Jun2002 ITiDi 1

ANGGARAN BEBAN

Jun2002 ITiDi 2

LANGKAH-LANGKAH

• Tentukan kedudukan lampu-lampu, kipas,

soket dan sebagainya

• Kira Jumlah Beban Tersambung (TCL)

• Tentukan lokasi DB, SSB, MSB dan

Pencawang

• Pilih jenis kabel, saiz dan bilangan untuk

setiap bahagian pemasangan

Jun2002 ITiDi 3

LANGKAH-LANGKAH

• Tentukan pemutus litar yang hendak

digunakan untuk semua jenis kerosakan

• Sediakan lukisan-lukisan elektrik (rajah

skema & rajah susunatur)

Jun2002 ITiDi 4

ANGGARAN BEBAN

• Lampu-lampu

• Kipas-kipas

• Soket alir keluar

• Alat hawa dingin

• Motor elektrik

• Pengasing

• Mesen-mesen

Jun2002 ITiDi 5

BEBAN-BEBAN KECILLoceng Abaikan

Jam elektrik Abaikan

Soket 13A 100 W

18W flourescent 25 W

36W flourescent 50 W

60W Filament 60 W

100W tungsten 100 W

Emergency light 20 W

Jun2002 ITiDi 6

BEBAN-BEBAN KECIL

Kipas siling/dinding 90 W

Mata kipas siling 100 W

Soket alir keluar 13A 250 W (domestik)

300 W (industri)

Soket alir keluar 15A 500 W

Mata alat hawa dingin 1200 W (1.5HP), 1500 W (2HP)

Isolator 30A 2300 W

Isolator 60A 3700 W

Lain-lain Ikut arus kadaran

Jun2002 ITiDi 7

TCL

Ialah jumlah beban anggaran (kW)

dengan andaian kesemua beban-beban

elektrik didalam sesuatu pemasangan

digunakan secara maksima dan

serentak

Jun2002 ITiDi 8

FAKTOR KEPELBAGAIAN (DF)

• Ialah satu angka atau peratus yang

menggambarkan kuasa tertinggi dari TCL

yang digunakan serentak pada satu-satu

masa tertentu.

• Contohnya 100 buah lampu 100W yang

dipasang hanya 80 buah sahaja di ON kan

serentak pada satu-satu masa. Oleh itu DF

adalah 80% atau 0.8

Jun2002 ITiDi 9

KEHENDAK MAKSIMA (MD)

• MD ialah beban maksima (kW) yang

diperlukan oleh sesuatu pepasangan tanpa

mengira bila ianya akan berlaku. Ia

lazimnya kurang dari TCL.

MD = TCL X DF

Jun2002 ITiDi 10

MENENTUKAN MD

• MD lazimnya tidak dapat ditentukan dengantepat. Nilai MD hanyalah satu nilaianggaraan sahaja berdasarkan jadual ataupengalaman atau data-data tertentu. Namunbagi perekabentuk yang berpengalamanmereka boleh menentukan nilai MD yanglebih baik dan realistik walaupun tidakseartus peratus tepat. Nilai MD pula bolehberubah apabila pola penggunaan berubah.

Jun2002 ITiDi 11

PERTAMBAHAN BEBAN

• Setelah MD dapat dianggarkan ia hendaklah

ditambah 10% hingga 15% lagi untuk

mengambil kira pertambahan beban dimasa

akan datang.

Jun2002 ITiDi 12

BEBAN ALAT HAWA DINGIN

• Jika pihak mekanikal belum atau belum

dapat menganggarkan beban alat hawa

dingin mereka, formula berikut boleh

digunakan, tetapi untuk ketinggian siling

standard 9 kaki:

kW = 0.044615 x luas lantai (m²)

Jun2002 ITiDi 13

PERATURAN BERKAITAN

• IEE ke 16

• Akta Bekalan Elektrik 1990

• Peraturan-Peraturan Elektrik 1994

• Factories and Machinery Act 1967

• British Code of Practice

• British Standard/malaysian Standard

• Illumination Engineering Society (IES)

Jun2002 ITiDi 14

KEDUDUKAN LAMPU

• Bilangan lampu ditentukan menggunakan

Lumen Method.

• Kedudukan dan susunan lampu hendaklah

sesuai dengan pencahayaan samarata dan

tidak bertindih dengan peralatan lain seperti

grill air-cond.

• Kedudukan suis hendaklah ditempat senang

di akses dan tidak terlindung / terhalang.

Jun2002 ITiDi 15

KEDUDUKAN MATA KUASA

• Didalam satu bilik mata kuasa hendaklahdari fasa yang sama, jika dua mata kuasadari fasa yang berlainan jaraknya hendaklahtidak kurang dari 2 meter.

• Jarak dari pili air dan dapor hendaklah tidakkurang dari 2 meter.

• Tidak dibenarkan dipasang didalam bilikmandi kecuali untuk shaver unit.

