Babad Wedyadiningratan

7/25/2019 Babad Wedyadiningratan

1/36

Babad Wedyadiningratan, Dutadilaga, 1938, #245

Katalog : Babad Wedyadiningratan, Dutadilaga, 1938, #245

Sambung : -

Babad Wedyadiningratan

Llampahan wiwit timur, dumugi pnsiun, llabtanipun sawatawis dhatng: karaton, babrayan, kabangsan, sarta

dhatng sanak sadhrk, mitra karuh, msi llampahan nawung raos suraos, kenging kangge ular-ular pamardi

pamarsudining gsang, dumugi kasidan jati, yasanipun panitya "Biwadhamulya".

Kaanggit sarta kapasrahakn: adn !as gabi #utadilaga

$ap-%apan sapisan ing pang%apan !ars &urakarta, taun '()* utawi '*+(

raik/

$ap-%apan sapisan ing pang%apan !ars &urakarta, taun '()* utawi '*+(.

--- 0 ---

Babad llampahan Wedyadiningratan

Babadipun dhoktr Kangjng adn 0umnggung 1edyadiningrat, pngtan llampahanipun wiwit timur dumugi

lrh pnsiun, sarta pngtan llabtanipun sawatawis dhatng karaton, babrayan, kabangsan, sarta dhatng mitra

karuh, msi llampahan ingkang nawung raos suraos, kenging kangge ular-ular pamardi pamarsudining gsang,

dumugi kasidan jati. 2asanipun panitya "biwadha mulya" dhoktr, K..0. 1edyadiningrat, kaanggit, sarta

kapasrahakn adn !as gabi #utadilaga, ing &urakarta 3diningrat, %ap-%apan sapisan taun %4ndra '()*,

sinangkala: trus, ngrasa, ngsthi, jati, utawi taun surya '*+(, sinangkala: murtining guna trusing jati. $ap-%apan

sapisan ing pang%apan: !ars, kaayoman anggr-anggr bab karangan.

--- 0 ---

5urwaka

umaos kanugrahan, kula sagd angrampungakn pandaml kula pngtan llabtan lan llampahanipun

sawatawis kiyai lurah dhoktr Kangjng adn 0umnggung 1edyadiningrat, pamatah pasrahipun panitya biwadha

mulya kula angsal pambiyantu prayagung, sanak sadhrk, mitra darmanipun ingkang pinahargya, andhanganakn

kaparng paring katrangan panyuwun kula sasrpan ingkang kula btahakn, inggih punika Kyai Lurah Kangjng

adn !as 0umnggung &umanagara, ing &ragn, dhoktr &uleman, adn gabi !angun 6usada, dhoktr

adn &umru, adn gabi 5rawiraharja, priyantun guru, sata'/sans-sansipun, langkung malih kyai lurah
http://www.sastra.org/katalog/judul?ti_id=245http://www.sastra.org/kisah-cerita-dan-kronikal/41-riwayat-dan-perjalanan/190-babad-wedyadiningratan-dutadilaga-1938-245#foot-note-1http://www.sastra.org/kisah-cerita-dan-kronikal/41-riwayat-dan-perjalanan/190-babad-wedyadiningratan-dutadilaga-1938-245#foot-note-1http://www.sastra.org/katalog/judul?ti_id=245


2/36

piyambak, sarng kula aturi uninga pngtan wau, sarta kula suwun sangt-sangt mugi kaparnga ngewahi, sarta

mwahi %a%riyosaning pngtan, kaparng nglksanani nyrat tapak astanipun piyambak, lajng kula rsikakn

sratanipun, ngengre7/wau kula simpn trtip kangge la%akan ing tmbe bokmanawi wontn parlunipun, ingkang

kula aosi sangt anggnipun nythakakn dhadhasaraning llampahan ingkang parlu kangge pngtan, punika

jjripun wontn ing gsang, dados nama kridhaning gsang, llampahaning gsang, wondene babaraning kalairan

ingkang kasumrpan, kasum.../

--- 0 ---

...rpan,/ kapirng, sapanunggilanipun. 5unika namung dados an%r-an%r, jjripun wontn llampahaning gsang

wau, pramila ingkang parlu kaptha %tha, punika watak pambgan, miwah tandang tandukipun ing daml, tuwin

kridhanipun anggning ngraosakn kawontnaning llampahan ingkang kasandhang, kados ta: tekadipun ingkang

rama Kyai &utadrana, pamardi lan panggulawnthahipun, watak wantunipun nalika timur, dolanan, lan

karmnanipun dalasan rmnipun songkolan, glutan, sarng diwasa ngantos sagd tandhs anggnipun

angraosakn rkaosipun llampahaning gsang, dumugi sagd anjumbuhakn pamudharanipun kaulah kalihan

malampah. Bab pamarsudinipun srat 8awi ingkang nawung raos-suraos, pthikanipun sagd ugi ragi kkathahn,

punika kajawi wontn ingkang murih makatn, ing pangangkah sagda %tha gatranipun ingkang parlu kaparsudi,

sarta upami nndha sagda karaos tuwuk, pramila sakalangkung sangt gnging panuwun kula tanpa upami ing

panjnnganipun, sarta para paring pambiyantu wau, botn langkung pngtan llampahan lan llabtan

1edyadiningratan sawatawis wau sagda murakabi, migunani sami manggih rahayu, rahayu, rahayu.

5un: #utadilaga.

--- 1 ---

I Wiyosan sarta lluhuripun

1iyosanipun dhoktr, K..0. 1edyadiningrat, ing dintn Kmis 5aing tanggal kaping * wulan 8umadilawal, warsa Be

4ngka '(9( wuku !4ndhasiya, sinangkalan: murtining kasampurnan kasthi ing jalma, utawi surya kaping ' !i

'(* sinangkalan: nrusi puja sthining manungsa. !iyosipun wontn ing kampung Lmpuyangan, ing nagari

gayojakarta 3diningrat.

#hoktr, K..0. 1edyadiningrat punika kalrs misan kalihan dhoktr 1ahidin &udira 6usada, ing gayogyakarta

ingkang misuwur. ;bunipun dhoktr 1ahidin &udira 6usada punika kalrs mbok ayunipun nak-sanak ingkang rama

dhoktr K..0. 1edyadiningrat.

Lluhuripun dhoktr K..0. 1edyadiningrat punika manawi saking rama trahing lluhur b4ngsa Bugis. &aking ibu

b4ngsa !nadho.


3/36

@. Kyai &utalksana, pputra

). Kyai &utadrana, pputra

. #hoktr K..0. 1edyadiningrat, lluhur saking ingkang ibu drng sagd trang, dene lluhur saking rama

manggn wontn ing dhusun !lathi Lr. gayojakarta, ganjaran saking !antaram turun-tumurun wiwit Kyai #adu,

sarta llabtanipun ingkang rama, Krang aba nyuda kikiyataning pabarisanipun kraman: 0runajaya ngantos

kapikut.

1ontnipun ing dhusun !lathi Kyai &utadrana, punika namung dados sikp narakarya. &anadyan llampahanipun

botn rkaos sangt, nanging asring kraos karaos-raos ing manah katatangi raosipun ing luhur, ngengti lluhuripun,

gumregahing manah tangi kapurunanipun, katimbang nandhang awrating llampahan warni-warni ing kaungak-

ungakanipun rkaos angsalipun kanugrahan, kabgjan, nmpuh byat badhe mlbt Kumpni, $iptanipun: sagda

angsal kamuktn punika prlu mawi toh jiwa: wani mati awit mukti kalihan mati punika ttimbanganipun, tiyang

anggayuh mukti, botn %kap namung purun tumandang rkaos sangt, prlu gadhah tekad wani mati, punika

namung prlu kage+/sangu bontosing tekad pantog-pantoganing llampahan punika namung dumugi patining badan

utawi kawujudan, m4ngka prakawis pati punika gumantung karsaning 3llah, manungsa ma.../

--- 3 ---

...nungsa/ namung sadarmi nglampahi, nglindhung sumendhe ingkang kuwasa, mila manawi sampun wani sayktos

sendheyan tekad wani mati, punika dados pawitan agng sangt, kantun ngengt-engt tumindakipun dhadhasar

rahayu budi, ati slamt sampun ngantos dhumawah ing kanisthan, daml kapitunan, nmaha ngrisak sarta daml

ppjah. !anawi sagd kadumugn mukti, ginanjar wilujng botn ngantos dumugi mati, punika ganjaran

kanugrahaning 5angeran. !akatn dhdhasaring tkadipun Kyai &utadrana ingkang nate kangge raraosan kalihan

sanak sadhrk, sadrng sarta sasampunipun anglampahi llampahan wau.

$kakipun Kyai &utadrana nglajngakn pikajngipun dados Kumpni, wilujng ngantos angsal pnsiun, lajng

mantuk dhatng siti wutah rahipun nagari in !antaram, ggriya wontn kampung Lmpuyangan, pputra dhoktr

K..0. 1edyadiningrat, timuripun nama: ajiman, Keratabasanipun: raja iman, rajaning iman.

II Timuranipun

0imuranipun dhoktr K..0. 1edyadiningrat kapardi kagulawnthah %ara pakampungan, nglampahi gsang

sawontn-wontnipun, pamardinipun namung kalantur sapikajnganing lare, umbar-umbaran kemawon, nakalipun

kalangkung-langkung, nanging inggih nakaling lare, rmn sangt kkrngan, bilih bi.../

--- 4 ---

...lih/ botn songkolan sakdhap kemawon, kraos botn saras badanipun, botn %arm raos pangraosipun, grah

uya prasasat patagihan. anging ambg wlasan, rmn ngren%angi rare ingkang kawonan, tansah kangis-ngis,punika tamtu dipun ren%angi, botn sulap kawon tandhing, sarta ajrih ksakitan, sanadyan kadospundi kemawon,

katmah. 5urun tanpa ajrih, anggripun rren%ang krngan, ngungkuli kaajak bingah-bingah, ngantos dados

sarayaning rare kathah, sarta dipun rmni.

mn dolanan warni-warni, ingkang kraos dipun karmni piyambak: wayang, manawi sampun dolanan wayangan

snng sangt, rumaos notog, krp sangt dipun bkta ningali ringgit wa%u%al bapakipun, ing kaugi rmn sangt

dhatng ringgit, manawi tbih dhusunipun, panggnanipun ingkang ringgitan, tamtu ngantos dipun gendhong.
http://www.sastra.org/kisah-cerita-dan-kronikal/41-riwayat-dan-perjalanan/190-babad-wedyadiningratan-dutadilaga-1938-245#foot-note-3http://www.sastra.org/kisah-cerita-dan-kronikal/41-riwayat-dan-perjalanan/190-babad-wedyadiningratan-dutadilaga-1938-245#foot-note-3http://www.sastra.org/kisah-cerita-dan-kronikal/41-riwayat-dan-perjalanan/190-babad-wedyadiningratan-dutadilaga-1938-245#foot-note-3


4/36

!anawi wontn ing paringgitan wau katilman, m4ngka ringgitipun kalrs paprangan sarta ddongngan ingkang

isi piwulang, tamtu lajng dipun gigah bapakipun.

Kala badhe dipun sakolahakn dipun ngandikani ingkang rama makatn, thole, yn kowe tak tinggal mati, upama

aku bisa ngrumat bandha, ora sapiraa kanggo ttinggalan marang kowe, sarta bisa ntk, yn kowe bisa anduwni

kapintran, yaiku sarana sakolah, ora bisa bakal bisa ilang. !akatn wasiyatipun ingkang rama.

--- 5 ---

&akolahipun Bagus ajiman wontn sakolahan 1alandi ingkang 4ngka kalih, 7e openbare Lagere &%hool, tumrap

ingkang rama inggih botn nthng, nanging mmpng lan mantp. hning pansiyunipun Kumpni botn kathah,

saking mantpipun gayuh kamuktning putra, kngtan dhdhasaring manah rumiyin, kasmbuh kandl raosipun

dhatng anak, kaanggp prasasat nyawanipun, mila dipun lampahi rkaos sangt. &aking anggnipun nykap-

nykapakn btah, ngantos dipun ren%angi dados jagi toko pa%inan, sabn dalu tilm ngmpr toko wontn

plstran, lmk sarta aling-aling bago amoh, bantal dhumpal. Bagus ajiman inggih asring tumut ingkang rama,

tilm ngmpr pa%inan wau. 5unika ingkang saya nyantosakakn tekadipun ingkang rama, botn ketang llampahan

ingkang kados punapa kemawon, sumanggm, tmn-tmn, ttp dipun lampahi kalayan rila lgawaning manah.

