o Senin2 3

17 18 19

o Selasa o Rabu • Kamis 0 Jumat o Sabtu4 520

6 7 8 9 10 1121 22 23 24 25 26

12 13 @27 28 29 30 31

OJan OPeb

Ku Taufik Rahaya

oMar OApr • Me; OJun OJul 0 Ags OSep cs« ONov ODes

pedah watesna dieser-eser,"ceuk RTJanhari mairan."Enya, da ari memahna mah

jalan teh lenipeng, ngaliwatankebon Mang Mali, ngan kulan-taran manehna keukeuh peu-teukeuh embung tanahna diji-eun jalan, teu bisa majar kuma-ha. Ti pihak desa geus nareka-han rek digantian ku duit,angger mugen. Malah rek

rr;rrmr digantian ku tanah deui oge, teu.~v.£ bisa cenah. Pajarkeun teh kawas

",. ,-,;-7l>;:'" barang wae bisa digenti-genti,~,' le~ar ku pe.pelakan nu geus!~'" rajeg. Da lam waktu sakeudeung~ hayang cengkeh sagarede kitu

teh." Ceuk Pa Asmanah deuibari rot kana cikopi susuguhpamajikan."Kebon mah unggal taun nga-

hasilkeun duit, ari duit mah isukoge bisa ludes, kitu cenah ceukMang Mali basa diasongan duitganti rugi lahan teh." ceuk RTJanhari mairan deui, tuluy gapkana seupan boled.Saacan pok ngajawab teh,

kuring menta idin babadamianka dapur jeung pamajikan."Apana, apan eta teh kebon

urang nu ngan sakitu-kituna,keur mah ngan sacangkewok,kari-kari rek disoro kujalan.Apan urang boga duit nu soknyangsang teh ladang ti dinya.Tina hasi ngajual peuteuy,cengkeh, jeung bungbuahanlianna," Pamajikan teh bangunnu teu panujueun pisan."Enya eta oge, tapi pan ieu teh

keur jalan, keur kapentinganbalarea," cekeng teh ngaleler-keun pamajikan, "Kawas nu tarangadengekeun pangaosan wae,apan ceuk Ajengan Basir oge,taneuh nu diwakapkeun keurkapentingan umum mah gan-jaranana oge bakal ngocor ternsnepi ka poe ahir. Taneuh dijieun jalan oge sarua wae jeungnu dijieun masjid Batur mahpahayang-hayang taneuhnadijieunan masjid teh, jalan ogeteu jauh bedana. Malah asanateh leuwih punjul tibatan dipakemasjid. Masjid mah dipakeibadahna paling lima waktusakali, ari jalan mah apananunggal detik unggal waktu. Padangaliwatan, pada nincak, padangamangpaatkeun!"Pamajikan kaciri rada leler,

kahartieun ti dituna mah.

lalan Hideung

.~~~~f),~,J"/~~'~\}~:'-';~'<,'~~2~~' nu taya papadana ayajalan, ~:~,., .~.~ ••. ,,'<•.••~

"'-:~~~'. . hideung teh, Angkeuhnana mah. ~:::-- mangrupa impian ti baheula, Da

dina pikiranana lamun jalangeus alus, tanggtu wae taraphirup masarakat oge bakal terehngaronjatna,pausahaanjeunggawe babari golangna. Kumahawae kaayaan di kota.J alan lain ngan saukur tititin-

cakeun jeung liliwateun, tapi ogejadi panghubung nu geusanmawa urang lembur ka tarapmasarakat nu leuwih maju, bohdina widang pagawean, atikan,transportari, informasi jeungsajabana. Jalan nu hade, bakalmangaruhan kana pangwangu-nan jeung karancagean ma-sarakatna. Sakabeh urang lem-bur paheuyeuk-heuyeuk leung-eun paantay-antay tangan keurngahontal cita-cita babarengan.

~

eu lembur katelahnaLkngkong.Pemahnarada nenggang ti da-yeuh, sababaraha puluh

:~ kilometer ti puser kota,tapi ari tijalan gede

mah aya kana lima kiloan.JalangedenubrasnakaNagara, ka Basisir Cilauteu-reun, Pameungpeuk. Mundisorang ku leumpang mahkira-kira sajam setengahlalampahan.Lembur teh nyingkur, aya

di handapeun suku gunung,wuwuh matak waas nya-wangna Imahna katembongancal-ancalan, dipasieup kukebon-kebon jeung pasawa-han, kabeulah tonggohnaleuweung geledegan.Ari Ungkong teh mang-

rupa desa di KacamatanCisompet, Tapi sok sanajanlain lembur gede, lain harti-na masarakat pangeusi lem-buma narima kana kadarkaayaan. Masing-masingmasarakat boga impian 'hayang ningali lembumakaliwatan mobil, kacaanganlistrik, jeung pangpangnamah kahirupan masarakatnu leuwih raharja

