2.2 Gizi Seimbang

2.2 Kepentingan Gizi Seimbang

Gizi seimbang1. Gizi ialah makanan yang dimakan setiap hari. 2. Gizi seimbang mengandungi semua kelas makanan yang

diperlukan dalam kuantiti yang betul.3. Gizi seimbang mengandungi:

• karbohidrat (55%-65%) dan lemak (20%-35%) untuk membekalkan tenaga.

• protein (10%-15%) untuk pertumbuhan dan membaiki tisu-tisu yang rosak.

• vitamin dan mineral yang mencukupi untuk memelihara kesihatan.

• air dan pelawas untuk mengekalkan keseimbangan cecair di dalam badan dan menggalakkan peristalsis.

4. Faktor-faktor yang mempengaruhi gizi seimbang seseorang: umur, saiz badan, jantina, pekerjaan, aktiviti fizikal, iklim, tahap kesihatan.

Umur: Orang muda Orang tuaSaiz badan: Badan kecil Badan besarJantina: Lelaki PerempuanPekerjaan: Kerja berat Kerja ringanIklim: iklim panas Iklim sejukKesihatan: Orang sihat Orang sakit

Kenal pasti dan tandai () bagi golongan individu yang memerlukan gizi dan tenaga yang lebih banyak dalam kehidupan seharian

Kuantiti tenaga dalam makanan

• Kandungan tenaga dalam makanan dikenali sebagai kalori.• Nilai kalori atau nilai tenaga ialah jumlah tenaga yang

dihasilkan oleh satu gram makanan yang tertentu.• Nilai kalori di dalam sampel makanan boleh ditentukan

dengan menggunakan kalorimeter bom.• Unit S.l. untuk kuantiti tenaga dalam makanan ialah joule

(J) atau kalori (cal).

I kalori (cal) = 4.2 joule (J)I kilojoule (kj) = 1000 joule (])

• Nilai kalori untuk tiga kelas makanan adalah seperti yang berikut:

Kelas makanan Nilai kalori makanan per gram (kJ)

Karbohidrat 17.2

Protein 22.2

Lemak 38.5

Kirakan nilai kalori makanan untuk menu makanan tengah hari di atas

Sistem Pencernaan Manusia

Proses pencernaan• Proses pencernaan ialah proses menguraikan molekul-

molekul makanan yang besar kepada molekul-molekul yang lebih kecil yang dapat larut dan sedia diserap oleh badan.

• Sistem pencernaan memecahkan karbohidrat kepada glukosa, protein kepada asid amino dan lemak kepada asid lemak dan gliserol.

Jenis makanan Hasil akhir pencernaan

Karbohidrat

Protein

Lemak

Glukosa

Asid amino

Asid lemak dan gliserol

Sistem pencernaan• Salur pencernaan manusia

terdiri daripada satu tiub yang bermula dari mulut dan berakhir di dubur. Pencernaan makanan berlaku di dalam salur ini secara berterusan dari mulut dan berakhir di usus kecil.

• organ-organ aksesori yang berhubung secara langsung dengan salur alimentari seperti hati, pundi hempedu dan pankreas.

Laluan makanan di dalam salur alimentari adalah seperti yang berikut:

Mulut

Rektum

Dubur

esofagus Perut

Usus kecil

Usus besar

Proses Pencernaan

• Proses pencernaan ialah satu rantaian pemecahan makanan dalam sistem pencernaan.

• Pencernaan berlaku secara fizikal dan kimia: Pencernaan fizikal melibatkan pengunyahan makanan

oleh gigi dan menggodaknya di dalam perut. Pencernaan kimia melibatkan tindakan enzim

terhadap makanan.• Enzim yang mempercepat pencernaan makanan dipanggil

enzim pencernaan.• Setiap enzim hanya boleh bertindak terhadap sejenis

bahan makanan atau substrat.

• Enzim memerlukan medium yang mempunyai nilai pH yang tertentu untuk berfungsi secara sempurna.

• Medium itu mungkin berasid, beralkali atau neutral.• Terdapat tiga jenis enzim pencernaan yang utama:

Amilase yang mencernakan kanji. Protease yang mencernakan protein. Lipase yang mencernakan lemak.

Aktiviti 2.4 Tindakan enzim dalam air liur terhadap kanji

Tujuan: Menunjukkan tindakan enzim dalam air liur terhadap kanji

Bahan: Larutan kanji 1%, air liur, larutan iodin, larutan Benedict, air, dan kertas label

Radas: Bikar, penitis, termometer makmal, silinder penyukat, tabung uji, jubin putih, penunu Bunsen, tungku kaki tiga, dan kasa dawai

Prosedur:

1. Masukkan 5 ml larutan kanji ke dalam dua biji tabung uji yang berlabel A dan B.

2. Masukkan kira-kira 1 ml air liur ke dalam tabung uji B. Goncang campuran itu.

3. Titiskan beberapa titik larutan dari tabung uji A dan B(a) pada jubin putih dan uji dengan larutan iodin untuk

mengesan kehadiran gula.(b) ke dalam satu lagi tabung uji yang berisi larutan

Benedict dan didihkannya dalam kukus air untuk mengesan kehadiran gula.