&anadyan anglampahi pandamlan katingalipun rmh makatn, botn pisan-pisan lingsm, malah mantp ing

manah, kraos sayktos ggayuhanipun dhatng kaluhuran, krp kangge rraosan, gadhah j4ngka punika kdah

wani jangkah, nglampahi punapa msthinipun, pamanahipun, pandamlan punapa kemawon, punika botn wontn

kalingsman, lan kanisthanipun, tiyang sadaya titah punika wontn papan%n, papasthn kasagdanipun piyambak-

piyambak, piyamba.../

--- 6 ---

...k-piyambak,/ botn kenging dipun singkiri, dipun selaki, malah kdah ntpi wajib, papan%n papasthnipun

punika wau. 3sor, luhur, nistha utama, punika dhadhasaring bubudn, daml pituna, ngrisak ing sans, punika nistha

lan asor, manawi tumindak ing daml, ngurupakn kasagdanipun, punika sanadyan kados punapa kemawon, botn

nama asor, mila ttp mantp anggnipun anglampahi kanthi lgawaning manah.

Bagus ajiman gangsar pasinaonipun sakolah, dhasaripun lantip, engtan, kasmbuh srgp, tummn botn nate

kantun, trus minggah kemawon, dumugi kirang sa-klas, ingkang rama Kyai &utadrana dipun kndli anggnipun

dados jaga rumksa toko, awit tuwanipun toko prlu ngirit waragad, mila Kyai &utadrana kapksa botn sagd

ambayari sakolah, lajng rmbagan kalihan putra.

ama: le, aku ora bisa banjurake bayari sakolahmu, marga pagaweyanku disuwak, aku kapksa dilrni. Lah kapriye

manh, diangya-ayaa sing kaya ngapa, mksa ora bisa, nanging yn ora ditrusake eman bangt, wong mung kari

sa-klas, bba%utane manh, dipikir karo mlaku. 5uluh-puluh kapriye, bok rmbugan karo kakangmu dhoktr,=&udira

6usadan> yn bisa, sarta lga aku jaluk tulung, nrusake sakolahmu sataun bae.

--- ---

Bagus ajiman namung mangsuli: dipikir dhisik, wiwit titi m4ngsa punika Bagus ajiman kraos rkaos sangt

manahipun. &amantn awratipun llampahaning gsang. 5an%nipun awrat sangt sambat sbut ndha tulung

sanak sadhrk, nama botn pitados dhatng gsangipun piyambak, sarta daml rkaosing pamanahan. Botn kok

saking sasambtaning pasadhrkan, kintn-kintn angl angsalipun pitulungan, punika botn, malah anggripun

purun sambat sbut kemawon, kenging katamtokakn angsal pitulungan. ;ngkang dados awrat punika anggnipun

botn sagd mntas piyambak, nanging kaptl-ptlakn ing ngakathah, makatn punika sampun dados


5/36

kalimrahaning babrayan, tulung-tinulung. #angu anggnipun manah-manah, ngantos kalampahan angsal pitulungan

saking ingkang raka, &udira 6usadan. Kalajngakn sakolahipun kantun saklas.

5an%nipun, Bagus ajiman narimah badhe kndl anggnipun sakolah, ngangkah badhe magang masinis spur,

punika ingkang dipun karmni wiwit alit, anggnipun rmn dados masinis punika, anggnipun tiyang satunggal

sagd mangrh pirantos kathahipun samantn ggandhngan pintn-pintn bab, nanging lajng angsal rmbag

pitulungan anglajngakn sakolahipun andhap ngantos tamat, angsal partisara sae sangt.

--- ! ---

raik/

&isih kiwa punika gambaripun: !. ajiman nalika wontn pamulangan dhoktr jawi. ginggil, !. &uleman. ;ng

ngandhap, !. 3bdullah, sami putra &udira 6usadan. ;ng tngn: k4n%a.

--- " ---

III #a$olahipun %ho$tr

&atamatipun saking sakolahan andhap 1alandi, wontn pamanahan malih, narimah kndl lajng nyambut daml,

punapa nglajngakn sakolahipun dhatng pundi, manawi mawi waragad piyambak, botn sagd, bilih kapurih

nglajngakn sakolah sarana ndha pitulungan, daml rkaosing sanak sadhrk, awrat sangt, aluwung botn,

narimah nglampahi dhawahing llampahan ingkang kadospundi kemawon, anggripun sagd mntas awakipun

piyambak. 5inanggihing pangrmbag, nglajngakn sakolah dhatng pamulangan dhoktr 8awi ing nagari Batawi,

tanpa bayaran, manggn salbting sakolahan, malah angsal papan%n arta kangge gembolan. &asarngan untab-

untaban kemawon kalihan putra pulunanipun, putranipun ingkang raka dhoktr &udira 6usada.

5asinaonipun wontn pamulangan dhoktr 8awi lstantun tummn kados nalika wontn sakolahan andhap, malah

tambah kasrgpanipun, amargi ngngti ingkang dipun sinau saya kathah, tur awrat-awrat, nanging labting

tummn, srgp, dhasar botn kthul ing panggalih, ajaran bab punapa kemawon tamtu sagd mangrtos

sayktos, botn namung apalan, dhatng wosipun bab-bab ingkang dipun sinau, dalah ssambtanipun s.../

--- 10 ---

...sambtanipun/ kalihan bab-bab sans ingkang ggayutan, sagd %tha, trang pipilahanipun, kados ta: kawruh

alam, kawruh kodrat, kawruh pamisah, kawruh ttping petang, kawruh ukuran, bab peperanganing badan,

sasaminipun ingkang kaajarakn, saya dhatng kawruh bab gsang, nyawa, suksma, punika ingkang kalbt dipun

karmni, ngantos gmt panyinaunipun, ewadene rumaos drng sagd anjajagi dhdhasaranipun, utawi nyakup

dhatng wawadosipun, sanadyan sampun lanyah pitmbunganipun, botn kewran dhatng %ak-%akanipun

mnggahing tumindakipun ing panyambut daml, ewadene malah tansah mult manah, botn kndhat wontn ing

raos- pangraos asring sangt katuwuhan pitaknaning batos, gsang punika punapa, kadospundi lampahipun,ingkang katmbungakn pratitising patrap tumraping agsang, punika kadospundi. &ansipun bab makatn punika

wau, dhatng bab punapa kemawon ingkang sampun kasinau, punika rumaos sampun %tha sadaya wos-wosipun,

dalah ggayutanipun, ngantos dados paran pitaknanipun para k4n%a, malah ngantos kinathiking guru kapurih

biyantu padamlanipun.

#hatng kasnnganipun nalika alit, kala taksih wontn sakolahan andhap 1alandi, botn supe, malah saya rmn,

inggih punika wayang, g4ngsa, ttabuhan ingkang dipun karmni ka.../


6/36

--- 11 ---

...rmni/ nabuh gong, prlu ngmong k4n%a ingkang rmn tatabuhan, sarta bab jogt punika manawi nglrsi

liburan, Aa%antie, piyambakipun sarta pulunanipun dipun ajarakn abdi dalm guru jogd ing gayoja. !ain selat,

pn%ak, lagu punapa kemawon mangrtos, sarta sagd ng%akakn, bakunipun rmn krngan, songkolan,

ngantmi tiyang, punika kraos %arm, bilih ngantos sawatawis dintn botn krngan, songkolan, ngantos kraos

grah huyang, kirang saras, klowang-klawung, kosok wangsulipun manawi mntas krngan rumaos saras sangt,

%arm, marm kados mntas kalgan, nndha sgr-sgran, ngantos dados sawung sarayanipun para k4n%a,

dados tukang gpuk, sabn wontn ramn-ramn krngan kampungan, pa%inan, ingkang mangajngi tamtu &ang

aja ;man, sarhning ing jaman samantn, ingkang dados modhlipun, sport ijmnastiek dados inggih angudi,

gijmnastiek suwau ijmnastiek punika sampun dipun gulang murid-murid dhoktr 8awi, nanging lajng kaawisan,

amargi kathah kasangsaranipun. Lajng Bagus ajiman, nyuwun palilah gsanging ijmnastik wau, sarta

piyambakipun ingkang dados panuntunipun, lajng malah kaparingan guru ijmnastiek. !anawi ing Batawi

kadhatngan komidhi-komidhi kados ta: harm seton, $er%us ingkang mawi tingalan, ijmnastiek, saantukipun

ningali sanajan sampun dalu Bagus ajiman lajng nulad mainipun mainipu.../

--- 12 ---

...n/ ijmnastiek ingkang enggal. ikala jumnnganipun, 6.!. de Koningin 1ilhelmina kmpalanipun, ijmnastiek

para murid dhoktr 8awi ngdali wontn ing kbon binatang ing Batawi kastrna ning -. Bagus ajiman ingkang

dados pangajng =Aoorwerker>. 0andukipun pasrawungan, kakan%an, sakalangkung pangmongipun, saya kalihan

pulunanipun, sanadyan dipun jnggungi, kndl malah anggugujng kemawon.

1atakipun &ang aja ;man, kajawi kasnnganipun makatn wau, srgp sinau, gmi dhatng arta, satiti dhatng

sawarnining panindak, kasmbuh rmn momong, mila dados uyunaning k4n%a. 0irahani arta gembolan, dipun

%lngi, kanthil-nthil kangge jagaruna bilih wontn prlu punapa-punapa. &ampun dados kalimrahaning lare,

langkung malih para mahasiswa, rmn sumyak-sumyak, suka-suka parisuka. uju satunggiling dintn, kintn-kintn

tanggal spuh 1alandi, kathah ingkang sampun botn nypng ata, ?/mksa sami ajak-ajakan sopyan-sopyan. &ang

aja ;man awrat, wangsulanipun, digawe ragad apa wo

@/

wis ora padha duwe dhuwit ngene, bok uwis, jing nrimadhingin. &uleman pulunanipun, =samangke dhoktr !angun 6usada> ingkang andhadhagi, iya aku ragade, kiriman

saka bapak dhk wingi. $kakipun dados sopyan-sopyan, tabuhan, jogdan, ndha, inum-inuman, &ang aja ;man

sampun botn andugi, ngrtos watak wata.../

--- 13 ---

...k/ wantuning pulunanipun, gampilan, rmn smbranan. &ang aja ;man nuwni %elenganipun, sampun p%ah,

ngintn ingkang wanuh wani mndht tamtu namung sang &uleman, pulunanipun., wangsul dhatng papan

paramn, sajak kmba, kndl kemawon, sang pulunan &uleman mangrtos, malah sumyak-sumyak, lajng nylaki,

kalihan prtela m%ah %elenganipun, kanthi katrangan ngiras ngolok-olok anggnipun gmi ingkang paman,

tmbungipun: urip iku prlune ora mung nylngi, urip iku snng, ambabar, ambuwang. &ang aja ;man kndl

kemawon, malah msm k%ut, ing batos kapranan pitmbunganipun sang pulunan.

&aking tmn-tmning manah sinartan ing tindak, srgp ing daml, tlatos rmn sinau, kasmbuh lantip, limpad

pasanging grahita, gangsar pasinaonipun, botn nate botn minggah, tamtu minggahipun, ngantos tamat

pasinaonipun ing pamulangan dhoktr 8awa, nuju tanggal kaping 77 wulan #hesmbr: surya sangkalaning warsa:

ngsthi trus murtining bumi: '(*(.
http://www.sastra.org/kisah-cerita-dan-kronikal/41-riwayat-dan-perjalanan/190-babad-wedyadiningratan-dutadilaga-1938-245#foot-note-4http://www.sastra.org/kisah-cerita-dan-kronikal/41-riwayat-dan-perjalanan/190-babad-wedyadiningratan-dutadilaga-1938-245#foot-note-5http://www.sastra.org/kisah-cerita-dan-kronikal/41-riwayat-dan-perjalanan/190-babad-wedyadiningratan-dutadilaga-1938-245#foot-note-4http://www.sastra.org/kisah-cerita-dan-kronikal/41-riwayat-dan-perjalanan/190-babad-wedyadiningratan-dutadilaga-1938-245#foot-note-5


7/36

Botn dangu, namung antawisipun tiga likuran dintn, lajng kattpakn dados dhoktr 8awi wontn ing nagari

Batawi, kabbahan bab prakawis potongan, amarngi tanggal kaping '? wulan 8anuari '(**, surya sangkalaning

warsa: trus gapura murtining jagad. 5adamlanipun sae, dados pangalman, tindak-tandukipun wontn ing

bbrayan, pasrawungan, pasrawung.../

--- 14 ---

...an,/ angrmnakn, gampilan, andhap asor, lgawa, sagd nuju prana. !ila kathah ingkang sami rmn.

