Hoe doe jij dat nou?

Je eigen gezonde verstand gebruiken, meer vrijheid, meer tijd en echte aandacht voor de cliënt, en interessanter werk voor begeleiders: ambities die op de werkvloer vorm krijgen. Dat kan door letterlijk even stil te staan, regels overboord te gooien, net als lijstjes die je thuis ook niet hebt voor de koelkast of wasbeurten. Dan blijven er nog genoeg vragen over. Zoals: wanneer grijp je wel in? Of wat is jouw verantwoordelijkheid en wat die van de cliënt. En wat doe je als iemand in de penarie komt? Twee gesprekken over de vraag Hoe doe jij dat nou?

Hoe en waar begin je met regelarm?

‘Loslaten loont’

Hoe en waar begin je met regelarm? Met die vraag stapt Ellen Duffhues naar Hans Elberse en Mariska van Cutsem. Ellen is begeleider in het Fasehuis in Amsterdam, een locatie die nog niet in de pilot regelarm zit. De laatste twee werken op Korte Water, ook in de hoofdstad, en wel in de pilot regelarm. Hans is er locatiemanager en Mariska coördinerend begeleider. Alle drie hebben ze een vergelijkbare groep onder hun hoede, jongvolwassenen met een licht verstan-delijke beperking (LVB).Ellen: ‘Om mezelf alert te houden stel ik de waarom-vraag: waarom bestaat regel zus-en-zo? Waarom huisregels over logés, over tijden om binnen te zijn enzovoorts.’Mariska reageert: ‘Vroeger schreven we hele

scenario’s uit. En die pasten dan niet. Mijn vraag is altijd: voor wie zijn die scenario’s, lijstjes en afspraken belangrijk? Doe je het thuis ook zo? Zo bood een cliënt een zwangere dakloze vriendin een logeerplek aan. Dan kun je niet aankomen met standaardlogeerafspraken. Er bestaat ook nog zoiets als gezond verstand en menselijkheid.’ Hans is een tikje scherper. ‘De waarom-vraag heeft te veel lading, dan roep je je collega bijna ter verantwoording. Is het handig, is het logisch, waar dient de regel voor … vragen die je jezelf, collega’s én cliënten kunt stellen. Zo ontdek je wat echt noodzakelijk is. Vaak blijken dat regels te zijn die in het gewone maatschappelijk verkeer gelden.’ » te

kst e

n fo

togr

afie:

Bar

bara

van

Mal

e

Een cliënt wil zwemmen. Ga je dan van alles regelen: dag, tijd, vervoer en dergelijke? Of pak je het anders aan? Dit voorbeeld valt tijdens een bevlogen gesprek tussen drie medewerkers Hans, Ellen en Mariska over regelarm. Een aanpak die natuurlijk gaat over lijstjes afschaffen, maar meer nog over verwachtingen loslaten, leren en fouten durven maken.

[ INTERVIEWS ]

2322

SleutelwoordHet team van Ellen is relatief nieuw en werkt nu een jaar samen. ‘We zijn positief, en voorzichtig kritisch. Daar is vertrouwen voor nodig, dat begint te groeien.’ Regelarm is inderdaad een team-ding, onder-streept Hans. ‘Het is samen je handelen tegen het licht houden, je opvattingen over je rol als begeleider. En leren is het sleutelwoord.’ Zijn tips: ruimte en tijd nemen om elkaar te bevragen – open, eerlijk en nieuwsgierig. Echt de tijd nemen voor overdracht, beraden en spoedberaden. Goed plannen om ook in de dag je hoofd leeg te maken, afstand te nemen. ‘Anders ben je alleen maar brandjes aan het blussen.’ Daarnaast hebben de begeleiders van Korte Water drie tot vier keer per jaar een teamdag. ‘Die organiseren zij zelf en gaan over hún vragen.’ Leren betekent ook fouten durven maken, rea-geert Mariska. Dat geldt voor cliënten en voor begeleiders. Ellen: ‘Dan moet ik meteen denken aan de zorgmijder. Eentje die af en toe komt slapen. Wat doe je daarmee? We hebben de hele trucendoos al gebruikt.’ Hans’ voorbeeld: ‘Soms komt iemand in het ambulante circuit terecht, rondje goot noemen we dat oneer-biedig. Dat is een gevolg van de keuze die de cliënt maakt. Wel moet je er altijd voor hem of haar zijn. Onvoorwaardelijk.’

Zoek jij ook tips over regelarm? Bekijk dan de oefeningen en artikelen uit de inspiratiebox van De Bedoeling op intranet. Of wissel ervaringen en vragen uit op heikhebeenidee.nl/regelarm

In Korte Water wonen mensen met een LVB tussen de 20 en 40 jaar, en een enkele zestiger. Met veel bijkomende problematiek, van psychiatrische aandoeningen tot eetstoornis, borderline en verslavingen. Iedereen woont er zelfstandig. Het Fasehuis is een woongroep voor jongeren met een LVB – de jongste bewoner is momen-teel 20 jaar en de oudste 24. Binnen de woongroep hebben ze een eigen appartement en leren op hun eigen niveau wat zelfstandig wonen inhoudt.

Stipt op tijdLeren bestaat ook uit verwachtingen loslaten, geen aannames meer doen, licht Mariska toe. ‘Dan leer je écht kijken naar de cliënt, en wat-ie nodig heeft. Hier woont een erg angstige man die in de gevangenis heeft gezeten. Daar was z’n leven overzichtelijk, dat hielp hem bij z’n angst. Bij hem kunnen we niet, zoals bij anderen, zomaar aankloppen, dan doet-ie niet open. Nu kondigen we onze komst van tevoren aan met een briefje, en we komen stipt op tijd.’ ‘Oké, leren dus, maar hoe en waar zet je die concrete stap naar regelarm?’ Mariska en Hans vertalen Ellens vraag direct in het begrip eigenaarschap. ‘Voor begeleiders betekent dat: jij bent eigenaar van die-en-die taken, en hoe je het doet, maakt me niet uit. Iemand moet z’n bed uit, het is aan jou hoe jij dat regelt’, antwoordt Hans.

‘En leg de verantwoordelijkheid bij je cliënt’, voegt Mariska toe. ‘Een cliënt wil zwemmen. Nu kun je meteen de agenda pakken, datum en tijd, vervoer en dergelijke regelen. Maar het is zijn wens. Met “hoe wil je dat doen, hoe pak je dat aan?” maak je ‘m eigenaar van de vraag én de oplossing. Een ander voorbeeld … één van de cliënten had hier nog allerlei spullen van z’n ex. En hoe moesten die weg? Dus bedachten we allerlei scenario’s, en een week later hebben ze het zelf geregeld, is de boel gewoon opgehaald. Kortom, loslaten loont.’

INTERVIEWS

‘Vroeger schreven we hele scenario’s uit.

En die pasten dan niet’

‘En de zorgmijder dan? We hebben de hele trucendoos

al gebruikt’

24 25