Jun2002 ITiDi 16

SOKET BILIK KOMPUTER

• Bilik komputer selalunya memerlukan

bilangan soket 13A yang banyak, oleh itu

lebih baik dikhaskan satu DB untuknya.

Penggunaan RCCB 30mA mungkin

menimbulkan masaalah disebabkan arus

bocor yang tinggi, oleh RCCB 100mA

boleh digunakan.

Jun2002 ITiDi 17

LOKASI MSB, SSB, DB

• MSB hendaklah dekat dengan pusat beban

(load centre) untuk mengelakkan susut

voltan yang banyak.

• SSB hendaklah digunakan jika sekumpulan

beban berada agak jauh dari pusat beban

untuk mejimatkan kabel dan memudahkan

kawalan dan senggaraan.

Jun2002 ITiDi 18

DISTRIBUTION BOARD (DB)

• Jika bilangan lampu dan soket 13A banyak

eloklah DB yang berasingan digunakan

untuk memudahkan kerja-kerja senggaraan.

• Penggunaan RCCB tiga fasa tidak

digalakkan disebabkan gangguan kepada

fasa-fasa lain jika berlaku tripping.

Gunakan tiga RCCB satu fasa untuk DB

tiga fasa.

Jun2002 ITiDi 19

PERINGKAT AGIHAN BEKALAN

• Bekalan dari TNB/Alatubah/Janakuasa

• Ke Papan Suis Utama (PSU/MSB)

• Ke Papan Suis Kecil (PSK/SSB)

• Ke DB atau beban besar

• Ke beban-beban melalui alat kawalan atau

pensuisan

Jun2002 ITiDi 20

JENIS-JENIS PSU

• Tiada kompartment

• Sebahagian sahaja berkompartment

• Sepenuhnya berkompartment

• Wall mounted

• Pedestal (floor mounted), front access

• Cubicle (front & back access)

• Cubicle (front access only)

Jun2002 ITiDi 21

PEMILIHAN KABEL

• Jenis-Jenis Kabel:

– PVC, PVC/PVC, PVC/SWA/PVC

– PILC (Paper Insulated Lead Covered)

– PILCDSTAS (… Double Steel Tape & Amoured)

– XLPE (Cross Link Polyethylene)

– XLPE/SWA/PVC

– MICC (Mineral Insulated Copper Cable)

– FRC (Fire Rated cable)

Jun2002 ITiDi 22

JENIS-JENIS PENDAWAIAN

• Permukaan (surface)

• Terbenam (consealed)

• Pembuluh (conduit)

• Sesalur (trunking)

• Dulang (tray)

• Riser/duct/trench

• Busduct/Ladder

Jun2002 ITiDi 23

KABEL LITAR AKHIR

Litar Fius/MCB Kabel (mm) Luas Lantai

Lampu &

kipas

5A/6A 1.5 -

Litar gelang

(soket 13A)

30/32A 2.5 100m²

Litar radial 30/32A 4.0 50m²

Radial 20A 2.5 20m²

Jun2002 ITiDi 24

SAIZ KABEL

• Kabel hendaklah:

– Boleh menanggung arus beban penuh

– Lebih keupayaan arus dari pemutus litar

– Susut voltan tidak melebihi 4%

Jun2002 ITiDi 25

SAIZ KABEL PERLINDUNGAN

Saiz kabel fasa (S) Saiz kabel perlindungan

Kurang dari 16mm² S

16mm² - 35mm² 16mm²

Melebihi 35mm² Separuh dari S

Lebih dari 70mm²

pita tembaga 6mm x 25mm

Jun2002 ITiDi 26

KABEL PENGIKAT

• Kabel Pengikat (Bonding Conductor)

hendaklah sama saiz dengan kabel

perlindungan tetapi minima 4.0mm².

• Ia digunakan untuk menyambungan

bahagian-bahagian logam berkonduktif

dengan terminal bumi sepunya (common

earthing terminal) untuk mengujudkan

voltan samaupaya.

Jun2002 ITiDi 27

SAIZ KABEL-KABEL LAIN

Ib

In = ------------------------

Ca + Cg + Ci

Dimana : Ib = arus beban

Ca = faktur suhu ambient

Cg = faktur kumpula

Ci = faktur penebat haba

Jun2002 ITiDi 28

SUSUT VOLTAN

Vd = mV x I x L

1000Vd - jumlah susut voltan

mV - susut voltan milivolt/A/m

I - arus beban

L - panjang kabel

Jun2002 ITiDi 29

CARA CEPAT

mV = 1000 x Vd

A x L

Jun2002 ITiDi 30

SAIZ KONDUIT& TRUNKING

• Gunakan appendix 12 IEE

• Jadual 12A

• Jadual 12B

• Jadual 12C

• Jadual 12E

• Jadual 12F

Jun2002 ITiDi 31

SAIZ KONDUIT

• 16mm²

• 20mm²

• 25mm²

• 32mm²

Jun2002 ITiDi 32

SAIZ TRUNKING (mm x mm)