I& 'graosa$n lbt bab gsang( tansah nandhang r$aos)

&ampun dados kalimrahaning ngagsang mawi jojodhoan, mila sarng sampun sakintn diwasa, lajng wontn

panantun palakrama, supados prayogi panggsanganipun, sagd tata, tntrm, botn mulatngi, kkathahn

pamanahan, ngambra-ambra, panantun palakrama wau gadhah raos sawarni pamksa. graosakn larasan

makatn wau, dhoktr ajiman karaos-raos, rumaos katotog pamanahan awrat, tuwuh panggarjitanipun: abot tmn

llakoning urip, tuwuh malih raos-pangraos ingkang sinimpn tlnging batos, urip iku apa, kapriye pratitising trap-

trapane. &aya sarng wontn dhawuhipun ingkang raka, dhoktr &udira 6usada, bilih sampun kasuwunakn

momongan putrinipun prayagung luhur ing gayogya. !rayogkakn lajng dipun lampahi, ingkang rama piyambakugi ngandika, sampun pirmbagan bab sesemahan kalihan sadhrk &udagar ing &urakarta, sampun dados

rmbagipun, amargi kajawi sampun rujuk kawontnanipun, ingkang rama kalihan badhe mals kasaenan, sampun

tamtu kemawon rmbag-rmbag rmbag-rmba.../

--- 15 ---

...g/ makatn wau saya notog sangt dhatng raos-pangraosipun dhoktr ajiman, kalangkung awrat sangt

anggnipun ngraosakn, pundi ingkang kdah dipun lampahi, miturut ingkang raka punapa miturut rama, kalih-

kalihipun sami pikangsalipun tumrap llampahaning gsang kalairan, namung lajng nama kdayan ing kawontnan

kemawon, nir daya kirang %tha jjring gsangipun piyambak, mila dhawuhipun ingkang rama, sarta ingkang raka

bab sesemahan, botn dipun tampni sadaya, badhe madosi, ngraosakn jjr, sarta kawontnaning gsang, punika

kadospundi. &arhning kawontnaning gsang punika ing smu miturut kawujudanipun punika gadhah jjr

piyambak-piyambak, mila badhe ngyktosakn kawontnan wau miturut jjripun: mribadi, nurut sasake%anipun raos

pangraosipun piyambak: urip iku snng, ambabar kahanan warna-warna. 3wit saking dhadhasaraning raos sawg

makatn punika, mila tindakipun ingkang kathah, sawg anglantur kasnngan. !iturut pangandikanipun dhoktr

ajiman piyambak, pintn-pintn: ma, punika kathah ingkang dipun lampahi, nanging kalihan karaosakn lbt,

babaya, pituna, utawi pigunanipun, ngantos sagd %tha, adhakanipun pan%n dados babaya, sambekalaning

ngagsang, dados kapathok kasirik, punika layak kemawon, bobotipun karaosakn lbt, mksa karaos, botn

bot.../

--- 16 ---

...n/ sagd angsal pamarm saking nglantur kasnngan kemawon, malah ura dhatng pamanahan, krp ura-uru.Bab sesemahan, lajng pados piyambak ingkang dipun jodhoni. #ene ingkang taksih tumanm lbt dhatng ing

raos bab rkaosing llampahan ingkang kasandhang ing gsang, mila tansah kumanthil ing raos dados pitaknan:

gsang punika punapa, pratitising patrap llampahaning gsang, punika kadospundi, rumaos drng sagd narbuka

%angkrimaning raos makatn wau ingkang ngantos marm. hning dhadhasaraning raos drng gumathok, mila

%ak-%akanipun anggning matrapakn lampahing gsang, tindak-tandukipun, inggih sawg miturut dhadhasaraning

raos ingkang dados paugran nalika nindakakn bab wau.


8/36

& *indhah-pindhah panggenan( ta$sih ngraosa$n lbt( r$aosipun llampahaninggsang

0umindaking padamlan, dados pangalman, saya pasrawunganipun sae, sumrambah, dhatng sintn kemawon,

kathah kasaenanipun, kathah ingkang sami rmn, sih trsna, rumaos kapotangan kasaenan, saking nthngan, lan

gampilan. ;ngkang tansah tumanm ing raos namung bab rkaosipun llampahaning gsang.

--- 1 ---

&aking Batawi kapindhah dhatng Banyumas, lajng kapindhah dhatng &amarang, bbahanipun inggih motong

malih =$hirurgis%he adeeling>, wiwit tpang kalihan: . 5rawiraharja, kandhidhat guru, jalaranipun tpang, saking

sakit dipun jampni, kaupakara sae sabarang-barangipun, awit kala samantn, kandhidhat guru punika blanjanipun

sakdhik sangt. . 5rawiraharja rumaos kapotangan kasaenan agng, botn sagd sah sinauran bandha donya,

lajng dados mitra darma sakalangkung supkt, dangu-dangu kados sadhrk sinarawdi, ngantos lajng manggn

nunggil sagriya, sagd ggosokan bajongan kawruh warni-warni, bab basa, sarta kawruh jjring gsang, salong

larasan 0eyosopi. !iturut %ariyosipun adn 5rawiraharja nalika tutunggilan punika, dhoktr ajiman sawg brangta

larasan pangudining kawruh %ara kilnan, sarta ngraosakn larasaning 0eyosopi sawatawis.

Lajng kapindhah dhatng !adiun, nunggil malih kalihan: . 5rawiraharja, wontn ing ngriku tuwuh malih raosipun

rkaosing gsang, malah saya sangt, kawwahan pawartos bngganging pasadhrkanipun ingkang rama kalihan

ingkang raka dhoktr 1ahidin bab sesemahanipun dhoktr ajiman, tmbenipun sagd supkt malih. Kawontnan

makatn punika ugi mitulungi mitulung.../

--- 1! ---

...i/ dhatng jjring gsangipun. #hoktr ajiman botn mituruti pitdahipun ingkang rama sarta ingkang raka, mila

lajng emah-emah saking kajngipun piyambak, kanthi pandugi bokmanawi bab nalar salaki rabi lajng sirp,

wasana kadadosanipun kados ing nginggil wau, kawwahah ribdipun, dene anggnipun emah-emah piyambak

botn nntrmakn anggnipun ggriya, amargi kirang supktipun bojo kalihan tiyang spuh stri, ingkang ing

wkdal samantn wontn ing !adiun tunggil sagriya, saking ppt putking manah, m4ngka sranani anggnipun

badhe angi%ali raos ingkang makatn punika kanthi nindakakn sakathahing: ma, tamtu kemawon tanpa daya, dados

glnging manah wkdal punika kados-kados ingkang sagd angluwari raos punika wau namung anyupt

llampahanipun nganyut jiwa, namung kpalang ing raos, dene nyumrpi mbokipun, kawwahan ribd malih,

dhoktr ajiman putung bahunipun kiwa, amargi tumpakanipun tumbukan kalihan kreta sans. &albtipun taksih

sakit, antawis tigang dintn lajng pisahan kalihan bojonipun. !anawi kalaras saking spnipun piwulang agami ing

kala alitipun, dados ptnging manahipun dhoktr ajiman, punika botn anh, dene tanpa %%pngan,

--- 1" ---

=gandhulan> mila namung %ipta badhe nyupt llampahan nganyut jiwa.

&I Wi+it $a+ngan ngudi $abatosan

Llampahan makatn wau nuwuhakn raos pangraos, manawi kawontnan, llampahan ingkang kasandhang punika

sambt kalihan pakarti wataking gsang, sarana pandaml saking rumagangipun pirantosing gsang, awit saking

punika saya nsgakn pangungsd: gsang punika punapa, sarta kadospundi pratitising pamatrapipun, ngantos

kawnganing raos, jjring gsang punika dede kawontnan kawujudan, sadaya wau namung kridhaning gsang,

ayang-ayangan, babaraning gsang, lajng rmbagan kalihan kir mistr !adiun, mitranipun: anggguru nglmi


9/36

spuh dhatng pangulu nglams, wawngkon !adiun, nama Kyai Burham, wiridanipun larasan agami, mmpr

suluk, sarta wirid, ragi sagd mngakakn ppting manah sawatawis, nanging rumaos drng %umplong,

kalajngakn pangungsdipun. 5inuju kala samantn tampi buku alit, bab rijmetselarij isinipun anggugah

manahipun dhoktr ajiman, ingkang taksih angudiC urip punika punapa sarta punapa prlunipun, prlunipu.../

--- 20 ---

...n,/ ugi ing wkdal punika dhoktr ajiman nyinau 5hilosoie sagadugipun sarta sakobripun.

#hoktr ajiman pitpangan kalihan tuwan: ;nlopn Labrton, golongan teyosopi, sarta asring rmbagan bab

kawontnaning gsang, rkaosing panandhang, angsal ular-ular katrangan miturut larasaning kawruh teyosopi,

gsang punika langgng, ngangge prabot badan wadhag, sarta badan-badan alus. 8jring manungsa, punika

gsang ingkang ngrasuk pirantos, utawi badan alus sangt. Katmbungakn: 3tma, budi, manas, utawi gsang

ngrasuk badan %ahya, =papadhang, budi> sarta pamikir. &ansipun badan wau, kalbt peranganing badan wadhag,

sami risak miturut kalamangsanipun piyambak-piyambak. 3tma, budi, manas, ing kadados jjring manungsa punika

langgng, makarti, nanm, sarta ngundhuh wohing pandamlipun. Badanipun wadhag, badan rangkpan, badan

pangraos, tuwin badan pamikir asor, punika ingkang risak, sontan-santun, miturut jjring pakarti, pangsthi, lan

kawontnanipun, makatn kawontnaning panandhang, saking pakartinipun manungsa piyambak, lajng dados

papasthn, %o%og kalihan wawaton ingkang katmbungakn: sapa nandur bakal ngundhuh.

--- 21 ---

raik/

ambar larikan ngandhap ingkang sami lnggah, saking kiwa 4ngka @, saking tngn mangiwa 4ngka C punika

dhoktr ajiman, nalika dados pambantu guru pawiyatan dhoktr, sansipun para siswa.

&II ,apindhah dhatng Bata+i dados pambantu guru asist.n lerar/

&aking !adiun, kapindhah dhatng Batawi dados pambantu guru sakolahan dhoktr, kalihan anglajngakn

pasinaon pasinao.../

--- 22 ---

...n/ ngangkah sasbutan, titel ;nlands%he arts. &aking tmn-tmn tummning pambudi, sagd kalksanan lulus

pandadaranipun dhoktr ;ndia, ;nd. 3rts wau, anggnipun dados pambantu guru %kap, %akp kapitadosing guru

agng, utawi maha guru.

1iwit saking !adiun, pindhah ing Batawi, salajngipun dumugi samangke, punika sampun kuwijn kawruh

kabatosan larasan 8awi, sarta lajng kapardi kaparsudi sayktos ngantos lbt, kalaras kalihan kawruh kabatosan,

kasuksman lan sans-sansipun. #hoktr ajiman ugi tumut marsudi sarta dados warga pakmpalan 0eyosopi.!nggah tujuning pakmpalan 0eyosopi punika 'e. pasadhrkaning kamanungsan, sih sinihan, 7e. nyinau

sawarnining agami, sagda ngrtos dhadhasaran sarta wosipun. +e. sagda angggsang, sarta migunakakn daya

kawasaning gsang ingkang taksih ginaib, kangge sarana mangun karahayon. &anadyan botn katamtokakn ing

pranatan botn kenging ndha daging, kathah para warganing pakmpalan 0eyosopi ingkang ngulinakakn %%gah,

ssirih, botn ndha ulam ambgan, namung ndha kuluban kemawon, ngantos kalimrah dados panganggping

ngakathah, pakmpalan 0eyosopi punika dhdhasaranipun botn ndha ulam ambgan namung ndha bangsaning

kuluban. &ayktosipun makatn wau lampah limrah nglaluri pusaka 8awi %gah dhahar guling, ngingirangi ndha lan

tilm, mangrh


10/36

--- 23 ---

hawa napsu, prihatos. !amangun marta martani, rahayuning dumadi, sapiturutipun ingkang kawarsita kawarahakn

ing srat-srat 8awi. #hoktr ajiman ugi nglampahi %%gah makatn wau, sarta madosi wawadosipun, kadospundi

dene %gah ndha lan tilm, tuwin prihatos punika asring sagd ambabarakn daya kawasa gaib. #ene kawruh

0eyosopi ingkang sagd daml pajaring pptngipun dhoktr ajiman, sawatawis inggih punika bab tumimbal

lairipun jiwaning manungsa, ein%arnatie. Kabkta saking pakaryanipun piyambak, karma. ;ng wkdal punika dhoktr

ajiman, angsal pitpangan yonyah Dehenter kalihan tuwan 1arstadr. &asarngan ngudi spiritisme. 5rasasat

sabn malm !inggu kmpalan lan nindakakn &%eans. ;ngkang dados medium nyonyah punika wau, sawijining

s%eans am%a manawi bojonipun dhoktr ajiman =kala samantn sampun emah-emah malih kalihan lare Btawi>

badhe gadhah anak wontn ing lawang. Lawang mdal stri supados dipun namakakn &tyawati.

