Bab XVIII Nonparametrik

19
BAI} XVlil NONPARAM Ii't'ItIK \. ]PEN r)Arr u t,uAN r Pada sralinik inlerenir udak Jxr ng drlcr, , .i,cdrtn anlara mean atau proporsi saBpel harus drlakukan dcngan leb'h da beberaPa s,mpel Seiatrrl ini, p.rbedaan d ilaku(an dengan n)cn8gunakan ,lirr.ihusi normaldan sludcnr's les Penguj ian yanS dapst dilak kan terhadap parameler dimaksud dari hanva Pada ropik,niakan dip€rke.alkan dir,nbrrll_dandistribusi Chi-tquarc (kai skuer) serla i,.nggunaannla dalam st lisrit inferensi. Dislribusi CIL rqra,l d,perB nJkan unluk melihal apaltxh dua klasilikasidari dala yan8isama adalah i depe,,den salu denSan yang lairlya Misalnya, sualu PoPUlasi dikategorik3n bc.desarkan beberapa atribui sepeni unrur,ienis kelamin, dan p.oduklivrlas Kemudian dengan uJi ch?-rqrar? dapat dilenlukan aPakah keliSa atribut lerscbul rndependcn salu dengan yang lain.ya Analisis cri_rqrar. juga dapar dilakokan unruk mcnguli inrcrval sebuah populasi dan untuk heineriksa apakah sua(u penguDpulan dala lcrdesk.iPsi secara baik oleh sualu llnrl,k rne,dhrndingkin ,,€dn dari dua populasr arau lebih diperguns(aI nnalisis varians Scdanglan disiribusi F dipcrgunakan unruk melakukan uli hipotesis terhadap valansdua buah populas'. Deo8atr kata lain, apakah,.a, dari Iebih populasi dapai diperkirakan sama atau lidak Uii Strtistik . Ujistalisrik dapar dikelolnpokkah menjad' dua, yailu uiistatisrik parametrik dan uii statislik nonparametrik. . Ujistatistik paramelrik menctapkan adanya syaral syarat tertentu lenranS parameter populasi, misalnya mean, variaffii. Pengujian hipotesis tersebur 799

Transcript of Bab XVIII Nonparametrik

Page 1: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 1/19

t

BAI}

XVlil

NONPARAM

Ii't'ItIK

\.

]PEN

r)Arr

u

t,uAN

r

Pada

sralinik

inlerenir udak

Jxr ng

drlcr,

,

.i,cdrtn

anlara

mean

atau

proporsi saBpel

harus

drlakukan

dcngan

leb'h

da

beberaPa

s,mpel

Seiatrrl

ini,

p.rbedaan d

ilaku(an dengan

n)cn8gunakan

,lirr.ihusi

normaldan sludcnr's

les

Penguj

ian yanS

dapst

dilak kan terhadap

parameler dimaksud

dari

hanva

Pada

ropik,niakan

dip€rke.alkan

dir,nbrrll_dandistribusi

Chi-tquarc

(kai

skuer)

serla

i,.nggunaannla

dalam st lisrit

inferensi.

Dislribusi

CIL

rqra,l

d,perB nJkan

unluk melihal

apaltxh

dua

klasilikasidari

dala

yan8isama

adalah

i

depe,,den

salu denSan

yang

lairlya

Misalnya,

sualu

PoPUlasi

dikategorik3n

bc.desarkan

beberapa

atribui

sepeni

unrur,ienis

kelamin, dan

p.oduklivrlas Kemudian

dengan

uJi

ch?-rqrar?

dapat dilenlukan

aPakah

keliSa

atribut lerscbul

rndependcn

salu

dengan yang lain.ya

Analisis cri_rqrar.

juga

dapar

dilakokan

unruk

mcnguli inrcrval sebuah

populasi

dan

untuk

heineriksa apakah

sua(u

penguDpulan dala

lcrdesk.iPsi

secara

baik

oleh

sualu

llnrl,k

rne,dhrndingkin

,,€dn dari

dua

populasr

arau

lebih

diperguns(aI

nnalisis

varians

Scdanglan

disiribusi F

dipcrgunakan

unruk

melakukan

uli

hipotesis

terhadap

valansdua

buah populas'. Deo8atr

kata

lain,

apakah,.a,

dari dua

atau

Iebih

populasi dapai diperkirakan

sama atau

lidak

Uii

Strtistik

.

Ujistalisrik

dapar

dikelolnpokkah

menjad' dua,

yailu uiistatisrik

parametrik

dan

uii

statislik

nonparametrik.

.

Ujistatistik

paramelrik

menctapkan

adanya syaral

syarat tertentu

lenranS

parameter

populasi, misalnya

mean, variaffii. Pengujian hipotesis

tersebur

799

Page 2: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 2/19

dr ,rsi,il,in

prdr

J,,r .Ll,rn

SrhNr

jr,rt'(

r .rI

(

L]rl],1

\ti,L

fnt,ut.,

,

i('roiiil

l,lrp.n),nrtirIrl|lrlrr

lrrr.Irrl.rrl.(rl.rf.rInr

r].r\

r utut,

.

trir

r()rtr.anrcrr

I

n(tuprlaf

carn

t nn,r,i,,

\r,rr

r,Jrr

l,.,,tr\r.

Ii,t,,

I)cngrlahuan

lcnlan

(i,\r

h srpop lr5r

\.

,

drh

rtr.rllf

.

\e]rr

rjr r

ilrrclrrr

Ltibcbr,

drstlbu i

Kel(bihan

dan

Kel.mrh{n

tJii Nonp,ramer.ik

I

Kelebihai,kelcbrha

Lrjironparamelfil:

a

Irer|rtungan

singkat

dan mudah

di[.r.]rkar

b

Dala lrdak selaio

bcrbenruk

kuanlrlaril. telapi

drpxl

l)erbentut

c

l-ebil,

sedilir

dibcb.ni

ansgap.rn

)rnr

n,rmbar.rr

d,br.<linB

den8r,,

ujr

pnramelrik

padnnannya.

2

Kelenrahanuiinonpar.nrelri[:

a.

'l

idak

menggunakan

semua kereranSan

yang

rersedia dalanr

sampct

b.

Uj i norpara'netrik

kurang

efisien dibatrdhgkan de.gan

cara

fnramelrit

padanannyajika

kedua

metode

dapal

digunakan.

c.

Jika uji

parametrik

dan

nonparametrik

keduanya dapat dilakukan

pada

hitrrpunan data yang

sama,

maka

gunata

rek

ik

paramct.ik.

Tetapi

jika

anggapan

kenormalan iidak

berlrtu dan

dara

kualirarif

mata

gt nakan

nonparamerrik.

Satu

Sampel

Biasanya bert ipe g,o/,.rr

,rr,

yail

u

u"tuk mc

g

jiapakahsuartsampet

.andom ditarik

dari

suatu popularideogan

disrribusi renerru. yaitu

b.

ojibinomial

c.

ujikolmo8orov-s'nirno

Uji

laiinya

adalah

xji

rlnr

unruk rnensuti

kcrarrdoman ututan

Lejadran.

CIII-SQUARf,

Sf,BAGAI

UJi

INDEPENDENSI

lirrrtrl)1tr,,,\,,,.r({1.h,,,,r,i., rnL i,l(J,rflr,l,r.n')dtr) .i'r\ti\\ttbrrLrr(r

l,Jdrf\rr,,tl.L)rrtber ir1,1,,,,

rt)o|rltr,.

nridrrirclrurt.burh(rir.rrrul

.'

I

1,iua

b.Ji\..'rtiil

kolonr)

l)(

l'rrtlr[.1i,i,1Ln]d

I),ol)L)rs

tr);s,i,g

nrr\rrirlsrrir{rr

Ll. n

t,

nrlrh srnrtie

l ur,lLt

\.r,,r,

l)i,r,i

r 1.

rah lr(lrrcnsi

tr',rrr\r

llrl)rr

^r) t',h

l,,tntsis n l

.Ll.i

.,h

hcni,I.

rnaka

lr.l'urnsi

)

ar,g dil,J,

ir,Lin

(hlrr

t

ula

J,lr'rotrt

bcriasartar

r,', lah

tI,.ftri,

n'asing ras,ng

arrrl'nr

(ri(lii

d,r.rupl.,,

ula( drlerapka

l

rlLt'rgt

d.ng..lunrlsh (nal

sampel

S.l.nJr'r,,rr

unt k

tr).nrIrr

Irpol.sis..l,

nuk lirlu.nn

obscrvasr

ha.us

dibandingk.fl

der,t n

lf.kuensi

ynrir

dihdrapkan

lik nil i obs.rvr\i

daf

yanB

diharapkarr.tlnLah

xra

inruilil lriIolcsis

n.l dilerr a

.iika

terdapal

perbedaan

\i,iE

oc\ t anrn.a

k.dua

frclu.nsi lers.but.

maka hipoiesis

n.,l dilolal

dan

difar

drsirnpolkrl.

hah$ t.rlspar

p.rbcdaan yang

signitikai

p.da

lectrrP.r

troporsi

rcrhadaP

penerrPan,nclode

baru

l.rs.htrr

nrcngr

kucnsi

)ang

diinrati

deng.

