APRESIASI PROSA JEUNG DRAMA A. APRESIASI SASTRA 1 ...
date post
08-Dec-2016Category
Documents
view
782download
7
Embed Size (px)
Transcript of APRESIASI PROSA JEUNG DRAMA A. APRESIASI SASTRA 1 ...
APRESIASI PROSA JEUNG DRAMA
A. APRESIASI SASTRA
1. Wangenan Apresiasi
Istilah Aprsiasi asalna tina bahasa latin apreciatio anu hartina
mengindahkan atawa menghargai ( Aminuddin, 1989: 34 ).
Dina kamus besar bahasa Indonesia ( 1987:46), istilah aprsiasi
miboga harti ngajnan kana hiji hal. Pamadegan sjna diasongkeun ku
Rusyana ( 1987:175 ) nu dimaksud aprsiasi nya ta ngararasakeun karya seni
dina wangun neuleuman jeung mr ajn anu mrna.
Tina tilu harti Aprsiasi diluhur, bisa dicindekkeun yn nu dimaksud
apresiasi nya ta pross neuleuman kana hij hal nepika bisa ngararasakeun
had- gorngna ta karya.
Istilah aprsiasi biasana dilarapkeun kana karya sastra. Kukituna, nu
dipedar th ngeunaan wangenan aprsiasi nu aya patalina jeung aprsiasi
sastra.
Aprsiasi sastra nurutkeun Sutono ( 1986:10 ) nya ta pengertian dan
penghargaan terhadap karya sastra yang tumbuh setelah melalui kegiatan
menggumuli karya sastra tersebut dengan sungguh-sungguh.
Pamadegan liana dittlakeun ku Zakaria spk. (1981:6) nu dimaksud
aprsiasi sastra nya ta kegiatan memahami cipta sastra dengan sungguh-
sungguh sehingga menimbulkan pengertian dan penghargaan yang baik
terhadapnya.
Pamadegan nu leuwih lengkep ditetelakeun ku Rusyana (1984:322),
aprsiasi sastra nya ta pengenalan dan pemahaman yang tepat terhadap nilai
sastra dan kegairahan kepadanya, serta kenikmatan yang timbul sebagai akibat
semua itu.
Tina sababaraha pamadegan di luhur, bisa dicindekkeun yn nu
dimaksud aprsiasi sastra nya ta kegiatan neuleuman karya sastra sangkan
ngarti jeung bisa ngararasakeun had atawa ndahna ta karya sastra (bisa
mr ajn ajn).
2. Tahapan Apresiasi
Tahapan aprsiasi unggal jalma henteu sarua. Aya nu handap, sedeng,
jeung luhur. Sanajan kitu, tahapan aprsiasi hiji jalma nu handap atawa
sedeng bisa dimekarkeun kana tahapan nu leuwih luhur.
Nurutkeun Rusyana (1984:322-323), tahapan aprsiasi dibagi tilu
saperti ieu di handap.
a. Apresiasi Tahap Munggaran
Dina ieu tahapan, nu maca miboga pangalaman nu nyampak
dina karya sastra. Nu maca baris baris kabawa intelkna, emosina,
jeung imajinasina kana ta karya sastra. Pikiran, pangrasa, jeung
hayalan nu maca baris milampah luyu jeung nu dipikahayang ku nu
nyipta ta karya sastra
b. Apresiasi Tahapan Kedua
Dina tahapan kedua, daya intelktual nu maca leuwih giat. Nu
maca mimiti boga rasa panasaran kana eusi ta karya sastra.
Upamana ba hayang nengetan unsur-unsur carita tina ta karya.
Ku kituna, nu maca bakal ngalengkepan dirina ku pangaweruh
ngeunaan unsur-unsur carita/karya sastra.
c. Apresiasi Tahap Katilu (Tahapa Pamungkas)
Dina tahapan pamungkas, nu maca nalungtik karya sastra bari
dipatalikeun jeung faktor-faktor sejenna. Upamana ba jeung faktor
ekonomi, politik, jeung kana waktu ta karya sastra dijieunna.