&III ,apindhah dhatng #rag.n

3ntawisipun taun surya '*9?-'*9@, dhoktr ajiman kapindhah dhatng kitha &ragn, bawah dalm ing nagari

&urakarta 3diningrat, taksih suwita ing Kangjng uprmn. nalika samantn sawg berag-beragipun ing kawruh

0eyosopi, kasmbuh kas.../

--- 24 ---

...mbuh/ sampun ggd raos-raos larasan 8awi, dhadhasar wkl ing daml, srgp mardi marsudi ingkang dados

pangsthi, %akp-%kap ing wajib, sumarambahing kathah, kalihan ntpi tumindak ing wajib, nyambi nglbti

dhatng padhusunan, sarta pakampungan, botn ngetang rkaos lan awrat. 0andukipun ngnthngakn pitulungan,

kababar dhatng sadhengah, sampun malih dhatng para sadhrk ingkang sekeng, sanadyan dhatng para

sadhrk sugih, punapa dene ka%kapan, b4ngsa punapa kemawon, manawi botn parlu sangt, botn nate

ngrkning pabeya tumindaking kadhoktran, m4ngka tumindakipun kangge gampil, nthng nindakakn pitulungan,

dhadhasar sih sutrsna sastu, sampun layak kemawon tuwuhing sih sutrsnanipun para sadhrk, b4ngsa punapa

kemawon, lajng enggal andados. 3smanipun dhoktr ajiman lajng misuwur sae, kathah ingkang sami trsna asih

sastu. Botn namung bageyan andhap ingkang asring kaberan kadarmaning panggalih tampi pitulungan

panindaking kadhoktran, para tuwan-tuwan, para pangagng 8awi, para tuwan-tuwan siyan sing kathah ingkang

sami sih sutrsna gult guyub kata tangi ing raos dhatng rhing karahayon, kajatning gsang, marsudi kautaman,

sarana kagunan kabudayanipun piyambak, ngangkah prastyanipun dhatng pakmpalan 0eyosopi ing anggr-

anggripun satunggal: pasadhrkaning kamanungsan.

--- 25 ---

alika samantn ing &ragn sawg misuwur mardika kawin, gndheng-gndhing, miwah raos 8awi, ingkang

jumnng Bupati K!0 &umanagara, mantu BK56 Kusumadiningrat, kliwonipun: itawadanan. !antrinipun

kabupatn saking &urakarta, $itra 6anjayan. =suwau jajar &aragni nama Ki 2udanggni, lajng pindhah dhatng

pangrh praja wiwit pangkat alit> ingkang lajng jumnng bupati pulisi Klathn, lajng kapindhah dhatng Bayalali,

misuwur rmnipun ngayomi kawula alit. Kapnsiyun, lajng ddalm ing &ragn, dumugi seda. alika dhoktr

ajiman wontn ing &ragn, kala samantn lajng ngdgakn pakmpalan pasraseyan nama: "1edha &an%aya"

pikajngipun: dadosa paugraning papadhang, ngrmbag kawruh sarta raos 8awi, ngantos kawntar ing &ragn

dados kdhunging para gambn marsudi raos 8awi, amargi kala samantn drng patos kathah pakmpalan.

Kajawi tumut pakmpalan 1edha &an%aya, dhoktr ajiman ugi tumut angramkakn pakmpalan 0eyosopi ing

&urakarta.


11/36

alika samantn nagari ing praja dalm &urakarta btah dhoktr malih, dhoktripun 1alandi taksih 0uwan Eman.

#hoktr ajiman kaaturakn, ingkang jumnng 5apatih dalm, Kangjng adn 3dipati &asradiningrat kaping ;

paparab Kangjng gendraprastha. &awg karmbag, dhoktr ajiman kapindhah dhatng ing glawang,

andadosakn awrating manahipun para sadhrk ingkang sami

--- 26 ---

sih sutrsna, kapisah kalihan mitra darma prasasat sadhrk sinarawdi. #hoktr ajiman bebeja: badhe tutunggilan

malih. 5itmbungan makatn wau, sakawit namung dados pangarm-arm, wusana kanyataan sastu.

raik/

ambar sisih tngn ngadg punika dhoktr ajiman, stri ingkang lnggah kursi punika semahipun, rare alit ing

tngah punika ingkang putra patutanipun nama ara &tyawati.

--- 2 ---

I ,apindhah dhatng 'gla+ang

Kapindhah dhatng glawang punika dados dhoktr wontn ing griya sakit ewah, nanging namung sadasa wulanan,

sagd niti, sarta nanangi srnging pangudi dhatng kawruh kasuksman =5sikologi> tuwin anglajngakn marsudi

kawruh 0eyosopi babagan kabatosan, okoltis, bab ingkang gaib-gaib lan samar, mlbt ing golongan esotris,

pamarsudi gaib, rmn anglampahi ssirih, botn ndha ulam ambgan =pegetaris> sarta sansipun. &awg barg-

berag, ambabrag. &aslaning wajib, rmn nnpi, daml papan ing sa%laking griya sakit ing &umbr 5orong,

glawang, wontn pprnging rdi urutipun rdi 0nggr ngongkang lpn, apatrap ngnng ngningakn %ipta,

sagd nyatakakn w%anipun modhiyum ing Batawi kalih taunan kapngkr, sarta asring-asring s4sorah 0eyosopi

dhatng ing &urabaya ing kalanganipun para tuwan 1alandi mawi basa 1alandi, lbt panyuraosipun, rsik on%k-

on%kanipun, lajng saya katingal asmanipun.

&albtipun wontn ing glawang sadasa wulanan punika tansah sasratan anglajngakn rmbag pasuwitan ing

praja dalm &urakarta &u.../

--- 2! ---

...rakarta/ 3diningrat, ngantos rampung pangrmbagipun, kadadosan suwita wontn ing praja dalm Karaton

&urakarta, amarngi kaping 7) 3gustus '*9) kapangkat mantri nayaka jawi golongan kabupatn panumping, nama

!as gabi #hoktr !angun 6usada, kaparingan gadhuhan sabin gangsal jung, pamdalipun satngah taun wolung

atus, katambahan bal4nja wulanan, @9 sarnganipun kala samantn, dhoktr &ukarja, ugi kapangkat mantri nayaka

lbt, golongan kabupatn gdhong tngn, nama !as gabi dhoktr 1irya 6usada. #hoktr kalih wau majibi abdi

dalm lurah, bkl, jajar mangandhap. 0umrap abdi dalm r4ngga, dmang, mantri minggah dhoktripun tuwan

dhoktr 6ijmans Aan anrooij mawi kaparingan jampi, nanging taksih kaangge awis. 0umrap lurah bkl jajarmangandhap wau bab jampinipun taksih tumbas piyambak.

--- 2" ---

raik/

#hoktr ajiman nalika wiwit wontn ing &urakarta nama !as gabi dhoktr !angun 6usada.


12/36

Wontn ing #ura$arta diningrat

0umindakipun nyambut daml, mujudakn %tha ingkang katmbungakn antpi wajibing gsang, srgp sarta

ttpipun dhatng wan%i ngantos kados wataking kodrat, prasasat botn nate ewah,

--- 30 ---

nyambut daml enjing punika ngantos kalih rambahan, tarkadhang kaping tiga. Enjing umun-umun, bbasan tangi

tilm gregah, sampun nyambut daml, sarampungipun, lajng mlbt ing dalm, bokmanawi wedangan sakdhap,

mdal malih nyambut daml, anjampni, sarta ngrspi. Botn namung ingkang sampun kawajibakn: r4ngga,

dma,)/panwu mantri minggah dalah ingkang sans kawula dalm, ingkang lrsipun dhatng dhoktran 1alandi,

utawi dhoktr sansipun, sarng !angun 6usadan wontn, kamirngan sae tumindakipun, sarta kathah ingkang

jodho, ngantos kawartosakn asring mawi ng%akakn daya kikiyatan gaib, kathah ingkang kapilayu, prasasat

ngorgakn &urakarta, kathah sangt ingkang ndha tulung anjampkakn, ngantos kados pasar tumawon, kula

piyambak anglampahi prasasat sabn enjing anjampkakn mripat. gantos ragi siyang sawg rampung, lajng

mlbt malih, mdal sampun dandos badhe putr, tarkadhang taksih wontn ingkang dhatng sawatawis, ugi lajng

kapitulungan. &arampungipun lajng putr numpak dhokar, sairib %ikar ing tanah pasisir, tarkadhang ngusiri

piyambak, manawi botn ngusiri, tamtu maos srat-srat, apsipun srat kabar. Botn wontn wan%i ingkang botn

kapigunakakn kangge tumandang daml, kajawi wan%i ngaso, tilm, ewadene mksa kapigunakakn kangge

nglalantih matrapakn nng-ninging manah, ingkang lrm sastu namung badanipun wadhag, wa.../

--- 31 ---

...dhag,/ raos pangraos, pamikir tarkadhang budinipun, utawi %ipta, ripta, rasa, karsanipun mksa rumagang wontn

ing alam gaib, makatn wau, bilih ingkang sampun ngalami, tumrap kabtahan ngasokakn badan wadhag

pangrksaning kasarasan, sampun langkung nykapi, manawi kalrsan, badan otot bayu balung sungsum sagd

tuntum karaos sgr saras, manah aym tntrm, %arm marm, ngantos anjalari tanduking tumindak sagd pratitis,

makatn kawontnanipun ingkang katingal ing kathah nalika wntn ing &urakarta wiwitan.

I ,amayaranipun abdi dalm +ontnipun $agungan dalm panti roga

1iwit wontn ing &urakarta dhoktr ajiman !angun 6usada kaparingan manggn griya ngiras poliklinik, ing

kampung Kapatihan wetan, ngajng 5aksa 5rajan ingkang tmbenipun lajng kadalman, kasbut ing

1edyadiningratan ngantos samangke. 1ontn Kapatihan wetan ngantos dangu, lajng kadhawuhan pindhah

ambalabagi wontn ing kampung 5anumpi /sakiln sksi pulisi !angunjayan samangke, nanging sabn dintn,

manawi parlu malah enjing sontn, botnipun enjing tamtu taksih dhatng poliklinik ing kampung Kapatihan wau, awit

saya kathah ingkang dhatng. Kala samantn lajng wontn ada-ada, murih sami nthngipun, kathah para abdi

dalm ingkang asring dhatng poliklinik, po.../

--- 32 ---

...liklinik,/ sabn wulan urunan sakadaripun kangge tumbasan jampi, awit abdi dalm lurah mangandhap, dumugi

kawula dalm, punika ing pamanah kirang kuwawi katamtokakn tumbas jampi piyambak, inggih wontn ingkang

sagd, nanging namung satunggal kalih, mila ada-ada kados dene pakmpalan angwontnakn urunan tumbasan

jampi, punika kathah ingkang %ondhong tumut, tumindak ngantos sawatawis, lajng kamirngan suwargi Kangjng

adn 3dipati &astradiningrat ing Endraprastha, nagari ugi paring urunan, dangu-dangu dhoktr ajiman !angun

6usada mrayogkakn, urunan saking para ambtahakn wau kasuwak, mligi saking nagari kemawon murih

mayaring waragad, karmbag kalihan 3potekr 3kunas, sagd ka%ondhongan.


13/36

#angu-dangu saya agng, dhasar tumrap praja ing Karaton #alm &urakarta ugi parlu ngwontnakn pangrksaning

kasarasan, lajng wiwit ngrmbag angwontnakn panti raga, rmbag sakawit badhe wontn ing 8brs, ingkang

samangke lajng dados griya sakit sndhng, nanging kala samantn botn kadadosan, amargi angsalipun toya

taksih rkaos, pamrayoginipun dhoktr ajiman !angun 6usada: parlu angsal papan %lak toya, nagari lajng

mundhut tumbas griya loji sapapanipun ing kampung Kadipala kadadosakn 5anti aga dumugi samangke punika,

mngkrakn lpn, sumur-sumur %thk. &akawit namung

--- 33 ---

griya loji satunggal, lajng nglar-nglar saya agng dumugi samangke, smunipun taksih badhe kaagngakn

malih, pinuji kalksanan.

II Btah sagd tmbung a+i

amanipun dhoktr ajiman !angun 6usada, saya jmbar tbanipun, wontn ing golongan punapa kemawon, saya

wontn ing kjawn, ngandhap nginggil, agng alit, kasrawung. 3wit saking punika, karaos btah sagd tmbung

8awi, parlu sagda anggampilakn tumindaking kawajiban kadhoktran, awit rumaos %ingkrang sangt, m4ngka ugi

btah sangt, nanging botn sagt angsal pasinaon sayktos, kajawi rkaos angsalipun guru tmbung 8awi ingkangsagd mulang saslaning wajib, ing pangangkah sagda sampun ngantos nilar wajib, m4ngka wajib kadhoktran,

kaangkah dipun ttpi, sampun prasasat tanpa sla, sabn wan%i isi, langkung malih manawi m4ngsa sasakit, rintn

dalu dipun gobyagi andhatngi para sakit ingkang ambtahakn. 5puntonipun narimah sinau piyambak, ngangkah

ngathahakn maos srat-srat 8awi, kenging katindakakn sawan%i-wan%i saslanipun anjampni, mila manawi

nglrsi botn nindakakn wajib, kenging katamtokakn maos warni-warni, prasat(/botn nate nganggur, sadaya

wan%i kapigunakakn, mila srat-srat 8awi ingkang parlu-parlu kathah ingkang kasrambah kawaos kawao.../

--- 34 ---

...s/ ingkang mranani panggalih dipun pthiki kaapalakn ka%akup raosipun, mila kathah ingkang asring gumun,

dene ngantos anglangkungi para marsudi, bobotipun botn nate ngambah pasinaon basa 8awi, sagd dipun nyakup

nyakp raosipun srat-srat 8awi ngantos sagd nyaring pathinipun.