Ir "r.

,.r,1

lidak

ada

perbednrrr arlara

{i. uensi

ha.apan

dc,18.n liek{tftl

ada

pe.bedaan antara

irekuens, haraPan

d.ngan

lrcku(n ,

lr,

l.

l

/

l'F-

.i

r.

I

deng.r o.

=

hekuensiot,ser asi

kalegori

i

t-.

-

f.ckuensiharapan

kaleSori

i

lika frekucnsi obseryasidao

frekuensiharapan

lidakjauh

berbcda.

or

Lr

o, li

kecil sehingga

I:joga

kecil dan sebaliknya.

sehing8a

scnral'n

besar

1r

makin

besar

pula kcmunskinan

kedu0

liekuensi

berbcda

schi,,ftil

llirung

kekuensi

harapan

kalegori

lsesuai

dcngan

H,

Untuk seriap

karesori,

kurangkan

frekucnsi

obscr tsi

dcnBln

frckuensi

harapan dan

kuadralkan hasilnya,

kemudian bagi

dcnsnn

frckuensi

harapan

Jlrmlahkan

nrruk scliap

kategori unluk mcndapal

nilail)

Disrribusisamplingl:bcrdistribusichi'squa.c

denSm

demjal bebas d,

=

k I

(iabcl

C).

Jika kenungkinan

yang berkairan dengan

munculnya

1:

di bawah

H" < c,

nraka ll,

diiolak

jika

ridak H" diterima.

I;ngsi

H"

H,

uii

n

U.ii indep€ndens i adalah

suare uji

yang

dipcrg

nakan unruk

mctihar

apakah

perbedaan

yang

diamali dari

beberapa

proporsi

sahpet

signitikan

alau hanya

keberulsn

saja

(b/.,a,..,)

Pengulian

sepeni i

i padx

dasrrnla

mcmbinding.

Ian frekuensi

observasi

dcngan frekuensi

)ang

diharapkan

(e. r€.r.d), jika

hipolesis

nol

adalah

bcnar. LJnruk

memp€rmudah

menghitung

frekuensi

obscrvasi,

maka

dipergLrnakan

1abe,

koflliosensi.'tabet

iru

berisikar

hasij

observasi

terhadap

beberapa

proporsi

teneniu

berdasarkan

atribut yang

ingin

diamati perobahannya

dan

pengaruhflya

Misatnya,

akan diamati pengaruh

3oo

l

i

l0t

Page 3: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 3/19

I)Nri hasilsnNeir.rhadap

rrntr0l.Jnri

k.r

ii

l5 L,ru,r

i

(1ipctr)lch

drlrt

..

(,)

1,

l:I

ri)

ll

2i

Belum

bernrngr rm.n

J

ika

./,

>

1,

uii

ini tidak

boleh

dipakai

iika

lebih

dari 20% dari frekucnsi

raoS

diharapkan

<

5

at.u sembara.g

fftk,rensr

yang

drharapkan

<

I

Ire

recahannylt

dengan menggabungkan

kalegori

karegori

yang

berde

Hisil

B.lajir Siswr

l,

24

1

,k

adr

f.rb.d ar

hrsil

a Apatrah

keriga

kelompok

guru

bcrdosorkan

tcnralaman

kc,.la

sama

besar?

b

.\prkah

pcrbandlngan keriga kclompok kcrla xdaldh 20%. 60%,

drn

20%,')

I Jika db: I

(tumlah

k{te8ori

=

2),

nrtrka fretu.n,r

y,ng

dihrrapkrn harr:r

:

t,

jika

tidak nraka harus

disunakan

uji binomial.

(Uji

binonrial

untuk populasi

yang

Cipandang

hanya

terdiri

dari 2 kelasi

l

rrLsor ir

.onIoh

(uk,e.JanBagai

t,qnggunaan

nrclod.

ccr

I'cnccuna r

mulr'me'

fipakah

ada

PerbedadL

selera

.m llrmetoJe

unluk

keemPat

l,tlarar

sis\\a

l'erdasa

an

kerla

8ur

1

Lib,

r,

/),

c

=

51,

dan

D

=

',g

.

B=iji..ll,danD=ll

gL,il,

dalirn

Perrc$r

'r r

inerode

ceranrah

dtrean

TABEL

XVIII,l

(ONTlNGENSI

HASIL

OBSERVASI

E.";;,

I

Ptllori

l

27st42a

=

Afi8

\

r.llt"

l.:fl]

I

t-snskoh

longkah:

ll" : ijdak

ada pcrbedaan

kerlr

guru.

H, : ada perbed.ai,

hasil

Suru

2)

Tulis

hipotcsis

slrlistik

Hd f

=fu:f,,1

H, .da

perb€daan

hasLl belaja-iswa berdasarka.

petrsala,nan

bclalfu

siswa bcrdns.rkon

pensalaman

kerla

TABEL

XVIII,2

DIHARAPKAN

(EXPECIED)

IIASILYANG

l)

Tenlukan

taraf

signifikanslnya

4)

UjiStaristik

Lr"-"",,*,.*

l,-,-"""-.*'*-

E::::l9l'"

;]

71

07

l

16 er

l

Frekuensr

ObieNrs,

(Or) Frchuens,HaEpan{Ei)

21

25

o-3

30 25

24

25

*-r.p.rr*l

foo.

o

3357

=

rzo,

o,oers

=

302

Page 4: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 4/19

.lu'ntih

11,'t

lj

Nhtr

r"rrr\

lrllu

rl'h

l)

TABEL

XVIII,3

PERtsANOINGANFRFKI]FNS

OBSFRVAS I)ANEKSPEKTAS

\,., ,n ,ra:J',',.,..."r

'lrr

'"

j'

''r

''rrr'rh

''r'"'

1,.i,;

";.;:...

,. i

,,rr

,,

,14""

,,

1,,-

",',..,',

'"i,i,r,,,

"r'

r"r'r('''

rt:i

r'trrrr

'r/"rIl"r'r

'lr'ru

r"'irr

,.,.,',,,.,,,,,,:,..0,,',',n",

r,r,'r,.1

'r,

,

h,r'r ''

rrl

ul

ir ,,., ch P'

t'1lrr'i

"

"l'

l rr\'1'''

'

ll, I]J,

Irh

'

Pl

+

fLt

lxli

Ptrh(ij'r'Ir'r

TABEL

XVIII.4

PERHTTUNGAN

1:

(C///-

SQU/RO

.rl

l

36

93

,,

0.1i)

l).rajar

b.basn)adrtar

d

il' lLnrr

l),'r

i t.bcl

dinribusr

"i

\'1 rr

(li

ircraiar

betas

- I'

I

lrLSrik

(r lr(

ll

,]

h

sah

i.rrlf,.

0.10

dengan

(rri-rr ,ft'

adalah

625i

(Lihdr

Iabel

('i-

2,7638

t.lntuk membondingkan

frlkucrsi ol)servasi

ddn,'rekucnsi

yans

diharrf k.n

dapal diperSunakan

nilai

slalistik

Crarqrdr,sebagaj

berikut.

1,=

x

(r,,

[)i

/

Dari

runrus dr

aras, sinrbol

1(hurulYunari

cI i)

kLradial adalah

saha dergao

se lis ih

antrra

i.

(&ctue

si

observasi) dan

L

(lrcku.nsilanS

diharapkan)

yanS

dik adratkan dan

dibagi

dengan

1..

Prosedor

lcrscbut

d;lakukan terlebih dahulu

r.rhadap

serrap

liekucnsi

(arau

dapal

p la

propo.ri)

karegori

(JUmlah

a

kalegori), kemtidian

baru dUumlahkan

rflluk

mendapalkao

lotal nilai

chi

squarcnya

Nil.i

.nar./ualc

yang

besar,

n,isalnya

10,

'ncnDnjukkan

perbedaan

yangsubsransial

aFtara nilai

observasi

dan nilai

yarg dihampkan

Sebaliknya,

,)ilai

cht.s.ruare

y^ng

tiendekrii ata snma denBan

nol

menu'rjukkan

bahwn

nilaifrckuensiobscrvasisangat

cocok dcngan

frekuetrsi

yaflg

diharapkan Ni,ai

crirgldre

tenru

saja lidak

pernah

ncgatif.

l- hal

label

XVIll.4

perhitungan

X'(Crirq,a.e)

unrut

penJ(ldsdn

)anB

lebrh Inci.

Unluk menghilung nilaiderajat bebas daritabel

kontingensi,

rumus berikul

dapai dipergunakan:

sqtutt)

,

,r.r,..sebur

adatah

brh*i

lnr<,D.er,rr

lebrh

larrrur

drr

'"".1"i"1,,':

io"".n u'

**'""

t

'qLJ/'ddrr't''rr.

l,.,il,

'.

