Case Omsk Liak

7/26/2019 Case Omsk Liak

1/46

CASE REPORT

OMSK

DISUSUN OLEH:

Amalia Fatmasari (1102011022)

PEMBIMBING:

dr. Fahmi Attaufany, Sp THT-KL

KEPANITERAAN KLINIK BAGIAN THT

RSUD SOREANG

FAKULTAS KEDOKTERAN

UNIVERSITAS YARSI

JANUARI 2016

BAB I

1


2/46

PRESENTASI KASUS

I. IDENTITAS

Nama Ny. !

"mur #2 tahun

A$ama %slam

&'nis K'lamin !anita

Status 'niah

Alamat Sua$alih *asir+amu T/! K'amatan *asir &amu

Kaupat'n andun$

*''r+aan !iras3asta

*'ndidian S4

N5 0#011

Tan$$al *'risa April 2016

II. ANAMNESIS

Anan!"#" Aut5anamn'sis di lini THT S"4 S5r'an$ pada tan$$al April 2016

puul 10.1

K!$%&an U'aa K'luar airan

R#(a)a' P!n)a*#' S!*a+an,

*asi'n datan$ ' *5lilini THT S"4 S5r'an$ d'n$an 'luhan 'luar airan dari t'lin$a

anan s'+a tahun SS. airan Adanya pusin$ 'rputar, d'mam, ny'ri pada 'laan$

2


3/46

t'lin$a, ny'ri 'pala h'at, mual, muntah, disan$al pasi'n. i3ayat 'nda asin$ t'rtin$$al di

dalam t'lin$a, 'iasaan m'n$5r' t'lin$a, trauma 'pala, atu pil' disan$al.

R#(a)a' P!n)a*#' Da&%$%

*asi'n m'n$au p'rnah 'luar airan dari t'lin$a anan s'+a tahun SS, airan a3alnya

'nin$ 'mudian 'r3arna putih 'ntal 'rau tida s'dap. *asi'n s'rin$ mandi dan 'r'nan$ di

sun$ai s'+a 'il.

*asi'n m'nyan$al m'milii al'r$i maanan, maupun 5at.

R#(a)a' P!n)a*#' K!$%a+,a

*asi'n m'n$au tida ada 'luar$a yan$ p'rnah sait s'p'rti ini. i3ayat al'r$i dan asma pada

'luar$a disan$al.

R#(a)a' P!n,-a'an

*asi'n rutin 'r5at ' p5lilini THT S"4 S5r'an$.

III. PEMERIKSAAN FISIK

K'adaan umum Tampa sait s'dan$

K'sadaran 75mp5s 'ntis

8ital Si$n

T'anan darah 1#0/90 mmH$

Suhu #6,9 7

Nafas 2 :/ m'nit

Nadi 99 :/ m'nit

Status ;'n'ralis

K'pala 7A (-) S% (-) *upil is55r mi5sis (


4/46

L'h'r Tida t'raa p'm'saran K;

Th5ras /; sim'tris, unyi paru dan +antun$ n5rmal

Ad5m'n 4atar, " ( 2??

Status L5alis

T!$#n,a

Ba,#an K!$a#nan

A%+#"

D!/'+a S#n#"'+a

*r'auriula

K'lainan 5n$'nital

adan$ dan tum5r

Trauma

Ny'ri t'an tra$us

-

-

-

-

-

-

-

-

Auriula

K'lainan 5n$'nital

adan$ dan tum5r

Trauma

-

-

-

-

-

-

'tr5auriula

=d'ma

Hip'r'mis

Ny'ri t'an

Siatris

Fistula

Flutuasi

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

*alpasi Ny'ri p'r$'raan < -

4


5/46

auriula

Ny'ri t'an tra$us - -

7analis Austius

=:t'rna

K'lainan 5n$'nital

Kulit

S'r't

S'rum'n

=d'ma

&arin$an $ranulasi

assa

7h5l'st'at5ma

-

T'nan$

-

-

-

-

-

-

-

T'nan$

-

-

-

-

-

-

'mrana

Timpani

!arna

%nta

'trasi

'fl's ahaya

*'rf5rasi

Hip'r'mis

*'rf5rasi

ar$inal

(-)

(-)

(-)

*utih ' au-

auan

(


6/46

H#%n,

Rn-"*-#

an'!+#-+

Ca% na"# *anan Ca% na"# *#+#

M%*-"a %n, Hip'r'mis (-), s'r't (-),

massa (-)

Hip'r'mis (-), s'r't (-), massa

(-)

S!'% na"# 4'@iasi (-), disl5asi (-) 4'@iasi (-), disl5asi (-)

K-n*a #n3!+#-+

an !#a

=d'ma (-), hip'r'mis (-) =d'ma (-), hip'r'mis (-)

M!a'%" #n3!+#-+

an !#a

*5lip (-) *5lip (-)

M%$%' Dan O+-3a+#n,

Ba,#an K!$a#nan K!'!+an,an

6


7/46

ulut

u5sa mulut

Lidah

*alatum m5ll'

;i$i $'li$i

"@ula

Halit5sis

T'nan$

'rsih, asah,$'raan n5rmal 's'$ala

arah

T'nan$, sim'tris

7ari's (-)

Sim'tris

(-)

T5nsil

u5sa

'sar

Kripta

4'tritus

*'rl'n$'tan

T'nan$

T1 T1

N5rmal - N5rmal

(-/-)

(-/-)

Farin$

u5sa

;ranula

*5st nasal drip

T'nan$

(-)

(-)

Ma*"#$-3a"#a$

'ntu Sim'tris

7


8/46

Ny'ri t'an -

L!&!+

K'l'n+ar $'tah 'nin$ Tida t'raa p'm'saran K;assa Tida ada

IV. RESUME

S'5ran$ lai-lai 1 tahun datan$ ' p5lilini THT S"4 S5r'an$ untu 5ntr5l rutin d'n$an

'luhan p'nurunan p'nd'n$aran t'rutama pada t'lin$a s''lah anan s'+a tahun SS.

*'nurunan p'nd'n$aran pada 'dua t'lin$a namun t'rutama dirasaan pada t'lin$a s''lah

anan, timul 'rtahap dia3ali d'n$an p'rasaan p'nuh pada t'lin$a, sampai 'mudian

p'nd'n$aran dirasaan s'main 'ruran$. K'luhan dis'rtai d'n$an p'rasaan 'rd'n$in$, rasa

$atal dan rasa ny'ri pada t'lin$a anan. *asi'n m'n$au 'luar airan pada t'lin$a s''lah

anan s'+a tahun SS. 7airan yan$ 'luar a3alnya +'rnih, namun lama 'lamaan 'r3arna

putih 'ntal dan 'rau. K'luhan 'ra3al s't'lah pasi'n mandi dan 'r'nan$ di sun$ai. *ada

p'm'risaan didapatan ny'ri $'ra t'lin$a anan, dan ruptur' mar$inal m'mran' timpani

anan.

V. DIAGNOSA KERJA

Btitis m'dia supuratif r5nis A4

VI. DIAGNOSA BANDING

BSK A4BA 'ur'n A4

VII. PEMERIKSAAN PENUNJANG

1. T's Audi5l5$i

8


9/46

2. 5nt$'n 'pala St'n@'r dan Shull'r

#. ir5i5l5$i S'r't T'lin$a

VIII. PENATALAKSANAAN

'n+a$a a$ar tida ada air yan$ masu ' dalam t'lin$a

*'m'rian 5at ui t'lin$a H2B2#C #:t't's A4

*'m'rian 5at t5pial

- Bfl5:ain t't's t'lin$a #:2t't's A4

*'m'rian 5at 5ral

- 7lindamyin 200 m$ 2:1 *B

I4. PROGNOSIS

Du5 ad @itam duia ad 5nam

Du5 ad funti5nam duia ad malam

Du5 ad sanati5nam duia ad malam

BAB II

TINJAUAN PUSTAKA

ANATOMI TELINGA

T'lin$a dia$i m'n+adi # a$ian yaitu t'lin$a luar, t'lin$a t'n$ah dan t'lin$a dalam.

9


10/46

T'lin$a luar, yan$ t'rdiri dari auriula dan analis audit5rius 'st'rnus. T'lin$a dalam

t'rdiri dari 5l'a yan$ 'rupa dua s't'n$ah lin$aran dan @'stiul'r yan$ t'rdiri dari #

uah analis s'misirularis.

Ana'-# '!$#n,a '!n,a&

T'lin$a t'n$ah t'rdiri dari # a$ian yaitu m'mran timpani, a@um timpani dan tua

'ustahius.

1. M!+ana '#an#

'mrana timpani m'misahan a@um timpani dari analis austius 'st'rnus. L'ta

m'mrana timpai pada ana l'ih p'nd', l'ih l'ar dan l'ih h5riE5ntal diandin$an5ran$ d'3asa. 'ntunya 'llips, sumu pan+an$nya -10 mm dan sumu p'nd'nya 9-

mm, t'alnya ira-ira 0,1 mm.

'mran timpani t'rdiri dari 2 a$ian yaitu pars t'nsa (m'rupaan a$ian t'r'sar) yan$

t'rl'ta di a3ah mall'5lar f5ld ant'ri5r dan p5st'ri5r dan pars flaida (m'mran

sharpn'll) yan$ t'rl'ta diatas mall'5lar f5ld dan m'l'at lan$sun$ pada 5s p'tr5sa. *ars

t'nsa m'milii # lapisan yaitu lapiasan luar t'rdiri dari 'pit'l sGuam5sa 'rtin$at,

lapisan dalam di'ntu 5l'h mu5sa t'lin$a t'n$ah dan diantaranya t'rdapat lapisanfir5sa d'n$an s'raut 'r'ntu radi'r dan sirul'r. *ars plaida hanya m'milii lapisan

luar dan dalam tanpa lapisan fir5sa.

8asularisasi m'mran timpani san$at 5mpl's. 'mrana timpani m'ndapat

p'rdarahan dari analis austius 'st'rnus dan dari t'lin$a t'n$ah, dan 'ranast5m5sis

10


11/46

pada lapisan +arin$an iat lamina pr5pia m'mrana timpani. *ada p'rmuaan lat'ral,

art'ri auriularis pr5funda m'm'ntu inin @asul'r p'rif'r dan 'r+alan s'ara radi'r

m'nu+u m'mrana timpani. 4i a$ian sup'ri5r dari inin @asul'r ini munul art'ri

d's'nd'nt 'st'rna m'nu+u ' um5, s'+a+ar d'n$an manurium. *ada p'rmuaan dalam

di'ntu inin @asul'r p'rif'r yan$ 'dua, yan$ 'rasal dari aan$ stil5mast5id art'ri

auriularis p5st'ri5r dan aan$ timpani ant'ri5r art'ri masilaris. 4ari inin @asul'r

'dua ini munul art'ri d's'nd'nt int'rna yan$ l'tanya s'+a+ar d'n$an art'ri d's'nd'nt

'st'rna.

2. Ka% '#an#

Ka@um timpani m'rupaan suatu ruan$an yan$ 'r'ntu irr'$ul'r dis'laputi 5l'h

mu5sa. Ka@um timpani t'rdiri dari # a$ian yaitu 'pitimpanium yan$ t'rl'ta di atas

analis timpani n'r@us fasialis, hip5timpananum yan$ t'rl'ta di a3ah sulus timpani,

dan m's5timpanum yan$ t'rl'ta diantaranya.

atas a@um timpani

Atas t'$m'n timpani

4asar dindin$ @'na +u$ularis dan pr5m'n'nsia styl5id

*5st'ri5r mast5id, m.stap'dius, pr5min'nsia pyramidal

Ant'ri5r dindin$ art'ri ar5tis, tua 'ustahius, m.t'ns5r timpani

'dial dindin$ lairin

Lat'ral m'mrana timpani

Ka@um timpani 'risi # tulan$ p'nd'n$aran yaitu mal'us, inus, dan stap's. K'ti$a

tulan$ p'nd'n$aran ini salin$ 'rhuun$an m'lalui artiulati5 dan dilapisi 5l'h mu5sa

t'lin$a t'n$ah. K'ti$a tulan$ t'rs'ut m'n$huun$an m'mran timpani d'n$an f5ram'n

5@al', s'in$$a suara dapat ditransmisian ' t'lin$a dalam.

al'us, m'rupaan tulan$ p'nd'n$aran yan$ l'tanya palin$ lat'ral. all'us t'rdiri #

a$ian yaitu apitulum mall'i yan$ t'rl'ta di 'pitimpanum, manurium mall'i yan$

11


12/46

m'l'at pada m'mran timpani dan 5llum mall'i yan$ m'n$huun$an apitullum

mall'i d'n$an manurium mall'i. %nus t'rdiri atas 5rpus, rus r'@is dan rus l5n$us.

Sudut antara rus r'@is dan rus l5n$us s'itar 100 d'ra+at. *ada m'dial puna rus

l5n$us t'rdapat pr5'ssus l'ntiularis. Stap's t'rl'ta palin$ m'dial, t'rdiri dari aput,

5lum, rus ant'ri5r dan p5st'ri5r, s'rta asis stap'dius/f55t plat'. asis stap'dius t'pat

m'nutup f5ram'n 5@al' dan l'tanya hampir pada idan$ h5riE5ntal.

4alam a@um timpani t'rdapat 2 5t5t, yaitu

- .t'ns5r timpani, m'rupaan 5t5t yan$ tipis, pan+an$nya s'itar 2 m, dan 'rasal dari

artila$5 tua 'ustahius. Bt5t ini m'nyilan$ a@um timpani ' lat'ral dan m'n'mp'l

pada manurium mall'i d'at 5llum. Fun$sinya untu m'nari manurium mall'i '

m'dial s'hin$$a m'mran timpani m'n+adi l'ih t'$an$.

- . Stap'dius, m'm'ntan$ antara stap's dan manurium mall'i dip'rsarafi 5l'h aan$

n'r@us fasialis. Bt5t ini 'rfun$si s'a$ai pr5t'si t'rhadap f5ram'n 5@al' dari $'taran

yan$ t'rlalu uat.