1iwitanipun ingkang kangge sinau srat 3rjuna &asrabahu. 5an%nipun ingkang badhe kasinau, jarwa tgsing

pitmbunganipun, wusana mrangguli suraos ingkang mranani panggalih, kalajngakn nlasakn %a%riyosanipun,

sarta niti sasanggitaning %ariyos, dalah raos suraosipun, ngantos tamat, tgsing pitmbungan, miwah jarwanipun

namung sambn, mila dhatng pitmbungan 8awi, taksih rumaos kathah ka%ingkranganipun, nanging inggih sampun

lowung, langkung malih dhatng raos suraosing %ariyos, pathining srat-srat 8awi, ingkang ggayutan kabatosan,

kamanungsan, kasuksman, kajiwan, jjring gsang, punika ka%akup ka%akp sadaya, mnggah isining srat

3rjunasasra ingkang mranani panggalih wau bab ginmipun 5atih 5rahastha kalihan 5rabu ahwana atu

pulunanipun, saka soripun kalihan prabu 3rjuna &asra kagldhg rodhaning kareta titihanipun, m4ngka suwau

sampun kinawasa kinari lan ing dewa saking tapabratanipun, kawnangakn mnang kalihan sadaya titah, wusana

nmahi kasor kawirang-wirangakn kangge pangewan-ewan kasrt kareta, lajng kawlhakn kawlh.../

--- 35 ---

...akn/ ingkang paman 5atih 5rahastha, pitmbunganipun makatn:

&inom


14/36

&ang 5rabu 3rjuna &asra F gdhg tan arsa nauri F ature 5atih 5rahastha F mila marase tan sipi F anarka dn patni F

nanging kabatinanipun F iki ratu utama F lan ingsun wus angaturi F nuwunakn apura ing #asamukaFF

saykti lamun apura F ing dosa ratu utami F sigra nolih #asamuka F 5rahastha kyana 5atih F lah ta pundi kang

sisip F gyan kawula darbe atur F sampun wani nglawan prang F lawan 5rabu !aspati F pan ing mangke tan wontn

luput sak%apFF

sira ratu punggung mudha F tan amrih tpa palupi F mring ratu kang gunatama F patitis prawira skti F &ang 5rabu

!aspati F ttp prawira dibya nung F nora pants dn mngsah F kinawulan pants ykti F malah-malah katuladan

prawiraFF

ngamungakn %iya-%iya F ngandlakn sihing uni F ing &ang 6yang 8agad pratingkah F m4ngsa kna ati nagih F ala

kalawan b%ik F mung awak dhewe kang mandum F iya ingkang rumksa F sanadyan wus wahyu uni F lamun ala

tingkahe wahyune sirnaFF

!nggahing raos suraosipun, ing panglaras: prlu anjjrakn gsangipun sajati piyambak. 1ahyu, kasktn,

punika sagdipun dados sarana pangrksa karaharjaning bawana, parlu linambaran rahayu, sanadyan m4ndraguna,

sura skti, digdaya, prawira ing yuda, winahyu, nanging manawi watak tindak tandukipun tandu.../

--- 36 ---

...kipun/ awon, ngrisakakn bawana, wahyunipun lajng i%al, guna sktinipun botn dados, lajng nmahi aps

kados &ang #asamuka. 3sring dados pitaknan, ingkang !aha Kawasa, #ewa, ;swara sapanunggilanipun, manawi

wontn ingkang msu pujabrata, nyuwun sakti mantra mandraguna, nadyan kasuwun sagda ngasorakn 6yang

1isesa pisan, tamtu dipun pituruti, mnggah katranganipun, &ang 6yang 1isesa, ingkang winnang, punika

paparingipun punapa-punapa, tandukipun beda kalihan jalma manungsa, sarana lung-lungan tangan, sayktosipun

namung ntpi kawasanipun wau sarwa-sarwi maringi, ingkang dados baku jjripun, punika pribadinipun piyambak-

piyambak, punapa pangsthinipun, sapintn kadayanipun, tamtu kalksanan, dipun pituruti, sinamun ing smu

katmbungakn: awon sae, punika saking pribadinipun piyambak, ingkang andum, ingkang rumksa. 1usana

namung kasumanggakakn.

III #inau $adho$tran inggil

3rts.

3wit saking tmn, tummn nindakakn wajib, msu brata, ssirih, prihatos, manthng pangsthinipun, saya dangu

saya misuwur, png-pngan, sumrambahing sadhengah b4ngsa, golongan, kathah ingkang nganggp, kdhp,

madhp, ngantos dados kmbang

--- 3 ---

lambe sae. alika samantn &urakarta sawg rame ngrmbag KurGan 8awi damlanipun ngulama Kyai Bagus

garpah, ingkang dipun adani para marsudi kanamakakn pakmpalan 1ara #arma, suwau namung karmbag

wontn srat kabar 8awi, ingkang nukarta pnsiyunan jaksa . !. &uleman, wungsal-wangsul ngantos dados

rmbag agng-agngan, dipun ajangi wontn ing 3bipraya dipun dhatngi b4ngsa, golongan warni-warni, jjl uyl-

uylan, ppt pipit bntt dumugi radinan agng. Kala samantn KurGan kasantunan basa sans, punika raosipun

taksih kathah ingkang drng rila. Bagus garpah kawastanan ngewahi, m4ngka KurGan kajawkakn,

kalandkakn, punika sampun wontn dangu, nanging mksa wontn raos sajak sling srp. mbagipun adn

!as 8aksa &uleman kathah-kathah, smu srng, Bagus garpah botn anjawab, sarng sajak badhe dados kirang


15/36

prayogi, dhoktr ajiman !angun 6usada manngah miyak sadhrk kathah ngantos rkaos, sarng sampun

mapan, lajng mdhar sabda panyapih, kadhapur pitakenan, mrayogkakn madosi wigatosipun, jjring rmbag,

anggnipun 8awkakn KurGan punika nawung pikajngan punapaH Katranganipun badhe mn%arakn sagda

kathah ingkang ngrtos suraos lan raosipun, manawi makatn, rhning drng atul tamtu wontn ku%iwanipun,

drng marmakn, mila wajib dipun maklumi. Kaaksama, Kaaksa.../

--- 3! ---

...ma,/ ngantos dadosakn panarimahipun para sadhrk, i%al raosipun sngling */srp. 3nanging rhning Bagus

garpah botn anjawab punapa-punapa, ing raos kaanggp kawon, KurGan ingkang sampun kajawkakn rampung,

ka%apakn sampun angsal wolung buku, lajng botn kalajngakn, kathah ingkang sami ngraos eman, tujunipun

samangke wontn ingkang nglajngakn anjawkakn KurGan, ka%ithak ngantos dumugi, sagd kasumrpan ing

kathah, nambahi pn%aripun agami ;slam sumrambah ing pundi-pundi, kathah ingkang kapranan, lajng ngrasuk

;slam.

0aun surya '*9( sabibaripun paprangan 8pang ngawonakn uslan, nnangi para sadhrk ;ndhonesiah

ngwontnakn pakmpalan, ngangkah kaluhuran, kamulyan lair batos, sagd dados, nama pakmpalan: Budi


16/36

kadhoktran ingkang kawdharakn 0uwan $hrli%h amratelakakn manawi wontn jalaran saking 8awi, =kados ta:

ba%terie> =lumbt ing jasatipun manungsa, lajng gandhng kalihan prabotipun badan ingkang tmbe lajng

nuwuhakn sasakit, punika 0uwan $hrli%h namakakn, eran kerung> gandhngipun, ba%terie kalihan prabot badan

=%el>, nanging 0uwan $hrli%h botn nrangakn sababipun sagd gandhng. 5angangkahipun dhoktr ajiman,

pan%nipun sarampungipun saking Brlin badhe puruhita dhatng 0uwan $hrli%h wau ngudi nalaripun nalar ing

nginggil wau miturut %aranipun kawruh. =1etens%happelijk> drngipun manah ingkang makatn wau kadaya sakingungl-unglanipun b4ngsa 8awi makatn: "


17/36

&asampunipun pakmpalan Budi


18/36

--- 4 ---

kkadang F aja katkan bilahi F bilahi gagawa bala FF

'?. ah ah adhuh kadangku tuwa saykti F pa gene ta: wuta: F tuli-tuli tanpa tali F mung ala katula-tula FF

'@. lagi tumon wong kudu ndya bilahi F gampang tanpa srana F malah kdah dn karpi F jr basuki mawa beya FF

5ada pungkasan 4ngka '@ punika kalaras, kawontnan ingkang anjalari bilahi, botn mawi sarana, malah kdah

dipun lampahi kemawon, inggih punika klu kapilayu anjurungi hawa napsu, klut kalimput luput muput, tansah

ngangkah suka-suka parisuka e%a lan sake%a, botn ngengti sasami, jjring gsang, babrayan, sungkaning

rkaos, sapiturutipun, beda ngangkah karaharjan, kautaman, kaluhuran, karahayon, punika parlu dhadhasar sura

sudira, purun rkaos, babasan tekad pati, anggayuh mukti, awit mukti lan mati punika ggandhngan dipun lampahi.

;nggih punika ingkang dipun pikajngakn, katmbungakn: jr basuki mawa beya.

alika prang donya agng taun '*'?, panjnnganipun dhoktr ajiman jumnng makili pangarsa pangrh agng

Budi , ngrmbag pitakenan manawi nagari 1alandi sarta ;ndonesie kadhatngan mngsah, kadospundi

trajangipun tiyang siti, punapa tumut jagi siti wutah rahipun sasarngan kalihan pamarentah 1alandi punapa botn,

pungkasaning rmbag, wiyar sarta dangu, anelakakn manawi tiyang siti nadyan purun ambiyantu ing paprangan,

botn sagd anglampahi, amargi botn gadhah kasagdan, salajngipun pakmpalan Budi


19/36

&albtipun dados warga rad kawula, pamit dhatng edrlan, sinau bab prakawis -stralen =tahoen '*'*-'*79>

rikala dados Lid, olks-raad mh kemawon dados oorIitter, saking pamilihipun, olks-raad bab ingkang gntosi

AoorIitter. &akawit, stemipoen dhatng !r. &%huurman kalihan dhoktr ajiman: sami, lajng pilihan malih,

=herstemming> dhoktr ajiman kawon tigang stem. ;ng taun '*7+ andhrkakn usti Kangjng 5angeran 3rya

Kusumayuda, dados utusan dalm dhatng nagari 1alandi marngi wiwahan agung, nyaosakn kasugngan, saha

bkti sungkm dhatng &ri !aharaja 5utri 1ilhlminah, rikala ri.../

--- 50 ---

...kala/ ngaturakn pisungsung panganggenipun utusan dalm Kraton &urakarta prajuritan, .B.K.5.6. Kusumayuda

kalihan dhoktr ajiman kadhawuhan dhrk dhahar &ang aja 5utri =Lun%h> namung wontn priyagung kawan

wlasan, pilihan para luhur =6odhouding>.

;ng nalika taun '*'7 kautus dhatng nagari 1alandi mthuk putra dalm, usti Bandara adn !as awawi, amargi

grahn, kondur lajng kajumnngakn pangeran, asma usti Bandara Kangjng 5angeran #mang 0anpa

angkil, lajng seda drng palakrama.

3nggnipun dhatng Eropah dhoktr ajiman punika wongsal-wangsul ngantos kaping sadasa, sabn-sabn nyinaukawruh maligi ingkang kabtahakn.

--- 51 ---

Kangjng adn 0umnggung dhoktr 1edyadiningrat, =#hoktr ajiman>

raik/

;. !angagm basahan, songkokan.

raik/

;;. !angagm kanigaran.

--- 52 ---

& %ados bupati dho$tr

3wit saking sampun dumugi ing wan%i, sarta kathah llabtanipun, kapangkat bupati dhoktr, asma: adn

0umnggung 1edyadiningrat, dumugi angsal sasbutan Kangjng, kaparingan bintang warni-warni, ngantos ingkang

kantun piyambak, bintang &ri Kabadya. Kangjng uprmn ugi nngri bintang, opisiring Jrdh Jrany asao.

3da-adanipun babagan kasarasan: warni-warni, kados ta: dhukun bayi pangajaran, bong: pangajaran, %a%ar lan

sansipun, Kabupatnipun dhoktr nama Kawadanan Kridha irmala. 3smanipun saya kawntar, misuwur ngbgi

bawana, sadhengah b4ngsa, spuh anm prasasat sami sumrp, sintn: dhoktr ajiman punika, sarta kadospundi

kawontnanipun.