"

,n

o--",'

u"'rkrrn'

dac.h

pen(r

rn

rJn

n

'P

re'r' r'u

rcr

r'rrr

f'rr'

ll,,i

',i,^J'"?r"

',,,n,'h''squar'

'Ind

d(rrEa,

n

2ir

''

1",.,."-r.r&"-

6.2(l

l

lo

drre,nrr'

Artrn a

txlal'

ada

p"rhrdJ'n

t(k

r'r

.,,".';:iil.;;;.".,;"

""..r'

i'

l::Tl:*:

;HI

J"Tfi

:'Jlil:1':,,,',1

I )en a;

uta

larn.

dapar

drsrmpulran

banwa

sc

Ia:ir.'ganrung"depenJen)padartra'-

.

lcb,h,l,.r

Judbdr.,.r.dtJU,,r,,r

l,lr-iumlah

u"'rs

lada

trbel

Ionltngensr

.."-'iiJ;;;;,;;;;;1,,,.'''

r,LJr€di'lr^rnrp"rd:rersrr'-r"n

rrPt'nn'Ir

r

Ll,harapl'an

lf

l

reb'8ai

berrl'ul'

F.

=

(Rl

x

Cl)/n

densan.

t

fietucn'I

)

ngdih0rapk'n

ndJa

''l

rerr(nru

"'

""""

1ir bati'

lordlunluk

hrri'

)ar'r

rrrengdndung

elr(IIcnrrr

ii

=

i.i"'

lotar

'"tk

kolom

v'ns

menganduns

selrcrl€nru

n =

jumlah observosirotal

t-tnru}'

a.p"r

mtnggunuL an

cht'tquo"

J'ldn

'u'ru

urr hrf

rc'r

'

r'tti

,,,-;';;;;i;';'i;ffuruphdn)al

unrul

mPnramrnadan\akenrirrr"''r'r

I'll,'

'

J,.

i

,:"'.

**'

*(a'|a

tcoreri5

dsPan

drsrribu\i

samprrns

'

I'r'l.ixi''

"^';;;;

;:i;^''

vans

diha'aftan

rctrdru

rc'rr'

maka

nrrar

tuiJrrr

'it'ro

;:;;;

;;;;;;;,-;,"'

)ans

pada

t'ti'amlaumn{'#H:l:ii.ll,i:l,l

r.,n,rresrs

nol

vangdirolak

ldcalnya

ntlar

I

re;tenru

rtdal

bolch

lebih

I'cil

darr

r

.

"

"'i',",,,t^

,"","r"'""

r"trh

lanju

paJa

l^nsus

rabel

I

onrrngcnst

vrrrg

n(nrrltL

'".iili"

IJl'ii"''

a'a

dap;r

dirihat

contoh

soar bet

rrur

ini

5.93

22

2A

o

2795

o.2575

0,9521

F,ekuens,

pedqguna

nut,merode

Lan'rknh

a

(ch,

rqu.rdr- r

r?t

(l

304

Page 5: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 5/19

(lonloh

Sorl l

l) iket h

ui:

La,na culi

pega\Lai

Dr

rs A

\uranir

5 hxri

li, orrrg,

(lrr

lcbi|

l0 hrI

65 orans

l.lrrna

cotr pcgalvai

I)ir.ts

ll

kurantt

j

lrrrL

l0

o,ln)8,

dan

lebih l0 h

rl

15

orrn

L.nra

cuti

tc rs.,r

I)rnr.

C

lrrrrg

i hari

l0.,r.rrrt:

5

drn

lcbih 10

hrri

190

or.nq

j

it)

hrr;t nr.nt.

5

l0l)rri It

orin ,

iL'

hrr

ll)tr

(:rrnl,

I

I

.,1

i

r:

=

t(,.

-

l.)'i/

l.

.

2a ilr5

l:'19

:

L

1,,,

l

I

tl

I

.,-..,,1

l

,'l

L

"t

,,.]

I

I

",'l

_l

Adakah

perbcdnrD

lanr..otiunluI

keti8a

drnai

tcr\cbutl

Ilr

:

loinrnytr.ulidtrn

dino.0drlah indspend.n

ti,

:

lamanya uli

lerg.rrtungdinas

(kantornla)

o

r0.01

TABEL

XVIII.S

LAIVANYACUTI MENURUT DINAS

taBEL XVIt.6

PE'iHITUNGAN

FREKUENSI EKSPEKTASI DAN

CHl.SQUARE

C.

CIII.SQUARIi

SEBAGAI

IJJI

GOCDNFS

OF }II'

-

\

lt

ch'

squu.luBa

d r

P

a

'

d

I

p

'

I

P

u

n d \ 3

n unlul

nrcmuru\i

d" a "l

rh

.,,,t,,U"r,

p,ot"U'r't",ttflenlu

s'p''IIhlnom'al'Por\ n

dr'u

nornraldd'tJh

a,,,,r",riianeco.o\unruldrPertuodlir

padaPerrcdtanledentu

Kensnr|ur-r'

'.'

-.,',ri,

p""",'.,e.

'rend

dalam

meaPdrbil

l'purusan

bri'lrd

Jrl

n

urra

,,",

',,ii

i.,l"n

o,i.nr"ran

suatu

drirr

ibu'r

Probabrlr'r's

)

anF

Patrnts

rr'"s

rt

rl'

dGr,,busi

dara

YanS

sedanE

ditrfii'

'"

:;:;,;:: .1,, i", ,.*,"

d;ra

r, orr,u,

"berrna

rauh

a\urr'\'

r.F

,.""::::""'i;";';,;,;',;,i,

,,'r',.'

a,p,'

o'p.'g'nakan

I)cnsan

I dr

I

rirr"ri'

li],'. ]" ,'.

"'.,,^".','r^n

unrll

mcnPnrur'n

sp't

dh

r'rdipdr

p.rbe'la''rr

\

"rrr

.,".,i,r"u",**"

Jl""uu

r

lrcruen

'ob\<r a'r

deng'n

drsrrrDu'r

rr'(u(n''

l::i:i:;;"";;;;i;'

'

nntct.patan\Eoolne?

or

/rr)

da'I

suaru

'lrr\"'b"''

l::::i;il;^",*

il;,;,s'

ots"'""s'

o"p'r

a'r'nrukan

rrhar

'onroh

kaso\

dr

bawah

ini

""""r.t,n

.*-r,

"""ra

ke'ia

guru

vanS

baru

drlakukan

inreaicw

rtrhadaP

r"^j,;;;;;,;

t;-"-".".o'.".u",,*""

nrrar

Po Irtr

bagr

seth'

rI'nr'rdr

:::;';;,";;.

;;.

'-rah

nirai

poslrrrbertrsar

anrar6

0

I

KePar'r

I'rtra\

".;:

:;i;;;".;4,;

kanrondi'i)ansakanrerrdd'

sebaBatbcrir'rr

30

rI'",

';;;

t30

.r

ll0

t.-1.

l.

15

225

2s 1

-_

-

5

25

B

106

l0l

Page 6: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 6/19

(lisribusi

binoni.l

disrribusi

bino ril

a

0.10

l.rn)

ir

hasil

rrrcr

i

\r

(l

,h

,lr

.t,

'f

\

i',r L,l

,

il'l

Kr Lmt Lan

meiolal rl,

l

(I'}

lr

'r1rr

fL,Irr

( r\t,Lf.

.rrt

l..i

L

nrrr

TABEL

XV II.7

a

-.

->

D-

ANALTSIS

VARIANS

Apahiln uji

.r,lrqdre

d,rt:'

rr.

I

''nen('r

n

Pcrbedaafl

inlara

froporsr

dafi dua

sahpcr

lau

l.

rng dikcnal

a'alisis

varians

(scfln8disingka

'rLc.rdrjisrgnifikansrdarl

perbedaan ,,d4, dua

ala

I sanrpel.

Dcntan

deiSSunalan

analisrs

vrrrans'

akan

d.pal

ditenlukan

at)alah

s.mP.l

vt

ng drd.pal

berasal

dari

Populast

vrtI11

rne,

punyar

m.a,

yang

sama

al u

lidak

Analrsis va.ians s.n8ar

berguna,

misalnva untuk membandingkan Jn'at'

rempuh

pcr

l,ter be.sin

.(uk

bebcraP.

me.ek

mobillcrlenlu

Dembandinslxr

.mpar

merode

pelatihan

(rrdrnins),

membandrngkan

kual

desak

beton

dcng

f

heberrpa baha

adilifdati

berbagaimerck

I)alam

kasus

kasus

tcrsei'ut

yrnP

dibandingkan

adalah

,r.dn

lebih

dari

dur

sanrPel

Padn

conroh

berikul,

akan

dr(uniultkan

bagaimana

caran)a

'I(lrltx[an

analisis

varians

dari

liSa melode

p€lalih.n

unluk

mclihal efeklivi as

r'clodc

tersebul.