5. T%a !%"'a%"

12


13/46

Ka@itas tua 'ustahius adalah saluran yan$ m'n'$huun$an a@um timpani dan

nas5farin$. *an+an$nya s'itar #1-#9 mm, m'n$arah ' ant'r5-inf'r5m'dial, m'm'ntu

sudut #0-0 d'n$an idan$ h5riE5ntal, dan d'n$an idan$ sa$ital. 1/# a$ian atas

saluran ini adalah a$ian tulan$ yan$ t'rl'ta ant'r5lat'ral t'rhadap analis ar5tius dan

2/# a$ian a3ahnya m'rupaan artila$5. uara tua di farin$ t'rua d'n$an uuran

1-1,2 m, t'rl'ta s'tin$$i u+un$ p5st'ri5r 5na inf'ri5r. *in$$ir ant'r5p5st'ri5r muara

tua m'm'ntu plia yan$ dis'ut t5rus tuarius, dan di 'laan$ t5rus tuarius

t'rdapat r's'sus farin$ yan$ dis'ut f5ssa r5s'nmull'r. *ada p'ratasan a$ian tulan$ dan

artila$5, lum'n tua m'ny'mpit dan dis'ut isthmus d'n$an diam't'r 1-2 mm. %sthmus

ini mudah t'rtutup 5l'h p'm'n$aan mu5sa atau 5l'h inf'si yan$ 'rlan$sun$ lama,

s'hin$$a t'r'ntu +arin$an siatris. *ada ana-ana, tua ini l'ih p'nd', l'ih l'ar

dan l'ih h5riE5ntal diandin$an 5ran$ d'3asa, s'hin$$$a inf'si dari nas5farin$

mudah masu ' a@um timpani.

FISIOLOGI PENDENGARAN

13


14/46

T'lin$a s'ara anat5mis t'ra$i m'n+adi ti$a a$ian yaitu t'lin$a luar, t'n$ah dan dalam. T'lin$a

luar dan t'n$ah 'rp'ran dalam transmisi suara m'lalui udara m'nu+u t'lin$a a$ian dalam yan$

t'risi airan. *ada t'lin$a dalam ini, t'r+adi amplifiasi 'n'r$i suara. 4i sana +u$a t'rdapat dua

maam sist'm s'ns5ris yaitu 5l'a yan$ m'n$5n@'rsian $'l5man$ suara m'n+adi impuls

saraf dan @'stiular apparatus yan$ 'r$una untu 's'iman$an. 1

*'nd'n$aran m'rupaan p'rs'psi saraf t'rhadap suara yan$ t'rdiri dari asp' id'ntifiasi suara

dan l5alisasinya. Suara m'rupaan s'nsasi yan$ dihasilan saat $'taran l5n$itudinal m5l'ul

lin$un$an luar yan$ m'n$hantam m'mran timpani.2;'l5man$ suara m'rupaan $'taran

udara yan$ m'ramat yan$ t'rdiri dari ar'a 'rt'anan tin$$i dis'aan 5mpr'si m5l'ul

udara dan ar'a 'rt'anan r'ndah yan$ dis'aan 5l'h rar'fati5n m5l'ul.

K''patan suara adalah s'ita # m/s pada suhu 207 di p'rmuaan air laut. S'main tin$$i

suara dan altitud'nya, ''patan ramat suara main tin$$i. 2

Suara diarat'ristian 'rdasaran t5n', int'nsitas dan ualitas. *ith atau t5n' dit'ntuan 5l'h

fr'u'nsi $'taran. ain 'sar fr'u'nsinya, main tin$$i pith-nya. T'lin$a manusia mampu

m'nd'n$ar suara d'n$an fr'u'nsi dari 20 sampai 20.000 HE. Namun, yan$ palin$ s'nsitif

adalah antara 1000-000 HE. Suara pria dalam p'raapan n5rmalnya s'itar 120 HE s'dan$an

3anita m'napai 20 HE. &umlah pith yan$ dapat di'daan 5l'h 5ran$ n5rmal adalah s'itar

14


15/46

2000, t'tapi musisi yan$ t'rlatih dapat l'ih dari itu. Suara yan$ palin$ mudah di'daan

nadanya adalah suara d'n$an fr'u'nsi 1000-#000 HE. L'ih atau uran$ dari itu aan s'main

sulit di'daan.

%nt'nsitas atau ''rasan t'r$antun$ 5l'h amplitud5 $'l5man$ suara atau p'r'daan t'anan

antara da'rah $'l5man$ 'rt'anan tin$$i aiat 5mpr'si dan da'rah 'rt'anan r'ndah aiat

rar'fati5n. 4alam int'r@al suara yan$ dapat did'n$ar, main 'sar amplitud5nya, main 'ras

suara t'rs'ut t'rd'n$ar.

K''rasan atau 'isin$an suara diuur d'n$an satuan d (d'si'l)yan$ m'rupaan p'n$uuran

l5$aritmis dari int'nsitas diandin$an d'n$an suara t'r'dup yan$ isa did'n$ar (aman$

p'nd'n$aran). Suara d'n$an 'isin$an m'l'ihi 100 d dapat m'ny'aan 'rusaan

p'rman'n pada 5l'a.

Suara d'n$an ran$' 120 sampai 160 d s'p'rti alarm 'aaran maupun p'sa3at +'t

dilasifiasian s'a$ai suara yan$ m'nyaitan 0-110 d (su3ay, ass drum, $'r$a+i m'sin)

dilasifiasian s'a$ai suara yan$ 'str'm tin$$i 60-90d (alarm +am, lalu lintas yan$ isin$,

p'raapan) dilasifiasian s'a$ai san$at 'ras 0-0 d (hu+an, isin$ ruan$an n5rmal)

m5d'rat', dan #0 d (isian, p'rpustaaan) s'a$ai r'dup. 2,#

Timr' atau ualitas suara t'r$antun$ pada 5@'rt5n' yan$ m'rupaan fr'u'nsi tamahan yan$

m'numpu pada pith atau t5n' dasar. isalnya adalah nada 7 pada t'r5mp't aan t'rd'n$ar

'r'da antara pian5 d'n$an t'r5mp't. B@'rt5n' inilah yan$ dapat m'ny'maan suara dapat

m'milii arat'risti yan$ 'r'da-'da.

T'lin$a Luar1

T'lin$a luar t'rdiri dari pinna (t'lin$a), m'atus austius 'st'rna dan m'mran timpani

('ardrum). *inna adalah strutur m'n5n+5l yan$ m'rupaan artila$5 t'ralut ulit. Fun$si

utamanya adalah m'n$umpulan dan m'n$huun$an suara m'nu+u m'atus austius 'st'rna.

Kar'na 'ntunya, pinna s'ara parsial m'matasi suara yan$ 'rasal dari 'laan$ s'hin$$a

timr'nya aan 'r'da. 4'n$an '$itu, ita dapat m'm'daan apaah suaranya 'rasal dari

d'pan atau 'laan$.

15


16/46

L5alisasi suara yan$ 'rasal dari anan atau iri dit'ntuan 5l'h dua hal. *'rtama adalah

$'l5man$ suara m'napai t'lin$a yan$ l'ih d'at t'rl'ih dahulu s''lum sampai ' t'lin$a

yan$ l'ih +auh. K'dua adalah saat m'napai t'lin$a yan$ l'ih +auh, int'nsitas suaranya aan

l'ih 'il diandin$an t'lin$a yan$ l'ih d'at. S'lan+utnya, 5rt's audit5ri

m'n$int'$rasian 'dua hal t'rs'ut untu m'n'ntuan l5alisasi sum'r suara. Bl'h ar'na itu,

l5alisasi suara aan l'ih sulit dilauan +ia hanya m'n$$unaan satu t'lin$a.

&alur masu pada t'lin$a luar dilindun$i 5l'h ramut halus. Kulit yan$ m'matasi anal t'rs'ut

'risi 'l'n+ar 'rin$at t'rm5difiasi yan$ m'n$hasilan s'rum'n ('ar3a:), yan$ aan

m'nan$ap parti'l-parti'l asin$ yan$ halus.

'mran timpan$i ($'ndan$ t'lin$a)

'mran timpani 'rada pada p'ratasan t'lin$a luar dan t'n$ah. Ar'a t'anan tin$$i da r'ndah

pada $'l5man$ suara aan m'ny'aan m'mran timpani 'r$'tar ' dalam dan ' luar.

Supaya m'mran t'rs'ut dapat s'ara 'as 'r$'ra 'dua arah, t'anan udara istirahat pada

'dua sisi m'mran timpani harus sama. 'mran s''lah luar t'r'sp5s pada t'anan

atm5sf'r yan$ m'l'3ati m'atus austius 'st'rna s'dan$an a$ian dalam m'n$hadapi t'anan

atm5sf'r dari tua 'ustahius yan$ m'n$huun$an t'lin$a t'n$ah ' farin$. S'ara n5rmal, tua

ini t'rtutup t'tapi dapat diua d'n$an $'raan m'n$uap, m'n$unyah dan m'n'lan.

*ada p'ruahan t'anan 'st'rnal yan$ uup si$nifian s'p'rti saat dalam p'sa3at, m'mran

timpani m'n5n+5l dan m'nimulan rasa ny'ri 'tia t'anan luar t'lin$a 'ruah s'm'ntara

a$ian dalam tida 'ruah. *'muaan tua 'ustahius d'n$an m'n$uap dapat m'mantu

untu m'nyamaan t'anan t'rs'ut.1

T'lin$a t'n$ah

T'lin$a t'n$ah m'n$iriman p'r$'raan @irat5ri dari m'mran timpani m'nu+u airan pada

t'lin$a dalam. Ada ti$a tulan$ 5ssil' yan$ m'mantu pr5s's ini yaitu mall'us, inus dan stap's

yan$ m'luas dari t'lin$a t'n$ah. all'us m'n'mp'l pada m'mran timpani s'dan$an stap's

m'n'mp'l pada 5@al 3ind53 yan$ m'rupaan $'ran$ m'nu+u 5l'a yan$ 'risi airan.

Saat m'mran timpani 'r$'tar, tulan$-tulan$ t'rs'ut 'r$'ra d'n$an fr'u'nsi yan$ sama ,

m'ntransmisian fr'u'nsi t'rs'ut dari m'nu+u 5@al 3ind53. S'lan+utnya, tiap-tiap $'taran

16


17/46

m'n$hasilan p'r$'raan s'p'rti $'l5man$ pada airan di t'lin$a dalam d'n$an fr'u'nsi yan$

sama d'n$an $'l5man$ suara aslinya.

Sist'm 5siular m'n$amplifiasian t'anan dari $'l5man$ suara pada udara d'n$an dua

m'anism' untu m'n$hasilan $'taran airan pada 5l'a. *'rtama adalah ar'na p'rmuaan

ar'a dari m'mran timpani l'ih 'sar dari 5@al 3ind53, t'anan ditin$atan 'tia $aya yan$

m'mp'n$aruhi m'mran timpani disampaian 5l'h 5ssil' ' 5@al 3ind53 (t'ananI$aya/ar'a).

K'dua adalah 'r+a dari 5ssil' m'm'rian 'untun$an m'anis lainya. K'dua hal t'rs'ut

m'nin$atan $aya pada 5@al 3ind53 sampai 20 ali. Tamahan t'anan t'rs'ut p'ntin$ untu

m'n$hasilan p'r$'raan airan pada 5l'a.

''rapa 5t5t tipis di t'lin$a t'n$ah dapat 'r5ntrasi s'ara r'fl's t'rhadap suara 'ras

(J0d) m'ny'aan m'mran timpani m'n'al dan m'ny'aan p'matasan $'raan pada

ran$aian 5ssil'. *'n$uran$an p'r$'raan pada strutur t'lin$a t'n$ah aan m'n$uran$i

transmisi dari suara yan$ 'ras t'rs'ut ' t'lin$a dalam $una m'lindun$i a$ian s'ns5ris dari

'rusaan. 'fl's t'rs'ut 'rlan$sun$ r'latif lamat, t'r+adi s'tidanya s'itar 0 ms'

s'sudah pa+anan t'rhadap suara 'ras. Bl'h ar'na itu, hanya isa m'lindun$i dari suara yan$

'r'pan+an$an, uan suara yan$ san$at tia-tia s'p'rti l'daan. 1

K5l'a

K5l'a adalah s'uah strutur yan$ m'ny'rupai siput yan$ m'rupaan a$ian dari t'lin$a dalamyan$ m'rupaan sist'm tuular 'r$urun$ yan$ 'rada di dalam tulan$ t'mp5ralis. 'rdasaran

pan+an$nya, 5mp5n'n fun$si5nal 5l'a dia$i m'n+adi ti$a 5mpart'm'n l5n$itudinal yan$

'risi airan. 4utus 5l'ar yan$ u+un$nya tida t'rlihat di'nal s'a$ai sala m'dia, yan$

m'rupaan 5mpart'm'n t'n$ah. a$ian yan$ l'ih di atasnya adalah sala @'stiuli yan$

m'n$iuti 5ntur dalam spiral dan sala timpani yan$ m'rupaan 5mpart'm'n palin$ a3ah

yan$ m'n$iuti 5ntur luar dari spiral.

