ufosq 245)fJ; gqeko dhnK nB/eK BF/ g/qoe ns/ Bzr/}tkd, s/ ekb Gzr d'F

nkfd nB/eK d'FK Bkb Gog{o ouBktK fJ; ej/ iKd/ @@d;w rzzqE## go w{b o{gftZu @@pfusq BkNe## ftZu fJeZsfos jB. j[D, nkg jh dZ;', fJ; soQK fpBkgoy/-ftuko/, e/tb Bkw s'A gqGkfts j' e/ ;koh ouBk O dFw/F fWs ejh

166 167

Page 84 www.sikhbookclub.com

Page 85: Dasam Granth Darpan

0 0

ikDk feE'A dh fbnkes j? < fJj nkgD/ Bkb, gzE Bkb s/ nkT[D tkbhnKB;bK Bkb }[bw BjhA sK j'o eh j? < fJ;O r[o{ xksh j'Dk BjhA sK j'oeh nky'r/ <

E'VQk fijk th r[opkDh Bkb fgnko oZyD tkbk ;ZiD fJj ed/podkFs BjhA eo ;edk fe e'Jh fesBh th uzrh ouBk feT[A Bk j't/, T[;Or[opkDh dh pokpoh fdZsh ikt/. r[opkDh sK T[; tk;s/ ;o'to j?, go FkfJdnZi T[j Bk-;wMh nzdo fJj ;G e[M eoh th ik fojk j?. r[of;Zy ed/ fJjpodkFs BjhA eo ;edk fe r[opkDh d/ T[u/-;[Zu/ f;XKsK ;kjwD/ e'Jh wB[Zyc'eN eoweKvK O T[funkJ/ iK r[opkDh T[gd/FK dh fybQh T[vkT[D dh e'Jhjoes eo/, go fJ; ej/ iKd/ d;w rzqE nzdo e[M eZuhnK ns/ Fokosh b'eKokjhA fJeZso eotkJhnk ouBktK okjhA fpBK noE p'X d/ dFw/F ouBk wzBe/ FkfJd n;hA nkg jh fJ; e[eow dk fFeko j' oj/ jK.

b'V j? nZi gzE dodh, r[opkDh ;{M tkb/ ;ZiD j'o j'o o[fMftnK OSZv e/ fJ; gk;/ T[u/ok fXnkB d/D, gzEe nkr{ x{e BhAdo s'A ikrD ns/nkgDh fizw/tkoh dk nfj;k; eoB, r'FNhnK ehshnK ikD ej/ iKd/ d;wrzqE dh jo/e ouBk t;s{ O y'iphB Bkb r[opkDh f;XKs dh e;"Nh s/ eZf;nkikt/, fBoDkfJe c?;b/ ehs/ ikD ns/ jho/ tKr uwedh dFw/F pkDh O tZyeoe/ gzE O ;dk tk;s/ fJ; fibQB ftZu'A eZfYnk ikt/. Gkt/A fJj ezwibdpkih dk BjhA go nt/;b/ ofj e/ fJ; O fpBK tiQk bwekJh ikDkr[owfs gquko Bkb ;gFN rZdkoh j?.

168

Page 85 www.sikhbookclub.com