Unirk

metrrbandingkan

aeoz daridua

populasi atau

lcbih'

r'nrnnva

perrama-lama

yang

harus

drlakukan

adalah menghirung

Dea' dar'

nrasing

masing

sahpel

Kemudian

meneraPkan

hipolcsis

nol dan hipolesis

lIern^lillrvx

[ntrl

heiilai

perlarnarcz

rtau

efcktivilis

d.rib'berapa

sa'nltl,

mak

v

nrr

dilalulan

adalah

menguji

aPakah

srorpcl'samPel

Iersebut

vang

diwnkih

olch

u"a"

dari

sampcl-samP€l

rcrsebur

be,asal

dari

populasi

vanB

nrcmiliki

'r1'r

yang

sama,

yailu

F

tiengnn

demrki.n,

hipolcsisnva

dapal

ditultskan

sLbisnr

Il,

11,

-

]rr

-

rrl

l.

L.ngk,h-Langkrh

Arilisisv.rilos

Di

dalam

analisis

varians, diasumsikan

bahwa

setiaP

snmpcl

bcras

l

drtri

stiatu

poprlasi normaldan

s€liap

poPulasi

rersebLrl mempunvai

varians

yrnS

sama,

yairu

o2.

Pada contoh

di alas,

hipolesis

nol n)envalakxn

bahwa

ktligs

HASIL

WAWANCARA

I

t

HHAOAP

T

T]O

RI

SPONDEN

Nirai

Po.itir y,,9

j

Jumt.h xand,\ia(

') Slhber

Tab.rbinonalde^g.n

n

=

3.

p

=

0,a0

2

TABEL

XVIII,S

NITAIEKSPEKIASI

TABEL

XVIII.9

PEI.]GHITUNGAN OHl SQUARE

3.A

J".,r.h x-'drd" T-;;*i,r*

ying

M.nd.palhan

I

Binoml.r

')

-its6-

108

Page 7: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 7/19

t'oP

l.r\r

Dr.hrj,,.,,

.._

l'

:1,,;,

;

:;,,:;,1,;t

I''

:':l ;,:;jJ:rl..,,:":i:t,li'.ri,,.iltixl

.r.,;,

,.,,,,,,...,,

..

,,

, ,

.,,,.,,.,..,

1.,,...,,.,,,r"r.,,'

,';i,ll1,;,;'"t1-'.

,

,,

,1

'

,;,li',:.',

.

:.,j,,,,.,1:lj

i##*,

1ufi,'',liffi,*

I

;r'J;r.u

""'

rrn'

n',uh\

p'""

"'|'

,,,,n

.,

,,',,1,pheri,,,

;;i'I::li:.

"'

"'''ropura

\e.,

"dd,,,.x;a,s,i

dn,,ab(he,dn

'

-ili'#*,,:,#;:llx;i:J::*:,ill:JJ:i

,eauany.

me

deka

i

sarrr

,

*::1l,.:::

vari,h.

'l|,\dll,,

Mean

samnel

:jillp['i:,,*

*]#flki

;,

::_

:;,,'

',

-

tlz_d

.

\,arians

di

anrara

ncrn

samper:

.,."fl:::],1'"';,;:i?::i::,;:.J,1.,1,1,,,:;:;:iT:l,i;;'a,,e,.(bu,

daed,

o:

=s_,(n)=

znlx

-

x)

kl

....

Alaii

rctrpr

I,crr.n,,.,,j

r(.seh r

di

iras qrksrtildrt(rr.L,,i,trl,trr,.

''n

\.rrdltntx,

t,rru\t.r,,,

,,

sh.wakitrlun,tah

sanrpct

rc,lcnr,,

L,rL,I

rn(nlrl(\

titrrt

1,cNn,.,.,,,

r(,,e1{r

naka

ltbitr

ltprr

,iJ.r;

r,,( r.s.,r.rt.,,,

,,1

i.limglli.i, ,,l,j,n.

Jrit,

ferramr

tilr

vari.ns

poputasi

berdasarkan

arLanj

anlarN

,tra,r

sampel

(v.u.,ns

anrorkotom)

n,

lu,rlrh

da

s.mt,.t r.r

l

\

?,

./"

da

.i,r.t...' .,.,,,rr

.JnI

ut

te.,

,

x

-

kran.t

heo"

(D(,r

..besrl,)

l

'.

Jrortah

sahpel

J.

fitenghirung

Varijns

di

Datam

Sempet

Langkah

kedua

pad.

AN()VA

adatah

::t*",.^:",:,,an.

d,,

d

dtu

*.,",

* ill:l"';i;:iJ;'ilil,J.;illi:,;;

varan\

d.,dm

Iul^m

rv,thta.oluan

va,

toncpt

paramcrer

,rar,.r,t

1.,.1

t,,,,,

.

direnru(an

pada

rangkah

kedua

injadalah

.

\arians

lahpet

tra,irn(

d,

drtam

scii.p

srmpet):

''

=

I -d

L,eoqa.

menga(um.,

r,,,.n.

dd,, popula\r.ddlah

\am,.

mrA,,

\cr,.rD

samper,ri

rJns (s,/.

S/r

S.

I

japat

dipc,gunatan

unr,k

mcne

,rur,an

e<rn,"s

xcoua

0di tdr,an.

pot,Jtd

,

I

.rrma.,

)ang

lehrt,

baik

dapar

ditakuta.r,reny.,rr

mengsunatan

.ala.mta

rcrrimbang

dari

seluruh

,"i1,*

.r-p".r

,,,i,i

mcncntukanestimasiteiloadar

varians

populasisebagai

bcrikut

.

IstirD{ri

Lcdur

d,rr r rratrs

poputasi.

t-

,r

o=fli-is,

l"

Ll'

Dengan:

eninasi

pe

ama

(,a

varixns

populasr

,n,

dn

tampei

(vanJns

a,,rarkototn)

jumlah

dai

'ampct

te

I

 arians

sampet

dar;

sampct

Ie-J

Ir,

:

jumlah

rotat

sampet

berdnsarkar

i,

irls

.,rl{r.

s.= @

r)'

k-t

Varians

poputasi:

sr

=

k-

310

llt

Page 8: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 8/19

L,nruk

pcn$rpAf

lanBllh

kcsrlu

dan ledu

\crla

petrggun.an

,tn\us

dr

ar.s lihar ronroh

l,i1r.

h..,l, r

TABEt, XVIII lO

PROOUr.St IIi.RIAN

DARI PIKT-R.'A

BARIi

":t::"i.

r3

22

x3

.

1 4/6. 19

e

Sa/n

,e

,,orh

t

:

(i5118.19r22'r1 22+27+14r21'r7rr3.21+19rr6122,15y16=19 (-

6nnd

no,.\

TABEL

XV

I_11

MENGHTTI]NG ESTIMASI PERTA,VA

Eshmas

€dama lva.ansaAlarkoloml:.40/

(3

-

1)

=

20

=

r

u'L-

*)'

Il

r'rI

'nillrglan

r(dud

Ltt''ros

r('

t

'r'rar1

n"o"

:'o

i'::

':;ll,;".i";;;;

.

",.

',

"'"''"

,,,,,,J,',

u,

,,.'

t""'

"'tmarr

P(rrd

a

Lrxn

n

i.,i,.,',..

'

".p

a''"n"'

t

srhJvarhcrrrur

e:

timasi

pedama

dan

popolasiberdasarkan

'arians

'lt

anbra

mcan

sanrPel

--

|

"''-ui*'au"

o

'"

rarr'rns

p"pr:h'i'b'rdatttk0"

tarrans

dr

dalam

saFr|er

lJntu

menglrirung

derajal-bebas

dari

numerator

dan

denumcrato''

d,laluldrr

sel'ats"i

btrrl'ur'

.

Jun,ldl'dtrdtat

b"b's.Pod"

.,., ..-^€l

.ll

numeralor

pida

ras'6

F

j

Uumritn

runrP

Jumlal,dt'alal

bcl'r'

Padd

. .- r,."

l\

.icnornrnaror

nada

rasro

F

= 2'

ln

r

'

'rr1

Melode,

samrle,ran.

-

r7

2r M€rode

3 samr/c,rea.s.

rg

22

19=3

?

s

Jumlah

lda'a

I

saNPerk€ r

I

=

illil;;;,'o,a,,da,a,srrn?er

s

u

ji

rt'poterir

u"t"::::: .1-1].11"1..,.,*,r*

u",,

h^qir

,"'h'r

nu"

Dd,i.

o

r^l-

soalJ,

at,r'

Nrl'iF

{ar'srrK

vants-^'"

,

a".

i"--,".",.

,,.r.."

.,r.ri,',

i:,

\cla,,rtrrn)a'deraJar

bcbasdanr

dihilrng

stbagai

berikul

r,,-l.h .lerarar

behas

Pada

';.1,""i:;:

;:;,,,;";

;'_.u,t,"1,*''o'"'

TABEL

XV

..12

25

I

9

I

16

25

f

=62

/

I

I

l

I

l

IVENGHITUNG FSTiMASI

KFDI]A

Page 9: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 9/19

l

lrDhh

drratar heh.\ padr

(lcno,rirarur

trJa

rr5i.