7airan di dalam sala timpani dan sala @'stiuli dis'ut p'rilimf'. S'm'ntara itu, dutus

5l'ar 'risi airan yan$ s'diit 'r'da yaitu 'nd5limf'. a$ian u+un$ dari dutus 5l'aris di

mana airan dari 5mpart'm'n atas dan a3ah 'r$aun$ dis'ut d'n$an h'li5tr'ma. Sala

@'stiuli t'runi dari t'lin$a t'n$ah 5l'h 5@al 3ind53, t'mpat stap's m'n'mp'l. S'm'ntara itu,

sala timpani diuni dari t'lin$a t'n$ah d'n$an uaan 'il 'rs'laput yan$ dis'ut r5und

17


18/46

3ind53. 'mran @'stiular tipis m'm'ntu lan$it-lan$it dutus 5l'ar dan m'misahannya

dari sala @'stiuli. 'mran asilaris m'm'ntu dasar dutus 5l'ar yan$ m'misahannya

d'n$an sala timpani. 'mran asilar ini san$at p'ntin$ ar'na di dalamnya t'rdapat 5r$an

5rti yan$ m'rupaan 5r$an p'rasa p'nd'n$aran. 1

S!$ K-+'# an S!$ Ra%'

4alam 5r$an 5rti pada satu 5l'a t'rdapat s'itar 1.000 s'l ramut yan$ m'n+adi r's'pt5r

suara. S'l-s'l t'rs'ut t'rsusun dalam aris paral'l 'mpat. Satu aris 'rupa s'l ramut dalam

dan ti$a lainnya m'rupaan s'l ramut dalam. *ada masin$-masin$ s'l ramut aan ada

p'n5n+5lan s'itar 100 ramut yan$ di'nal s'a$ai st'r'5silia (mir5@ili yan$ dip'ruat d'n$an

atin).

S'l-s'l ramut ini m'rupaan m'an5r's'pt5r yan$ m'n$hasilan sinyal n'ural 'ti$a

p'rmuaan ramutnya m'n$alami d'f5rmasi s'ara m'anis 'raitan d'n$an p'r$'raan airan

di t'lin$a dalam. St'r'5silia ini 'r5nta d'n$an m'mran t't5rial, strutur mirip t'nda yan$

m'n+alar pada s'luruh pan+an$ 5r$an 5rti.

K'r+a mirip pist5n yan$ dilauan stap's m'la3an 5@al 3ind53 m'n$hasilan $'l5man$

t'anan pada 5mpart'm'n atas. Kar'na airan tida dapat di5mpr'si, t'anan dihamuran

dalam dua arah 'tia stap's m'ny'aan 5@al 3ind53 m'n$$'mun$ ' 'laan$ yaitud'n$an p'r$'s'ran r5und 3ind53 dan d'fl'si m'mran asilar.

;'l5man$ t'anan t'rs'ut aan m'n'an p'rilimf' ' d'pan pada 5mpart'm'n atas,

'mudian ' h'li5tr'ma dan ' 5mpart'm'n a3ah. S'lan+utnya, hal t'rs'ut m'ny'aan

r5und 3ind53 m'n$$'mun$ ' arah luar (' arah t'lin$a t'n$ah) untu m'n$5mp'nsasi

p'nin$atan t'anan. K'tia stap's 'r$'ra ' arah 'laan$ dan m'nari 5@al 3ind53 ' arah

t'lin$a t'n$ah, p'rilimf' aan 'r$'s'r ' arah 'rla3anan, m'n$$antian ar'a yan$ tadinya

diisi 3ind53 r5und. &alur ini tida m'n$hasilan p'rs'psi suara, hanya m'n$uran$i t'anan sa+a.

;'l5man$ t'anan yan$ 'raitan d'n$an p'rs'psi suara aan m'n$$unaanshortcut.

;'l5man$ t'anan pada 5mpart'm'n atas ditransf'r m'lalui m'mran @'stiular yan$ tipis '

dutus 5l'ar dan m'lalui m'mran asilar ' 5mpart'm'n a3ah. Hal t'rs'ut s'lan+utnya

aan m'mfasilitasi r5und 3ind53 untu m'n$$'mun$ ' arah luar dan dalam. *'r'daan

18


19/46

utama pada +alur ini adalah transmisi $'l5man$ t'anan m'lalui m'mran asilar m'ny'aan

m'mran t'rs'ut 'r$'ra ' atas dan ' a3ah atau 'r$'tar yan$ sinr5n d'n$an $'l5man$

t'anan. Aiatnya s'l ramut pada 5r$an 5rti yan$ ada di sana +u$a iut 'r$'ra.

S'l ramut yan$ 'rfun$si untu m'nd'n$ar adalah s'l ramut dalam. S'l t'rs'ut

m'ntransf5rmasian $aya m'anis suara m'n+adi impuls 'l'tris p'nd'n$aran. St'r'5silia pada

s'l r's'pt5r t'rs'ut 'r5nta d'n$an m'mran t't5rial yan$ au s'hin$$a s'l t'rs'ut aan

m'm'l5 'mali (5la-ali), saat m'mran asilar yan$ 'r5silasi m'n$$'s'r p5sisinya.

;'raan 5la-ali t'rs'ut aan m'ny'aan p'muaan dan p'nutupan anal ati5n s'ara

m'anis pada s'l ramut m'n$hasilan d'p5larisasi atau hip'rp5larisasi s'suai d'n$an fr'u'nsi

suara p'nstimulus.

St'r'5silia pada masin$-masin$ s'l ramut t'rsusun ' dalam aris-aris yan$ 'rurutan s'suai

d'n$an tin$$i (s'p'rti tan$$a). Tip lins, yan$ m'rupaan 7As ('ll adh'si5n m5l'ul's),

m'n$huun$an u+un$ st'r'5silia dalam arisan t'rs'ut. Saat m'mran asilar 'r$'ra ' atas,

undl' st'r'5silia m'm'n$5 ' arah m'mran yan$ palin$ tin$$i, m'r'$an$an tip lins

t'rs'ut. *'r'$an$an t'rs'ut aan m'mua anal ati5n.

K


20/46

$anas ini dapat m'nimulan 5mpliasi 'dalam tulan$ t'mp5ral dan ' intraranial yan$ dapat

'raiat fatal2.

B. E#!#-$-,#

BSK adalah salah satu p'ny'a $an$$uan t'lin$a pada 'ra$ai n'$ara, t'rutama

'r'man$. %nsid'n BSK ini 'r@ariasi pada s'tiap n'$ara. S'ara umum, insid'n BSK

dip'n$aruhi 5l'h ras dan fat5r s5si5'5n5mi. isalnya, BSK l'ih s'rin$ di+umpai pada

5ran$ =sim5 dan %ndian Am'ria, ana-ana a5ri$in Australia dan 5ran$ ulit hitam di Afria

S'latan. !alaupun d'miian, l'ih dari 0C 'an dunia aiat BSK ini dipiul 5l'h n'$ara-

n'$ara di Asia T'n$$ara, da'rah *asifi arat, Afria, dan ''rapa da'rah min5ritas di *asifi.

K'hidupan s5sial '5n5mi yan$ r'ndah, lin$un$an umuh dan status 's'hatan s'rta $iEi yan$

+'l' m'rupaan fat5r yan$ m'n+adi dasar untu m'nin$atnya pr'@al'nsi BSK pada n'$ara

yan$ s'dan$ 'r'man$1,2.

Sur@'i pr'@al'nsi di s'luruh dunia, yan$ 3alaupun masih 'r@ariasi dalam hal d'finisi p'nyait,

m't5d' samplin$ s'rta mutu m't5d5l5$i, m'nun+uan 'an dunia aiat BSK m'liatan

6##0 +uta 5ran$ d'n$an t'lin$a 'rair, 60C di antaranya (#200 +uta) m'nd'rita uran$

p'nd'n$aran yan$ si$nifian. S'ara umum, pr'@al'nsi BSK di %nd5n'sia adalah #,9C atau

dip'riraan s'itar 6,6 +uta p'ndudu %nd5n'sia dan pasi'n BSK m'rupaan 2C dari pasi'n-

pasi'n yan$ 'r5at di p5lilini THT rumah sait di %nd5n'sia2.

C. E'#-$-,#

T'r+adinya BSK dis'aan 5l'h 'adaan mu5sa t'lin$a t'n$ah yan$ tida n5rmal atau

tida 'mali n5rmal s't'lah pr5s's p'radan$an aut t'lin$a t'n$ah, 'adaan tua =ustahius

yan$ t'rtutup dan adanya p'nyait t'lin$a pada 3atu ayi. T'r+adinya BSK hampir s'lalu

dimulai d'n$an 5titis m'dia 'rulan$ pada ana, +aran$ dimulai s't'lah d'3asa. Fat5r inf'si

iasanya 'rasal dari nas5farin$ (ad'n5iditis, t5nsilitis, rinitis, sinusitis), m'napai t'lin$a t'n$ah

m'lalui tua =ustahius. *r5s's inf'si ini s'rin$ dis'aan 5l'h ampuran mir55r$anism'

a'r5i dan ana'r5i yan$ multir'sist'n t'rhadap standar yan$ ada saat ini. Kuman p'ny'a

yan$ s'rin$ di+umpai pada BSK ialahPseudomonas aeruginosas'itar 0C,Proteus sp.20C

20


21/46

dan Staphylococcus aureus 2C. Fun$si tua =ustahius yan$ an5rmal m'rupaan fat5r

pr'disp5sisi yan$ di+umpai pada ana2,6,J.

''rapa p'ny'a BSK antara lain6,J

1. Lin$un$an2. ;'n'ti

#. Btitis m'dia s''lumnya.

. %nf'si

. %nf'si saluran nafas atas

6. Aut5imun

J. Al'r$i

9. ;an$$uan fun$si tua 'ustahius.

''rapa fat5r-fat5r yan$ m'ny'aan p'rf5rasi m'mran timpani m'n'tap pada BSK6,J

1. %nf'si yan$ m'n'tap pada t'lin$a t'n$ah mast5id yan$ m'n$aiatan pr5dusi s'r't

t'lin$a purul'n 'rlan+ut.

2. 'rlan+utnya 5strusi tua 'ustahius yan$ m'n$uran$i p'nutupan sp5ntan pada p'rf5rasi.

#. ''rapa p'rf5rasi yan$ 'sar m'n$alami p'nutupan sp5ntan m'lalui m'anism' mi$rasi

'pit'l.

. *ada pin$$ir p'rf5rasi dari 'pit'l suam5us dapat m'n$alami p'rtumuhan yan$ 'pat diatas

sisi m'dial dari m'mran timpani. *r5s's ini +u$a m'n'$ah p'nutupan sp5ntan dari p'rf5rasi.

Fat5r-fat5r yan$ m'ny'aan p'nyait inf'si t'lin$a t'n$ah supuratif m'n+adi r5nis

ma+'mu, antara lain

1. ;an$$uan fun$si tua 'ustahius yan$ r5nis atau 'rulan$.

2. %nf'si hidun$ dan t'n$$5r5 yan$ r5nis atau 'rulan$.

#. Bstrusi anat5mi tua =ustahius parsial atau t5tal

. *'rf5rasi m'mran timpani yan$ m'n'tap.

. T'r+adinya m'taplasia sum5sa atau p'ruahan pat5l5$i m'n'tap lainya pada t'lin$a t'n$ah.

6. Bstrusi m'n'tap t'rhadap a'rasi t'lin$a atau r5n$$a mast5id.

J. T'rdapat da'rah-da'rah d'n$an s'u'st'r atau 5st'5mi'litis p'rsist'n di mast5id.

9. Fat5r-fat5r 5nstitusi dasar s'p'rti al'r$i, 'l'mahan umum atau p'ruahan m'anism'

p'rtahanan tuuh.

21


22/46

D. Pa'-,!n!"#"

*at5$'nsis BSK 'lum di'tahui s'ara l'n$ap, t'tapi dalam hal ini m'rupaan stadium

r5nis dari 5titis m'dia aut (BA) d'n$an p'rf5rasi yan$ sudah t'r'ntu diiuti d'n$an

'luarnya s'r't yan$ t'rus m'n'rus. *'rf5rasi s'und'r pada BA dapat t'r+adi r5nis tanpa'+adian inf'si pada t'lin$a t'n$ah misal p'rf5rasi 'rin$. ''rapa p'nulis m'nyataan

'adaan ini s'a$ai 'adaan inatif dari 5titis m'dia r5nis. BA d'n$an p'rf5rasi m'mran

timpani m'n+adi BSK apaila pr5s'snya sudah l'ih dari 2 ulan. Sumatan Tua =ustahius

m'rupaan fat5r p'ny'a utama t'r+adinya BA#,6.

*ada 'adaan n5rmal, muara tua =ustahius 'rada dalam 'adaan t'rtutup dan aan

m'mua ila ita m'n'lan. Tua =ustahius ini 'rfun$si untu m'ny'iman$an t'anan

udara t'lin$a t'n$ah d'n$an t'anan udara luar (t'anan udara atm5sf'r). Fun$si tua yan$

'lum s'mpurna, tua yan$ p'nd', p'nampan$ r'latif 'sar pada ana dan p5sisi tua yan$

datar m'n+'lasan m'n$apa suatu inf'si saluran nafas atas pada ana aan l'ih mudah

m'n+alar ' t'lin$a t'n$ah s'hin$$a l'ih s'rin$ m'nimulan BA daripada d'3asa.

*ada ana d'n$an inf'si saluran nafas atas, at'ri m'ny'ar dari nas5farin$ m'lalui tua

=ustahius ' t'lin$a t'n$ah yan$ m'ny'aan t'r+adinya inf'si dari t'lin$a t'n$ah.

*ada saat ini t'r+adi r'sp5ns imun di t'lin$a t'n$ah. 'diat5r p'radan$an pada t'lin$a t'n$ah

yan$ dihasilan 5l'h s'l-s'l imun infiltrat, s'p'rti n'tr5fil, m5n5sit, dan l'u5sit s'rta s'l l5als'p'rti 'ratin5sit dan s'l mast5sit aiat pr5s's inf'si t'rs'ut aan m'namah p'rmiailitas

p'muluh darah dan m'namah p'n$'luaran s'r't di t'lin$a t'n$ah.