• 50 x 37.5 50 x 50

• 75 x 50 75 x 75

• 100 x 50 100 x 75 100 x 100

• 150 x 50 150 x 75 150 x 75

• 150 x 100 150 x 150

Jun2002 ITiDi 33

PAPAN AGIHAN

• Kabel masuk

• Pengasing/Suis Utama Berfius/MCB

• RCCB

• Palang bas hidup

• Fius/MCB

• Terminal Neutral

• Terminal bumi

• Numbering & Labelling

Jun2002 ITiDi 34

ALAT PERLINDUNGAN

• Fius (fius suis, suis fius)

• MCB

• MCCB

• ACB

• RCCB

• C.T

• RELAY

Jun2002 ITiDi 35

FAKTOR FIUS

• Ialah arus minima yang akan meleburkan

elemen fius dibahagikan dengan arus

kadaran fius.

• Fius dawai - 2

• Fius katrij - 1.5

• Fius HRC - 1.25

Jun2002 ITiDi 36

KADARAN FIUS SUIS

• 100A

• 160A

• 250A

• 300A

• 400A

• 600A

Jun2002 ITiDi 37

KADARAN MCCB

• 30A 300A

• 60A 400A

• 100A 500A

• 125A 600A

• 150A 800A

• 200A 1000A

• 250A 1200A

Jun2002 ITiDi 38

KADARAN MCB

• 6A

• 10A

• 15A

• 20A

• 32A

Jun2002 ITiDi 39

KADARAN ACB

• 600A 3000A

• 800A 3500A

• 1000A 4500A

• 1250A 6300A

• 1600A

• 2000A

• 2500A

Jun2002 ITiDi 40

DISKRIMINASI

• Menentukan tahap arus atau arus & masa

disetiap bahagian litar supaya jika berlaku

gangguan bekalan akan melibatkan hanya

bahagian yang kecil dan tidak melibatkan

bahagian-bahagian lain yang tidak

berkaitan.

Jun2002 ITiDi 41

PERLINDUNGAN LITAR

AKHIR

• Untuk perlindungan arus lebih/ beban lebih

- menggunakan fius atau MCB berkadar 5A,

6A, 15A, 20A, 32A

• Untuk perlindungan bocor ke bumi –

menggunakan RCCB berkepekaan 30mA

atau 100mA

Jun2002 ITiDi 42

PERLINDUNGAN SUB MAIN

• Menggunakan Fius Suis (F/S) atau MCCB

dengan geganti ELR dan alatubah arus Z.

• Menggunakan ACB jika beban sub main

adalah besar.

• Menggunakan Oil Dash Pot relay

• E/F relay jenis IDMT

Jun2002 ITiDi 43

PERLINDUNGAN SOLID

EARTHING

• Perlindungan earth leakage tanpa

menggunakan ELCB/RCCB

• Hanya menggunakan fius atau MCB

• Sistem pembumian mestilah baik

• Rintangan elektrod bumi mestilah serendah

mungkin

• Untuk saiz pemasangan yang kecil

Jun2002 ITiDi 44

RCCB/ELCB

• 13A, 2 kutub, 10mA untuk alat permainankanak-kanak.

• 40A/43A, 2 kutub, 30mA untuk litar soketalir keluar 13A secara individu atauberkumpulan.

• 60A/63A, 2 kutub, 100mA untuk DB satufasa lampu, kipas dan soket alir keluar.

• 60A/63A, 4 kutub, 300mA.

Jun2002 ITiDi 45

PERLINDUNGAN KILAT

• Bangunan melebihi 2 tingkat atau

• Bangunan ditempat tinggi atau

• Bangunan dikawasan lapang seperti sawahpadi

• KOMPONEN - Air finial, horizontalconductor, down conductor, inspectionpoint, earth chamber, earth electrode.Copper tape, Aluminium tape or G.I wire.

Jun2002 ITiDi 46

ARUS/VOLTAN PUSUAN

• Apabila berlaku arus/voltan pusuan

(current/voltage surge) peralatan mudah

rosak.

• Surge suppressor

• Lightning arrester

• Surge diverter

Jun2002 ITiDi 47

LUKISAN ELEKTRIK

• Standard symbol

• Schematic diagram

• Workshop drawing

• Wiring diagram

• Layout diagram

• Key plan

Jun2002 ITiDi 48

KOD WARNA

• Merah untuk fasa merah atau wayer hidup

• Kuning untuk fasa kuning

• Biru untuk fasa biru

• Hitam untuk neutral (tiga fasa)

• Coklat untuk wayer hidup (satu fasa)

• Biru untuk wayer neutral (satu fasa)

• Hijau / hijau berjalur kuning untuk bumi

Jun2002 ITiDi 49

KETINGGIAN PERALATAN

Peralatan tergantung di siling 240cm (8ka)

Peralatan terlekat di dinding 205cm (6ka 9in)

Suis lampu/kipas 145cm (4ka 9in)

Soket alir keluar (permukaan) 145cm (4ka 9in)

Soket alir keluar (terbenam) 30cm (1ka)

Papan agihan 205cm (6ka 9in)