Ii

(r

l,

nr

(r

lr1(t

t6 I tl

k

l).((

l)

,\pabilJdik.htn(j.,lr

utrt)ir)oreiritrdllcrqxrsisniitar)0,0:tiah\ari(l

t

r(ia

t,ertrcJr n

. thrr l.1iIn

tr,ctodc

t.lil

hrn

Sccarti

Lirglir

dr|fl

drulrsl^n

dalanr

hcnr,l.aslo

schrgailrcrikur

I

\

r\ Rli\NS ANL\R K()L0N1

vnRtANs t)At,Al\1

Kot.ol\'l

I)iri c,,nloh

sosl

(i,

.rrr. rasio

l'dip.l

(lilcnrtrkan

menjadi'

?0

I:

l.i).i

It.769

.lpabila hifok\i( nol

adalah benr,,

nr.ka

leharusnya

pembilang

d.n

penxbut

(deDonrinaror

dan

numcrator)

adalah

sama

SemakiD dekar nilai

ll

lcpada

l. raka

cn,,kin

bcsa.

kcmungkinan

untuk

enerima hipotesis nol

Scbrliknya,

jika

.asio l'menjad;

lcbih

bcsar, mak

hipotcsis

nol

lcbih

c.nderung

drrolak

dan

mcner ma

hiporesis allematill

De.gan dcmikian,

secara

lebih

irudah

dapar

dikarakan

bahwa,

ketika populasi tidak

sama, maka

varians

antnra

kolom

(yans

dilu(r,rkan dari varians

di antara

n ea, sampel)

akao cc.derung menjadi

l(bih

bcsar

(l.ripnd

v rnans

d,lanr

kolom

(yoog

drru.unksn dori

v0rions dolam

\anrpcl) selr

nsaa

nil.i

F ccndcruns menjadi

lcblh bcsar. Keadaan

lcrsebul

nr.nycb.bkai,

h'polesis

nol

dilolak

KLrr\.

dinril)u5i

lr

dit€nrukun

ollt

r€p s.ng

derojnl

b€ba

yang

berns0l

diri

deralar

hehrs

d.larn

umerrlor dnn

ynn8

kedua

derajal-bebas

berasal

d ri

denonrinitornya

I'ada

umu

nya

kur a dis(ribusi Ir skewed

ke

kanan

dan

ccnderung

nrc,Uadi

leb'h

simeris

scjalan

dcngan

kenaikan nilai derajar-bebas

pada

num*ltor

(N)

d3n denominabr

(D)

-J

dof( N,D

)

-hbel

I: unrrk

dcraiar

b.ba

-

2 pada

nrherator

dan deraiar-bebas

-

i3

pada

detruIncra(or didrparkan

nil

i

Ir I,E

l. Kar€na

nilai F

statistik

adalah

|

.l54

yangjaruh

di

dalrni

dacrah

pcneflmaan H",

maka

hipotesis

nol

dircrima.

Kesirnp

la n a

ndrlah

bahwa

sesLrai

dengan info.masidari

sampcl

yang

ada.

Iidat

id.

pcrhedaan

)n E

slsnililan

yanS

bcrfengaruh

dari

kelisa

mctode

pclal,han ierscblll lerhadap

produklivilas

k ryawan.

l--->

3

3l

'

I"t.i.l,",*.'

o'uliousi

kudLrr'tif

teoielis(\(x)

:

+::',',,lil1':lJ[::,1'J]'[]i':li"'ii'iis"ixtr

I

ana

scsua.r'cnAan

ll.rl

KOt

)'lOG()ROV-SNI

IRNOY

li:,:""

..

.""""y:

l::r:t :li:;l1l::::ll-,ii::.:;"

"'"'

lt'ti:i;l;:l:;::il':;:l:';J:ii"l

;"-;''

ttltlft$*;*l*it*--t:r':r

rrir":'"rr;:r

i

1.

tnrerv'l

l-.t

X)

: Illl,lX;ll;i'lJll'.;lL',''*""''

"'*""

D-m;,

lr

"tx

r

s"(x)

1

l"'ll'1"

,,-".,0',,,'u"'irtcrucnsrtumLlarrr

reorerisdrbasaLrrorr"'t"{

'

;;,".iti,itl*".".;",*iiki;:',i*rri:uii"

"

""

"

"

.

l.iXli:[1",,r,a

kemuns\,ndn

yansd'r3,,ran

detr8on

mtrn'nrrr\''

r,r.

d

'

a'

n\6ls

loldk

Ho

'

lll;1":il;:l*

:l:':filli:;):Hi:::'T;l*11

:::::;:':';I'

;ll"

314

Page 10: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 10/19

J'r'1J:

iiill:::ffJ['lli.ili;i,*ii,,",.,*,"",",,,,

ririkk.irt

=

H

(label>3s)

=

-i--

-

0.

t61

l0

karena

D

<

0,161,

Hodilerima

0,05

<0,163

Hodilerima

K.sinpulan: dislribusi

frekuensi

irorma'l

Ii.

UJI

RUN

i

Menguii

apakah dua maca'n

harga

dan

variabel dikotomi

lerjadi

calam

I

barisan

random.

i,

.

Uji

ini cocokjika

uruian dari

sampel

diperhalikan

I

.

Ho: urutan observasi

random

Ha:

urutan

tidak

random

.

Definilr

RoD:

ScranBkaian

pemunculaa

yang

sama

uniuk

satuienivharga

kemudian

diikuri

pemunculan

jenis

lainnya

Contoh:

mala

uangdilempar

Mmbbmbb

+ 4

tnn

Mbnbnbh

)

7

ttn

Run

yang

lcrlalu

banyak

atau scdikit

menunjukkan

sampel lidak

random

-

Hiruns

banyaknya

'un

(r)

-

Untuk sampelkecil(nl,

n

=

2

<

=

20)

Sunatan

labcl

Fl

datr rll

-

Tolak

H,.,ika r

<=

Fl

ataur>

=

F2

-

Untuk

samp€l

besar

(n1,

n2

>

20)

digunakan

pendekslan

distribusi

no'mal(tabelA):

Dengan:

z

=

(t-p,\ta,

I.:

(2tr,n,/(n,+nr))+

I

o,

= {(2n

n,(2n,n,-n,

n,))((n,+n,)':.(n,+n,-l))

Cortot Sorl:

Sualu

penelilian unluk melihat

rata-rata

lemampuan

Euru

prda

suatt

a

Ho

tretuensr

obrrnast

.

n.

rretuensr

obre^as,

o

cL

=

lyo

or"r,ro*;

p.".r..r

[,;"loo

1.r..

.

eo-

-/=

teoreris

(rirrak;ormat)

E.

x

=

re.{_,._39,4-65

lihar

rabetz

unrut

z

=

,,r'l=

,o"n

''"

Sl,O<

r.

zG

i9.1s

r

<

&;

,ri-r,

=/lllL

 

i4rt..

--)4,6-05

l9'l

5t'6

615

765

906

._

-;_

_0,52

tihalabetz_ 20 6

x

=

756-

-.75.6

65

,

__0,53

lihal

tabetz .

20%

x

=

e0,6

-e

/-

et',b

-65

_

| .o

20

'"

.

(x)

l=

57.

=

0,05

I76,6<rs90,6

e

r.:g.l-.-

=lnakslF.(x)_S

3t6

1l-l

Page 11: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 11/19

,.

1

1..',

\',..r.,.u,,].rr.j\rt(jr.rorrIJl..,tdr,\,rnrl,.t.r,,nnir3r,uru,rrnrrrtl

.t.,,.rt.

....ar.,

.,. l

rrrr.., r,,,,

,/,,

r,

t.,^

t.

r,,J;

^,.,

i,,

;r,,;,;::,;:;l

..t.,-,.,t.,.,"u",,,..

t.,.f..,.,.,,,,,,",,,,,,r;;,

;,;;:

 

,,

,,.,,..,..,

J.,.,.i..)...\.rir,.

.,,nb

t\

,,,,,,",,,r:i;;;

,.,,;:;,

t,,

,1r,LrJr,t.n.,r.,

rt,,.,"r.t.,,.t,,S.,,n:;..,.;,,,

. l:r] ]

,. \.,,\

\ \

y

N N

N

\ \

\

\.N

N

\

\

\

N N

\

\.\ \

,'I]'\

\N\Y\NYYYYNN\N\NYN\Y}

}NN\

\\\\l

\

\\\ \\y\

y\

N\\

t\\NN\

\

N\\

\y\

ll

,

,, ,,,,",,,,,,,,

..r

."mP(rd,,ak,

-,ndorj,

 

,.,.

.,,

r(,,r..,

|,

r..,n

alnpctd,.tkd

r,ort

rinLr.n,

6

(,

5 o

n, -

l0

da.rahpenotatanrl

r0ataur>21

n.

=

22

a(au

r

t0

S

t0

+

rotak

Ho

.

d.