Catat pemerhatian dalam jadual.4. Kemudian, letakkan kedua-dua tabung uji dengan

kandungannya di dalam kukus air dengan suhu dikekalkan pada kira-kira 37 °C selama 15 minit.

5. Ulangi langkah 3 bagi larutan dalam tabung uji A dan B sekali lagi.

Keputusan:

Tabung ujiAwal aktiviti Akhir aktiviti

Kanji Gula Kanji Gula

A

B

1. Mengapakan anda perlu berkumur dengan air yang banyak sebelum mengambil air liur?

2. Apakah yang terdapat dalam air liur yang dapat mencernakan kanji?

3. Apakah yang berlaku kepada kanji akibat tindakan enzim?

4. Mengapakah kukus air dikekalkan pada suhu 37C?

5. Apakah kesimpulan yang dapat dibuat daripada aktiviti ini?

Penyerapan glukosa melalui tiub Visking

Tujuan: Menunjukkan penyerapan glukosa melalui tiub Visking

Pernyataan masalah: Bagaimanakah proses penyerapan makanan tercema berlaku dalam usus kecil?

Hipotesis: Makanan tercema yang ringkas meresap melalui dinding usus kecil ke dalam aliran darah.

Pemboleh ubah:yang dimanipulasikan: Kehadiran kanji dan glukosa dalam

tiub Viskingyang bergerak balas: Kehadiran glukosa dalam air sulingyang dimalarkan: Jenis tiub Visking

Bahan: Larutan kanji 1%, larutan glukosa, tiub Visking, air suling, larutan iodin, larutan Benedict, dan benang

Radas: Tabung didih

Keputusan:

Kehadiran jenis makanan dalam air

sulingAwal eksperimen Akhir eksperimen

Kanji

Glukosa

Tiada

Tiada

Tiada

Ada

1. Sediakan susunan radas seperti yang ditunjukkan dalam rajah.

2. Uji air suling di dalam tabung didih untuk mengesan kehadiran kanji dan glukosa masing- masing dengan larutan iodin dan larutan Benedict pada awal eksperimen.

3. Biarkan radas selama 30 minit.4. Uji semula air suling di dalam tabung uji untuk mengesan

kehadiran kanji dan glukosa.5. Catatkan keputusan dalam jadual.

Pencernaan makanan di mulut• Di dalam mulut, makanan dipotong,

dikunyah, dan dikisar oleh gigi untuk menjadi butir-butir yang lebih kecil.

• Tindakan ini menambah jumlah luas permukaan makanan untuk tindakan enzim-enzim pencernaan.

• Pada masa yang sama， air liur yang mengandungi enzim amilase dirembeskan oleh kelenjar air liur untuk mencernakan kanji dalam makanan kepada maltosa.

• Kemudian, makanan digumpalkan oleh lidah untuk menjadi ketulan bulat yang disebut bolus dan ditelan ke dalam esofagus.

Pergerakan makanan di esofagus• Makanan ditolak menuruni

esofagus ke dalam perut oleh otot- otot dinding esofagus yang mengecut dan mengendur secara bersilih ganti.

• Proses pengecutan dan pengenduran otot-otot ini disebut peristalsis.

Pencernaan makanan di dalam perut• Di dalam perut, makanan bercampur

dengan jus gaster yang dirembeskan oleh kelenjar-kelenjar dalam dinding perut.

• Jus gaster mengandungi enzim dan asid hidroklorik.

• Asid hidroklorik membunuh bakteria dalam makanan dan menyediakan medium berasid untuk tindakan enzim.

• Enzim protease bertindak terhadap protein dan menguraikannya menjadi molekul yang lebih kecil, iaitu polipeptida.

• Selepas itu, makanan yang separa tercema akan masuk ke dalam usus kecil.

Pencernaan makanan di dalam usus kecil1. Duodenum ialah bahagian

pertama usus kecil yang menerima hempedu dan jus pankreas.

2. Di dalam usus kecil, makanan bercampur dengan jus pankreas dan hempedu.

3. Hempedu dihasilkan oleh hati dan disimpan dalam pundi hempedu.

4. Hempedu membaurkan lemak menjadi titisan kecil untuk menambahkan jumlah luas permukaan bagi tindakan enzim lipase.

5. Jus pankreas dihasilkan oleh pankreas dan mengandungi enzim yang mencernakan kanji, protein, dan lemak.

6. Enzim amilase dalam jus pankreas mencernakan kanji kepada maltosa.

7. Enzim protease mencernakan polipeptida kepada peptida.

8. Enzim lipase pula mencernakan lemak kepada asid lemak dan gliserol.

Proses Penyerapan MakananPenyerapan makanan1. Penyerapan makanan ialah

proses pengambilan hasil-hasil akhir pencernaan ke dalam sistem aliran darah melalui dinding usus kecil.