S'lain itu, adanya p'nin$atan ''rapa adar sit5in 'm5tati yan$ dihasilan mu5sa

t'lin$a t'n$ah ar'na stimulasi at'ri m'ny'aan t'r+adinya aumulasi s'l-s'l p'radan$an

pada t'lin$a t'n$ah. u5sa t'lin$a t'n$ah m'n$alami hip'rplasia, mu5sa 'ruah 'ntu dari

satu lapisan, 'pit'l suam5sa s'd'rhana, m'n+adipseudostratifiedrespiratory epithelium d'n$an

anya lapisan s'l di antara s'l tamahan t'rs'ut. =pit'l r'spirasi ini m'mpunyai s'l $5l't dans'l yan$ 'rsilia, m'mpunyai str5ma yan$ anya s'rta p'muluh darah. K5ndisi ini

m'ny'aan p'nin$atan p'n$'luaran s'r't. *'rf5rasi m'mran timpani t'r+adinya n'r5sis

+arin$an aiat t5:in n'r5ti yan$ di'luaran 5l'h at'ri. *'ny'muhan BA ditandai

d'n$an hilan$nya s'l-s'l tamahan dan 'mali ' 'ntu lapisan 'pit'l s'd'rhana, m'mran

timpani yan$ 'ran$sur n5rmal dan 'mudian m'nutup s'rta s'r't yan$ tida ada la$i. ila

22


23/46

p'rf5rasi m'n'tap dan s'r't t'tap 'luar l'ih dari 2 ulan maa 'adaan ini dis'ut Btitis

'dia Supuratif Kr5nis (BSK)2,#.

E. K$a"#3#*a"# OMSK

BSK dapat dia$i m'n+adi 2 tip', yaitu2

1. Tip' 'ni$na (tanpa 5l'st'at5ma)

Tip' +ina ('ni$na) dis'ut +u$a s'a$ai tip' tu5timpanal d'n$an p'rf5rasi yan$ l'tanya

s'ntral. iasanya tip' ini didahului d'n$an $an$$uan fun$si tua yan$ m'ny'aan 'lainan di

a@um timpani. Tip' ini dis'ut +u$a d'n$an tip' mu5sa ar'na pr5s's p'radan$annya iasanya

hanya pada mu5sa t'lin$a t'n$ah, tida m'n$'nai tulan$, dan dis'ut +u$a tip' aman ar'na

tida m'nimulan 5mpliasi yan$ 'rahaya.

S'ara linis p'nyait tu5timpani t'ra$i atas

1.1. *'nyait atif

*ada +'nis ini t'rdapat s'r't pada t'lin$a dan tuli. iasanya didahului 5l'h p'rluasan

inf'si saluran nafas atas m'lalui tua 'utahius, atau s't'lah 'r'nan$ dimana uman masu

m'lalui lian$ t'lin$a luar. S'r't 'r@ariasi dari mu5id sampai mu5purul'n1,2.

1.2. *'nyait tida atif

*ada p'm'risaan t'lin$a di+umpai p'rf5rasi t5tal yan$ 'rin$ d'n$an mu5sa t'lin$a

t'n$ah yan$ puat. ;'+ala yan$ di+umpai 'rupa tuli 5ndutif rin$an. ;'+ala lain yan$ di+umpai

s'p'rti @'rti$5, tinitus,atau suatu rasa p'nuh dalam t'lin$a1,.

2. Tip' ali$na (d'n$an 5l'st'at5ma)

''rapa nama lain di$unaan untu tip' ini BSK tip' mali$na ar'na m'ny'aan 'r5si

tulan$, tip' ahaya ataupun s'rin$ dis'ut s'a$ai chronic supurative otitis media with

cholesteatoma.*'rf5rasi m'mran timpani yan$ t'r+adi pada tip' ini iasanya p'rf5rasi yan$

mar$inal yan$ dihasilan dari suatu ant5n$ r'trasi dan munul di pars plasida, m'rupaan

p'rf5rasi yan$ m'ny'aan tida ada sisa pin$$ir m'mran timpani (annulus timpanius).

Bl'h

s'a itu dindin$ a$ian tulan$ dari lian$ t'lin$a luar, ati, antrum, dan s'l-s'l mast5id dapat

t'rliat dalam pr5s's inflamasi s'hin$$a tip' ini dis'ut p'nyait ati5antral?.

23


24/46

K5l'st'at5ma pada BSK tip' ati5antral adalah suatu ant5n$ r'trasi yan$ diatasi 5l'h

'pit'l s'l suam5sa yan$ diisi d'n$an d'ris 'ratin yan$ munul dalam ruan$ yan$

'rpn'umatisasi dari tulan$ t'mp5ral. K5l'st'at5ma m'mpunyai 'mampuan untu tumuh,

m'nd'strusi tulan$, dan m'ny'aan inf'si r5ni s'hin$$a suatu 5titis m'dia r5ni d'n$an

5l'st'at5ma s'rin$ diataan s'a$ai p'nyait yan$ tida aman? dan s'ara umum m'm'rluan

p'natalasanaan 'dah.

F. G!7a$a K$#n#* OMSK

;'+ala Klinis yan$ s'rin$ dit'muan pada pasi'n d'n$an BSK adalah s'a$ai 'riut

1. T'lin$a 'rair (Bt5rrh5')

S'r't 'rsifat purul'n atau mu5id t'r$antun$ stadium p'radan$an. *ada BSK tip' +ina,

airan yan$ 'luar mu5pus yan$ tida 'rau usu yan$ s'rin$ ali s'a$ai r'asi iritasi

mu5sa t'lin$a t'n$ah 5l'h p'rf5rasi m'mran timpani dan inf'si. K'luarnya s'r't iasanya

hilan$ timul. *ada BSK stadium inatif tida di+umpai adannya s'r't t'lin$a. *ada BSK

tip' $anas unsur mu5id dan s'r't t'lin$a t'n$ah 'ruran$ atau hilan$ ar'na rusanya lapisan

mu5sa s'ara luas. S'r't yan$ 'rampur darah 'rhuun$an d'n$an adanya +arin$an

$ranulasi dan p5lip t'lin$a dan m'rupaan tanda adanya 5l'st'at5m yan$ m'ndasarinya. Suatu

s'r't yan$ 'n'r 'rair tanpa ny'ri m'n$arah 'mun$inan tu'rul5sis.

2. ;an$$uan *'nd'n$aran

iasanya di+umpai tuli 5ndutif namun dapat pula 'rsifat ampuran. 'ratnya 'tulian

t'r$antun$ dari 'sar dan l'ta p'rf5rasi m'mran timpani s'rta 'utuhan dan m5ilitas sist'm

p'n$antaran suara ' t'lin$a t'n$ah. *ada BSK tip' mali$na iasanya didapat tuli 5ndutif

'rat.

#. Btal$ia (Ny'ri T'lin$a)

*ada BSK 'luhan ny'ri dapat ar'na t'r+adinya 'sas'rasi aut, atau t'r'ndun$nya

drainas' pus. Ny'ri dapat 'rarti adanya anaman 5mpliasi aiat hamatan p'n$aliran s'r't,

t'rpaparnya duram't'r atau dindin$ sinus lat'ralis, atau anaman p'm'ntuan as's 5ta. Ny'ri

m'rupaan tanda 'r'man$ 5mpliasi BSK s'p'rti *'tr5sitis, sup'ri5st'al as's atau

tr5m5sis sinus lat'ralis.

. 8'rti$5

24


25/46

K'luhan @'rti$5 s'rin$ali m'rupaan tanda t'lah t'r+adinya lairinitis atu fist'l lairin aiat

'r5si dindin$ lairin 5l'h 5l'st'at5m. 8'rti$5 yan$ timul iasanya aiat p'ruahan t'anan

udara yan$ m'ndada atau pada pand'rita yan$ s'nsitif 'luhan @'rti$5 dapat t'r+adi hanya

ar'na p'rf5rasi 'sar m'mran timpani yan$ aan m'ny'aan lairin l'ih mudah t'ran$san$

5l'h p'r'daan suhu. *'ny'aran inf'si ' dalam lairin +u$a aan m'y'aan 'luhan

@'rti$5. 8'rti$5 +u$a isa t'r+adi aiat 5mpliasi s'r''lum.

. Nista$mus Sp5ntan

Tanda-tanda linis BSK tip' mali$na#

1. Adanya As's atau fist'l r'tr5auriular

2. &arin$an $ranulasi atau p5lip dilian$ t'lin$a yan$ 'rasal dari a@um timpani.

#. *us yan$ s'lalu atif atau 'rau usu (ar5ma 5l'st'at5m)

. F5t5 r5nt$'n mast5id adanya $amaran 5l'st'at5m.

G. D#a,n-"#" OMSK

4ia$n5sis BSK dit'$aan d'n$an ara2

1. Anamn'sis

*'nyait t'lin$a r5nis ini iasanya t'r+adi p'rlahan-lahan dan p'nd'rita s'rin$ali datan$d'n$an $'+ala-$'+ala p'nyait yan$ sudah l'n$ap. ;'+ala yan$ palin$ s'rin$ di+umpai adalah

t'lin$a 'rair, adanya s'r't di lian$ t'lin$a yan$ pada tip' tu5timpanal s'r'tnya l'ih anya

dan s'p'rti 'r'nan$ (mu5us), tida 'rau usu dan int'rmit'n, s'dan$an pada tip'

ati5antral, s'r'tnya l'ih s'diit, 'rau usu, adan$ala dis'rtai p'm'ntuan +arin$an

$ranulasi atau p5lip, maa s'r't yan$ 'luar dapat 'rampur darah. Ada alanya p'nd'rita

datan$ d'n$an 'luhan uran$ p'nd'n$aran atau t'lin$a 'luar darah.

2. *'m'risaan FisiKanalis austius 'st'rnus p'radan$an / rusta

Bt5s5pi 5t5rrh'a yan$ 'rau, m'mran timpani p'rf5rasi, +arin$an $ranulasi, p5lip

ataupun 5l'st'at5m

Karat'r 5t5rrh'a

u5id, tida 'rau p'nyait mu5sa t'lin$a t'n$ah / $an$$uan fun$si tua 'ustahius

25


26/46

purul'n inf'si

purul'n 'rau n'r5sis +arin$an (5l'st'at5m / '$anasan)

*'m'risaan 5t5s5pi aan m'nun+uan adanya dan l'ta p'rf5rasi. 4ari p'rf5rasi dapat dinilai

5ndisi mu5sa t'lin$a t'n$ah.

&'nis-&'nis *'rf5rasi pada BSK

1.) *'rf5rasi s'ntral

L5asi pada pars t'nsa, isa ant'r5-inf'ri5r, p5st'r5-inf'ri5r dan p5st'r5-sup'ri5r, adan$-

adan$ su t5tal1,2,.

2.) *'rf5rasi mar$inal

T'rdapat pada pin$$ir m'mran timpani d'n$an adanya 'r5si dari anulus fir5sus. *'rf5rasi

mar$inal yan$ san$at 'sar di$amaran s'a$ai p'rf5rasi t5tal. *'rf5rasi pada pin$$ir p5st'r5-

sup'ri5r 'rhuun$an d'n$an 5l'st'at5m1,2,

#.) *'rf5rasi ati

T'r+adi pada pars flasida, 'rhuun$an d'n$an primary aGuir'd h5l'st'at5ma1,2,.

#. *'m'risaan audi5l5$i

26


27/46

=@aluasi audi5m'tri, p'muatan audi5$ram nada murni untu m'nilai hantaran tulan$ dan

udara, p'ntin$ untu m'n$'@aluasi tin$at p'nurunan p'nd'n$aran dan untu m'n'ntuan $ap

udara dan tulan$. Audi5m'tri tutur 'r$una untu m'nilai speech reception threshold? pada

asus d'n$an tu+uan untu m'mp'raii p'nd'n$aran.

*ada p'm'risaan audi5m'tri p'nd'rita BSK iasanya didapati tuli 5ndutif. Tapi dapat

pula di+umpai adanya tuli s'ns5tin'ural, 'ratnya 'tulian t'r$antun$ 'sar dan l'ta p'rf5rasi

m'mran timpani s'rta 'utuhan dan m5ilitas#

4'ra+at 'tulian nilai aman$ p'nd'n$aran

N5rmal -10 d sampai 26 d

Tuli rin$an 2J d sampai 0 d

Tuli s'dan$ 1 d sampai d

Tuli s'dan$ 'rat 6 d sampai J0 d

Tuli 'rat J1 d sampai 0 d

Tuli t5tal l'ih dari 0 d.

"ntu m'lauan '@aluasi ini, 5s'r@asi 'riut isa m'mantu

1. *'rf5rasi iasa umumnya m'ny'aan tuli 5ndutif tida l'ih dari 1-20 d

2. K'rusaan ran$aian tulan$-tulan$ p'nd'n$aran m'ny'aan tuli 5ndutif #0-0 d

apaila dis'rtai p'rf5rasi.

#. 4is5ntinuitas ran$aian tulan$ p'nd'n$aran di'laan$ m'mran yan$ masih utuh

m'ny'aan tuli 5ndutif -6 d.

. K'l'mahan disriminasi tutur yan$ r'ndah, tida p'duli a$aimanapun 'adaan hantaran

tulan$, m'nun+uan 'rusaan 5hl'a parah.

. at'ri5l5$i dan ir5i5l5$i S'r't T'lin$a

at'ri yan$ s'rin$ di+umpai pada BSK adalah *s'ud5m5nas a'ru$in5sa, Stafil55us

aur'us dan *r5t'us. S'dan$an at'ri pada BSA Str'pt55us pn'um5ni', H. influ'nsa, dan

5r':'lla ataralis. at'ri lain yan$ di+umpai pada BSK =. 75li, 4ift'r5id, Kl'si'lla, dan

at'ri ana'r5 adalah at'ri5d's sp1,2.

1.) at'ri sp'sifi

27


28/46

isalnya Tu'rul5sis. 4imana Btitis tu'rul5sa san$at +aran$ (uran$ dari 1C

m'nurut Shamau$h). *ada 5ran$ d'3asa iasanya dis'aan 5l'h inf'si paru yan$ lan+ut.

%nf'si ini masu ' t'lin$a t'n$ah m'lalui tua. Btitis m'dia tu'rul5sa dapat t'r+adi pada

ana yan$ r'latif s'hat s'a$ai aiat minum susu yan$ tida dipat'urisasi #.