Kepu usan

htak

U0

-",

rutan

pengambilan

sa

pet

guru

ridak

random

R29

N

=29

N,

ll

2

29

tl

:.=

t0

qo7

,D

s-i1::.:r-

u r-

tii

.l-

--

Y

(2',,

rt)'

l20+

l]

l)

5cr

'1"

prrluridhan

rr

mahl

'

r

"'

l

kons.p.konscp dasar narJt,( nonprramcthk

1'UJUAN INSTRUKSIONAL

XITUSUS

Serclrh

perkuliahan

ani mahas,swa

diharapka,

akan dapal ne.serahuL

konsep"konsepdasarsrarisriknoip.ramerrikkh su ,yaujiduasahp.ldcpend.i

MA'I'ERI

PEI-AJARAN

Lihar Rab

Xvlll

KEGIATAN

BEL{JAR

MENGAJAR

Ceranrh. ranya

jawab,

diskusi,

dan

pcmb.rian

tusas

V

SARANA,SI]M8ER

,

()ltP

2 Statstr^ iotpdrohekil unl"t lln/-ttd,

Sostal(Sidney Sicgcl.l985)

]

tntrotluctory

Statitticslot

the

Behdviarot

ScDncer

(Joan

welkowitz. Ro&rr

B

EEen, and

Jacob Cohen.

I982).

I1)K()(

IJr\IIASAN

Slrll

I'L )(1)l(

'l/\llASAN

,

NlI SII

R

(t,t.t

ll

rlt

tN(nlll

KI

S-I'ATIS TIK

NONI'ARAMII'RIX

I-IJI Dt',\

SAilIPI:I

I)I]PLNDI:N

2

JAM

I'fLAJAIi

\N

(

IOI NII,NII]

t

I tI.,UAN

INSTRI]KSIONALUMUIII

+

r

ltL

vI, PEMI,AIAN

1[ah

dap.r

nrenA.t]h0r

z

t,815

_2-9

-.l09ai

l,,rlt

unluk dengelahui

scjauh mana mahasiswa

mrm litr

prns rrtrl

yang

diperlnkan,

perlu

di.dakan

prctes

dengah cara

hs

n

ahu

ldlrlir.

Hasil

p.nilaian

lersebul

lebih

diulamakan

\rb.B.,'

ompan balik ,luk kep.nlingan

dosen dan mahas6*a

alat

penilaidyangdapal

digunaka, terdiri

dari pe nbcri

m

n,Irs

yang

dib.rikai

dosco

unruk mengukur

daya serap

hahrss$-r

dan

setaligus

sebagai

konrrihusi

penilaian

akhir <l.nEan b,)hor

25%

penilaian

dapar dilaksarakan

secara te.lulis, lisan, dan sil rf

 

-

2 0,30j0

-

0,6

t

>

a

-r

lto

diterima

Urutan

p€ngambil"n

sampetguru

secara

random

rl

I

3 t8

ll9

Page 12: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 12/19

G

UJI

DUA

SAMPEI,

I)I]PT]NDON

l.

Uji

Tando

.

Funssi:

No

a€b6

sudah

No B€lu

Sud.h

113121

2

12 3 3

?2

4

13 4

1 23

? 3

121 13

15 13

253

1621262

lt21273

i29r

2031 42

il

iii':lfr

,,::trh

;Hiiii,Ti:rl:t'l;

li;i*"'"'

M€aod€:

-

*:$l.flfi:[:l

(x.Y,)'

beri

Ianda

ne*s,ir

(

)arau

posi,i

121

22

322

352

3t23

33 1

:93

-

Hi,,ng

brnyot,,t,'porr,n*,i

l"#a"

i

j,li|i,l';;X'i,:il,"l:j:-:

::sa,

i

r

(

)

dan

ya

o,*,.;;il;

;

"';

i J';:*,lli','"

lX,lji,:

:ll

: :f_'

;,i

a

50 pasang,

N-40.

NGputusar:

_ Iijl

[{ ;l

lTt.T

;,"ii*f til::if;]

tilribus

b

n.m

a,

(a

bo,,

urtruK

sampel

besd,

didc*r,,r""C""

0,";,i,;,

""r,""1

_t^-x)/o

denSan

r,

=r,5

fi

9,.o.sJN

Koleksiko.rinuitas

,-

G

{

or-

o.r

Nr

-

o.s,[-

Ambir

(x

+

0,5)Jrka

x

<

0,5

N

dan

x

0.5 ii

Lonrot

soat

l'a

x

o'5

\

(

dber

q'

$:*'M$1-ll#,:t$,,,",*li*t*#;

frii

TiDda

a Ho:

p

=

0,5

(tidak

ada

pe.bedaan

yang belum

dil. 'h

dengan

varS

sudnh

dilatih)

Hi:

p

r

0.5

(4,

b.

o

=

59/o

c

Jumlahtanda

-

=

I I

N

=

30

(selelah

0

dibuanC)

+=

t9

0=

I0ambil

minimal,Yailu

I I

p=0,5N=0,5.10=

l5

6

=

0,5.

iN

=

0,5.

i3o

=

2,7386

.n

+O

5)-15

7=

2,7386

Z=

1,278,

lihal

Tab.lA

uniuk

Z

=

-1,278

P=0,1020.2=0,204

P

>

a

-r

0,204

< 0,05

-+

lolak

Ho

dar tc.ima

Ha

Kesimpulrnnyr:

ada

perbedaan

yang

sudah

dilatih

detr8an

yar'8 bclun'

dil rih

320

121

Page 13: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 13/19

Uji

Witcoron

Lt-bih

l.rar

dari

uji

hnda,

karena

setain

mempcrhnritan

arah perbedaar

Juga

memperharikan

bes.r

rctatif

perbedaan

rcrscbnr

M€

lodc:

Ilirunp

D \kur

seti,ih

scmbarang

pa\d,,ri,l

lc-ilr.lD

rdnr,ns

eadd

n.

aar;1ani

i.rr..

,r

(ran

irr

,n,rurkan

mana

ranxrng

,ang

negal ii, (_.)

dan

positrf

(+

I

UnruL

D,

0.maLadiletuarkanda

perh,rungJ.

Scd.,n kanrilaD

yans

sama.

n,ta

pembcnro

rank,ns.",,p"r""

**,ig

*i".aiJ

osfi

skor

yang

sama

Tetapkan

T

=ju,ntal' yang

,cbih

kecit

dari

kedua

lctonpoi(

rankins

yang

m€milil(i

randa

sama.

Jika}lo

benar,

makaJumtah

ranking

unlxk

kedua

kelonrpok

akan

mendekati

K(pu

lusr

tr i

.

Unruk

sampet

kecit (n

s

25),

gunalan

rabej

U

Tolak

Hojira

r

<

nitai

Tabct

C

-

Uriuk

n

>

21

maia

didckar;

denSan

disrflbusi

normatmctatu,

Z

=

(T-

s)to,

Densansr=lga*,o=,/tr("l,(,*-,)

/

Data

presras,

kerta

suru

seberum

bcrikdr

No-

S.betum

Sesudeh

15l

rt4

315

451

524

6

i

:]

135

852

92.,.'l

lo

4..',

5

Perlsryranr

Apatah

ada perbedaan

presrasi

k€rja guru

anrara

sebetum

dan

s€sudah

dilatrh?

/

I

322

\

\

(N(N+t)(2N+t)

dan

sesudah

dilatih

adatah

sebagai

t5

22

ll

45

52

63

j7

85

92

104

4,5

4.:

8,5

8,5

1

t,5

t,5

l

.l

5

I

7

l

5

2

l

5

2

:

2

0

2

-l

I

I

It

:

tidak

ada

perbedaan

preslasiterja

g'rru

scb'lum

dan

sesudah

d'larrh

ii:

i;il;1,";;";.;'ta'sirerla

g'lriu seber,m

aan

sesudah

dirarih

i

o*'ul"

,.,r*,,.

,",,,

,0

dengan

n

o'

schtngga

drPeroleh

r"&r'

6

(Lihar

Tabcl

G).

Jrka

T".,,.">

T,*.,.

Ho

ditcrima'

TeInYala

20

>

6 H.dilcnma'

;.J;;;',

i,o,i

"a"

p"'o'a-"

p"srasi

kerja

suru

sebernm

dan

sesudah

dilatih

323

Page 14: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 14/19

MAIA

KL]I-IAH

PO(OK

iJAHASAN

SUB

POKOK

I]AHASAN

SIiMESIIJR

KI]I,IAH

MINCCU

KI:

slAftsl

tl\

NONPARANIhfRIK

U.'I

I)t]A

SA 1PIL INDIJPI:ND[N

(i|NAI'

I

IAM

tiiL

AIARAN

(

t00 MUNt',l',)

TUJUAN

INSTRUKSIONAL

UITTUM

Serelah pcrkuhahan

ini

mahasissa

diharaptan

akan dnr.r

konsep-konsep

dasar sratistik nonpa.amerril

TUJUAN

INSTRUKSIONAL

KHUSUS

Serelah

perklrliahan

rni

mahas,swa

liharapkan

akan

dapar

konsep

konsep

dasar statlstik

nonparamerrik

khLrsusnya

uji

III,

MATERI

Pf,LAJAMN

Lih

AabXVIll

IV KECIATAN

BEI.A"'AR

MENGAJAR

Cc,rn'rh,

tunyrj w t, dtkuri,

dan p.mb.rian

r,rBrr

v

liaRaN

A,/s urrBaR

I

OHP

) :itntirtil

Nhrylarahertik

utul llnu-tlnu

Sorial

lSidnc)

Sicgel.t985)

1 t

n

rcducrory

Stotis ic

far

the

Beha, ioral Scienc$

(Joan

wclkowirz

Roberr

B

Ewen, and Jacob

Coh€n,

I982)

VI.