1iwit alit sampun wontn titikanipun linangkung, dados uyunaning lare, min4ngka pangayoman tumindak sawnang-

wnang lare nakal sapiturutipun, sarng diwasa saya katingal kalangkunganipun, sarta srgp ing daml, ttp ing

wajib, satiti ing samukawis, gmi, pratitis nindakakn kabtahan, susila, parikrama, prasaja, anoraga, botn

nggung-gungakn, bkti sungkm ing yayah rena, ngaosi para spuh, stya ing kasaenan, botn nate ngraosi


20/36

nyantn awoning sans, manawi parlu nrangakn kangge ggambaran, tutuladan, nyariyosakn ingkang sampun

dipun lampahi piyambak, pi.../

--- 53 ---

...yambak,/ kanthi dipun mangrtosi watak wantunipun, sarana kapurunan, mila sagd amratelakakn, ttela sadaya

papa%uh punika kathah nyatanipun. #ipun lampahi, punapa dipun singkiri, punika namung kasarahakn, sasampuna

sami pariksa pituna lan pigunanipun, bilih nrak papa%uh, punika badhe rapuh, rkaos, sakit, nanging angsal kawruh.

gestokakn wawarah badhe bingah, %tha wela-wela, ma: lima punika dados p4n%abaya, ambawur p4n%adriya.

5augranipun: kabatosan, jjring gsang. 1arah kabatosan kathah ingkang kaambah, langkung malih wawarah

8awi, ngluhurakn para puj4ngga, nyakp-nyakup wosing %ariyos dalah raos-suraosipun, asring ngandharakn

pitmbungan: suradira 8ayaningrat, lbur dening pangastuti, pikajnganipun, kasuran, kadiran, 8aya kawijayan,

punika sirna dening pangastuti. #aya kawasaning kodrat, punika sagd karh sarana dipun sumrpi watak

wantunipun, wontnipun palwa udara, baita silm, sasaminipun, punika saking nyumrpi watakipun daya

kawasaning kodrat. ;ngkang nama pangastuti sajati, punika namung ambabar jjripun kajatning gsang,

mamangun kasaenan, kautaman, karahayon. 1tahipun ungl-unglan wau makatn:

jagra angkara winangun F sarjana marjayng wsthi F puwara kasub kawasa F warsita jro wedha muni F sura dira

jayaningrat F lbur dening de.../

--- 54 ---

...ning/ pangastuti FF

!iturut ddongnganing sbat witaradya makatn:

Ka%ariyos, 5angeran 3dipati 3nom adn $itrasoma, putranipun 5rabu 3jipamasa, ing praja 5ngging witaradya

gandrung yai 5amkas, semahing wadana punggawa, nama 0umnggung &aralathi ingkang nm piyambak,

karan yai 5amkas, warninipun ayu endah, prasasat widadari dharat, sarng kpanggih piyambakan, kaengtakn,

tindakipun sang 5angeran wau nama tilar Kautaman, paugraning kamanungsan, ngrisak pagr ayu semahing abdi,

botn kirang knya sansipun ingkang nglangkungi endahing &uwarni, prayogi kasandkakn karsanipun, botn

sagah nglksanani, ngantpi kautamaning pawstri. &ang 5angeran saya adrng, badhe paripaksa, lajng sinanggi

krami, amargi manawi dipun puguhi malah dados kirang prayogi. yai 5amkas nyuwun dhatng &ang 5angeran,

nyirpi para panjagi, sasampunipun sami tilm, &ang 5angeran badhe andumugkakn karsanapun,')/yai

5amkas ngengtakn, bilih sang 5angeran, sarta piyambakipun drng tilm, langkung malih &ang 6yang !anon,

pangrksaning bawana punika botn sare. &ang 5angeran engt, manawi wontn ingkang !aha Kawasa, misesa

rumksa bawana, sarta ugi lajng kraos, bilih para satriya punika ugi dados pangrksaning bawana, langkung malih

5anjnnganipun, kapksa anyandkakn karsanipun, karsani.../

--- 55 ---

...pun,/ sarta paring panarimah, lajng kondur. ;nggih tandukipun yai 5amkas makatn punika ingkang

katmbungakn pangastuti, sagd nyirnakakn angkara, jagra, jaga angkara winangun, tumrap tindak-tanduk

sansipun, tamtu wontn lampahipun malih.

ate ngangge pasaksn &rat !enak, ugi anggitanipun adn gabi 2asadipura tus 5ajang, puj4ngga agng ing

Karaton dalm &urakarta 3diningrat, wawan sabdanipun &ang 3mir 6ambyah kalihan 5rabu ulangge ing grokam,

nalika drng sumrp wujudipun, kawastanan, tiyang 3gung punika pantsipun agng inggil anglangkungi tiyang


21/36

limrah, sarng sampun ajng-ajngan, sumrp warninipun, limrah kemawon, ewadene sagd ngasorakn para raja

agng-agng, punapa kadibdyanipun. &ang &urayng jagad, tiyang 3gung !enak 8ayng !urti mratelakakn, bilih

namung dados saraya, sarananipun ingkang !aha Kawasa, punika sampun malih jalma manungsa, titah ingkang

linangkung, nadyan kewan asor, lmut punapa smut, sagd angntasi daml, awit namung dados lantaran

kemawon, wosipun, jjripun, punika ingkang !aha Kawasa, ungl-unglanipun &rat !enak kapthik, unglipun

makatn:

ambuh

praptng papan wus pangguh F &ri ulangge amnng andulu F attanya: sapa wong 3rab kang prapti F pidksa nora

gng luhur F nanging %ahyamu man%orong FF

sumaur aja tambuh F

--- 56 ---

&ri ulangge apan iya ingsun F prajurit kang kasub rat surayng bumi F 5rabu ulangge angrungu F slh gadane

nng pangkon FF

sidhakp astanipun F rajng rokam samana anjtung F nora kaya kang agawe bumi langit F lamun akarya llakun F tan

mantra kna ginayoh FF

%%ngklungn ragngsun F yayah brangta marang ing #yah 3yu F %iptaningsun amrih nuwuki ing jurit F anutug

sakayun-kayun F ing ngayuda singa kasor FF

kaduga suwitngsun, kasubing rat bubudnirki, paramarta sihing dasih lair batin, nanging sun nyana wong 3gung,

gdhemu nora samono.

kaya priye tingkahmu F sira numpsi ditya gung-agung F ingkang padha sadaya pangawak wukir F duk prang wukir

napsirku F liwat saking karya gawok FF

msm dnnya sumaur F angndlkn ing turangganipun F kadya gajah jajagongan lawan kambing F hh &ang 5rabu

&ira mau F ngu%ap takdiring 6yang !anon FF

pan wus tinitah ingsun F anirnakkn dnawa lan diyu F aja mungguh manungsa kang kaya mami F sanadyan rupaa

smut F yn kinarsakkn 6yang !anon FF

m4ngsa wurunga iku F lamun kinarya ilapat F tuhu smut bisa anggmpura gunung wsi F kadigdayanira smut F

kawasa lamun kinongkon FF

5rabu ulangge guguk F padha krasa sararasanapun F'/pangwasane sapele manungsa iki F luwih karsane kalimput F

apadudon dadi liron FF

priye pamisahipun F iya wadhag kalawan kang alus F yn awta a.../

--- 5 ---

...wta/ ttunggalan masthi sirik F wit ning pinisaha iku F siya-siya wong jjodhon FF ...


22/36

wontn malih &rat ingkang krp kapthik kangge sosorah, inggih punika &rat 3rjuna 1iwaha, limrahipun nama

&rat !intaraga, botn namung dipun pthik kemawon, malah mligi kasorahakn, katrangakn sarta dipun karang

kalbtakn Kalawarti 1landi tngah wulanan, ngt-ngtan: Kalawarti 0imbul. !nggah anggnipun mthiki

punika miturut kawontnanipun ingkang kasorahakn, nanging turut bab-babipun, mila kenging kangge niti, nglaras

beda-bedaning jaman lan kawontnanipun dhotr'(/ajiman piyambak. &akawit ingkang krp dipun pthiki, sarta

kangge rmbagan, sual jawabipun si 5adya makatn: lingira malih &ang 5adya, robaya gon sun ningali.

Kinanthi

ing 2ogabratanirku F puniki sampun lstari F iya ing paningalingwang F 2oganira iku ugi F kaya ta nora sumlang F

nanging mngko ingsun iki FF

tka kandhg kithal ingsun F sakarone kandhg ugi F ro baya paningalingwang F sayktine sira iki F robaya pan

kawoworan F panggawe paknirki FF

kaworan paknirku F panggawe walaka nnggih F lire lamun paknira F kawoworan panggawki F panggawening

wong walaka F dening paknira maksih FF

ggaman ppatih iku F ro baya paknirki F ika wontn paknira F punika ingsun tingali F kawa%a ka.../

--- 5! ---

...wa%a/ kalawan laras F muwah sanjata %umawis FF

wontning tangkulakipun F punika kula tingali F eman tmn paknira F robaya paningal mami F yn tan putus

kalpasan F tanpa gawe asmadi FF

&ang 5adya malih lingipun F h robaya wruhananki F manah rahayu punika F kalamun sampun patitis F tingal kang

pinlng uga F maring kamuksanirki FF

yn uga ngsthia iku F ya kang maring lumkasing F kang sasartingal punika F ing hata kitaki iki F boyana kang

katingalan F pnt miwah awonki FF

&ang 5adya malih amuwus F h robaya pan saykti F tingal mring kamuksan uga F kayun ingawaskn ykti F lawan

sarta tinungkulan F tan kna sinambi-sambi FF

tang kna kala kalku F kalamt kala boyki F lawan kala amt sawarga F boya kni mangkonki F iku manggih %a%at

uga F tmahe paknirki FF

robaya inggih puniku F rn%anng p4n%adriyki F dmi wus angradon uga F inggih kap4n%a driyki F yn iku wus

angradona F angl dnira ngulapi FF

yn tan ngambilan puniku F kang p4n%adriya saykti F awt wulangun yktinya F apan ambibingung ati F ykti ngalap

ing paningal F kang maring ing ayu ugi FF

apan takalingan iku F dening rogawi sayki F angu%ap malih &ang 5adya F hrobaya wruhanki F panggawe

p4n%adriyka F kadyanggan ningali ringgit FF

ana kang anangis iku F ana kasakl ka.../
http://www.sastra.org/kisah-cerita-dan-kronikal/41-riwayat-dan-perjalanan/190-babad-wedyadiningratan-dutadilaga-1938-245#foot-note-18http://www.sastra.org/kisah-cerita-dan-kronikal/41-riwayat-dan-perjalanan/190-babad-wedyadiningratan-dutadilaga-1938-245#foot-note-18


23/36

--- 5" ---

...sakl/ ningali F ana kang gumuyu suka F wruha yn iku ugi F walulang ingkang kinarya F ngukir pinolahkn jalmi FF

ewamangkana puniku F akh kapen%at ningali F iya iku pangrn%ana F ing p4n%adriya saykti F iku awor ing seluman F

kang nganggp mangkono ugi FF

mangkana wuwusnya wau F &ang 5adya mring sang 5artki F nhr sumaur &ang 5arta F pukulun &ang !aha si F

tulus raharja kang sabda F &ang si dnnya sung wangsit FF

nanging ta saestunipun F mila manira puniki F maksih andarbni laras F lawan kawa%a puniki F muwah ta: ingkang

sanjata F taha sun gamana pati FF

pan boya sayktinipun F kewala kang dosa ugi F apanta: sampun ulahnya F mungguh satriya puniki F ulah yasa lan

kawiryan F m4ngsa ta supea malih FF

dhatng kalpasanipun F pukulun &ang !aha si F ring wong apnt punika F m4ngsa ta supe ya ugi F mnggah

jatining ngagsang F puniku ingkang kaliling FF

ing wuwus ulun puniku F yn ta: jatining ngaurip F boya yn dorakna pisan F patitis pati puniki F amungta: maksiha ulah

F kawiryan puniki mangkin FF

ya ulah kang mangkonku F min4ngka pangati-ati F ning pati kewala uga F kasukan kawibawaning F punika manira

karya F pangamng-amngan ugi FF

mangkana malih lingipun F &ang 5adya mring &ang 5artki F h robaya wruhanira F ring wong kasngsm bogki F

awon tmahe punika F kaya wong kasngsm ugi FF

dahat dening katonipun kato.../

--- 60 ---

...nipun/ F kaya upamane ugi F ing wong tuwa buru ika F tan ana karyane malih F mung amting buron ika F dadya

ma%an lamun mati FF

de spta bdhagan iku F muwah wong tuwa rawki F tan ana karyaning liyan F mung ngupaya ulam warih F dalu siyang

ngambil ulam F iku benjang lamun mati FF

iku dadi buwaya gung F w%aning pati-patitis F inggih ta sapanggaweyan F robaya awon pinanggih F kalamun si

kasngsma F panggawe punika sirik FF

... sambtipun makatn:

ya ta &ang 5arta sumaur F tan apanjang saurnki F mangkana ta saurira F lah pukulun &ang !aharsi F tulusing kang

pangandika F nanging ta ulun puniki FF

botn kni sstunipun F anut ing kamuksan mami F karana manira tapa F kawilting trsna mami F robaya trsna

manira F inggih dhatng ibu mami FF


24/36

lawan w4ngsa-w4ngsa ulun F darma w4ngsa namanki F kang ulun tapakkn ika F kadigdayaning ngajurit F digdaya

wijaya ika F ing ngayuda ywa kalindhih FF

... lajngipun:

&ang 5arta malih winuwus F pukulun ing atur mami F karan manira atapa F kang manira tdha ugi F inggih marang ing

bathara F kasantikaning ngajurit FF

kalayan manira ayun F amayu jagad puniki F angrksa kang parahita F tgse prahita nnggih F ange%ani manah ing

lyan F wong: sanagara puniki FF

5anglaras, tgsipun pitmbangan wau, si 5adya botn smang-smang, bilih &ang 3rjuna matrapakn

2ogabrata, inggih ing.../

--- 61 ---

...gih/ punika lampah panunggal, ngangkah manunggal, anggayuh kamulyan kasampurnaning gsang, punika

sampun lrs, namung wontn mangu-mangunipun sakdhik, smunipun &ang 3rjuna taksih kawoworan pikajnganlimrah, pandaml walaka, anggayuh kadonyan, tandhanipun taksih ggaman pati, ngangkah mjahi, awit nyandhing

dadaml, jmparing gandhewa, miwah prabot pirantosing prang, eman-eman, manawi ngantos botn putusing

kalpasan, tanpa daml anggnipun smadi. si 5adya nrangakn, bilih sampun patitis sayktos ingkang

kaplng mligi dhatng kamuksan, tamtu manahipun rahayu, namung nyipta lan nindakakn kasaenan. !anawi ta

kitaki, matrapakn tapabrata taksih nyarup awon-sae, saenipun kaworan awon, punika nama kasasar, utawi sasar,

mangro %ipta lan lampah. &ayktosipun, ngangkah kamuksan, kamulyan, kasampurnan, matrapakn lampah

manunggal, punika kdah mantp madhp satunggal, nyawijkakn sipat satunggal, botn nampik awon, lan botn

milih sae, awit sampun botn wontn awon sae, sampun sawiji sawujud, langkung malih nyarup awon sae, saya

botn babar pisan, kdah mligi sawiji, tata, titi, ttp, atul awas eling, botn kenging kasambi, namung kala-kala

anggnipun matrapakn, kdah mlng mandhng sampun ngantos maln%ng anggayuh sans, sanadyan

ngangkah suwarga, inggih ing.../

--- 62 ---

...gih/ sampun ngantos, awit punika nama kenging rn%ananing 54n%adriya, badhe manggih sakit, sangsara. Bilih

rn%ananing 54n%adriya punika ngrdon, ngrda, ngambra-ambra, angl anggnipun ngi%ali. !anawi 54n%adriya

punika botn katiti, katata, namung kaumbar kemawon, tamtu babaranipun dados rubeda, awt wulangun, linglung,

lng-lng ing kahanan, kadonyan, ambibingung manah, ngalap paningal, nyilp tuju rahayu, kalimput ing raga

wisaya, wisayaning raga, kados upaminipun ningali ringgit wa%u%al, wontn ingkang angguyu, miwah nangis,

m4ngka mangrtos, ringgit punika ingkang kadaml lulang tinatah, kasolahakn dhalang. !akatn ugi

kawontnaning llampahan, donya, wontn nglampahakn, sontan-santun kawontnanipun, gk wontn, gk i%al,

ewadene mksa kathah ingkang klut kalimput, punika pangrn%ananing 54n%adriya, tamtu kasasar 2ogabratanipun.

&ang 3rjuna anjawab, kasinggihan sabdanipun sang si 5adya. anging sayktosipun, anggnipun &ang 3rjuna

sikp dadaml, gandhewa miwah jmparing, prabot pirantosing prang, punika botn namung kangge mjahi

kemawon, ingkang sakalangkung wigatos, punika kangge rumksa, nadyan sagd amjahi, namung tumrap ingkang

dosa, punika watak wantu, ulah miwah pandaml, wajib, darmanipun satriya, ulah

--- 63 ---


25/36

yasa tiyasa, prawira, sudira, lan kawiryan, nanging kdah botn supe dhatng kalpasan, kasampurnan kamulyaning

gsang, kajatning gsang, punika ingkang kaplng. 0umraping satriya ... bab patitising pati, kalpasan, punika

dados dhadhasaran, ngidhp, madhp, mantp, ttp, nanging prayoginipun taksih ulah kawiryan, sampun ngantos

tilar kaprawiran, kasudiran, tiyasa, lan yasa, wigatosipun, kangge pangulah, pangllr, pangatos-atos,

kasambadaning pati-patitis. Kasukan miwah kawibawan, punika namung kangge amng-amngan, dolanan, kangge

nglantih

'*/

matrapakn patitising lampah ntpi wajibing satriya.

si 5adya nyual malih, bilih katranganipun &ang 3rjuna makatn punika, ttp adaml smang-smang, wt

anggnipun ntpakn yogabratanipun, dene taksih anjurungi kajngipun 54n%adriya, dados nama kasngsm,

krm, punika awon, upaminipun: karm ttdhan, bingah-bingah, krm ing pandaml punapa kemawon, kados ta:

tuwa buru, bbdhag, punika manawi pjah dados sima. !akatn ugi tuwa rawa, juru misaya buron toya, punika

manawi pjah dados baya agng, awit miturut w%a, wiridan bab patitising pati, punika wosipun wontn ing

pandaml, pakarti, sngsm, lan krmipun, punika ingkang anjalari botn kadadosan, utawi kalksananing

ggayuhan.

--- 64 ---

&akala &ang 5arta lajng engt dhawuhing eyang &ang Bagawan #ipayana, maharsi 1iyasa: badhe kadhatngan

pandhita marah kamuksan, ngenggokakn lampah darma wajibing satriya, mila &ang 5arta lajng anjawab,

anggnipun tapabrata punika ntpi kasatriyan, ngsthi, nunuwun ing #ewa kasantikaning ngayuda, ngangkah

mamayu hayuning jagad, mamangun menaki tyasing sasama: rumksa bawana ntpi wajibing satriya. Bilih drng

pinarng ing #ewa, botn sdya mantuk.

Katranganipun &ang 5arta makatn punika, andadosakn pirnanipun si 5adya, lajng babar Bathara Endra

ngandikakakn, para 1idadari ingkang sami ngrn%ana, punika utusanipun, supados ngawonakn kasantosanipun

&ang 5arta nanangi 54n%adriya, nanging %abar sadaya, lajng dhawuh ttpa santosa anggnipun smadi,

ngntosana rawuhipun &ang 6yang udra.

Bantahipun si 5adya kalihan si $ipta 6ning wau msi wawarah bab kasampurnan, sarta lampah kasatriyan,

tgsipun, sarana pandaml, punika wosipun: sampun ngantos karm, krm, sagda namung ambabarakn

kawontnan, kasagdanipun piyambak-piyambak, awit karm, krming pandaml, punika ingkang jalari %abaring

ggayuhan, katmahan dados kados ingkang dipun karmi. Lajng krm, wawaton anggr-anggr dumadi.

Larasan makatn punika, %o%ok kalihan kawontnanipun kawontna.../

--- 65 ---

...nipun/ dhoktr ajiman kala samantn. 1usana sum4ngga.

#hoktr Kanjng adn 0umnggung 1edyadiningrat

raik/

!angagm %ara 1alandi

raik/

5rajuritan tumindak pasisiran maos dhawuh


26/36

&I %umugi *.nsiun

5anjnnganipun dhoktr ajiman, K0. 1edyadiningrat anggnipun wongsal-wangsul dhatng Eropah punika

kathah angsal-angsalipun, 3rts angsal pasinaon kawruh mligi bab padhoktran warni-warni kados ingkang

kapratelakakn ing nginggil, sarta sagd nyakp-nyakup wos-wosipun larasaning

--- 66 ---

kawruh dalah pangudinipun, kanyataan sagd nyakup kawruh mligi warni-warni. #hatng Eropah ingkang kantun

piyambak, punika saya mantp pamanggihipun, bilih kawruh kalairan ingkang gumlar ing Eropah punika namung

dumugi lpasing pamikir, ambabar dados arda ngambra-ambra, tangh sagd dipun maluyakakn donya, mila lajng

nglokro kndho dhatng pangudining kalairan, pangulahing pamikir, saya mantp pitadosipun ing batos, kalihan

malampah ngangkah ngudi kabatosan, sapikantukipun, pan%nipun gadhah pamanggih prmati bab tumularing

sasakit, wawaton kabatosan sarta kalairan, nanging drng samkta sadaya, pamanggih wau beda kalihan wawaton

ingkang sampun kaandharakn para sagd, wosipun sabab-sabab panularing sasakit ingkang saking ing 8awi,

punika namung ngrosakakn kemawon, jjring sabab, punika saking nglbt, batos, raos, dumugi gsangipun

sajati, nanging rumaos sampun botn ka%onggah, amargi sampun spuh, sarta gadhah sasakit rematik, balung

sungsum, bilih pinuju kimat, manawi kangge mlampah rkaos, kangge nglampahi pandamlan wajib kemawon

sampun awrat, malah sampun anggalih nyuwun lrh pnsiyun, kalihan ngntosi wan%i, madik papan palrman ing

0rts, mundhut pasitn kangge tatann, panggalihipun pan%n kalbt dhatng tatann, miturut dhadhasaran

kawontnaning lair batos.

--- 6 ---

aos dumugi gsangipun b4ngsa ;ndhonesiah, prlu sangt katatangi raos-pangraosipun tatann, ngolah siti, botn

namung kangge panggsanganing lair, sandhang tdha sagda mntas madg piyambak, ugi tumraping batosipun,

raos-pangraos, dumugi gsangipun. 5amanggih makatn wau ugi asring kawdharakn wontn pakmpalan agng

Budi botn

kabage tumrap para sadhrk piyambak-piyambak, =;ndhipidhuwil>.

Kajawi ingkang sampun kasbut wau, angsal-angsal saking Eropah ingkang sakalangkung karaos kawigatosakn

sastu punika bab antpipun dhatng kabatosan, awit kawruh kalairan, nadyan sampun bablasipun samantn, sagd

migunakakn daya kikiyataning kodrat, sagd ngawontnakn pirantos kangge ngambah awang-awang, silm ing

toya, gandhng swara warni-warni, mksa drng sagd dados sarana ambabarakn kamanungsan 8awi mamayu

rahayu, tata tntrming bawana, malah katingal ura, aru-ara, saking buyaring 54n%adriya, dados arda ngambra-

ambra. 3wit saking punika saya mantp pamarsudinipun dhatng kabatosan, kalam4ngsa ngwontnakn

papanggihan kalihan para sadhrk sawatawis, tarkadhang piyambakan, ngrmbag srat-srat 8awi, #ewaru%i,

1iwaha, 1iwa.../

--- 6! ---

...ha,/ 1itaradya, santun panglarasipun, saya langkung nythakakn bab kabatosan, mnggah pangrmbagipun

srat-srat wau makatn.