3. Kagiatan Apresiasi
Nu dimaksud kagiatan aprsiasi nya ta kagiatan nu dilakukeun
kalawan sadar tur miboga tujuan (Rusyana, 1984:323). Upamana baik dina
kagiatan aprsiasi carita pondok, kagiatan nu dilakukeun th dipilampah
kalawan sadar tur miboga tujuan pikeun wanoh jeung paham kana ajn-
inajn nu nyampak dina ta carita pondok.
Kagiatan aprsiasi sastra di sakola kudu luyu jeung tujuan nu baris
dihontal. Guru kudu bisa nyiptakeun situasi nu pikaresepeun, sangkan
siswa meunang kanikmatan jeung kasugemaan tina kagiatan aprsiasi
sastra.
Kagiatan aprsiasi bisa dilaksanakeun sacara langsung jeung teu
langsung. Ieu hal luyu jeung pamadegan Effendi (1972:18) nu ntlakeun
yn kagiatan aprsiasi sastra bisa dilaksanakeun ku dua cara, nya ta cara
langsung jeung cara teu langsung.
Kagiatan aprsiasi sastra sacara langsung, nya ta ku jalan maca,
ngaregepkeun, jeung lalajo pintonan karyana. ta kagiatan baris mere
pangaruh nu had, nya ta aprsiator baris bener-bener ngarti jeung
ngajnan kana karya sastra. Nu dimaksud kagiatan aprsiasi sastra sacara
teu langsung nya ta kagiatan saperti :
1. Diajar tori sastra
2. Neuleuman essay jeung kritik
3. Diajar sajarah sastra
Bagian nu kahiji, nya ta kagiatan neuleuman atawa nalungtik karya
sastra. Umpamana ba neuleuman sajak, carita pondok, novel, jeung
drama.
Bagian kadua, nya ta kagiatan neuleuman karangan-karangan atawa
essay-essey nu medar hal-hal nu aya patalina, jeung karya sastra. Salian ti
ta, dina ieu kagiatan aya pross neuleuman jeung ngajn karya sastra.
Bagian katilu, nya ta neuleuman kamekaran sastra ti mimiti gelar nepi
ka kiwari, boh neuleuman lobana hasil sastra nu medar boh neuleuman
ajn sastrana.
Sanajan cara langsung mangrupa cara nu utama, tapi ta dua cara th
teu bisa dipisahkeun, hartina raket pisan patalina. Dina prakna, ta dua
cara th silih rojong dina ngaronjatkeun aprsiasi sastra.
B. APRESIASI DONGENG
1. WANGENAN DONGENG
Dongng kaasup kana golongan carita anu parondok, sarta sok aya
bagian anu pamohalan, upamana dina jalan caritana, palakuna, atawa
waktu kajadianana (Rusana, 1982:18).
James Danandjaya (1984:83) ntlakeun yn, dongng th nya ta
carita prosa rakyat anu dianggap teu kungsi kajadian, dicaritakeun upama
keur hiburan, sok sanajan ra og anu ngagambarkeun bebeneran, eusina
pangajaran moral, atawa sisindiran.
Istilah-istilah anu sinonim jeung dongng dina sababaraha basa di
dunya, nya ta fairy tales, (carita peri), nursery tales (carita barudak),
atawa wonder tales (carita ajaib) dina bahasa Inggris; marchen tina bahasa
Jerman; aeventyr dina bahasa Denmark; snookje tina bahasa Walanda;
siaosu tina bahasa Mandarin; satua tina bahasa Bali jeung saterusna (ilikan
Danandjaya, 1984:84).
Nurutkeun susunan bahasana, dongng kaasup kana wangun lancaran
(prosa) tapi sakapeung-kapeungeun sok diselang ku wangun ugeran (puisi)
anu disebut kawih. Tina prakna didongngkeun wangun lancaran
dicaritakeun, ari wangun ugeran sok dikawihkeun.