PENILAIAN

I

Proledur

: unruk mcngcrahui sejauh

mana mahasiswa

memiliki

praslarar

yang

dipcrlukan,

perludiadakan

prel.s

dcngao cara lisan atau

t.rtulis.

Hasil penilai.n

re6.but

lebih

diuramakan

sebasai

{mpan

balik

unluk

kep€ntinSan doscn

dan mnhasiswa

2

Alar

:alatpenilaianyantdap diguDakan

lerdiri

dari

pemberian

tugas

yang

diberikan

doseg{,ituk

meng kur daya scrap mahasiswa

dan

sckaligus selagai

Ionrribusi

p€nilaian

akhirdenBai bobor

25%

,'

Tekhik

r

peDilaian

d4iat

dilaksanakan

secara

rc

ulis, lisan, da.

sikap.

124

H-

II.II

DUA

SAMPEI'

INDEPENDEN

UJI

MANN

WIII'I'N1:\

l'"Llil,',"."*n0,.*"

p(l,nocP<,'o

"drdmb'ldsriPopLlr',

)an8'dmI

il:::;iiii"ii:,;;il,,

I

;"'''

":':,:":1'"'.1ffi::i*.,".

.,,..,

ll

l'Jdr.drperhedarnanrrrrkd''

P ':'q'r"e;r"p"prL,,,,a"r*.",

H'a.

a,la

ptrbedaan

anrara

tedua

PoPUla\'

l-ed'

r

'rn

n.,

dengan

:,,",''.^;;,i;;siaramkerompot'

langrebih

Lecir

I i,.""i"'r,.,*'

o"lam

kelomPoh

)zns

lebth

b€sar

-

s'e.

,.nr

ing

aara

aa'l.l'd.'"

r:

l:TT.-^

"':i

)

ans

rcrtec'r

samPa'

)

an

lerberar

tslor

sam?

r:F.r:

r^

r

Inp

rar'

{,

dan

R,r

-

Jumlahkan

rankifl

-

llitung

stalistik

lr

dengd'1

(n,

(n,+l))

"

u=

lnr+nr+--'''

Ambal

nalai

U

Yangt'rkccil

rn^

(n.+

l))

^

a,auu=1n,",.--',

i"i,u

", ",'4,,

t'"'n"n

Tabel

J

(uji

satu

sisi)'

YJ"jX'l;:k"T;":;;"eii"'"

v*t

*""*"

aensan

nirai

u

(p)

sa

-

i,.*r

s'i

".

<,o

sunakan

rabel

K

iolaL

Ho.iika

u

<

nilai

k"'o

l*'

'"?,'-:j,o,r,

".rmal

(rab€rA,.

denBan

-

ir*.r.

n-

'

Zo,

aig'nalan

pendekalan

drnrr

,, ,

7,:>

v=';

,,u"

"0"

,t"

**"

."r"i"''

dua

kelompol

vangbsbeda

mata

berp'nBatuh

Prdr

_fr"r*"

U,

g*rt*

rut*

kor€ksiuniut

o

yartu

Page 15: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 15/19

o

.r

r(o

.

(\

rf

l))) ((Nr

Noi

l.'

:

I

I

I

ai' r)rl-'

I h.rlllln\.{)hrr\r i.an8t,c.,,,r,,|'isam.s

arnrnnkinskrlcnlu

Sualu

peneli irn

dii(hlln

ufluk menrlili

rinSkal

ke.epaixn

nrengerjakan

lL'gis tcltentu

da

fnrl

gurtr

di laprngaf I lf

r k

iru,

diambil

sanrpcl

da.j

2

sckolah A

dan

B

sel)lgri

h.'ll' (

Sckolah

A

1000

950 ll50

ll00 1250

600

S.(olah l] 920 715

li 0

810

1600

Sckolih^

1000

950

725

800

Srkoi:rh

B l2il0

1400

ll00

950 1500

ll00

1r A

600

rl(\)

950

lJ

r:)

li

i0

9l(r

i-'t'l

51)

t0{xl

50

l?50

15 50

1600

:r I

9

l0

ll

R

.

ll

.,

-,,,'"

r:

r,

,

'

l-

r'rr'h

r

('r"srerltc'r)

,,

,u,

'6

ll

r.,=t

l

rt

)

kdrcnJ

r) n,

<

8

fala

l.bcl

J

urrtu(n

i'tcrrts'nI

lid'ncrulchD

0

ro<

krrrnr

uyr,lur.rti

mal

'

I

I

o.io6

0.7o2

1000

1t00 1000

c.

Sckolah

A Sekolah

Il

1000

920

00

It20

800

810

750

rfn)

t300

125

950 rJ90

t05t}

t600

t250

900

1400

lt40

850

t550

lt50

550

Sekolah

A

1200

600

715

925

600

l60l-r

12\

1200

t550

r600

Sekolah I

)240

925

i

500

Karena

p

>

(r,

maka

tl,

Kesimpulan

'lidak

alla

dan

ti

n

4

JRL-

12,5

n.=9-R,=78,5

perbeddan

rifgkat

ke.epatan

guru di

sekolah

A

l) ll0

ridak ada perbedaa,r

Iecepatar

BL]ru

menyelesaikan

lugas

lertenlu

2J

a =5y"

i

l)

n,

-

5

(seldlu

l

rng

lcrke ,lrl

,

'-6

I

.,

o,*o-. j l

ru,s-

,,

=

a

e.,

.eJ11

73

.

=

r1

tr=

0,02

v=2.5

'

I

o

=

0.02

-

, dari

rabel

t,,nrlaiLrrris

I

p

<

t

2,5

<

3

-+

lolak

Ho

Kesimpul&n:

ada

Perbedaao

keccpatan

guru di

sekolah A

dan

R

r3,5

'l

,,,

.l

Ha

I

il

I

326

\71

Page 16: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 16/19

1'

14+21

ls

lr

I,'12

C

["l

'V;rrr-

MAIA KUI,IAH

I'OKOX t}AHASAN

SUB

POKOK

RAI]ASAN

SEMESTIR

KL]I,IAH

MINCCU

KI :

II,AKTU

slATtSTtK

NONPARAMSTRIK

UJIK

SAMPEL

INDEPENDEN

CL'NAP

2

IAM

PELA'ARAN(IOO

MENII)

(35',-

35)

t2

=

29,6246

ll1.5

_

147

,=-i;6;--r"",,

p

=

0,603

e

tfo

dirc.nna

Terbanyak

0,60l

>

a

r

0,005

rerima

Ho

TUJUAN

INSTRUKSIONALUMUM

Scielah

perkuliah.n

iri

mahasiswa

diharapkan

akan

konscp-konsep

da ar

na(hnk nonparamerrik

TUJUAN INSTRUKSIONAL

KHUSUS

Sdelah

perkuliahan itri

m.hasis*a diharapkEn skan

kons.p-konsep dasarnarisrik

nonparametrik

khususnya uji

k

MATERIPOLAJAR^N

Lihat B.bXVIll

KEGIATANBEI'

tIRMINC^JAR

Cera

.h,

la.ta

j.*ab,

dirkusi,dan

p.mbcrirn

tugas

SARANA,/SUMBER

I

OTIP

t.

I

I

Z

Stotittit

Nonporanet,t, u"t"l

llntllDu

Sosial

lsidney

Sictcl,l9E5)

3 lnt,od/ctott StatkticsJot,he

E.harioral S.i.hcer(loan

W.lkowhz,

Rob.n

B.

Ewcn,

a.d

J.cobCohcn,

1982).

VL PT-NIITIAN

l.

Pros.dlr

:

untut mengcrahui

s.jauh

nara

mahasis*a

mcmiliki

prasyarat

yangdiperlukan,

pcrludiad.l.n

prct

s

d.nAm

c..

lisatr.t.o

r.nulk.

Hiiil

pcnil.i tr

r.Bcbur

lcbih

diutan.lsn s.b.gai

unp3n balik

unluk

k.p€ntingrn doscn

ds

mihariswa.

.lal

p.nilai.D

y..t

d.pal

digunakan

lcrdiri

d.ri

p.mb.rian

iutat

yaog

diberikan

doscn

untuk

ncnsukur daya

re.a9

rnahasiswa

dan

sclalitus

s.bagai konribusi p.nil.ia.

akin d.n8an

bobor

250/r.

penalairn

dapar dilaksanakan sccara

rcnolis,lisln,

dan

sikap

32E

l.