Ari ukuran kamajuanpikeun urang lembur mah,tangtu wae ngindung kakota-kota nu ku sababarahaurang kungsi kasaksian. Bohtina tipi atawa nu ngadonbubruh di dayeuh. Bejapabeja-beja, tungtung jadisabiwir hiji. Gambarankahirupan masarakat kotajadi patokan jeung impian dipilemburan. Sabada desa dipingpin ku Pa Asmanah.Aya parobahan nu mawaharepan anyar. Program- .programna nyata tur puguhlarapna, Patukang tonggongpisan jeung nu sarnemehna,nu ngan saukur ngawur-ngawur jangji bari teu bukti.Kaharti ari kituna mah,bubuhan Pa Lurah ieu mahjalma ngarti, jalma sakolaan.AI1jeunna teh mangtaun-taun hirup di dayeuh.Acan panceg sataun ming-

pin desana, lurah teh geusnyieun gebragan. Sabadaprogram listrik geus suksesteh teu nepak dada, tapilangsung disambung kungajukeun program nyieunjalan hideung. Pikeun uranglembur mah tangtu bungah

*"Kumaha Kang?" ceuk Pa

Asmanah nu nganjang ka imah,dibaturan ku RTJanharijeungUlis Ansari. Kuring jeung pama-jikan ukur silih pelong, can bisamere kaputusan, bingung kuma-ha pijawabeunana ."Da kumaha geuning geus

adatna Mang Mali mah, hesekana urusan nu kararitu mah.Tong bororaah kitu, apan geusjadi kacapangan. Tanah nupawates-wates jeung manehnaoge mindeng nu ngagerendeng,

Kllplng Humas Unpad 2012

Kuring oge ari hate leutikmah sarua ngenes. Nyahosorangan da unggal Sabtujeung Minggu teh tara copongngiluan kerja bakti nyieunjalan. Lamun seugjalan ternslempeng ngaliwatan taneuhMang Mali mah, bakal kacidababarina, keur mah jalannalempeng, deukeut deui kalembur. Sejen deui jeungkana taneuh kuring,jabajadijauh teh jadi pungkal pengkoldeuih."Keun wae atuh manehna,

da rijki mah moal pahiri-hiribagja mah moal paala-ala.Keur kapentingan balareaieuh. Apanan urang teh ulahngaboga-boga, da ari haketnadiri mah awak sasampayan,diri sasampiran, keun waeitung-itung nabung neundeunpoho."Sanggeus asak babadamian

jeung pamajikan mah, kareknepungan deui Pa Asmanah.Saacan pok teh, Pa

Asmanah geus miheulaanunjukan."Bilih rada kaabotan mah

teu sawios atuh Kang, keunwae da sadayana oge nga-ma'lum, kebon teh mangrupagunung panenggeuhan dilembur urang mah. Komobuah cengkeh ti kebon Uwamah apan teu weleh mucekilwae unggal usum teh, Jalanmah bade di pengkolkeun kakebon Ulis Ansari wae, kale-resan ieu anjeunna aya, ngantangtos wae beuki tebih deuimengkolna, tapi teu sawios

I daripada teu aya mah."'lapiPaLurah,kale~

sabada sim kuring sareng punbojo rundingan teh, teu sa-wios-wios bade ngaliwatankebon mah. Peupeuriheunmasihan bantosan nl:l -langkung sapertos ItU sanesteu tiasa. Da geuning pantarkuring mah ngan bisa nyum-bang teh ku tanaga wae salilaieu teh, kari-kari ayeunaayakasempetan pikeun mantuannu langkung ti tanaga, dies-tokeun pisan."Katingali paroman Pa

Asmanah, Pa RT Janharijeung Ulis Ansari marahmay.Antukna mah, sabada pu-

guh jalan teh baris rigaliwatan

kebon kuring, Opatan tehtuluy uplek ngobrol nepi katengah peuting. Pa Asmanahcacarita kumaha lalampahansalila manehna bubuara didayeuh, nepi ka dina panung-tungna mah balik deui kabanjar karang pamidangana-na, Dina hatena aya kereteghayang ngamajukeun lemahcai sorangan, tuluy jeungprakna kalawan daria jadiKades. Saacan pamitan, PaAsmanah ngaharewos ka ku-ringjeung pamajikan."Teu kudu salempang,

angguran kudu bagja tanahka liwatan jalan mah,"Mangkuk sababaraha bu-

lan, jalan satapak nu leutikteh salin jinis jadi jalan gedetur hideung nu ngabulung-bung meulah lembur, Lernburrobah teu kudu ngadagoanwaktu lila, di ditu-di dieunungtutanjugjleg gedongsigrong. Di unggal imah nara-gog motor sewang-sewangan,malah aya nujeung mobilna,Lembur nu baheula leutikturtingtrim teh, kiwari mah geusmimiti nguliat nantang ja-man. Kahirupan masarakat .oge kacida tereh ngaronjatna,Baheula nu ngan saukur bulutaneuh jeung tukang ka gu-nung. Kiwari mah geus ung-gah kana alam pakotaan.Masarakat muka pausaansewang-sewangan, nu wirau-