2.) at'ri n5n sp'sifi ai a'r5 dan ana'r5.

at'ri a'r5 yan$ s'rin$ di+umpai adalah *s'ud5m5nas a'ru$in5sa, stafil55us aur'us

dan *r5t'us sp. Antii5ti yan$ s'nsitif untu *s'ud5m5nas a'ru$in5sa adalah 'ftaEidim' dan

ipr5fl5sasin, dan r'sist'n pada p'nisilin, s'fal5sp5rin dan mar5lid. S'dan$an *r5t'us

mirailis s'nsitif untu antii5ti 'uali mar5lid. Stafil55us aur'us r'sist'n t'rhadap

sulf5namid dan trim'th5prim dan s'nsitif untu s'fal5sf5rin $'n'rasi % dan $'ntamisin2

. *'m'risaan radi5l5$i

adi5l5$i 5n@'nsi5nal, f5t5 p5l5s radi5l5$i, p5sisi Shll'r 'r$una untu m'nilai asus

5l'st'at5ma, s'dan$an p'm'risaan 7T san dapat l'ih 'f'tif m'nun+uan anat5mi tulan$

t'mp5ral dan 5l'st'at5ma.

1. *r5y'si Shull'r

'mp'rlihatan luasnya pn'umatisasi mast5id dari arah lat'ral dan atas. F5t5 ini 'r$una

untu p'm'dahan ar'na m'mp'rlihatan p5sisi sinus lat'ral dan t'$m'n#.

28


29/46

2. *r5y'si ay'r atau B3'n,

4iamil dari arah dan ant'ri5r t'lin$a t'n$ah. Aan tampa $amaran tulan$-tulan$

p'nd'n$aran dan ati s'hin$$a dapat di'tahui apaah 'rusaan tulan$ t'lah m'n$'nai strutur-

strutur#.

#. *r5y'si St'n@'r

'mp'rlihatan $amaran s'pan+an$ piramid p'tr5sus dan yan$ l'ih +'las

m'mp'rlihatan analis audit5rius int'rna, @'stiulum dan analis s'misirularis. *r5y'si ini

m'n'mpatan antrum dalam p5t5n$an m'lintan$ s'hin$$a dapat m'nun+uan adanya

p'm'saran aiat2,#

. *r5y'si 7haus' %%%

'm'ri $amaran ati s'ara l5n$itudinal s'hin$$a dapat m'mp'rlihatan 'rusaan

dini dindin$ lat'ral ati. *5lit5m5$rafi dan atau 7T san dapat m'n$$amaran 'rusaan tulan$

5l'h ar'na 5l'st'at5m#.

29


30/46

H. P!na'a$a*"anaan

T'rapi BSK tida +aran$ m'm'rluan 3atu lama, s'rta harus 'rulan$-ulan$. S'r't yan$

'luar tida 'pat 'rin$ atau s'lalu amuh la$i. K'adaan ini antara lain dis'aan 5l'h satu

atau ''rapa 'adaan, yaitu (1) Adanya p'rf5rasi m'mran timpani yan$ p'rman'n, s'hin$$a

t'lin$a t'n$ah 'rhuun$an d'n$an dunia luar, (2) inf'si di farin$, nas5farin$, hidun$ dan sinus

paranasal (#) sudah t'r'ntu +arin$an pat5l5$i yan$ ir'@'rsi'l dalam r5n$$a mat5id, dan ()

$iEi dan hi$i'na yan$ uran$#.

A. T'rapi BSK tip' aman

*rinsip t'rapi BSK tip' aman ialah d'n$an 5ns'r@atif atau d'n$an m'diam'nt5sa. ila

s'r't yan$ 'luar t'rus m'n'rus, maa di'rian 5at p'nui t'lin$a, 'rupa larutan H 2B2#C

s'lama #- hari. S't'lah s'r't 'ruran$, maa t'rapi dilan+utan d'n$an m'm'rian 5at t't's

t'lin$a yan$ m'n$andun$ antii5tia dan 5rti5st'r5id. Antii5tia t5pial yan$ dapat dipaai

pada BSK adalah *5limisin atau *5limisin =, N'5misin, dan Kl5ramf'ni5l. S'ara 5ral

di'rian antii5tia $5l5n$an ampisilin atau 'ritr5misin (ila pasi'n al'r$i t'rhadap p'nisilin),

s''lum hasil t's r'sist'nsi dit'rima. *ada inf'si yan$ diuri$ai ar'na p'ny'anya t'lah

r'sist'n t'rhadap ampisilin dapat di'rian ampisilin asam la@ulanat.

ila s'r't t'lah 'rin$, t'tapi p'rf5rasi masih ada s't'lah di5s'r@asi s'lam 2 ulan, maa

id'alnya dilauan mirin$5plasti atau timpan5plasti. Bp'rasi ini 'rtu+uan untu m'n$h'ntian

inf'si s'ara p'rman'n, m'mp'raii m'mran timpani yan$ p'rf5rasi, m'n'$ah t'r+adinya

5mpliasi atau 'rusaan p'nd'n$aran yan$ l'ih 'rat, s'rta m'mp'raii p'nd'n$aran.

ila t'rdapat sum'r inf'si yan$ m'ny'aan s'r't t'tap ada, atau t'r+adinya inf'si

'rulan$, maa sum'r inf'si itu harus di5ati t'rl'ih dahulu, mun$in +u$a p'rlu m'lauan

p'm'dahan, misalnya ad'n5id't5mi dan t5nsil't5mi.

. T'rapi BSK tip' ahaya

*rinsip t'rapi BSK tip' ahaya adalah p'm'dahan, yaitu mast5id't5mi. &adi, ila t'rdapat

BSK tip' ahaya, maa t'rapi yan$ t'pat ialah d'n$an m'lauan mast5id't5mi d'n$an atau

tanpa timpan5plasti. T'rapi 5ns'r@atif d'n$an m'diam'nt5sa hanyalah m'rupaan t'rapi

s'm'ntara s''l'ul dilauan p'm'dahan. ila t'rdapat as's sup'ri5st'al r'tr5auriul'r,

maa insisi as's s'ainya dilauan t'rs'ndiri s''lum mast5id't5mi. T'rdapat ''rapa

30


31/46

+'nis p'm'dahan atau t'ni 5p'rasi pada BSK d'n$an 5mpliasi mast5iditis yaitu (1)

mast5id't5mi s'd'rhana, (2) mast5id't5mi radial, (#) mast5id't5mi radial d'n$an

m5difiasi, () mirin$5plasti, () timpan5plasti, dan (6) p'nd'atan $anda timpan5plasti.

I. K-$#*a"#

Btitis m'dia supuratif, ai yan$ aut atau r5nis m'mpunyai p5t'nsi untu m'n+adi s'rius

dan m'ny'aan 'matian. T'nd'nsi 5titis m'dia m'ndapat 5mpliasi t'r$antun$ pada

'lainan pat5l5$i yan$ m'ny'aan 5t5r'. !alaupun d'miian 5r$anism' yan$ r'sist'n dan

uran$ 'f'tifnya p'n$5atan, aan m'nimulan 5mpliasi. iasanya 5mpliasi didapatan

pada pasi'n BSK tip' mali$na, t'tapi suatu 5titis m'dia aut atau suatu 'sas'rasi aut 5l'h

uman yan$ @irul'n pada BSK tip' 'ni$na pun dapat m'ny'aan 5mpliasi1,2.

K5mpliasi 5titis m'dia t'r+adi apaila sa3ar p'rtahanan t'lin$a t'n$ah yan$ n5rmal dil'3ati,

s'hin$$a inf'si dapat m'n+alar ' strutur di s'itarnya. *'rtahanan p'rtama adalah mu5sa

a@um timpani, yan$ mampu m'l5alisasi inf'si. Sa3ar 'dua adalah dindin$ tulan$ a@um

timpani dan s'l mast5id. 4indin$ p'rtahanan 'ti$a adalah +arin$an $ranulasi.

*'ny'aran s'ara h'mat5$'n dapat di'tahui d'n$an adanya

1. K5mpliasi t'r+adi pada a3al inf'si atau 'sas'rasi aut

2. ;'+ala pr5dr5mal tida +'las

#. *ada 5p'rasi, didapatan dindin$ tulan$ t'lin$ t'n$ah utuh, dan tulan$ s'rta

lapisan mu5 p'ri5st'al m'radan$ dan mudah 'rdarah

*'ny'aran m'lalui 'r5si tulan$ dapat di'tahui ila

1. K5mpliasi t'r+adi ''rapa min$$u atau l'ih s't'lah a3al p'nyait

2. ;'+ala pr5dr5mal m'ndahului $'+ala inf'si

#. *ada 5p'rasi dit'muan lapisan tulan$ yan$ rusa di antara f5us supurasi

d'n$an strutur s'itarnya

*'ny'aran m'lalui +alan yan$ sudah ada dapat di'tahui ila

1. K5mpliasi t'r+adi pada a3al p'nyait

2. S'ran$an lairinitis atau m'nin$itis 'rulan$, mun$in +u$a dapat dit'muan

fratur t'n$5ra, ri3ayat 5p'rasi tulan$, atau ri3ayat 5titis m'dia yan$ sudah s'muh

31


32/46

#. *ada 5p'rasi dit'muan +alan p'n+alaran sa3ar tulan$ yan$ uan ar'na 'r5si

ila d'n$an p'n$5atan m'diam'nt5sa tida 'rhasil m'n$uran$i $'+ala, s'p'rti 5t5r'a

t'rus t'r+adi, dan pada p'm'risaan 5t5s5pi tida m'nun+uan 'ruran$nya r'asi inflamasi

dan p'n$umpulan airan, maa harus di3aspadai 'mun$inan t'r+adinya 5mpliasi. *ada

stadium aut, yan$ dapat m'rupaan tanda ahaya antara lain nainya suhu tuuh, ny'ri 'pala,

atau adanya malais', drowsiness, s5mn5l'n, atau $'lisah. 4apat +u$a timulnya ny'ri 'pala di

a$ian pari'tal atau 5sipital, dan adanya mual, muntah pr5y'til, s'rita 'naian suhu adan

yan$ m'n'tap s'lama t'rapi, m'rupaan tanda 5mpliasi intraranial. *ada BSK, tanda

p'ny'aran p'nyait dapat t'r+adi s't'lah s'r't 'rh'nti, ar'na m'nandaan adanya s'r't

purul'n yan$ t'r'ndun$.

*'nitraan yan$ l'ih aurat adalah p'm'risaan 7T San, dimana dapat t'rlihat 'r5si

tulan$ yan$ m'rupaan tanda nyata 5mpliasi dan m'm'rluan tindaan 5p'rasi s'$'ra. 7T

San +u$a 'r$una untu m'n'ntuan l'ta anat5mi l'si.

K5mpliasi intra ranial yan$ s'rius l'ih s'rin$ t'rlihat pada 'sas'rasi aut dari

BSK 'rhuun$an d'n$an 5l'st'at5m1,2.

*'r+alanan 5mpliasi inf'si t'lin$a t'n$ah ' intra ranial harus m'l'3ati # maam

lintasan1,2

1. 4ari r5n$$a t'lin$a t'n$ah ' s'laput 5ta

2. 'n'mus s'laput 5ta.

#. asu ' +arin$an 5ta.

%nsid'nsi t'r+adinya 5mpliasi dari 5titis m'dia r5ni dan 5l'st'at5ma sudah m'nurun

s'+a s'main anyanya antii5ti pada a3al aad ' 20. a$aimanapun, 5mpliasi ini dapat

t'rus t'r+adi, dan isa 'raiat fatal apaila tida diid'ntifiasi dan dit'rapi s'ara t'pat. T'rapi

dari 5mpliasi 5titis m'dia r5ni tida sama d'n$an p'nan$anan t'rhadap 5titis m'dia aut,

ar'na iasanya m'm'rluan tindaan int'r@'nsi 'dah.

Btitis m'dia r5ni (BK) di'nal s'a$ai inf'si atau inflamasi p'rsist'n dari t'lin$a

t'n$ah dan mast5id. K5ndisi ini m'liatan p'rf5rasi dari m'mran timpani, d'n$an adanya

airan yan$ 'luar dari t'lin$a (5t5rrh'a) s'ara int'rmit'n atau t'rus-m'n'rus. 4'n$an

t'r+adinya 5t5mast5iditis r5nis dan disfun$si dari tua 'ustahius yan$ p'rsist'n, m'mran

32


33/46

timpani m'l'mah, yan$ m'nin$atan 'mun$inan at'l'tasis t'lin$a atau p'm'ntuan

5l'st'at5ma.

K'd'atan dari t'lin$a t'n$ah dan mast5id ' intrat'mp5ral dan intraranial

m'nin$atan risi5 inf'si t'r+adinya 5mpliasi dari strutur 5mpart'm'n yan$ 'rl5asi di

s'itar da'rah itu. Btitis m'dia aut (BA) dan 5mpliasinya l'5h s'rin$ t'r+adi pada ana

'il, s'dan$an 5mpliasi s'und'r untu 5titis m'dia r5nis d'n$an atau tanpa l'st'at5ma

l'ih s'rin$ t'r+adi pada ana yan$ l'ih tua dan d'3asa.

K5mpliasi dari BA dan BK di'nal d'n$an m'n$$unaan sist'm lasifiasi yan$

dia$i m'n+adi 5mpliasi intraranial dan ':traranial. K5mpliasi ':traranial dia$i la$i

m'n+adi 5mpliasi ':trat'mp5ral dan intrat'mp5ral. *'n$'man$an dan p'n$$unaan antii5ti

yan$ t'pat dapat m'nurunan 5mpliasi yan$ m'ru$ian. Namun, 5mpliasi dapat t'rus

t'r+adi, dan '3aspadaan linis dip'rluan untu d't'si dini dan p'n$5atan. S'lan+utnya,

d'n$an t'rus 'r'man$nya pat5$'n yan$ multi dru$ r'sistant, 5mpliasi ini mun$in m'n+adi

l'ih s'rin$ t'r+adi ar'na antii5ti yan$ ada saat ini m'n+adi uran$ 'f'tif.