T.knik

329

Page 17: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 17/19

I. UJI K

SAMPEt.

Il\-Df,Pf,NDEN

uJl K Rr

rsxAL

\\'At,t.ts

MenSuJi

apakah I

sr

rpel

indcpendcn

dianbil

drl

populasilang

saDra?

.

Me.upakan alter

ati,

dari

LUiAnova

satu ar h

.

Ho:

lidak

ada

perbedaan

anlara I

pop'rlasi ( De.n

k

populasi

sama)

Ha: ada

perbedaao

anlara

t

popt'lasi

(,llean

k populasiridak

sama)

-

B€ri

ranking

N

observasi dari

data

rcrkecil

sampai rerbesar

(skor

sanra

diberi

ranking

rata-rata)

-

Jumlahkan

ranling

unruk setiap

sampel(R,)

-

llitung

stalistik ll

dengan

rumus:

I?

R

u_

_-].ttN+t,

''

N(N+l)nr

dcnSan I

=

banyaknya

sa,npel

n,

=

banyaknya

kasus

untuk.sampel

ke-j

N

-

banyaknya seluruh

lasus/oL ervasi

K€JU "r.$:

I

Untul

n,-

5.

gunikan

label(

(distrlb

si crrs4ra'?dentsdndb=k-t

Tclak

Hojrha

nrlai Iernungkinan

yan&bertairan

dengan

nilar H

tp)

<a.

Untuk

K

=

I

dan n, s 5.

Bu

akan Tab.l

O

Tolak

Ilo

iika

nila'

Lcnrungr'nan

yang

bf,'

tairan dedgan n' lai

H

(p)

<

q.

Conroh

SoeI:

\

Akan dilakukan

pentujian

unruk

melihar ri8a

(3)

meiode

pelatihan

yang

berbeda unruk

8uru.

Metode I menggunakan

video,

nretode II

dcngan

praktik

di

lapan8an,

dan

mlrode

lll d€ngan

penyuluhan

di

dalam

ruangan.

Pengukuran

ke

berhas ilan ;erode

dilihar

dari

volu

me

pekerjaan

yang

dapai

dikerjakar

oleh

seorang inandor dalam

satuan

waktu

tertenru

setclah

mendapatkan

pelat

ihan.,Hasil

yang

didaplr

sebaSa

i

ber

ikur

a. Video

Pra / Lap

Penyuluhan

88 .',80

57

6{)

70

49

65

89

7a

82

9l

70

9l

330

l3t

b

Vrdt0

t'rak

LaP

PenYuluhan

11

18

68

88

80

8l

8:

65

9l'

9:'

5/

81

55

89

17

70

94

8t

92

l'"TJiilr

r"

",*o"dn

rerhadap

te'1

rtrerode

)ang

drararkan?

H":

fidal

ada

pe'bedaan

p'kerja

merode

pclsrihan

H,:

Ada

Pc'b.daan

o=

0,005

o:5,R

=49.5

--\

,

ll

ilii,

i;

L,-

',

loqt,'o"r's'l

,

(llrl)=

7,126

[

"-tlrtr,t)l

5

4

4l

n.=a-R,=

ll,5

--l

N

=

ll

Lihar

Tabel

o

(hlm

2)

0'01I

Keputusan:

P

<

cr'

Hoditolak

Kesimpulan:

Ada

Perbed'an

<p

<0,049

k€tiga

metode

Pelatihan

tersebut'

Page 18: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 18/19

1A

82

88

9l

9i

I'},rk

Lap

I)cn\ utulrri

65

/0

'i8

80

ll9

gunakari.I,

t()(ox Ir

^

lli\sA

N

S1]B

Po(oK

I]AII

SAN

st.Nri:st

t.tt

KUt_lAlt

ilrNoaiLiKE

slA

Sll(

NONINRATlI

I

RI(

Lllt ti

sAMflil.

tNDIiPl

NI)t

N

OhNAI'

2 JAM PL,t-AJAR,{N

(IOO

MIiNI

I)

I

)

8

il

9

l0

t2

ti

ll,)

49,5

,t

VI.

PENIT,AIAN

rI,.,UAN

INS-I'RUXSIONAL

UMUM

Scre'ah

pertuliahaD

in' mahasis\ra

dinarapkan

atan

dapar

mcngerahu'

I'oos(p

lo scp dasar

slarisrilt

no

par n,errik

TIlJ(JAN

INSTRUKSIONAI,

KHUST]S

Serelah

perkuliahan

ini

hahas

s*.

diharapk.n

akan

dapat

mcn.srlahu,

kosscf

tonrcp dasar stalisrit

nonparahetit

khususnya

uj, k

sahpel

indet)cndc,'

M,\'I''RI

PF:I,,{JARAN

(F](;IAIAN

BELAJAR MENGAJAR

C.rama[.

rany;jasab.

diskusi,

dan

pcmbenan

rugas.

SARANAAiUMBER

I.

oIIP

2

Stataltl

Nonparanetril

untut llhu

lldt Sasial

lSidney

Siegcl,l985)

)

tntrod,Llo.r

stdtisti6lor

th. B.hor

iorol

Sciencet

(Joan

W.lkownz.

Robc,r

n

Ewcn,

and Jacob Coh.n, I962).

It

:

unluk

nrfntetahui

sejauh mana mahasiswa memilit'

prasy

'nr

yang

dipcrlukan,

pcnu

diadakah

fr.rcs

denSan

c6ra lisatr

inr

t.nulis

H.sil

p.nilaia.

r.rsebri

lebih diuahrran

srbiF

t

umpds bai'k

un'uk lepent,ngd,,

doseh dan

mahdsissa

nlatpenilaianyangdapatdigunakan tcrdiri

dari pembcnan

ru ,r

yanS

dibcrilGn dos.n

unruk mengukur

daya scrap h.hi\'\ai

dansekaligussebagaikontlibusjpcnilaianakhirdcnl

bolln

:

pcnilaian

dapa dilaksrnatan s€cara terrulis, lisrtr, dan ilIp

332

133

Page 19: Bab XVIII Nonparametrik

7/23/2019 Bab XVIII Nonparametrik

http://slidepdf.com/reader/full/bab-xviii-nonparametrik 19/19

J. Ir. h

s.lNtlul_ EuRh,\tIAN

trji l'.i.,1n, tr

11

-

12i

(NK(k+

t))

)(R,r)

tN(kr l)

Unluk K

-I de

Eanli.N.:9dank=4d(h r.n2<

N

S4,

sun.kan

rabel

berlairNn

dcngan

n ila;

X?

(p)

< fl

tab.l

N.

Sunakan

tabel

C

(distribusi

berkaran

dengan nilai

II

(p):

u-

Conroh

Soal

Akan

drlakukai

pengujian

unluk melihat

apakah

ada

perbedaan

hasil belaiar

srswa dengan,l

macalD

srrategi

pembelajaran yanS

berbeda.

K€kuairn

campuran

diukor

dari I

5,

didapal

data

sebagai

berikut

I

l

l.f

RL

tll

l

II

L

R,

9

(

8,5'

I,J

halaman

Pcrtanra

k

=

l','l.Indnr(duar--

t.0,qt0

rda

di

rabel.

gunakan

IV

7

I

:1.5

+

6:

+

9:

+

6,5'])

r.l

(4

+

l)

Nlu,,, ,L,i trpal.h

(

sLrt,.

L

l.(rk.ritan

d,a,rt,

tJJ

poputasi

yanS

\.|nra

Nl{'

f.rlrn

alr.rnalit

(| r

,rnalisis

ariang

nrngukura.

berulan

Iakror

ll

r'drl

adr

pcrbcdrri

i,,,rrn

[

popuh\]

r,,.,r,

k populasi

sanra)

Iti, xdr

fcrbrdrx,r

rr r k

populisi (nrzd,

k

fopulasi

tidak

sarna)

N\ al

lin

daia

dslarn

h.nrul

Irbeldcngan

l'.i{ nr.representaiikrn

sub.lekl

ot,scr

\ rt

dan koloni n,.r.pr.se.lasikan

londrsi/metode

Betr

rarkrng

secara

terpi\ah unruk seriap baris

(sko.

sama

diberi

ranking

Junrlrhkan

ranking untuk selrap

koiom

(R

I

tlrlung

sralislik

Xr

de

r

1t(4

11)

l

Nr

Tolak

l l0l iki nilni

kem\gkinan

yar,g

llnr,rk

dal^

yang

lidak

dat)r{

dihaca

dari

ch-Sgrore

dengan

db k', l)

Tolal ll"lika nilai

ke'nungkrna.

yang

Srrareai

I

l

2

5

StrarcSi ll Strategi

lll

Slraiegi IV

ts2

4ll

345

H,:

Ha:

)34

Hasil

belaja.

dengan

kee,npal strategi pcmbelajaran adalah

san)a.

P,

=

lI:

I

,r]

=

l1r

ada

perbedaan

5o/o

tl1