Dongng biasana miboga kalimah bubuka jeung panutup anu sipatna
klise. Dina bahasa Inggris biasana sok dimimitian ku kalimah bubuka:
once upon a time, there lived a..(dina hiji waktu, hirup saurang),
jeung kalimah panutupend happily ever after (..jeung maranehna
hirup bagja salalawasna) (Danandjaya, 1984:84).
Hal sjna anu raket patalina jeung dongng nya ta kasempetan dina
ngadongng. Dina ngadongng mah waktuna bbas pisan teu kauger ku
aturan saperti dina carita pantun. Carita pantun mah pagelaranana biasana
sok dilaksanakeun sapeuting jeput, malah aya sababaraha carita anu teu
bisa sagawayah waktu dipintonkeun. Ieu hal th raket patalina jeung
upacara nu sipatna sakral, saperti sukuran imah, mapag pann, jeung
sajabana. Tapi dina ngadongng mah heunteu aya aturan waktu saperti
kitu. Dongng bisa dicaritakeun iraha ba jeung dimana ba, teu kauger ku
waktu jeung situasi. Yus Rusyana jeung Amy Raksanagara dina hasil
panalungtikanana (1976), ntlakeun yn kasempetan ngadongng th bisa
dilaksanakeun dina sababaraha bagian, nya ta:
a. Pada waktu berkumpul banyak orang. Misalnya, pada pertemuan, pada
hari lebaran, pada waktu ada orang meninggal, pada waktu rapat dsa,
pada waktu kedatangan pembesar;
b. Pada waktu mengobrol antara dua orang atau lebih, tetapi tidak banyak
orang. Cerita muncul dalam obrolan pagi hari atau malam hari;
c. Pada waktu sedang bekerja atau dalam perjalanan;
d. Pada waktu ada orang bertanya asal-usul benda, nama tempat, dan
sejarah. (tina Rusyana 1981:49-50).
2. Warna Dongng
Anu kacaritakeun ngalalakon dina dongng th aya jalma, sasatoan
tutuwuhan, mahluk lemes (gaib), jeung sajabana ti ta.
Dina hiji dongng, anu ngalakona aya jalma pada jalma, atawa
campuran jalma, aya sato, jeung aya mahluk gaib. Upamana dina dongng
Si Caang nu aya dina Pariboga I, anu ngalalakon th aya jalma biasa
saperti Si Caang jeung indungna, aya Pramswari, raja, jste. Aya sasatoan
anu mangrupa sato biasa saperti ucing jeung anjing, og sato kajajadn,
saperti oray jeung beurit bodas. Eta tokoh-tokoh sato th digambarkeun
miboga sipat saperti manusa, bisa nyarita keung bisa mikir. Palaku sjn
na anu ngalalakon nya ta bangsa siluman, ti mimiti raja, pramswari,
putra raja, patih, nepi ka punggawa, anu ngageugeuh nagara Nusantara di
dasar lautan.
Kajadian anu kacatur dina dongng lamun diukur ku akal, aya nu bisa
katarima ku akal jeung aya nu heunteu atawa pamohalan. Anu ngalalakona
og sok miboga sipat anu teu lumrah, upamana bisa nerus bumi, bisa
ngaleungit, sakti mandraguna, atawa miboga jimat anu kacida saktina bisa
nedunan sagala kahayang jeung pamnta anu nyekelna.
Nilik kana eusi carita jeung palakuna, dongng bisa dipasing-pasing
jadi sababaraha golongan. Aya dongng jalma biasa, dongng sasatoan,
dongng sasakala jeung dongng anu patali jeung mahluk gaib. Leuwih
jentr bakal dipedar saperti ieu dihandap.
a. Dongng anu nyaritakeun kahirupan jalma biasa (parabel).
Dongng anu palakuna jalma biasa dibdakeun dumasar kana luluhur
(cikal bakal), pahlawan, pamingpin, manusa biasa, jalma tukang heureuy,
jeung sajabana.disawang tina pakasabanana bisa dibdakeun, aya raja,
putri, patih, ponggawa, kiai, tukang tani, tukang dagang, tukang nyirib,
Recommended