I. K-$#*a"# E/'+a+an#a$

A"!" S%!+#-"'!a$

As's sup'ri5st'al adalah 5mpliasi ':traranial dari BK yan$ palin$ s'rin$ t'r+adi. As's

ini t'r+adi di 5rt's mast5id 'tia pr5s's inf'si dalam s'l-s'l udara mast5id m'luas ' ruan$sup'ri5st'al. *'rluasan ini palin$ s'rin$ t'r+adi s'a$ai aiat dari 'r5si 5rt's s'und'r

m'n+adi mast5iditis aut atau 5al's'nt, t'tapi +u$a dapat t'r+adi s'a$ai aiat dari p'rluasan

@asular s'und'r m'n+adi phl'itis dari @'na mast5id. As's sup'ri5st'al t'rlihat l'ih s'rin$

pada ana-ana muda d'n$an BA, t'tapi +u$a dit'muan pada 5titis r5nis d'n$an dan tanpa

h5l'st'at5ma. 7h5l'st'at5ma dapat m'n$halan$i aditus ad antrum, m'n'$ah t'rhuun$nya

dari isi dari mast5id yan$ t'rinf'si d'n$an ruan$ t'lin$a t'n$ah dan tua 'ustahius. Bstrusi

ini m'nin$atan 'mun$inan d'5mpr'si yan$ inf'sius sampai 5rt's mast5id, m'nya+ian

linis s'a$ai as's sup'ri5st'al atau as's 'E5ld.

4ia$n5sis

S'rin$ali, dia$n5sis as's sup'ri5st'al diuat atas dasar linis. "mumnya, pasi'n aan datan$

d'n$an $'+ala sist'mi, t'rmasu d'mam dan malais', 'rsama d'n$an tanda-tanda l5al,

33


34/46

t'rmasu daun t'lin$a yan$ m'n5n+5l ' arah lat'ral dan inf'ri5r, dan +u$a t'rdapat da'rah yan$

flutuatif, 'rit'mat5sa, dan ny'ri di 'laan$ t'lin$a. ila dia$n5sis tida pasti pada '@aluasi

linis, 7T san 5ntras dapat m'nun+uan as's dan mun$in d'f' 5rtial pada mast5id.

S'uah asus dapat diuat untu 7T san 5ntras dari tulan$ t'mp5ral pada s'mua pasi'n

d'n$an $'+ala-$'+ala ini, untu m'mantu dalam p'r'nanaan t'rapi dan untu m'nyin$iran

'mun$inan 5mpliasi lainnya. ast5iditis tanpa as's, limfad'n5pati, as's sup'rfisial, dan

ista s'as'a t'rinf'si adalah 'mun$inan lain yan$ harus disin$iran.

A"!" B!8-$

As's 'E5ld adalah as's 'r@ial yan$ 'r'man$ mirip d'n$an as's sup'ri5st'al s'ara

pat5l5$i. 4'n$an adanya mast5iditis 5al's'nt, +ia 5rt's mast5id t'r'na pada u+un$nya,

s'a$ai la3an dari 5rt's lat'ral, as's aan 'r'man$ di l'h'r, dalam sampai

st'rn5l'id5mast5id. As's ini did'sripsian s'a$ai massa yan$ dalam dan l'mut pada l'h'r.

Kar'na as's 'r'man$ dari s'l-s'l udara di u+un$ mast5id, ini dit'muan pada ana-ana

yan$ l'ih tua dan 5ran$ d'3asa, di mana pn'umatisasi dari mast5id t'lah dip'rpan+an$ sampai

' u+un$. S'a$ian 'sar dari as's ini adalah hasil dari 'st'nsi lan$sun$ m'lalui 5rt's, s'lain

itu adalah dari transmisi m'lalui 5rt's utuh d'n$an ara phl'itis @'na mast5id. 'sipun

as's 'E5ld adalah 5mpliasi dari BA d'n$an mast5iditis yan$ l'ih s'rin$ t'r+adi pada

ana-ana, as's ini +u$a di'nal s'a$ai 5mpliasi dari BK d'n$an h5l'st'at5ma.

4ia$n5sis

7T san 5ntras dari l'h'r dan mast5id dian+uran untu m'muat dia$n5sis dari as's 'E5ld.

*r's'ntasi dari p'm'saran massa yan$ dalam dan l'mut di l'h'r harus di'daan dari

inflamasi limfad'n5pati l'h'r, yan$ sulit atas dasar linis sa+a. 7T san as's 'E5ld yan$

m'nun+uan as's m'lin$ar yan$ m'nin$at d'n$an p'radan$an di s'itarnya, dapat

m'nun+uan d'his'n' tulan$ di u+un$ mast5id, dan dapat m'mantu dalam p'r'nanaan

5p'rasi.

II. K-$#*a"# In'+a'!-+a$La#+#n#'#"

34


35/46

Lairinitis yan$ m'n$'nai s'luruh a$ian lairin, dis'ut lairinitis umum ($'n'ral),

d'n$an $'+ala @'rti$5 'rat dan tuli saraf 'rat, s'dan$an lairinitis yan$ t'ratas (lairinitis

sirumsripta) m'ny'aan t'r+adinya @'rti$5 sa+a atau tuli saraf sa+a.

Lairinitis t'r+adi 5l'h ar'na p'ny'aran inf'si ' ruan$ p'rilimfa. T'rdapat dua 'ntu

lairinitis, yaitu lairinitis s'r5sa dan lairinitis supuratif. Lairinitis s'r5sa dapat 'r'ntulairinitis s'r5sa difus dan lairinitis s'r5sa sirumsripta. Lairinitis supuratif dia$i dalam

'ntu lairinitis supuratif aut difus dan lairinitis supuratif r5ni difus.

Lairinitis yan$ m'n$'nai s'luruh a$ian lairin, dis'ut lairinitis umum ($'n'ral),

d'n$an $'+ala @'rti$5 'rat dan tuli saraf 'rat, s'dan$an lairinitis yan$ t'ratas (lairinitis

sirumsripta) m'ny'aan t'r+adinya @'rti$5 sa+a atau tuli saraf sa+a.

Lairinitis t'r+adi 5l'h ar'na p'ny'aran inf'si ' ruan$ p'rilimfa. T'rdapat dua 'ntu

lairinitis, yaitu lairinitis s'r5sa dan lairinitis supuratif. Lairinitis s'r5sa dapat 'r'ntu

lairinitis s'r5sa difus dan lairinitis s'r5sa sirumsripta. Lairinitis supuratif dia$i dalam

'ntu lairinitis supuratif aut difus dan lairinitis supuratif r5ni difus.

*ada lairinitis s'r5sa t5sin m'ny'aan disfun$si lairin tanpa in@asi s'l radan$,

s'dan$an pada lairinitis supuratif, s'l radan$ m'n$in@asi lairin, s'hin$$a t'r+adi 'rusaan

yan$ ir'@'rsi'l, s'p'rti fir5sis dan 5sifiasi.

*ada 'dua 'ntu lairinitis itu 5p'rasi harus s'$'ra dilauan untu m'n$hilan$an

inf'si dari t'lin$a t'n$ah. Kadan$-adan$ +u$a dip'rluan drainas' nanah dari lairin untu

m'n'$ah t'r+adinya m'nin$itis. *'m'rian antii5tia yan$ ad'uat t'rutama ditu+uan 'pada

p'n$5atan 5titis m'dia r5ni d'n$an atau tanpa 5l'st'at5ma.

;'+alaT'r+adi tuli t5tal di sisi yan$ sait. 8'rti$5 rin$an dan nista$mus sp5ntan iasanya ' arah t'lin$a

yan$ s'hat dapat m'n'tap sampai ''rapa ulan atau sampai sisa lairin yan$ 'rfun$si dapat

m'n$5mp'nsasinya. T's al5ri tida m'nimulan r'sp5n di sisi yan$ sait dan t's fistula pun

n'$atif, 3alaupun t'rdapat fistula.

K-$!"'!a'-a

K5l'st'at5ma adalah suatu ista 'pit'lial yan$ 'risi d'suamasi +arin$an 'pit'l ('ratin).

4'suamasi t'r'ntu t'rus lalu m'numpu s'hin$$a 5l'st'at5ma 'rtamah 'sar.1

S'rin$ali5l'st'at5ma dihuun$an d'n$an 'hilan$an p'nd'n$aran dan inf'si pada t'lin$a yan$

m'n$hasilan airan pada t'lin$a. T'tapi dapat +u$a tanpa $'+ala.

%stilah 5l'st'at5ma mulai dip'r'nalan 5l'h &5hann's ull'r pada tahun 19#9 ar'na disan$a

5l'st'at5ma m'rupaan suatu tum5r, t'rnyata uan. ''rapa istilah lain yan$ dip'r'nalan

5l'h para ahli antara lain adalah 'rat5ma (Shun'ht), sGuam5us 'pit'li5sis (irr'l, 19),

35


36/46

5l'st'at5sis (irr'l. 19), 'pid'rm5id 5l'st'at5ma (Fri'dman, 1), ista d'rm5id (F'rtill5,

1J0), 'pid'rm5sis (Sumarin, 199).

1.9 K-$!"'!a'- K-n,!n#'a$

K5l'st'at5ma 5n$'nital t'r+adi ar'na p'r'man$an dari pr5s's inlusi pada 'mri5nal atau

dari s'l-s'l 'pit'l 'mri5nal. Kar'na itu 5l'st'at5ma dit'mui di 'laan$ dari m'mran

tympani yan$ inta, tanpa 'rlan+ut ' saluran t'lin$a luar d'n$an tida adanya fat5r-fat5r

yan$ lain s'p'rti p'rf5rasi dari m'mran tympani, atau adanya ri3ayat inf'si pada t'lin$a.

'rdasaran t'5ri lasi 5l'h 4'rlai dan 7l'mis (16), 5l'st'at5ma 5n$'nital t'r+adi pada

di 'laan$ m'mran tympani yan$ inta, tanpa ri3ayat inf'si s''lumnya.

Namun d'finisi ini t'lah 'ruah s't'lah di'ta+ui ah3a hampir J0C ana aan m'n$alamis'uran$-uran$nya satu ali 'pis5d' 5titis m'dia.Bl'h ar'na itu L'@'ns5n, d (19)

m'muat m5difiasi d'finisi 5l'st'at5ma 5n$'nita (Ta'l 1)

Ta'l 1. Krit'ria K5l'st'at5ma K5n$'nital T'lin$a T'n$ah #

1. T'rdapatnya masa putih pada m'mran tympani yan$ n5rmal

2. *ars t'nsa dan flaida yan$ n5rmal

#. Tida adanya ri3ayat 5t5rrh'a ataupun p'rf5rasi s''lumnya

. Tida ada ri3ayat pr5s'dut 5t5l5$i s''lumnya

. i3ayat 5titis m'dia s''lumnya uan m'rupaan rit'ria 'slusi

Tipial 5l'st'at5m 5n$'nital dit'muan pada a$ian ant'ri5r m's5tympanum atau pada ar'a

s'itar tua 'ustahius, dan s'rin$ t'r+adi pada a3al ana-ana (6 ulan sampai

tahun).*'n'litian L'@'ns5n m'nun+uan ah3a rata-rata usia t'r+adinya 5l'st'at5ma

5n$'nital adalah , tahun d'n$an p'randin$an antara ana lai-lai dan p'r'mpuan #1. 4ua

p'rti$a asus t'r+adi pada uadran ant'r5p5st'ri5r m'mran tympani.#

=ti5l5$i dan pat5$'n'sis 5l'st'at5ma 'lum di'tahui d'n$an +'las. 4ua t'5ri yan$ s'rin$

di$unaan adalah '$a$alan in@5lusi p'n'alan 'pit'l 't5d'rmal yan$ t'r+adi pada masa

36


37/46

p'r'man$an f'tus pada a$ian pr5simal $an$li5n $'niulatum, s'rta t'5ri t'r+adinya

m'taplasi mu5sa t'lin$a t'n$ah.

29 K-$!"'!a'- A%#"#'a

K5l'st'at5ma aGuisita dia$i m'n+adi dua, yaitu prim'r dan s'und'r. Fat5r t'rp'ntin$ dari

5l'st'at5ma aGuisita, ai prim'r maupun s'und'r, adalah 'pit'l suam5us 'ratinisasi

tumuh m'l'3ati atas n5rmal.#K5l'st'at5ma aGuisita prim'r m'rupaan manif'stasi dari

p'r'man$an m'mran tympani yan$ r'trasi. K5l'st'at5ma aGuisita s'und'r s'a$ai

5ns'u'nsi lan$sun$ dari trauma pada m'mran' tympani.

&ia t'r+adi disfun$si tua =ustahius, maa t'r+adilah 'adaan @aum pada t'lin$a t'n$ah.

S'hin$$a pars flaida m'mrana tympani t'rtari dari t'r'ntulah ant5n$ (retraction pocket).

&ia ant5n$ r'trasi ini t'r'ntu maa t'r+adi p'ruahan an5rmal p5la mi$rasi 'pit'l tympani,

m'ny'aan aumulasi 'ratin pada ant5n$ t'rs'ut. Aumulasi ini s'main lama s'main

anya dan ant5n$ r'trasi 'rtamah 'sar ' arah m'dial. 4'strusi tulan$-tulan$

p'nd'n$aran s'rin$ t'r+adi pada asus ini. *'m'saran dapat 'r+alan s'main ' p5st'ri5r

m'napai aditus ad antrum m'ny'ar ' tulan$ mast5id, 'r5si t'$m'n mast5id ' duram't'r dan

atau ' lat'ral analis s'misirularis yan$ dapat m'ny'aan 'tulian dan @'rti$5. #,,

*at5$'n'sis 5l'st'at5ma aGuisita s'und'r dit'ran$an d'n$an ''rapa t'5ri, yaitu t'5ri

implantasi, t'5ri m'taplasi, dan t'5ri in@asi 'pit'lial. 'nurut t'5ri implantasi, 'pit'l suam5us

t'rimplantasi ' t'lin$a t'n$ah s'a$ai aiat p'm'dahan, adanya 'nda asin$, atau trauma.