° saha, nu bisnis, nugawe ka,dayeuh, jeung sajabana.Lima belas taun geus kali-

wat. Kuring sorangan nyak-sian robahna lembur, Uranglembur lir nu pindah cai pin:"dab tampian, adat kabia-:saanana gancang pisan robah.Tapi pikeun diri nu kuatnyekel tetekon tatali adatkaruhun mah, ten matakjadihariwang, Robalina jariJ.anngan saukur rohah fisiknahungkul. Salila dina dinmasih kuat tur eling mah,moal nepi ka gerus ku pa-ngaruh negatip majunajaman. Pikeun kuring sorang-an, asa kasinugrahan milik nukacida gedena, sabada bogataneuh sisi jalan. Nu tadinaku urang lembur mah diang-gap siallantaran lahan taneuhkacokot jalan jeung pepelakan

tumpur, horeng teu kitu ayeu-na mah. Nya kulantaran bogalahan sisi jalan, jadi teu kuduincah balilahan ti banjarkarang pamidangan.Pagawean estu nyampak.Ngan kari rnamantes jeungnyitak wae rek jadi naon oge,Jalan ieu kawilang strategistur payus pikeun barangjualnaon wae, boh barang bohjasa. Ti saprak beuki ramenalembur, jul-jol nu daratangnawar lahan tanah. Hareganaoge ngadadak undak mangli-pat-lipat. Tapi teu kabong-broy. Inget ka adat tatalikaruhun, barang jual taneuhmah sarua jeung 'ngadaharbongborosan'. Taneuh tehmangrupa modal nu kacidagedena. Imah kuring oge nutadina panggung leutik di sisisawah teh, kiwari mah dipin-dahkeun ka taneuh nu di sisijalan.Keurnyumponanpangabutuh muka toko di sisiimah. Tuluy'gigireunanangadegkeun deui bengkelkeur kuring tambah kesel."Pa, aya tamu ..." ceuk si

Jalu ngagareuwaheun sagalapanineungan kuring. Gura-giro memeres sajadah jeungnilepan sarung. Tuluy karuang tepas. Di tepas nyam-pak Mang Mali jeung pama-jikanana.

"Mang Mali, Ceu Asih, asaawis tepang ..." cekeng teh barinyorongkrong ngajak sasala-man, tuluy gek dina korsi.Teu lila pamajikan ngurun-yung ti dapur bari mawa cai,dituturkeun ku Si Nyai numawa sababaraha hiji kalengkueh.""Enya Kang, gawe di

dayeuh kamari-kamari mah,jadi jarang aya di lembur,"tembal Mang Mali. "Jamankiwari mah, kadon ripuhna ° ·0wae gawe jauh-jauh teh.""Kieu Kang," ceuk Mang

Mali nuluykeun deui omong-anana, "Dibujeng engalnawae. Maksad kuring jeung °

pamajikan nepungan teh, reksasadu hayang nukeuran- tanah Akang nu dipeuntas,atawa nu sisijalan ieu. Niatteh rek muka restoran,hayang itikurih di lemburwae.saeutik-eutikeun oge ari

-----.--~-ldi lembur sorangan mah,ngeunah-ngeunah dahar turbisa kumpul jeung kulawar-ga," Kuring jeung pamajikanmah unggut-unggutan nga- °

bandungan carita jeung niatMang Mali teh. Can bisa merejawaban, kawantu lain hijidua nu boga niat sapertiMang Mali teh,"Upami bade diical.

Atanapi digentosan ku tanahnu sanes oge teu sawios. Etasupados sagampar mahsareng nu gigir oge katawisnamah sae," reuk Mang Malisemu nu ngabibita, kalawandihaminan ku pamajikanana.Kuring jeung pamajikan

can mikeun ari kudu jujualantaneuhmah."Kadieu deui tilu dinten

deui atuh Mang," cekeng teh,"Ke bade diemutan heulasareng pun bojo. Seueur nuhoyong ngagaleuh tanah teh,nanging masih diernut-emut," I

Sabada Mang Mali jeungCeu Eni amitan, Kuring jeungpamajikan kalah mulangkeunpanineungan."Asa emut waktos Pa

Asmanah sareng Pa RT sa-sadu ka dieu nyaApana?Harita lamun Mang Malinyatujuan kebona diliwatanjalan gede mah, boa meureunayeuna teh urang nu sasaduka rnanehna," ceuk pamajikansemu ngangres."Enya, ieu nu disebut milik °

teu pahiri-hiri, bagja teupaala-ala teh," cekeng teh barisajeroning hate mah neda-keun sukur ka Pangeran."Kumaha atuh Apana?"""Keun, urang sina

ngontrak wae atuh," cekengteh bari tuluy ngaleos kabengkel, rek ngecek nu keur. barang gawe. Indungnabudak mah tuluy ka dapurnuluykeun hanca pagawean-ana, dituturkeun ku Si Nyainu ngelek baki jeung kueh-kueh sesa susuguh. Ari Si Jalumah anteng dina hareupeunkomputer. ***

(Cisompet, Mei. eoie)

Nu nulis lahir di Garui. Kiwarikeur nyuprih elmu dijurusanSastra Suncfa, Fakultas RmuBudaya Unpad.