&rat #ewaru%i, sabn-sabn kangge sraseyan wontn ing 1edyadiningratan, salr wetaning pojok lr wetan dalm

Kapatihan, kalihan para sadhrk mitra darma, miturut &rat $bolk, anggitanipun adn gabi 2asadipura tus

5ajang, puj4ngga agng ing nagari &urakarta 3diningrat, ka%ariyos kala jaman Kartasura para 5rayagung, sarta para

marsudi, sampun wontn ingkang migatosakn raos-suraosipun &rat Bimasu%i, utawi #ewa u%i, sarta &rat 3rjuna


27/36

1iwaha. 1ontn ing pasraseyan 1edyadiningratan nate kasuraos, &ang Bimasena, 1rkodhara punika kados

pasmon drnging pikajngan, karp, karsa. Kadumugning pikajngan, ggayuhan, punika inggih manawi

lampahipun kados &ang Bima anggnipun madosi tirta pawitra kapanggih &ang #ewa u%i wau, botn lmpr

kappr, botn kndhak-kandhak sintn kemawon, mlng ngsthi sawiji ingkang kasdya kagayuh. &ampun tanpa

wang-wang dhatng pringgabayaning margi, botn lirip kaloropakn kapanggih rksa saruk muka, ukmakala,

malah dipun pjahi, badhar dados #ewa &ang 6yang Endra, lan &ang 6yang Bayu: paring wawarah, lajnganggbyar sagantn kagubt naga, kasirnakakn, ngantos kapanggih &ang #ewa u%i, kawjang jatining

kasunyatan, kasu.../

--- 6" ---

...nyatan,/ tan gatra, tan sat mata, tan kna kinaya ngapa, ingkang taksih kenging kanalar ngantos mmt,

karaosakn ngantos kandhas ing raos pangraos pisan, inggih mksa dede jatining kasunyatan namung nama

nyataning pamikir, lan pangraos kemawon, ungl-unglanipun makatn:

#handhanggula

anauri aris #ewa u%i F iku dudu ingkang sira sdya F kang mumpuni ambg kabh F tan kna sira dulu F tanpa rupadatan pawarni F tan gatra tan sat mata F iya tanpa dunung F mung dumunung mring kang awas F sasmitane anng

jagad ampki F dinumuk datan kna FF

datan kna iku yn sira prih F lan kahanan kang samata-mata F gampang angl pirantine ...

nora kna lamun dn rasani F lan sasama-samaning manungsa F yn ora lan nugrahane F ... aywa ngadkkn sarira F

lan ywa krakt marang wisayaning urip F balik sikpn uga FF

kawisayan ingkang makripati F dn kaasta pamandhnging %ipka F 79/rupa ingkang sabnre F sinngkr bawanku F

urip datan ana nguripi F datan rasa rum4ngsa F ing kahananipun F uwis ana ing sarira F tuhu tunggal sasana lawan

sirki F tan kna pinisaha FF ...

ananging sumurup pasirki F kabh-kabh iku mung bkakas F ora langgng salawase F awit urip puniku F kawngku

ring ingkang nguripi F ingkang nguripi uga F ya isih kawngku F dening ingkang karya gsang F kang karya gsang tan

kna dn d.../

--- 0 ---

...n/ tingali, lawane 0rakapala FF

atanapi paningaling budi F muhung kna lamun tiningalan F lan paningaling uripe F kang wus lagnyana suwung F

tgse wus tanpa piranti F dadi lamun mangkana F kna linakon mung F sapisan nanging kalawan F awani

anjumnngakn sawiji F marma angelingana FF

... luwih gngnya kalpasan iki F lawan jagad agng kalpasan F kamuksan luwih lmbute F salmbutaning banyu F

isih lmbut kamuksan iki F langkung alit kamuksan F saaliting tngu F pan isih alit kamuksan F liring luwih amasesa ing

sakalir F liring lmbut alitnya FF

bisa nukma ing agal lan alit F kalimputan sagung kang rumangkang F gumrmt uga tan pae F kaluwihan satuhu F

luwih dening ingkang nampani F tan kna ngandlna F ing warah lan wuruk F dn sangt pangudinira F raganira

wasuhn pragnyana ngungkih F wruha rungsit ttingkah FF
http://www.sastra.org/kisah-cerita-dan-kronikal/41-riwayat-dan-perjalanan/190-babad-wedyadiningratan-dutadilaga-1938-245#foot-note-20http://www.sastra.org/kisah-cerita-dan-kronikal/41-riwayat-dan-perjalanan/190-babad-wedyadiningratan-dutadilaga-1938-245#foot-note-20


28/36

... lamun uwis wi%aksana F tingalira sirnakna hananirki F dadi tingaling suksma FF

rupa lawan swaranira nuli F ulihna mring kang duwe swara F jr sira mungakn bae F ssulih kang satuhu F nanging

aywa darbe sirki F pakarman lyanira F saka ing 6yang 3gung F dadi sarira pangeran F obah osikira wus dadi sawiji F

ywa loro anggpira FF

lamun dadi anggpira pasthi F yn ngrasa roro misih was-uwas F kna ing rngu yktine F yn wus siji sawujud F

sakarntg ing tyas saykti F apa sindya ana F kang %inipta rawuh F wus kawngku anng sira F ing sajagat sa.../

--- 1 ---

...jagat/ jr sira ingkang kinardi F ggnti dn asagah FF

1ontn ingkang nyuraos dados pasmoning patrap msu smadi, makatn punika namung kasumanggakakn.

5anglaras 1edyadiningratan, &rat 3rjuna 1iwaha, kalihan &rat #ewa u%i, punika gandhng, makatn ugi sang

3rjuna kalihan &ang Bima &ena, punika ugi dados wanda sawujut, &ang 1rkodara punika wujudipun drnging

pikajngan, ttp santosa,&ang 3rjuna punika jjring $ipta 6ning, nng-ning, mila anggnipun anglaras &rat

3rjuna 1iwaha punika wongsal-wangsul, dangu-dangu saya lbt. 5anglaras &rat 3rjuna 1iwaha ingkang kantunpiyambak, punika kasorhakn wontn ing &anabudaya, ing wulan !art, taun &urya '*+ sasampunipun pnsiun,

lajng dadalm wontn ing 0rts, ingkang katrangakn panmbahipun &ang 3rjuna dhatng &ang 6yang &iwah

makatn:

#handhanggula

&ang 3rjuna angastuti malih F bya pi byapaka tgse ika F byapi wisesa tgse F byapaka tgsipun F kang misesa

punika nnggih F ingkang pada bathara F karan mangkonku F dening ta pada bathara F sarining %ipta amisesa saykti

F inggih pada bathara FF

datan aganal kalamun pinrih F pada bathara tan moring agal F miwah ing ala ayune F karana mangkonku F dening

pada bathara ugi F langgng ingkang akarya F jagade puniku F apan patine uripnya F lan langgnge orane o.../

--- 2 ---

...rane/ manungsa iki F apan anng ing karsa FF

karsane pada bathara nnggih F apan manungsa puniki uga F sangkane miwah ulihe F mangke ing tmbenipun F

saking pada bathara ugi F pinangkane duk ora F manungsa puniku F ngastuti malih &ang 5arta F dhuh pukulun pama

manungsa puniki F yn arsa ngawasna FF

ing pada bathara ingkang ykti F upama kadi angganing wulan F mimba 5adyaning wiyate F wontn gatha ttlu F

wadhah tiga punika ugi F satunggal isi toya F awning klangkung F wadhah kang satunggalira F isi toya altuh

toyanirki F wadhah kaping tiganya FF

kang tanpa isi toya satunggil F sami kadulu dhatng kang wulan F ykti wayangan wulane F yn tumiba puniku F ing

wawadhah ingkang aisi F toya wning punika F nyata yn dinulu F ttela rupaning wulan F kang tumiba ing wawadhah

ingkang isi F toya ltuh punika FF


29/36

wwayanganing wulan kaksi F ingkang tumiba anng wawadhah F ingkang altuh toyane F sami katingalipun F

wawayangan wulan annggih F nanging datan ttela F sabab toya ltuh F wondene ingkang tumiba F ing wawadhah

ingkang tanpa isi warih F tan wontn katingalan FF

saking botn wontnipun nnggih F wawayanganing wulan punika F dening wawadhah suwunge F tanpa isi toyku F

m4ngka ing dumadi puniki F ingkang minangka nyata F ananing suksmku F ingkang tumiba wawadhah F toya wning

tgse ingkang sujanmi F rahajng manah ira FF

kang ttp puji bktinirki b.../

--- 3 ---

...ktinirki/ F ing bathara dene kang tumiba F wawadhah ltuh toyane F manungsa kang puniku F ingkang rago

manahirki F kang arp ora-ora F mring pnt puniku F wondene ingkang tumiba F ing wawadhah ingkang tanpa isi

warih F manungsa kang mangkana FF

ingkang mungkur batharanirki F kang ngarpakn margi pangan F kang aja kurang turune F ywa towong sahwatipun

F nyandhang nganggo ywa kurang malih F wong kang mangkono uga F sasat sato tuhu F satomani namanira F tgsingsatomani puniku ugi F sato wnang pinangan FF

karantne manungsa puniki F botn kadi sami angulaha F maring ing yoga bratane F yata malih amuwus F &ang 3rjuna

malih ngastuti F pun 5arta dhatng pada F bathara satuhu F katmu dening manungsa F yn pada bathara kang

nmokkn ugi F punika sayktinya FF

kang mnang lawan kaidhpnki F pada bathara dening manungsa F yn bathara sayktine F kang mnangakn

tuhu F lan kaidhp tgse nnggih F pukulun pan tan ana F pangawasanipun F ingkang kawula punika F tarln saking

jng pada bathara ugi F pinangkane punika FF ...

8arwanipun: wisesa, punika wontn ingkang misesa, kawasa wontn ingkang ngawasani, inggih punika 6yang

1isesa, inggih 6yang pada bathara, botn nunggil ing agal, wadhag, utawi botn sipat, awon sae, namung langgng

kawontnanipun, inggih punika ingkang andumadosakn jagad saisinipun sai.../

--- 4 ---

...sinipun/ punika, pjah gsanging manungsa, langgng lan botnipun punika dumunung karsaning bathara.

&angkan paraning manungsa, saking botn wontn ngantos wontn, lajng botn wontn malih, punika saking

karsaning dewa.

!anungsa ingkang ngawasakn kajatning dewa, punapa dene drajat, utawi kawontnaning manungsa, punika

kaupamkakn bathok bolu tiga, isi toya wning, isi toya buthg, sarta kothong. Kajatning bathara punika

kaupamkakn surya, bathok tiga wau manungsa, ingkang isi toya bning, sagd katingal %tha ggambaraning

surya, ingkang isi toya buthg, ggambaraning surya inggih burng, makatn malih ingkang kothong,

ggambaraning surya botn katingal babar pisan, inggih makatn punika pipindhanipun kawontnaning manungsa,

mila manungsa punika parlu sangt ngolah yoga brata.

Lampah manunggaling kawula usti F miturut marginipun piyambak-piyambak FF

Kajawi punika nglaras lampahipun &ang 3rjuna wontn ing hima himantaka, kanthi tna &upraba, punika kenging

kalaras patraping smadi, ngambah alam kaalusan, ;ma-ima, tgs pptng. 0aka, pjah. !ila kanthi &upraba,


30/36

tgsipun: papadhang linangkung, mjahi iwata Kawa%a, punika ngra%ut kawadhagan, utawi ngruntutakn

kawadhagan, ngantos angsal kanugrahaning dewa, makatn wau ugi namung kasumanggakakn.

--- 5 ---

&rat 3jipamasa ugi asring kapangandikakakn, kajawi ingkang sampun kapthik, wontn malih makatn:

5o%ung

wruhanamu F ing samngko kaki 5rabu F sira wus kalilan F among misesa ing bumi F sawawngkon wngkunn

kawikana FF

iya iku F lire sira aja tungkul F dn amrih utama F tumrah ing wadya sami F amimbaa wimbaning kang karaharjan FF

dn lumintu F karya warsanng rahayu F yuwananing sdya F supadya padha basuki F isining rat ykti darbking

narendra FF

paran lamun F kongsia niring pamngku F ku%iwa ing jagad F %ina%ading jawata di F babasane kainan ykti katunan FF

sang aprabu F miyarsa nmbah andhku F alon aturira F dhuh pukulun ingkang mugi F asagd mimba ing rh sang

bathara FF

ngandika rum F &ang 6yang aradha pitutur F h ta yoganingwang F dene ingkang %undhamani F yn pinsu ing budi

dadi warastra FF

luwih agung F iku pangabaranipun F saking %iptanira F sarana muja smadi F aja ingkang sudibyaning agnisara FF

nadyan kawruh F lamun pinarsudng kalbu F ykti nora kewran F wruh ingkang awigati F tan rkasa dadi ing

sakarsanira FF

milanipun F lstariya &ang gaprabu F kadarmanirng tyas F kang ngamarta maratani F ing bawana &ang ata matur

sandika FF

!iturut wawarahipun !aharsi aradha wau, 5rabu 3jipamasa sampun kalilan ambawani bawana jumnng ratu

binathara, mardi utama, andadosakn karaharjan, karahayoning bawana, ba.../

--- 6 ---

...wana,/ ambabar marta martani. 5anunggilanipun malih makatn:

suradira 8ayaningrat F kang wirota mirut dening tyas ning F sarta awas lawan emut F sanityasng pamudya F yn

anmn kautaman kang tinmu F nampani parmaning dewa F luwange ing nguni-uni FF

;ngkang manitra krp dipun ngandikani warni-warni, inggih radi sagd %tha isinipun srat-srat 8awi ingkang

wigatos, suwau namung radi kraos iktaning ukara sae, ingkang isi yatmaka, sasaminipun, sarng radi ngrtos

isinipun ingkang wigatos, saya sngsm ngraosakn srat 8awi, upaminipun &rat ama. &rat !enak, punika

isinipun ingkang wigatos, dede dodongnganipun ingkang sawarni nglmpara, sayktosipun sasanggitaning

llampahan, sarta anggnipun matrapakn wawaton nistha, madya, utama, tuwin wawarahipun ingkang isi raos

lbt, saking kaprananing manah, tuwin gng

Babad Wedyadiningratan

Documents

Transcript of Babad Wedyadiningratan