'rasaran t'5ri m'taplasia, 'pit'l t'rd'suamasi diuah m'n+adi 'pit'l suam5sa stratifi'd

'ratinisasi aiat t'r+adinya 5titis m'dia aut 'rulan$ ataupun r5nis. S'dan$an m'anism'

m'nurut t'5ri in@asi 'pit'l adalah ah3a apanpun t'r+adi p'rf5rasi pada mamran tympani,

'pit'l sGuam5us aan 'rmi$rasi m'l'3ati t'pi p'rf5rasi dan '+alan ' m'dial s'+a+ar d'n$an

p'rmuaan a3ah $'ndan$ t'lin$a m'rusa 'pit'l 5lumnar yan$ ada.

T'lah diyaini ah3a pr5s's ini dis'aan inf'si r5ni yan$ t'rus 'rlan$sun$ dalam a@um

tympani. *'rtumuhan papil'r ' dalam yan$ m'ny'aan p'r'man$an 5l'st'5ma 'rmula

pada pars flaida. 'asi p'radan$an pada ruan$ *russa (Prussacks space), yan$ iasanya

dis'aan @'ntilasi yan$ uru pada da'rah ini dapa m'ny'aan p'rusaan m'mran asal

m'ny'aan p'rtumuhan dan pr5lif'rasi tan$ai s'l 'pit'l ' dalam.#

37


38/46

S'ali ant5n$ atau ista 'pit'l suam5sa t'r'ntu dalam r5n$$a t'lin$a t'n$ah, t'r'ntu

lapisan-lapisan d'suamasi 'pit'l d'n$an ristal 5l'strin m'n$isi ant5n$. atris 'pit'l yan$

m'n$'lilin$inya m'luas ' ruan$-ruan$ yan$ ada di ruan$ ati, t'lin$a t'n$ah dan mast5id.

*'rluasan pr5s's ini diiuti 'rusaan tulan$ dindin$ ati, rantai 5siular, dan s'pta mast5id

untu m'm'ri t'mpat a$i 5l'st'at5m yan$ 'rtamah 'sar.

4ulu dian$$ap ah3a t'anan yan$ t'r+adi ar'na 5l'st'at5m yan$ m'm'sar m'ny'aan

d'strusi tulan$. Kini t'ruti ah3a 'r5si tulan$ dis'aan ar'na adanya 'nEim 5st'5liti

atau 5la$'nas' yan$ dis'r'si 5l'h +arin$an iat su'pit'l. *r5s's 5st'5$'n'sis ini dis'rtai

5st'5$'n'sis dalam mast5id d'n$an adanya sl'r5sis. %nf'si pada 5l'st'at5ma uan hanya

m'ny'aan sl'r5sis mast5id yan$ 'pat t'tapi +u$a p'nin$atan pr5s's 5st'5liti.

F#"'%$a La#+#n

Fistula lairin t'rus m'n+adi salah satu 5mpliasi yan$ palin$ umum dari 5titis r5nis d'n$an

h5l'st'at5ma, dan t'lah dilap5ran t'r+adi pada s'itar JC dari asus. ''rapa 'adaan ini

l'ih m'n$$an$$u ahli 'dah 5t5l5$i daripada t'rdapatnya s'uah lairin t'rua yan$

dit'muan pada saat 5p'rasi h5l'st'at5ma. isi5 'hilan$an p'nd'n$aran s'ns5rin'ural yan$

si$nifian s'a$ai aiat manipulasi 'dah m'muat lairin t'rua dan p'n$'l5laannya m'n+adi

t5pi yan$ san$at 5ntr5@'rsial.

Kar'na l5asinya di d'at antrum, analis s'misirularis h5riE5ntal adalah a$ian yan$ palin$

s'rin$ t'rliat dari lairin, dan m'nyuman$ s'itar 0C dari fistula ini. 'sipun anal

h5ris5ntal iasanya t'rliat, fistula dapat t'r+adi di anal p5st'ri5r dan sup'ri5r, dan di 5l'a itu

s'ndiri. Fistula 5l'a diaitan d'n$an insid'nsi t'r+adinya $an$$uan p'nd'n$aran yan$ +auh

l'ih tin$$i dit'mui diandin$an d'n$an lairin fistula.

=r5si tulan$ dari apsul 5ti dapat t'r+adi m'lalui dua pr5s's yan$ 'r'da. 4'n$an t'rdapatnya

h5l'st'at5ma, m'diat5r diatifan dari matris, atau t'anan dari h5l'st'at5ma itu s'ndiri,

dapat m'ny'aan 5st'5lisis dan m'mua lairin. Namun, fistula lairin dapat t'r+adi dari

r's5rpsi apsul 5ti ar'na m'diat5r inflamasi ila tida ada h5l'st'at5ma, yan$ iasanya

t'r+adi pada BK d'n$an $ranulasi.

Salah satu alasan 5ntr5@'rsi dalam m'mahas fistula ini adalah uran$nya sist'm p'ma$ian

stadium yan$ dapat dit'rima. ''rapa sist'm t'lah diusulan. Sist'm dip'r'nalan 5l'h

38


39/46

45rnh5ff'r dan il'3si, sist'm ini 'raitan d'n$an 't'rliatan lairin yan$ m'ndasarinya.

Fistula d'n$an 'r5si tulan$ dan 'nd5st'um utuh dilasifiasian s'a$ai stadium % fistula. &ia

'nd5st'um ini t'r'na, namun ruan$ p'rilymphati tida, fistula ini dilasifiasian s'a$ai

stadium %% a. K'tia p'rilymph ini t'r'na 5l'h p'nyait atau s'n$a+a dis'd5t, fistula

diat'$5rian s'a$ai stadium %% . Stadium %%% m'nun+uan ah3a lairin m'mran dan

'nd5lymph t'lah t'r$an$$u 5l'h p'nyait atau int'r@'nsi 'dah.

4ia$n5sis

*asi'n yan$ m'milii 'r5si yan$ si$nifian dari lairin lasi ini datan$ d'n$an @'rti$5 su+'tif

dan t's fistula yan$ p5sitif pada p'm'risaan. Sayan$nya, $amaran lasi tida s'nsitif dalam

id'ntifiasi pr'5p'ratif fistula. 8'rti$5 p'ri5di atau dis'uilirium yan$ si$nifian dit'muan

pada 62C sampai 6C dari pasi'n yan$ m'milii fistula s''lum 5p'rasi. T's fistula p5sitif

dalam #2C sampai 0C dari pasi'n yan$ dit'muan m'milii fistula s'lama 'spl5rasi 'dah.

'sipun 'hilan$an p'nd'n$aran s'ns5rin'ural dit'muan di s'a$ian 'sar pasi'n (69C), itu

uan indiat5r yan$ s'nsitif untu fistula. 'sipun adanya $an$$uan p'nd'n$aran

s'ns5rin'ural, @'rti$5, atau t's fistula p5sitif pada pasi'n yan$ m'milii h5l'st'at5ma harus

m'nin$atan 'uri$aan untu fistula, tida adanya tanda-tanda tadi tida m'n+amin lairin

tulan$ utuh. Hal ini s'a$ai alasan ah3a p'nd'atan 'dah yan$ i+asana adalah d'n$an

m'n$asumsian adanya fistula di s'tiap asus h5l'st'at5ma, untu m'n'$ah 5mpliasi yan$

ta t'rdu$a.

!alaupun p'nitraan uni@'rsal untu s'mua pasi'n yan$ m'milii h5l'st'at5ma 'lum standar,

tin+auan lit'ratur m'nun+uan ah3a p'n$$unaan p'nitraan 7T pra 5p'rasi m'nin$at. Kar'na

'tidamampuan untu s'ara aurat m'ndia$n5sis fistula pr'5p'ratif atas dasar linis,

p'nin$atan dalam p'nitraan m'rupaan upaya untu m'nin$atan d't'si suatu lairin,

n'r@us faialis , atau dura yan$ t'r'na, untu m'mantu dalam p'r'nanaan 5p'rasi.

Sayan$nya, 'mampuan untu m'nd't'si fistula s'ara aurat pada 7T pra 5p'rasi t'lah

dilap5ran s'a$ai JC sampai 60C. 4alam lap5ran saat ini 7T san tida l'ih s'nsitif

daripada anamn'sis dan p'm'risaan fisi dalam m'nd't'si fistula lairin. 4ia$n5sis d'finitif

untu fistula hanya diuat intra5p'ratif, yan$ m'n'$asan 'mali 'utuhan untu m'nan$ani

s'mua asus h5l'st'at5ma d'n$an hati-hati.

39


40/46

Ma"'-##'#" C-a$!"!n'

ast5iditis adalah sp'trum p'nyait yan$ harus did'finisian d'n$an t'pat untu dit'rapi

s'ara m'madai. ast5iditis, did'finisian s'a$ai p'n'alan mu5sa atau 'fusi mast5id, adalah

umum dalam suatu 5titis aut atau r5nis, dan dilihat s'ara rutin pada 7T san. ast5iditis

s'ara linis m'nya+ian p5stauriular 'rit'ma, ny'ri, dan 'd'ma, d'n$an daun t'lin$a ' arah

p5st'ri5r dan inf'ri5r. *'m'risaan l'ih lan+ut diindiasian untu m'n'ntuan p'n$5atan

yan$ palin$ t'pat.

4ia$n5sis

4'n$an adanya mast5iditis linis, 7T san harus dilauan untu m'n$'@aluasi as's

sup'ri5st'al atau mast5iditis 5al's'nt. ast5iditis 75al's'nt adalah pr5s's aut, inf'si

tulan$ mast5id, d'n$an 'hilan$an arat'risti tulan$ tra'ul'r. %ni adalah 5mpliasi yan$

+aran$ t'r+adi, dan t'rlihat iasanya pada ana-ana muda d'n$an BA. Klasi, mast5iditis

5al's'nt di$amaran s'a$ai t'r+adi di mast5id yan$ t'rpn'umatisasi pada BA yan$ tida

s'mpurna di5ati, s'dan$an 5titis r5nis dan h5l'st'at5ma t'r+adi pada tulan$ t'mp5ral

sl'r5ti. Namun, s'anya 2C dari asus mast5iditis 5al's'nt t'lah dilap5ran t'r+adi pada

tulan$ t'mp5ral sl'r5ti d'n$an BK dan h5l'st'at5ma.

Fa#a$ Pa+a$)"#"

Bt5$'ni yan$ m'ny'aan 'lumpuhan saraf 3a+ah t'rmasu BA, BK tanpa

h5l'st'at5ma, dan h5l'st'at5ma. Man$ p'rtama iasanya t'r+adi d'n$an saluran tua p'ah

dalam s'$m'n timpani, yan$ m'mun$inan 5nta lan$sun$ m'diat5r inflamasi d'n$an saraf

3a+ah itu s'ndiri. BK d'n$an atau tanpa h5l'st'at5ma dapat m'n$aiatan 'lumpuhan

3a+ah m'lalui 't'rliatan saraf p'ah, atau m'lalui 'r5si tulan$. K'lumpuhan 3a+ah s'und'r

untu BA s'rin$ t'r+adi pada ana d'n$an par'sis tida l'n$ap yan$ datan$ tia-tia dan

iasanya sin$at d'n$an p'n$5atan yan$ t'pat. 4i sisi lain, 'lumpuhan s'und'r pada BK

atau h5l'st'at5ma s'rin$ m'ny'aan 'lumpuhan 3a+ah pr5$r'sif lamat dan m'milii

pr5$n5sis yan$ l'ih uru.

4ia$n5sis

40


41/46

4ia$n5sis 'lumpuhan 3a+ah 5t5$'ni diuat atas dasar linis. *ar'sis atau 'lumpuhan 3a+ah

pada BA, BK, atau h5l'st'at5ma uanlah dia$n5sis yan$ sulit untu diuat hanya d'n$an

p'm'risaan s'ndiri. *'ran dia$n5sti p'nitraan 7T dip'rtanyaan. 'sipun 7T san tida

dip'rluan, dapat 'r$una dalam p'r'nanaan t'rapi dan 5ns'lin$ pasi'n. K'tia h5l'st'at5ma

m'liatan saluran tua, +u$a dapat m'n$iis strutur s'p'rti lairin atau t'$m'n. S'lan+utnya,

tin$at 'r5si tulan$ dari anal tua dan d'ra+at 't'rliatannya l'ih dapat dinilai pada 7T.

III. K-$#*a"# In'+a+an#a$

M!n#n,#'#"

'nin$itis adalah 5mpliasi intraranial yan$ palin$ umum dari BK, dan BA adalah

p'ny'a s'und'r yan$ palin$ umum dari m'nin$itis. 4alam s'ri t'raru 5mpliasi BK,

m'nin$itis t'r+adi pada s'itar 0,1C dari suy'. 'sipun ini t'tap m'rupaa 5mpliasi yan$

si$nifian, tin$at 'matian aiat m'nin$itis 5titi t'lah m'nurun s'ara si$nifian, dari #C di

'ra pr'antii5ti sampai C di 'ra p5stantii5ti. 'nin$itis dapat munul dari ti$a rut' 5t5$'ni

yan$ 'r'da p'ny'aran h'mat5$'n dari m'nin$'s dan ruan$ suarahn5id, m'ny'ar dari

t'lin$a t'n$ah atau mast5id m'lalui saluran yan$ t'lah t'r+adi (fisura Hyrtl), atau m'lalui 'r5si

tulan$ dan p'nyuluhan lan$sun$. 4ari 'ti$a 'mun$inan, m'nin$itis 5t5$'ni palin$ umum

adalah hasil dari p'ny'aran h'mat5$'n.

4ia$n5sis

4ia$n5sis 'pat m'nin$itis 'r$antun$ pada p'n$'nalan dari tanda-tanda p'rin$atan 5l'h d5t'r.

Tanda-tanda ah3a harus m'nin$atan 'uri$aan 5mpliasi intraranial t'rmasu d'mam

p'rsist'n atau int'rmit'n, mual dan muntah iritailitas, l'tar$i, atau sait 'pala p'rsist'n.