2. Permukaan usus kecil diliputi oleh berjuta-juta unjuran halus yang panjangnya 1 mm.

3. Unjuran ini disebut vilus. Setiap vilus mempunyai banyak jaringan kapilari darah.

4. Dinding vilus adalah sangat nipis， iaitu senipis satu sel.

Bahagian salur

pencernaan

Cecair rembesan Jenis enzim

Makanan yang

dicerna

Hasil pencernaan

Mulut Air liur Amilase Kanji Maltosa

Perut Jus gaster Protease Protein Polipeptida

Usus kecil (Duodenum)

Jus pankreas

Lipase Lemak Asid lemak dan gliserol

Protease Polipeptida Peptida

Amilase Kanji Maltosa

Usus kecil (Ileum) Jus usus

Maltase Maltosa Glukosa

Protease Peptida Asid amino

Penyerapan semula air• Penyerapan semula air ialah

tugas utama usus besar. • Bahan-bahan yang

memasuki usus besar terdiri daripada air dan bahan-bahan yang tidak tercema seperti selulosa daripada gentian sayur-sayuran dan buah-buahan.

• Hampir 80% daripada air akan diserap semula ke dalam kapilari darah melalui vilus pada dinding usus besar.

2.5 Penyerapan Semula Air dan Penyahtinjaan

Penyahtinjaan• Makanan tidak tercema di dalam

usus besar akan disingkirkan sebagai tinja melalui proses penyahtinjaan.

• Selain air, tinja yang sampai ke rektum mengandungi makanan tidak tercema.

• Tinja akan disimpan di dalam rektum.

• Apabila rektum sudah penuh dengan tinja, tindakan peristalsis rektum yang dibantu oleh pengecutan otot abdomen akan menolak tinja supaya disingkirkan melalui dubur.

• Jika seseorang mengalami kesukaran untuk membuang air besar, dia dikatakan menghidapi sembelit.

1. ____________ membekalkan tenaga kepada badan kita.2. ____________ membekalkan bahan untuk membina sel

baharu dan membaiki tisu yang rosak.3. ____________ juga membekalkan tenaga dan bertindak

sebagai penebat haba di bawah kulit manusia dan melindungi organ-organ dalaman.

4. ____________ menguatkan daya tahan badan terhadap serangan penyakit;

5. ____________ diperlukan untuk mengekalkan kesihatan badan.

6. ____________ membantu pergerakan makanan di sepanjang salur pencernaan dan mencegah sembelit.

7. Air diperlukan untuk mengangkut bahan makanan yang tercerna dan oksigen ke sel-sel badan. Air juga mengawal kepekatan darah dan mengawal suhu badan.

Ingat semulaKarbohidrat

Protein

Lemak

Vitamin

Garam mineral

Pelawas

8. Gizi ____________ ialah gizi yang mengandungi semua zat makanan dalam kuantiti yang betul.

9. Jumlah tenaga yang diperlukan oleh seorang individu bergantung pada umur, saiz badan, jantina, jenis pekerjaan, iklim, dan keadaan kesihatan badan.

10.____________ ialah penguraian molekul kompleks kepada molekul ringkas yang dapat diserap ke dalam sistem aliran darah.

11. Di dalam mulut， enzim ____________ mencernakan kanji kepada ____________.

12.Dinding perut menghasilkan jus gaster yang mengandungi asid ____________ dan enzim _______. Asid hidroklorik membunuh bakteria dan menyediakan medium berasid untuk tindakan enzim. Enzim pepsin mencernakan ____________ kepada ____________.

seimbang

Pencernaan

amilasemaltosa

hidroklorik pepsin

protein peptida

13.Jus pankreas mengandungi enzim amilase, protease, dan lipase. Enzim amilase yang mencernakan kanji kepada maltosa.

14.Enzim protease mencernakan peptida kepada ______ ________.

15.Enzim lipase mencernakan lemak kepada ___________ dan ____________.

16.Hasil akhir pencernaan karbohidrat, protein, dan lemak masing-masing ialah glukosa, asid amino, dan asid lemak serta gliserol.

17.Makanan yang tercerna akan meresap ke dalam sistem aliran darah melalui vilus pada dinding ____________.

18.Unjuran _______ menambah luas permukaan dinding usus kecil untuk penyerapan makanan tercerna.

19.Sebahagian besar air diserap semula di dalam ______ ________. Bahan makanan tidak tercema disingkirkan sebagai _______ melalui proses penyahtinjaan.

asidamino

asid lemakgliserol

usus kecilvilus

ususbesar

tinja