Tanda-tanda yan$ +u$a m'mantu dia$n5sis pr5s's intraranial m'liputi p'ruahan @isual

'+an$ 5ns't aru, au udu, atasia, atau status m'ntal m'nurun. &ia ada tanda-tanda

m'nuri$aan itu t'r+adi, p'n$5atan s'$'ra dan p'm'risaan l'ih lan+ut san$at p'ntin$.

Antii5ti sp'trum luas, s'p'rti s'fal5sp5rin $'n'rasi 'ti$a, harus di'rian s'lama t's

dia$n5sti s'dan$ dilauan. 7T san atau % 5ntras aan m'nun+uan p'nin$atan

arat'risti m'nin$'al dan m'nyin$iran 5mpliasi intraranial tamahan yan$ di'nal t'r+adi

pada hin$$a 0C dari asus ini. 4'n$an tida adanya 'f' massa yan$ si$nifian pada

41


42/46

p'nitraan, pun$si lumal harus dilauan untu m'n$5nfirmasi dia$n5sis dan m'mun$inan

untu ultur dan t's s'nsiti@itas.

A"!" O'a*

As's 5ta adalah 5mpliasi intraranial 'dua yan$ palin$ umum dari 5titis m'dia s't'lah

m'nin$itis, t'tapi mun$in yan$ palin$ m'matian. 'r'da d'n$an m'nin$itis, yan$ l'ih

s'rin$ dis'aan 5l'h BA, 5ta as's hampir s'lalu m'rupaan hasil dari BK. L5us

t'mp5ral dan 5ta 'il yan$ palin$ s'rin$ t'r'na dampanya. As's ini 'r'man$ s'a$ai

hasil dari p'rpan+an$an h'mat5$'n s'und'r m'n+adi tr5m5fl'itis di hampir s'mua asus,

t'tapi 'r5si t'$m'n d'n$an as's 'pidural dapat m'ny'aan as's l5us t'mp5ral. Hasil ultur

dari as's ini iasanya st'ril, dan, ila p5sitif, iasanya m'n$un$apan fl5ra ampur, namun

*r5t'us yan$ l'ih s'rin$ diultur daripada pat5$'n lain. *'r'man$an linis yan$ t'rlihat pada

pasi'n ini t'r+adi dalam ti$a tahap. Tahap p'rtama di$amaran s'a$ai tahap 'ns'falitis, dan

t'rmasu $'+ala s'p'rti flu yaitu $'+ala d'mam, 'auan, mual, p'ruahan status m'ntal, sait

'pala, atau '+an$. Tahap ini diiuti 5l'h lat'n, diam atau di mana $'+ala aut m'r'da, namun

'l'lahan umum dan 'l'suan 'rtahan. Tahap 'ti$a dan t'rahir m'nandai 'malinya $'+ala

aut, t'rmasu sait 'pala parah, muntah, d'mam, p'ruahan status m'ntal, p'ruahan

h'm5dinami dan p'nin$atan t'anan intraranial. Tahap 'ti$a adalah dis'aan r5n$$a

as's yan$ p'ah atau m'luas.

4ia$n5sis

S'p'rti d'n$an m'nin$itis, s'tiap $'+ala yan$ mun$in m'n$indiasian 't'rliatan intraranial

m'mutuhan tindaan 'pat. 4'n$an adanya $'+ala ini, 7T san atau % 5ntras harus

dip'san s'm'ntara %8 antimir5a t'rapi dimulai. "ntu as's 5ta, % l'ih un$$ul.

'sipun % m'm'rian d'til yan$ l'ih ai m'n$'nai as's s'ndiri, 7T san m'm'rian

inf5rmasi 'rhar$a t'ntan$ 'r5si tulan$ mast5id, dan dapat m'mantu dalam m'n'ntuan

p'ny'a as's dan pilihan p'n$5atan yan$ palin$ t'pat. *'nitraan itu s'ndiri adalah

dia$n5sti as's par'nim yan$ si$nifian, dan '@aluasi m'ny'luruh dari p'nitraan dip'rluan

untu m'nyin$iran 5mpliasi intraranial s'ara 'rsamaan, atau uti t'anan intraranial

m'nin$at.

42


43/46

T+--"#" S#n%" La'!+a$

Sinus si$m5id atau tr5m5sis sinus lat'ralis m'rupaan 5mpliasi yan$ t'r'nal dari 5titis

m'dia dimana t'ratat 1JC sampai 1C asus dari 5mpliasi intraranial. K'd'atan dari

t'lin$a t'n$ah dan s'l udara mast5id ' sinus @'na dural m'mudahan m'r'a untu m'n+adi

tr5m5sis dan tr5m5fl'itis s'und'r t'rhadap inf'si dan p'radan$an di t'lin$a t'n$ah dan

mast5id. K't'rliatan sinus si$m5id atau lat'ral dapat hasil dari 'r5si tulan$ s'und'r untu

BK dan h5l'st'at5ma, d'n$an p'rpan+an$an lan$sun$ dari pr5s's m'nular ' ruan$ p'risinus,

atau dari p'ny'aran ruan$ dari tr5m5fl'itis @'na mast5id. S't'lah sinus t'lah t'rliat, dan

tr5mus intramural 'r'man$, dapat m'n$hasilan s'+umlah 5mpliasi yan$ s'rius.

Hidr5s'falus Btiti di'nal untu m'mp'rsulit s'+umlah 'sar asus ini. 'uan yan$ t'rinf'si

dapat m'ny'ar ' arah pr5:imal m'liatan p'rt'muan sinus (t5rular h'r5phili) dan sinus

sa$ital, m'ny'aan hidr5s'falus yan$ m'n$anam +i3a, atau m'ny'ar ' arah distal untu

m'liatan @'na +u$ularis int'rna. K't'rliatan @'na +u$ularis int'rna m'nin$atan risi5

'm5li paru s'pti.

4ia$n5sis

*r's'ntasi lasi dari tr5m5sis sinus si$m5id atau lat'ral adalah adanya d'mam tin$$i yan$

ta+am dalam p5la pi't f'n', s'rin$ t'rlihat d'n$an sait 'pala dan malais' umum. S'p'rti

anya 5mpliasi ini, tin$at 'uri$aan yan$ tin$$i dip'rluan ar'na d'mam spiin$

mun$in tumpul 5l'h p'n$$unaan antii5ti 'rsamaan. 4'n$an adanya d'mam tin$$i spiin$,

atau 'p'dulian untu t'anan intraranial m'nin$at, 7T san harus di5ntrasan dilauan

untu m'lihat tr5m5fl'itis. 4indin$ sinus aan l'ih 'rah d'n$an 5ntras dan m'n$hasilan

tanda d'lta arat'risti yan$ 'raitan d'n$an tr5m5sis sinus. 4'n$an adanya tr5m5sis sinus

si$nifian, s'uah 8'n5$ram r's5nansi ma$n'ti % di+amin, ar'na m'r'a dapat di$unaan

s'rial untu m'n$'@aluasi pr5pa$asi $umpalan atau r's5lusi.

A"!" E#%+a$

Adanya as's 'pidural s'rin$ dapat m'mahayaan dalam p'r'man$an. As's ini 'r'man$

s'a$ai hasil dari p'n$hanuran tulan$ dari h5l'st'at5ma atau dari mast5iditis 5al's'nt.

Tanda-tanda dan $'+ala tida 'r'da s'ara si$nifian dari yan$ dit'muan dalam BK.

Kadan$-adan$, iritasi dural dapat m'n$aiatan p'nin$atan 5tal$ia atau sait 'pala yan$

43


44/46

'rfun$si s'a$ai tanda m'nyan$ut di latar 'laan$ BK. Kar'na 5mpliasi ini tida '$itu

+'las dalam pr's'ntasi linis, s'hin$$a s'rin$ dit'muan s'ara ''tulan pada saat 5p'rasi

h5l'st'at5ma atau 7T san untu 'p'rluan lain.

4ia$n5sis

Tida s'p'rti 5mpliasi intraranial lainnya, tida ada $'+ala yan$ s'nsitif atau sp'sifi su$'stif

dari pr5s's p'nyait ini. K'uri$aan linis yan$ tin$$i dip'rluan untu m'ndia$n5sis as's

'pidural s''lum 5p'rasi. K'hadiran 5tal$ia m'nin$at atau sait 'pala s'ainya

m'nin$atan 'uri$aan untu 5mpliasi intraranial. 7T san atau % 5ntras uup untu

m'ndia$n5sis as's ini. ahan d'n$an '@aluasi yan$ 'rmat, dia$n5sis ini s'rin$ diuat pada

saat 5p'rasi.

O'#'# H)+-!&a$%"

Btiti hidr5s'falus di$amaran s'a$ai tanda-tanda dan $'+ala m'nun+uan p'nin$atan

t'anan intraranial d'n$an L7S yan$ n5rmal pada pun$si lumal, yan$ dapat hadir s'a$ai

5mpliasi dari BA, BK, atau 5p'rasi 5t5l5$i. Hidr5s'falus Btiti sampai s'aran$

'lum dipahami s'luruhnya, '$itu +u$a dari sisi pat5fisi5l5$i %ni adalah s'uah ir5ni ar'na

5ndisi ini dapat dit'muan tanpa 5titis, dan pasi'n tida m'milii @'ntri'l yan$ m'l'ar

m'nun+uan tanda hidr5s'falus. Sym5nds, yan$ m'niptaan istilah 5titi hidr5s'falus, m'rasa

ah3a 5ndisi ini di'man$an dari inf'si sinus (trans@'rsal) lat'ral, d'n$an p'rluasan

thr5m5phl'itis ' p'rt'muan sinus untu m'liatan sinus sa$ital sup'ri5r. *'radan$an atau

inf'si dari sinus sa$ital sup'ri5r m'n'$ah p'ny'rapan L7S m'lalui @ili arahn5id, s'hin$$a

t'anan intraranial m'nin$at. Hal ini iasanya t'r+adi tr5m5fl'itis m'nular s'a$ai aiat

dari inf'si 5t5l5$i, t'tapi ''rapa asus +u$a t'rdapat pada asus tanpa 5p'rasi 5t5l5$i atau

5titis. S'lan+utnya, m'sipun tr5m5sis sinus lat'ral iasanya dit'muan pada hidr5s'falus 5titi,

asus t'lah dilap5ran tanpa tr5m5sis sinus dural.

4ia$n5sis

4ia$n5sis hidr5s'falus 5titi m'mutuhan tin$at 'uri$aan yan$ tin$$i untu m'n$'nali

$'+ala su$'stif. ;'+ala-$'+ala yan$ dit'muan pada pasi'n ini adalah aiat dari t'anan

intraranial yan$ m'nin$at dan m'ny'ar t'rmasu sait 'pala, mual, muntah, p'ruahan

44


45/46

@isual, dan 'l'suan. K'hadiran $'+ala ini m'm'rluan p'm'risaan m'ny'luruh dan p'nitraan.

*'m'risaan fund5s5pi harus dilauan untu m'n$'@aluasi papill'd'ma s'a$ai uti

t'anan intraranial m'nin$at. % dan 8 harus dilauan untu m'n$'@aluasi untu

p'm'saran @'ntri'l, atau 5mpliasi intraranial yan$ lain, s'p'rti tr5m5sis sinus yan$

si$nifian d'n$an 5strusi. *'nin$atan t'anan intraranial d'n$an $'+ala linis dan

papill'd'ma tanpa adanya dilatasi @'ntri'l atau m'nin$itis sudah uup untu m'muat

dia$n5sis ini. 8 aan m'n$5nfirmasi ''radaan dan tin$at tr5m5sis sinus dural, t'tapi

tida dip'rluan untu m'muat dia$n5sis hidr5s'falus 5titi

DAFTAR PUSTAKA

45


46/46

1. !5rld H'alth Br$aniEati5n. 16. Prevention of Hearing Impairment from Chronic Otitis

Media. A@ailal' fr5m http//333.3h5.int/(A'ss'd at April, 12th2011)2. Asar5'llah, A5't. 200J. adang !elinga !engah Menahun. A@ailal' fr5m

http//333.usu.a.id/(A'ss'd at April, 12th2011)#. Oainul, A., 4+aafar, O.A., H'lmi dan 'stuti, .4. "elainan !elinga !engah. 4alam

S5'pardi, =fiaty Arsyad, d. 200J. uu A+ar %lmu K's'hatan T'lin$a, Hidun$, T'n$$5r5,

K'pala P L'h'r =disi K'-'nam. &aarta FK"%

. Sn53, &.. and all'n$'r, &.&. 200#.#allenger Otorhinolaryngology Head and $eck Surgery

si%teenth edition. "nit'd Stat's 7 4''r %n

. Luran, . dan !a+di, F. 2001. Pemakaian &nti'iotika !opikal pada Otitis Media Supuratif

"ronis (inak &ktif. 7'rmin 4unia K'd5t'ran N5.1#2

6. 4+aafar, O.A."elainan telinga tengah. 4alam S5'pardi =fiaty Arsyad, d. 2001. uu a+arilmu 's'hatan t'lin$a hidun$ t'n$$5r5 'pala l'h'r =disi 'lima. &aarta FK"%

J. H'lmi. "omplikasi otitis media supuratif kronis dan mastoiditis. 4alam S5'pardi =fiaty

Arsyad, d. 2001. uu a+ar ilmu 's'hatan t'lin$a hidun$ t'n$$5r5 'pala l'h'r =disi

'lima. &aarta FK"%

9. Adams FL, 5i's L, Hi$l'r *A. uu A+ar *'nyait THT. 6th'd. &aarta alai *'n'rit

FK"% 1J

. *apar'lla , Adams ;L, L'@in' S7. *'nyait t'lin$a t'n$ah dan mast5id. 4alam =ff'ndi

H, Sant5s5 K, =d. B%=S uu a+ar p'nyait THT. =disi 6. &aarta =;7, 1J 99-119
http://www.who.int/http://www.usu.ac.id/http://www.who.int/http://www.usu.ac.id/

Case Omsk Liak

Documents

Transcript of Case Omsk Liak